Een wekelijks portie burgerschap 20 – Fatsoenspolitie
Uit de burgerschapskalender:
Een lijnbus wordt gesneden. Een vrachtwagenbestuurder krijgt “de vinger”. Als fietser in de grote stad is het overleven en aardig blijven. Je kunt er maar beter niets van zeggen als je van je sokken wordt gereden. We zijn soms enorme hufters in het verkeer. Draai het eens om. Geef die vrachtwagen de ruimte om in te halen. Zeg iets vriendelijks, in plaats van die agent een grote bek te geven. Een rustige hartslag is belangrijker dan het toerental van je auto.
Fatsoen en burgerschap horen bij elkaar. Nederland kent niet zo’n sterke traditie van zeer openlijke en uitgesproken trots op de natie-staat (met de nodige uitzonderingen natuurlijk zoals tijdens Koninginnedag en EK/WK voetbal; maar die zijn toch van een iets andere aard). Wel kent Nederland volgens mij zeer sterk het idee van de Nederlandse natie-staat erkend als als morele gemeenschap: een gemeenschap waarin vroeger natie, religie en deugdzaamheid met elkaar verbonden waren. Als katholiek was men Nederlander en als Nederlander werd je ook geacht katholiek of protestants te zijn. Vaderlandsliefde en religie betrokken burgers bij de morele toestand van het land zoals Peter van Rooden uitlegt. Tegenwoordig is dat niet veel anders behalve dat religie lang niet meer zo’n prominente plaats heeft. In plaats van religie lijkt de nadruk tegenwoordig meer te liggen op seculiere waarden en deugden (die overigens niet los te zien van de Nederlandse christelijke tradities). Voorbeelden van burgerlijke deugden zijn fatsoen, zorgzaamheid, saamhorigheid, ijver, respect en hulpvaardigheid.
Het zal voor iedereen duidelijk zijn dat het mishandelen van buschauffeurs, agenten en hulpverleners niet helemaal voldoet aan het beeld van de ideale, goede burger. Vanuit de politiek en het OM klinken niet voor niets stemmen voor extra bescherming van mensen met een publieke taak. Dat gaat onder meer om politie agenten. Rechters gaan daar echter niet zo makkelijk in mee en het is ook niet verwonderlijk dat dat weer boze stemmen oproept. Opvallend is echter dat op het beledigen en mishandelen van politieambtenaren al een hogere straf staat dan bijvoorbeeld bij mishandeling van (andere) burgers. Omdat zij het overheidsgezag representeren verdienen zij extra bescherming. Ik vraag me nu af of het andersom ook geldt. Als een politieman over de schreef gaat, wordt hij of zij dan ook zwaarder gestraft? De nadruk op fatsoenlijk gedrag is op zich natuurlijk niet slecht. In een samenleving zijn er nu eenmaal regels nodig om goed te kunnen samenleven. Maar we moeten wel helder hebben wie nu bepaalt wat fatsoenlijk gedrag is of niet en of dat voor voordelen leidt voor bepaalde groepen. Zo kan een agent die twee jongens op een brommer opzettelijk ten val brengt en vervolgens valsheid in geschrifte pleegt door het opmaken van een vals proces verbaal (ambtsmisdrijf) ervan af komen met 60 uur werkstraf en 2 jaar schorsing, als het aan het OM ligt tenminste. Alsof deze agent zich slechts schuldig had gemaakt aan discriminerend optreden terwijl de slachtoffers toch wel degelijk zwaar lichamelijk letsel hebben opgelopen. En dat terwijl de Damschreeuwert is aangeklaagd wegens het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel en het in gevaar brengen van de koninklijke familie. Dit laatste geval is nog onduidelijk, in het eerste geval ging de rechter niet mee in de eis van het OM maar verzwaarde de straf tot 120 uur werkstraf en 3 schorsing juist omdat van een agent meer verwacht mag worden dan van een burger. Of wat te denken van een agent die een werkstraf krijgt van 200 uur wegens verkrachting van een minderjarig meisje? Of 100 uur werkstraf (eis 120 uur) voor het in de maag trappen van een agent?
Dit is natuurlijk geen uitputten overzicht, maar het zou goed zijn als daar eens wat dieper ingedoken wordt. Zijn de strafeisen tegen agenten hoger of juist lager dan tegen andere burgers met vergelijkbare vergrijpen? Wat is het verschil tussen de strafeis en strafmaat in de verschillende zaken. Speelt de publieke functie van agenten een belangrijke rol wanneer zij veroordeeld worden voor een misdrijf of overtreding? Als het antwoord op die vragen uitvalt in het voordeel van de politie dan is de nadruk op meer fatsoen door de overheid in het kader van burgerschap, immers niet meer dan een middel om (nog) meer controle op de publieke ruimte te krijgen en de eigen machtspositie te verstevigen.
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=EORflS7uEIc]
Beste lezers, beste Martijn,
Hier in Amsterdam West gedraagt de politie zich maar al te vaak alsof regels en wetten niet voor hen gelden; laat staan simpel fatsoen! Ze handelen met oogkleppen op en als je vraagt met wie je te maken hebt, weigeren ze eenvoudig nummer en bureau te noemen. “Bemoei je er niet mee” is kennelijk het devies van Bureau Houtmankade.
Ook hier ligt de weg open naar groter onfatsoen zoals daar voorbeelden van staan in het artikel. Onderzoek is mooi, maar het zou al heel wat zijn als de klachtenprocedure over politie-optreden eens werd gemoderniseerd. Nu is het een hindernisbaan en feitelijk is het de politie zelf die haar eigen klachten onderzoekt. En toch blijven we dit een rechtsstaat noemen. Nou ja.
Hartelijk dank, Martijn. Ik heb een verbinding met dit artikel op Facebook gezet.
Dit blog verdient een wijde lezerskring!