Salafisme: de vijand die we graag haten
De recente gewelddadige acties tegen een sji’itische moskee in Brussel en de schietpartijen in Frankrijk hebben veel mensen geschokt. In beide gevallen werd al snel in de richting van het ‘salafisme’ gewezen als synoniem voor de radicale islam. Er zijn niettemin genoeg signalen dat de vermeende dader in Toulouse er een levensstijl op na hield die wellicht niet zo salafistisch is (zoals uitgaan e.d.) en er is nauwelijks discussie over zijn psychische gesteldheid. Het lijkt alsof geweld door moslims altijd wordt herleid tot islam of salafisme en niet tot psychologische of sociale achtergronden.
Maar wat is salafisme eigenlijk? Dat laat zich niet zo makkelijk omschrijven maar in het algemeen kunnen we salafisme zien als een islamitisch utopische beweging. Een beweging die de islam wil revitaliseren op basis van een ideaalbeeld van de eerste drie generaties moslims. Met dat ideaalbeeld proberen salafisten een hedendaagse levensstijl te ontwikkelen die men bevredigender en rechtvaardiger vindt dan hun oude levensstijl. Het gaat om netwerken van moslims die proberen en claimen de islam, zoals die in deze tijd door moslims gepraktiseerd wordt, te zuiveren van allerlei tradities die oorspronkelijk niet tot de islam zouden behoren.
De salafibeweging of denkrichting is niet homogeen. De splitsingen binnen de salafibeweging komen voort uit een tweetal spanningen. Allereerst is er de vraag hoe om te gaan met andere moslims die een andere invulling van het geloof er op na houden. De claim van de aanhangers van de salafinetwerken dat zij de ware islam vertegenwoordigen en uitdragen, maakt dat zij afstand houden tot andere moslims (en tot niet-moslims). Tegelijkertijd nemen ze een zekere openheid in acht ten einde moslims en niet-moslims te kunnen bekeren tot de ‘ware’ islam. Ten tweede zijn de doctrines van salafisten gebaseerd op de geschreven bronnen van islam met een zeer strikte, letterlijke, uitleg. Dit stelt echter zware eisen aan de individuele moslim. Deze is immers op tal van verschillende terreinen actief waar andere mores heersen zoals werk en school. Daar komt bij dat binnen het salafisme het idee leeft dat men in een epische strijd tussen goed en kwaad is verwikkeld. De precieze invulling van dat idee, dat zowel spiritueel als politiek kan zijn, bepaalt of men in een meer militante of meer gematigde stijl omgaat met bovenstaande spanningen. Er zijn netwerken en groepen die zich compleet afzijdig houden van politiek, maar er zijn ook groepen die er een zeer militante en zelfs gewelddadige praktijk op na houden: de jihadisten. Het is met name deze laatste groep die een mogelijke dreiging oproept.
Uit bovengenoemde spanningen en daaruit voortvloeiende interne tegenstellingen blijkt al dat de relatie tussen salafisme en geweld niet zo eenduidig is als wel wordt gesuggereerd. In een recent onderzoek van Roex, Van Stiphout en Tillie bleek dat het verband tussen ‘religieuze orthodoxie’ en politiek activisme zwak is. Weliswaar kunnen mensen aan een religie of een ideologie inspiratie, een gevoel van urgentie en een legitimering voor gewelddaden ontlenen, maar in veel gevallen is een gevoel van ‘empowerment’ belangrijker dan de uitgevoerde of uit te voeren daden. Dat het salafisme in de huidige politieke context zoveel aversie oproept is overigens niet zo verwonderlijk. Er zijn enkele gewelddadige acties geweest van moslims die banden hadden met het salafistische circuit en zich beriepen op salafistische doctrines: denk aan Mohammed Bouyeri die Theo van Gogh vermoordde (ook al was zijn gedachtegoed een mengeling van diverse islamitische en christelijke stromingen). Ook de standpunten met betrekking tot homoseksualiteit, de positie van de vrouw, de sji’itische islam en sharia zijn in de huidige Europese context op z’n minst controversieel.
