Een wekelijks portie burgerschap 26 – Slavernij Keti Koti
Uit de burgerschapskalender:
Op 1 juli 1863 werd in de Nederlandse kolonies de slavernij afgeschaft. Meer dan 45.000 slaven werden vrijgelaten. Ieder jaar herdenken we dit tijdens Keti Koti. Maar heb je er wel eens bij stilgestaan dat je door je koopgedrag slavernij elders op de wereld misschien wel in stand houdt? Zoals kinderarbeid in de cacao en katoenproductie? Punt van aandacht, zo staat op www.handvestburgerschap.nl.
1 juli Keti Koti
Ja, ja wijs de individuele burger vooral op zijn/haar verantwoordelijkheid. Niks mis mee op zich, maar hier wordt gemakshalve even vergeten dat slavernij en kolonialisme deel uit maken van onze geschiedenis en onze maatschappij in het verleden en in het nu. Lees bijvoorbeeld de impressie van de slavernijherdenking (Keti Koti en zie ook het Keti Koti Festival) van 2009 door Markus Balkenhol op Standplaats Wereld maar eens:
De herdenking van de slavernij en het fileprobleem « Standplaats Wereld
Het slavernijverleden boeit de ‘gewone’ (lees: blanke) Nederlander nauwelijks. Wat wél boeit is de kwestie van het fileprobleem. De wens tijdens herdenkingsbijeenkomsten om het verkeer te blokkeren heeft dus een bredere betekenis. Het is een manier om toegang te vinden tot de publieke aandacht, en het is een manier om de gevestigde orde even te verstoren. Het is een lichamelijke interventie in de stedelijke doorstroming, en het is tegelijkertijd een symbolische handeling.
Een historicus als Piet Emmer mag graag de slavernij bagetelliseren. Zo wees hij hulp aan Haïti na de aardbeving af omdat zij hun ellende aan zichzelf te wijten hadden; hadden ze maar niet in opstand moeten komen tegen de slavernij.
Haiti heeft niets aan Piet Emmer – Opinie – de Volkskrant
Emmer somt een correcte, zij het selectieve waslijst historische ellende op die plaatsvond in het onafhankelijke Haïti. Dat hij daarbij de intensieve Amerikaanse bemoeienis met het eiland, inclusief een bezetting en decennia gedoogsteun aan de dictatuur niet noemt, is merkwaardig. Maar echt opvallend is zijn stilte over de 90 miljoen goudfranken die het onafhankelijke Haïti moest betalen aan de voormalige kolonisator Frankrijk ter compensatie van de verloren slaveneconomie. Het heeft Haïti bijna een eeuw gekost om dit bedrag te betalen. Toen het Franse parlement een aantal jaren geleden bij wet verklaarde dat de slavernij een misdaad tegen de menselijkheid is geweest, eiste Haïti zijn geld terug. Tot op heden geeft Frankrijk niet thuis. Hadden ze maar niet tegen een erkende misdaad tegen de menselijkheid in opstand moeten komen.
Geld
Je vraagt je af wat er met dat geld, nu zo’n 15 miljard euro, niet aan orkaan- en aardbevingresistente gebouwen en infrastructuur had kunnen worden neergezet, of hoeveel economische impulsen hiermee aan het eiland hadden kunnen worden gegeven.
Dat dit dan wel onder VN-paraplu had gemoeten, vanwege corruptie en gebrek aan infrastructuur, is een gevolg van diezelfde slavernijgeschiedenis en zijn nasleep. Daarmee is uitdrukkelijk niet gezegd dat eigen, Haïtiaanse misdadige elites geen schuld zouden hebben aan de (onder-)ontwikkelingen.
Overigens is Emmer ook opvallend selectief in zijn vergelijking met de ex-slavenkolonies Guadeloupe en Martinique, die niet in opstand kwamen en nog steeds Franse overzeese gebiedsdelen zijn. Zo was het begin 20ste eeuw te danken aan de Franse gouverneur van Martinique dat alle 30 duizend inwoners van de toenmalige hoofdstad St.Pierre het slachtoffer werden van een lokale vulkaanuitbarsting.
Onze rijkdom is ten dele gebouwd op de slavernij en ook al is Nederland misschien niet de allergrootste slavenhandelaar geweest en hebben ook Afrikanen en Arabieren hieraan meegedaan, het is integraal onderdeel van onze geschiedenis. Het is te simpel om alle hedendaagse problemen in Afrika of problemen van zwarte jongeren in het Westen af te schuiven op slavernij, maar het slavernij verleden zit diep geworteld in hedendaagse ervaringen van mensen waar dan ook en een simpele oproep aan burgers om geen foute chocolade te eten is toch echt wat al te simpel: het doet geen recht aan deze gedeelde geschiedenis en ervaringen van mensen. Dat besef zit er nog steeds niet al te diep in zo blijkt uit bijvoorbeeld het recente bezoek van prins Willem-Alexander aan New York bij het 400-jarig jubileum van Nieuw Amsterdam.
Een gebrek aan inzicht over slavernij in het verleden is misschien ook wel de reden dat we hedendaagse vormen van slavernij niet direct herkennen. Je kunt je afvragen of de gastarbeiders in het verleden niet simpelweg de directe opvolgers zijn van de slaven en contractarbeiders. Weliswaar kwam een groot deel van de gastarbeiders uit eigen beweging, maar gezien de grote sociaal-economische verschillen in die tijd kun je je afvragen hoe vrij men dat deed. Daarbij werd men hier redelijk dom gehouden in de bedrijven en waren de werk- en leefomstandigheden behoorlijk beroerd. Dat alles in het kader van goedkope arbeidskrachten. Nog treuriger is het lot van illegale migranten of legale seizoensarbeiders. En nog treuriger dan van de vrouwen in de sexindustrie; de positie van veel vrouwen en meisjes uit het Oostblok is aardig te vergelijken met die van sexslaven. Misschien dat we deze vorm van moderne slavernij ook nog even in de gaten kunnen houden in de discussie over kansarme migranten. Immers de groepen die het betreft zijn deels dezelfde groepen die (nu) als kansarm worden aangemerkt. Alsof de slavendrijver zijn slaaf straft voor het missen van alle kansen die deze slaaf toch heeft.
Going Dutch – korte docu over slavernij
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=tYwPimYdCK8]Korte docu over slavernij in Zuid-Amerika (Suriname/Guyana)
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=lZHz4dCARFk]
als je zowel slavernij als gastarbeid op een marxistisch antropologische manier bekijkt. (Ik kan er niets aan doen. Op de VU hebben ze mij begin jaren 80 niets anders geleerd.) Dus naar articulatie van productiemiddelen kijkt. Dan kan je analyseren dat de reproductieve pase in een mensenleven niet meewordt betaald. Immers de slaven worden volwassen gekocht en afgebeuld tot ze dood zijn. Geen kindheid en pensioen hoeft betaald te worden.
Bij gastarbeid wordt ook de kindheid niet betaald. De gastarbeiders komen in volwassen toestand naar Europa en na hun pensioen gaan ze weer terug.
Het is alleen een beetje misgegaan toen de gastarbeiders ook vrouw en kinderen gingen halen en zich niet gedroegen naar de marxistische theorie van uitbuiting. Bovendien werden heel veel metaalarbeiders werkloos of kwamen in de WAO. Zo betaalt Nederland nu een reproductieve levensphase die eigenlijk niet bedoeld was.
Komt daar nog bij dat de kinderen van gastarbeiders liever in de bijstand zitten dan een schoonmaakbaantje te nemen. Dus het gaat allemaal qua uitbuiting niet meer zoal we dat vroeger bedacht hadden.