Twitwa 1 – Een impressie van de vierde Bekeerlingendag

De twitwa van de week:

@religieuspeil: Aantal Britse bekeerlingen tot islam bijna verdubbeld http://tinyurl.com/2f6an7w

Afgelopen zaterdag vond de vierde nationale Bekeerlingendag plaats georganiseerd door het Landelijk Platform Nieuwe Moslims (LPNM) en Ontdekislam.nl.
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=WBF88h7Zcdw]
Er stonden verschillende lezingen op het programma van voormalige rappers Mutah Napoleon, Muslim Belal, de Nederlandse prediker Al Khattab, de Amsterdamse jongerenimam Yassin Elforkani en de Britse bekeerling Abdurraheem Green
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=9Rih5Ii6o0w]
Voor mijn onderzoek is zo’n dag altijd interessant. Nieuwe contact leggen, oude contacten verfrissen, kijken wie er zijn, wat er gebeurt, hoe de zaal is ingericht, jezelf ‘onderdompelen’ om de sfeer te proeven enzovoorts. Dat was ook nu weer zo en dat maakte het tot een lange, gezellige en productieve dag. De bijeenkomst vond plaats in een Haags zalencentrum. Er was een plenaire ruimte met een scherm dat de mannen en vrouwen deels van elkaar scheidde. Voor bij het podium was het open en het podium zelf natuurlijk ook. Daarnaast was er een andere zaal voor boekenverkoop en waar je kon eten en drinken; ook deze was gescheiden voor mannen en vrouwen. Ik weet niet precies wat het standpunt is van de organisatoren hierover, maar wel dat het altijd ingewikkeld is. Breng je deze scheiding niet aan dan komen velen niet en krijg je zeker klachten. Breng je de scheiding wel aan krijg je ook klachten (van moslims en niet-moslims). Nu had de organisatie een compromis gevonden waardoor degenen die de scheiding wilden achterin konden zitten en voor wie dat minder een issue was of het afwezen ook konden gaan zitten waar ze wilden.

De sfeer was vriendelijk, gemoedelijk en opgetogen, zeker met de bekeringen die plaatsvonden. Als ik het goed geteld heb 11 bekeringen. Die zult u niet op films van islaam.tv of zo zien denk ik, omdat diverse van hen een bekering eigenlijk als privé-zaak zien. Het moge vreemd lijken dat men dat dan op zo’n dag doet met zoveel publiek, maar ik vermoed dat men toch een onderscheid maakt tussen een publieke bekering in ‘eigen kring’ en een publieke bekering die voor jan en alleman te zien is.

Ik heb met diverse mensen gesproken en bij deze een excuus aan diegenen die met mij wilden spreken maar er niet tussendoor konden komen. Je weet me te vinden. Eén van de personen die ik gesproken heb was Abdurraheem Green over wie van tevoren enige ophef was ontstaan. Ik ken hem al wat langer omdat ik enige tijd geleden veelvuldig contact met hem heb gehad in verband met onderzoek in Engeland (ik ga dit jaar nog een paar keer naar Engeland om daar te spreken met Nederlandse moslims); ik had hem echter nog nooit persoonlijk ontmoet. Het blijft toch altijd weer grappig om iemand die je alleen virtueel kent ook eens ‘in real life’ te ontmoeten.

Opvallend vond ik de lezing van Elkhattab die op zijn kenmerkende manier inging op de uitdagingen van bekeerlingen. Enige jaren geleden tijdens het Nationaal Islam Congres hield ik een lezing en zat ik in een panel van het zogenaamde ‘salafistencongres’. Ik wees er toen op dat veel organisaties bekeringen van autotochtone en andere Nederlanders hartelijk verwelkomen en dat ook breed uitdragen (de daadwerkelijke activiteiten gericht op bekering van niet-moslims zijn overigens in Nederland erg beperkt is mijn indruk), maar vervolgens (na het afleggen van de getuigenis) de desbetreffende persoon toch aan zijn/haar lot overlaten. Dit terwijl met name vrouwelijke bekeerlingen voor nogal wat problemen kunnen komen te staan bijvoorbeeld met hun familie en vrienden. Er zijn voorbeelden bekend van vrouwen die niet meer thuis kunnen wonen om maar eens wat te noemen. Dit terwijl juist het gemeenschapsgevoel onder moslims zo vaak benadrukt wordt:Nationale bekeerlingendag « Suzanne Yakubu

De organisatie hecht grote waarde aan het gemeenschapsgevoel onder de bekeerlingen. Een gemeenschap, een groep, is in het Arabisch Ummah. Nourdeen Wildeman: “Het herinnert eraan dat alle Moslims op aarde één gemeenschap vormen, dat Islam ons bindt, zoals de familieband je verbindt aan je broers en zusters.”