In de discussie over islam in Europa zien we dat een ideaalbeeld geschapen wordt van Europa als een bakermat van moderniteit, seculiere en seksuele vrijheden waarbij het zeer negatieve beeld over de islam de ultieme ‘ander’ is. Tegelijkertijd zien we dat er over het hele politieke spectrum (met uitzondering van nativistische partijen zoals de PVV en Front National) een onderscheid gemaakt wordt tussen de liberale en de radicale islam. De liberale islam zou in Europa geïntegreerd kunnen worden, terwijl de radicale islam hier niet thuishoort en bestreden zou moeten worden. Daarmee wordt het pluralisme dat de islam en de religieuze beleving van moslims kenmerkt, teruggebracht tot twee simpele opposities waar men zelf niet om gevraagd heeft: radicaal en liberaal. In beide gevallen blijven moslims buitenstaanders in Europa, hetgeen we terugzien in de belangstelling voor de politieke moorden in Frankrijk. Er is veel aandacht voor de schietpartij op de joodse school in Toulouse, maar de vermoorde moslim soldaten in Montauban komen amper over het voetlicht. Het salafisme is ‘the poster boy’ voor de tegenstelling radicale vs. liberale islam, een indeling die meer zegt over de huidige politieke situatie in Europa dan over salafisme zelf.
Zie ook:
Terrorist van Toulouse in het schemergebied van salafisme en jihadisme « CarelBrendel.nl
Ramadan is niet de enige die het religieuze aspect van de terreur van Toulouse probeert weg te wassen. Tevergeefs. Er valt namelijk niet te ontkomen aan de motivering van de terrorist, de claims van de jihadistische organisatie Jund al-Khilafah, en de biografie van Merah.
Toulouse, de Eenling en het Discours | Wijblijvenhier.nl
De manier waarop wij praten, schrijven, bloggen en tweeten over dit soort nare daden van mensen, is mede bepalend voor hoe wij onszelf en anderen definiëren.
Uw apologie voor de islam is tegen de borst stuitend. Altijd opnieuw willen ontkennen dat de aarde rond is. Net als Tariq Ramadan, die tot in het treurige toe moslims als slachtoffers wil zien.
1) De daad tegen de moskee was PUUR ISLAM: sunni versus sjiieten, kijk naar Irak en Syrië (sunni vinden sjiieten “dwalers” en bijgevolg “murtad” of afvalligen die moeten vernietigd worden. Een murtad is zowaar verderfelijker dan een kuffar of een jood).
2) de moorden in Toulouse waren PUUR ISLAM: de Franse soldaten (moslims) moesten dood omdat ze niet loyaal waren ten overstaan van de ummah. De aanslag op de Joodse school was geen toeval, zoals wordt beweerd, maar doelbewust de daad van een goede moslim (jihadi). Jodenhaat zit de islam diep ingebakken.
“Het uur [Opstandingsdag] zal niet komen tot wanneer jullie de joden bestrijden, [tot wanneer een jood zich zal verbergen achter een rots of een boom] en de rots en de boom zullen zeggen: ‘O muslim, dienaar van God, er is een jood achter mij, kom en dood hem! maar de Gharqad boom zal niets zeggen want dit is de boom van de joden.” (gemeld door Abu Huraira, in: Sahih Muslim).
Mohamed Merah was een VROME MOSLIM, achter de façade van een flierefluiter. Zijn daad was puur jihad (sudden jihad), geïnspireerd door de profeet en gedragen door de ganse islamitische gemeenschap.
