De Waarde van een Mensenleven – Het Gruwelijke Lot van Mohamed Aadan

Mohamed Aadan stierf niet op 9/11 in het WTC, Pentagon of in één van de vliegtuigen. In die zin was hij geen slachtoffer van 9/11. Hij was toen namelijk al dood. Zijn gruwelijke lot heeft niets met 9/11 te maken, maar toch verdient hij de aandacht.

Mohamed

Mohamed Aadan, ook wel Mo genoemd, was een Somalische Nederlander die in Tilburg woonde. Op 2 september 2001 zou hij bij zijn buurvrouw een pak suiker hebben meegenomen. Buurtbewoners belden de politie die hem naar een psychiatrische inrichting in de regio brachten, maar de volgende dag was hij weer vrij. Dat was voor Franco, de broers Dennis en Carlo en een mij onbekende vrouw reden om hem eens een lesje te leren.

De vier kenden Mohamed al langer. Mohamed, die ernstig in de war was, kwam geregeld naar hun hangplek (waar zij XTC slikten en alcohol dronken) om sigaretten en drinken te bietsen. Ze ergerden zich daaraan en ze ergerden zich ook aan het feit dat hij zomaar huizen binnenliep en niet meer weg wilde gaan. Ook al deden zij zelf niet veel anders met diefstallen en inbraken. Toen ze Mohamed zagen lopen die middag sloegen ze hem in elkaar terwijl ze zelf strak stonden van de pillen (‘om goed kwaad te worden’).

XTC & WP

In de brandgang achter zijn huis wordt hij dan zwaar mishandeld. Niet één keer, maar drie keer binnen enkele uren. Ze springen op hem als op een trampoline en gooien hem tegen de poort. De mishandeling is zo zwaar dat ze zijn hoofd horen kraken. De daders nemen af en toe een pauze om meer xtc te kunnen nemen. Het wordt dan de avond van 3 september. De mannen dringen de woning van Mohamed binnen. Ze zijn vastbesloten hem de wijk uit te drijven. Ze schrijven ‘WP’ (waarschijnlijk van White Power) op de schuurdeur en willen de boel binnen kort en klein slaan. Mohamed is thuis en vlucht naar boven, naar zijn slaapkamer, en barricadeert de deur met een kast. Dennis en Franco proberen de deur open te krijgen met koevoet en beitel maar dat mislukt anders zouden ze hem dan al ‘kapot gemaakt’ hebben.

Vervolgens neemt de groep rust en gebruikt nog meer XTC. Ze besluiten om het huis van Mohamed in brand te steken. Franco gaat naar huis en mengt petroleum met dettol. Samen met Dennis dringt hij het huis binnen en ze stichten brand bij de ramen, de gordijnen en de bank. De verdachten gaan naar huis om te slapen. Op die avond, 3 september 2001, sterft Mohamed Aadan, 24 jaar aan rookvergiftiging.

Racisme

De zaak Mohamed Aadan zal weinig mensen iets zeggen. Er is nauwelijks berichtgeving over en de zaak werd waarschijnlijk al snel volledig overschaduwd door 9/11. In die zin is hij wel slachtoffer van 9/11. Eén van de grootste artikelen staat op pagina 19 in de NRC, vreemd genoeg in het Economie katern. Eén van de vragen die al snel opkomt is of dit een moord is met racistische motieven. Dat is niet heel vreemd. Het ‘WP’ teken zou naar ‘White Power’ kunnen verwijzen. Temeer omdat de hoofddader, Dennis, enkele dagen voor zijn aanhouding meldt dat ‘Mohamed niet naar Nederland had moeten komen. Het is oorlog in zijn land, niet in het onze. Alle zwarten moeten terug naar hun eigen land. Ik ben in Nederland geboren en zal daar ook sterven. Zo moet iedereen denken.’ Hij stelt ook ‘niets met zwarten te maken te willen hebben’ en dat hij ‘liever sterft dan na een ongeluk bloed van een zwarte toegediend te krijgen.’ Thuis heeft Dennis een portret met Hitler hangen en zijn agenda’s staan vol met neofascistische slogans. ‘Iedereen is racistisch‘ zei hij in de rechtbank.

