IMES Rapport – Salafisme in Nederland. Aard, omvang en dreiging
Vandaag vindt de presentatie plaats van het rapport ‘Salafisme in Nederland. Aard, omvang en dreiging’. Onderzoekers van het Instituut voor Migratie en Etnische Studies (IMES) aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) onderzochten daartoe maandenlang de salafistische (streng orthodoxe islamitische) gemeenschap in Nederland, en bekeken de mate van orthodoxie in de gehele Nederlandse moslimgemeenschap. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het Ministerie van Justitie op verzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding.
Hoewel er met grote regelmaat negatief wordt gesproken over de streng orthodoxe islamitische gemeenschap in Nederland, was het tot nog toe gissen naar aard, omvang en de daadwerkelijke dreiging ervan. Het ontbrak namelijk aan gedegen kennis over deze gemeenschap. Het rapport Salafisme in Nederland. Aard, omvang en dreiging, het resultaat van tien maanden veldwerk binnen de salafistische gemeenschap en 1103 interviews met een representatieve groep van Nederlandse moslims (in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek), moet die leegte vullen.
Vragen die aan bod komen zijn onder meer: Hoe ziet de salafistische gemeenschap in Nederland er eigenlijk uit en hoeveel streng orthodoxe moslims zijn er? In hoeverre is er sprake van radicalisme en extremisme binnen deze gemeenschap en staat integratie op het spel? Hoe staan streng orthodoxe moslims tegenover de rol van geweld bij het verwezenlijken van hun religieuze idealen? In hoeverre moeten we islamitische orthodoxie opvatten als een bedreiging voor de Nederlandse democratie?
Auteurs
De onderzoekers en auteurs van het rapport zijn Ineke Roex, Sjef van Stiphout en Jean Tillie van het IMES aan de UvA. Ineke Roex is antropologe en verrichtte eerder veldwerk onder de Arabisch-Europese Liga in België. Sjef van Stiphout is politicoloog en thans als onderzoeker verbonden aan een internationaal vergelijkend onderzoek naar de islam in Europa (EURISLAM). Jean Tillie is bijzonder hoogleraar Electorale Politiek aan de UvA en publiceerde eerder over de politieke participatie van migranten en radicalisme en extremisme onder (Amsterdamse) moslims. De onderzoekers zijn tevens verbonden aan het AISSR (Amsterdam Institute for Social Science Research) en de programmagroep Challenges to Democratic Representation.
Waarom een studie naar salafisme?
Sinds de aanslagen in New York op de Twin Towers en de moord op Theo van Gogh door Mohammed Bouyeri is islamitisch radicalisme in Nederland een belangrijk onderwerp in het publieke en politieke debat. In dit debat worden salafisme en radicalisering steeds vaker in één adem genoemd. De basis van het salafisme is het streven naar een moreel sociaal herstel door terug te keren naar de religieuze bronnen: de Koran en de Sunna.
Belangrijke conclusies
Deze studie concludeert dat er geen sprake is van radicalisering binnen de salafistische gemeenschap in Nederland en dat zij geen bedreiging vormt voor de Nederlandse democratie. Salafistische organisaties vormen eerder nog een buffer doordat zij geweldscomponenten afkeuren. Radicalisering in de zin van de actieve bereidheid om geweld te gebruiken vindt dan ook plaats buiten de salafistische organisaties.
Van de verschillende stromingen in het salafisme, blijken politieke salafi’s in Nederland het meest zichtbaar. Zij zijn politiek en maatschappelijk geëngageerd en voorstander van vernieuwingen die ten goede kunnen komen aan de geloofsgemeenschap. Predikers wijzen geweld af en streven niet naar invoering van de Sharia (strenge moslimwetten) in Nederland. Uit het veldwerk onder de salafistische gemeenschap doemt een beeld op van een ‘gewone’ orthodoxe beweging en is er geen indicatie te vinden voor radicalisering.
Uit de survey blijkt dat 8 procent van de Nederlandse Moslims volgens hun definitie als streng orthodox kan worden gezien en gevoelig is voor salafisme, wat gelijk staat aan zo’n 53.000 mensen. Streng orthodoxen blijken niet gevoelig voor extremisme en neigen niet tot politiek activisme. Ze hebben niet de neiging om te handelen, maar om passief te ondersteunen. Wel gaat een hogere mate van orthodoxie samen met een grotere geweldslegitimatie en een theocratisch ideaal.
Opzet van het onderzoek
Via veldwerk, netwerkanalyse en een grootschalig survey is de mate van orthodoxie en de gevoeligheid voor salafisme in de gehele Nederlandse moslimgemeenschap onderzocht. Het veldwerk werd verricht in en rondom de As-Soennah moskee in Den Haag, de El-Fourkaan moskee in Eindhoven, de organisatie Alfeth in Roermond en op enkele andere locaties in Nederland. De netwerkanalyse is uitgevoerd onder islamitische organisaties in Nederland die bij de Kamer van Koophandel stonden geregistreerd (totaal 1300 organisaties en 13.000 bestuursleden). De steekproef voor de survey, tenslotte, is getrokken door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In totaal hebben 1103 personen deelgenomen aan het onderzoek.
Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het Ministerie van Justitie op verzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding.
Ik ga voorlopig nog even geen inhoudelijke reactie geven om de simpele reden dat ik het nog niet gelezen heb. U kunt het rapport HIER downloaden.
2 Responses
[…] This post was mentioned on Twitter by Wladimir Wilgenburg , Sa'id Vanenburg, Johan Roeland, Martijn de Koning, Carel Brendel and others. Carel Brendel said: @MohamX Zojuist zag ik dat De Koning nog geen oordeel heeft want hij moet net als ik het rapport nog lezen. http://bit.ly/auPe02 […]
[…] waartoe deze man zich rekent, in Nederland geen noemenswaardig gevaar voor de democratie. Dat is onderzocht en bewezen, maar waarom verliezen dit type feiten het van de beeldvorming? Want als je dan toch een Mohammed […]