Beste lezers,
Voor een beter begrip kan het wellicht goed zijn de vergelijking te maken met de bewegingen die door Thomas à Kempis en Sint Franciscus in gang zijn gezet binnen de Katholieke Kerk en die daarin nog steeds werkzaam zijn. Sinds Vaticanum II wordt hiervoor vaak de term “herbronning” gebezigd. Ook het werk van Luther en Calvijn is begonnen als herbronning, net zoals dat van Sint Thomas en het op hem gebaseerde Thomisme: allemaal richtingen die nog steeds hun voor- en tegenstanders hebben.
En nog steeds groeit het aantal Bewegingen, met een hoofdletter, en nog steeds niet altijd tot genoegen van allen. Zo worden de Zusters van Moeder Teresa meest wél ontvangen, maar “Het Werk G.ds,” ofwel Opus Dei, al heel wat minder.
Bewegingen in een geloof zijn niet alleen van alle tijden, ze lopen ook heel vaak parallel. Zeker in de Godsdiensten van Het Boek is het steeds weer nodig de bron, de Heilige Schrift, weer op te zoeken, opnieuw recht uit de bron te drinken en de godsdienst bij de tijd te brengen. Dat dat, zo blijkt, ook in de Islam gebeurt kan men alleen maar toejuichen. Niemand zit op dogmatische en praktische verstarring te wachten.
Vanuit Christelijk oogpunt lijkt het mij verder alleszins te rechtvaardigen voornoemde herbronning gelijk te stellen aan het Islamitisch begrip “jihad.” Ook die ontstaat meestal, in oppositie met de decadentie van moderniteit en grote stad, op het plattland en zoekt de weg voorwaarts door terug te keren naar de bron. De gevestigde machten binnen godsdiensten hebben het meestal niet zo op deze ‘oude vernieuwers’ of ‘nieuwe ouderen.’ In het beste geval probeert men ze in te kapselen in het gevestigde instituut, in het ergste geval zijn moord en doodslag het gevolg.
Al met al dus helemaal niet zoveel nieuws onder de zon, ook niet de sterke behoefte aan een vijand die in voorgaand commentaar zo goed naar voren komt —geheel tegen de geest van elke godsdienst in. Het is treurig dat die nood aan vijandschap zo diep geworteld is. Daarentegen is het elke keer weer een genoegen met een gelovige, van welke richting ook, om te gaan. Vaak wordt er dan heel wat afgekibbeld. Och ja.
Maar als het erop aankomt blijkt steeds weer dat gelovigen op ongeveer dezelfde manier in het leven staan en heel wel door dezelfde deur kunnen.
Martijn, hartelijk dank voor dit artikel en je onvermoeide inspanningen om mystificaties de deur uit te doen. Mijn steun heb je.
Hoogachtend,
dhr. drs. VHJM van Neerven MSW MA
editor-in-chief & senior counselor
VNC communication counsel
Amsterdam
http://on.fb.me/vnccc
Ik vraag me af of het achterliggende idee van dit artikel is om ‘de moslim’ als slachtoffer te positioneren. Het zwaartepunt ligt naar mijn idee bij het feit dat dat de Islam of ook wel het Salafisme vaak wordt aangewezen als verklarende factor voor bijvoorbeeld gewelddadige acties. Daarbij worden andere mogelijke verklaringen uitgesloten of er wordt niet over gesproken. Dit heeft bovengenoemde tweestrijd tot gevolg van de ‘liberale'(goede) moslim en de ‘radicale'(slechte) moslim. Hierbij wordt de bestaande diversiteit onder moslims teniet gedaan.
@Merel: het is juist niet de bedoeling om moslims als slachtoffer te positioneren. Men heeft een eigen rol, zowel bij radicalisering als bij andere fenomenen. Dat zien we echter niet als we strak de scheiding tussen liberaal vs. radicaal aanhouden.
Zoveel woorden om te verhullen wat is.
U verzwijgt diegenen die nu in een cel een martel- en uitputtingsdood sterven.
Het Salafisme is een Fascistische ideologie die aanspoort alle Christenen uit te roeien. Daardoor vinden er dagelijks martelingen, aanslagen en moorden plaats in landen waar dat mag.