Elkhattab wees daar in zijn lezing ook op en riep moslims op om bekeerlingen te begeleiden en te ondersteunen. Een andere zaak waar steeds meer over gesproken word, is het gebrek aan kadervorming onder (bekeerde) moslims. Enkelen, onder wie de voorzitter van het LPNM Waleed Duisters, hebben een workshop hiervoor bijgewoond bij de Islam Presentation Committee of Kuwait (IPC). Kuwait Times bericht daarover en ook over de Bekeerlingendag. Waleed Duisters stelt in dat artikel:
Dutch Muslims laud IPC for Dawa guidance for European Muslims » Kuwait Times Website

We want to present the real picture that the converts to Islam are not extremists but Muslims just like other Muslims from other countries and that we are just as Dutch as before we converted to Islam,” he said. “Our message to the new converts in the Netherlands is to show that you can be a Muslim as a Dutch person because some right-wing Dutch politicians like Geert Wilders claim that you cannot be a Muslim and a Dutch person,” he stated.

If you look at the people here, they live as Muslims in a democratic country and they don’t have any problems with that,” added the Dutch Muslim activist.

Dit punt is ook gerelateerd aan de missie-activiteiten van moslims. Zoals gesteld zijn die activiteiten naar niet-moslims toe in Nederland niet zo overduidelijk aanwezig. Dat heeft ook te maken met de wijze van missie:
Dutch Muslims laud IPC for Dawa guidance for European Muslims » Kuwait Times Website

“We learnt another form of Dawa not the traditional way but the focus was on akhlaq (character), because the first thing people see in Europe is the behavior of the Muslims,” he said.

We learnt how to improve our akhlaq abut also organizational skills to do so something for the community back home,” said Leonardo who does social work with Muslim youth in Holland.

Het goede voorbeeld geven, goede omgangsvormen hanteren is een veel minder nadrukkelijke manier van de islam propageren en die wellicht ook veel beter past in een seculiere samenleving als de Nederlandse die immers steeds meer moeite lijkt te hebben met een nadrukkelijke aanwezigheid van religie in het openbaar.

Eén van de eeuwige discussiepunten is ook hoeveel moslimbekeerlingen er nu eigenlijk zijn. In Nederland is er ook enig onderzoek verricht naar de, naar schatting 12.000, bekeerlingen en de weg die zij hebben afgelegd om bij de islam uit te komen.In de aanloop naar deze dag was er op Twitter en andere digitale media de nodige discussie te zien over recente Britse onderzoeken die zouden laten zien dat het aantal bekeerlingen in Groot-Brittannië flink stijgt. Het eerste onderzoek is dat Pew Forum, een gerenomeerd instituut. In dat onderzoek verwijst men naar een op handen zijnde publicatie over bekeerlingen. Daar wachten we nog op dus waar de cijfers precies op gebaseerd zijn is onduidelijk. Het tweede rapport, van Faith Matters, is helderder maar dient met de nodige voorzichtigheid (die ik nergens in de Nederlandse berichtgeving heb gezien) betracht te worden. Hier zijn enkele redenen voor:

• Het rapport is deels gebaseerd op de 2001 Census van Schotland, die men heeft geëxtrapoleerd naar heel Groot-Brittannië. Dat is discutabel aangezien Schotland slechts 2,7% van het aantal moslims in het VK herbergt.
• Het rapport gaat ook uit van een survey onder moskeeën die rapporteerden gemiddeld 4-5 bekeringen per jaar te hebben. Het probleem hierbij is dat deze survey een non-respons had van 75%; slechts 26 moskeeën antwoordden. Daarbij komt nog dat de cijfers van de moskeeën vaak nogal optimistisch zijn zoals we dat ook zien bij kerken.
• Nog een probleem voor alle survey’s is de vraag wat nu precies een bekering is. Veel van degenen die zich bekeerden tijdens de bekeerlingendag werden voor hun bekering al met ‘broeder’ of ‘zuster’ aangesproken door andere moslims, maar waren dus volgens de islamitische regels nog geen moslim. Aan de andere kant ook veel geboren moslims (zacht spottend ook wel paplepel-moslims genoemd) ervaren hun ‘verdieping in de islam’ ook als een soort van bekering. Men is van ‘slapende moslim’ tot ‘ontwaakte moslim’ gegaan.

Het Faith Matters rapport ontkent deze problemen overigens niet. Integendeel men benoemt ze heel helder en stelt dan ook dat deze cijfers (die overigens geen verdubbeling betreffen maar een stijging ergens tussen de 50% en 66%) slechts een schatting betreffen en geen hoge betrouwbaarheid hebben. Stephen Tomkins zet deze bezwaren helder uiteen in een artikel in The Guardian. Hij stelt daarbij, en ik ben wel geneigd om daarin mee te gaan, dat als deze cijfers wel kloppen ze eigenlijk niet zo spectaculair zijn voor een religie die nu eenmaal een missionerende strategie heeft; een groei-ratio van 2,5% per jaar is redelijk gematigd. Niettemin worden bekeringen en bekeerlingen toch vaak met de nodige argwaan bekeken. Zeker als men actief is of lijkt te zijn voor organisaties die als bedreigend worden ervaren zoals de Moslim Broederschap en/of wanneer men naar het Midden-Oosten gaat om cursussen te volgen zoals hierboven beschreven. Ik kan niet beoordelen in hoeverre die argwaan terecht is of onterecht is, wel dat ze erg vaak berusten op een ‘guilt by association’ principe; als men deel uitmaakt van hetzelfde netwerk van personen lijkt dat al genoeg te zijn om iemands goede bedoelingen in twijfel te trekken. Daarnaast lijkt het problematiseren van de Moslimbroederschap (deels) ook te berusten op een onbegrip over wat de MB in Europa nu precies is.

Een dag als de Bekeerlingendag, maar denk ook aan het Nationaal Islamcongres, zijn publieke manifestaties van islam in Nederland in een situatie waarin de islam niet heel erg positief wordt belicht en waar argwaan een belangrijke rol speelt, zeker bij publieke evenementen. Als evenementen brengen ze de islam zichtbaar en concreet naar het moslim en niet-moslim publiek toe en zijn ze manieren om de boodschap van islam te verspreiden. Een dergelijke manifestatie is een manier om onderlinge saamhorigheid en zelfbewustzijn te kweken en te voeden en tevens lijken ze me een teken van een groter zelfbewustzijn en een poging om saamhorigheid uit te stralen. Hoewel in de lezingen zelf nauwelijks iets van kritiek op het Nederlandse politieke klimaat te horen was, is de manifestatie ook een vorm van ‘critique through spectacle’. Het opzetten van een dergelijke manifestatie is op zichzelf al een kritiek op de gevestigde orde aangezien men het idee heeft dat de buitenwereld toch vaak negatief kijkt naar islam en moslims terwijl de organisatie juist met een positief beeld naar buiten wil komen. In de publiciteit wordt dit nog eens verder uitgedragen:
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=LnraRXeEVnc]
Waar dus de pogingen van moslims om niet-moslims te bekeren tot de islam niet zo publiekelijk aanwezig zijn, lijken de PVV retoriek en de nadruk op moslims en islam die zich moeten aanpassen aan ‘Nederlandse’ normen en waarden, manifestaties als deze een extra betekenis te geven; namelijk als politiek statement ook al is dat misschien niet eens zo bedoeld. Ik hoop in de komende tijd dergelijke manifestaties in Nederland en andere Europese landen (met name Groot-Brittannië) verder te kunnen onderzoeken.

Noot: De burgerschap-serie is afgelopen en afgesloten. Dit jaar wekelijks een al dan niet gezaghebbende uitspraak op Twitter (twitwa) die onder de loep genoemen wordt.