Geweldsincidenten tegen allochtone Nederlanders zijn sowieso niet vreemd op dat moment in deze buurt. In augustus brandde het huis van een Marokkaans-Nederlands gezin uit, een café met marokkaans-Nederlandse eigenaar werd bekogeld met molotovcocktails en daarna zijn de auto’s van een Turkse en van een Marokkaanse Nederlandse man in brand gestoken. Maar inderdaad, of dat iets met deze gruweldaad te maken heeft is onduidelijk.

In ieder geval zijn welzijnswerk, politie en het OM er snel bij om te verklaren dat dit niets met racisme te maken heeft: ‘Er zijn irritaties tussen de verschillende levensstijlen, maar die moet je niet verwarren met racisme.’ De verdachten stellen dit eveneens. In de woorden van Dennis: ‘Als ie een Nederlander was geweest, hadden we hem net zo hard gehad.’ In de rechtbank komt het niet eens ter sprake, maar volgens de Volkskrant was er ook volgens de rechter geen sprake van racisme. In het vonnis van het hoger beroep wordt ook geen melding gemaakt van racisme.

De rechtbank veroordeelde de broers Dennis en Carlo tot twaalf jaar gevangenisstraf, Franco kreeg 9 jaar. Een 21-jarige vrouw kreeg met 99 dagen een straf gelijk aan het voorarrest. Volgens hun advocaten waren de daders niet van plan geweest Aadan te doden. In hoger beroep kreeg Dennis acht jaar cel en tbs voor moord en Carlo dertien jaar gevangenisstraf.

Toch kun je je afvragen in hoeverre het, mijns inziens nogal makkelijke en snelle, wegwuiven van racisme als motief terecht is. Weliswaar lijkt de overlast die Mohammed creëerde de directe aanleiding te zijn, maar hoe kun je in ieder geval bij hoofddader Dennis zijn racistische overtuigingen scheiden van deze daad? Zou hij tijdens de daad ineens niet racistisch zijn, zelfs niet als er WP en runentekens zijn gevonden? Zouden we een soortgelijke conclusie ook meteen trekken zijn wanneer een moslim met thuis allerlei ISIS symbolen en die anti-kufar uitspraken doet, een niet-moslim zou vermoorden?

Het verhaal van Mohamed

Welke definities van racisme worden hier eigenlijk gehanteerd door politie, OM en de rechtbank en in hoeverre wijken die af van de definities die zwarte mensen eraan geven? In hoeverre is het idee dat Mohamed Aadan geen Nederlander is (zoals Dennis stelt) racistisch? Waar is dat idee op gebaseerd? In hoeverre speelt mee dat Mohamed psychisch verward was? En wat is de relatie van de mishandeling en het idee dat het niet racistisch is met het idee dat hij toch maar gek was, zwart was en geen Nederlander was? Misschien hadden ze hem ook aangepakt als hij wit was, maar dat lijkt me nog wat anders dan concluderen dat hier geen sprake was van een vorm van racisme en van afkeer van psychiatrische patiënten die tot een gruwelijke dood heeft geleid. Leidt de categorisering van Mohamed als ‘zwart’ en ‘gek’ tot een andere afweging over wie er waard is om te leven dan in het geval van witte Nederlanders zonder psychiatrische aandoening?

En waar is eigenlijk het verhaal over wie Mohamed nu eigenlijk was? Als mens, als asielzoeker, als psychiatrisch patiënt, als man, als zwarte Nederlander, als familieman. Als iemand me dat kan vertellen dan zou dat mooi zijn want nu is Mohamed (en zijn nabestaanden) eigenlijk niet meer dan een slachtoffer, zonder gezicht, zonder stem, zonder verhaal behalve dan dat gruwelijke einde. Waar komen zijn vrienden en familieleden aan bod? Zijn die er? En wat is hun verhaal en waar is hun stem? Waar de moordenaars zijn lichaam en menszijn hebben gereduceerd tot een ‘trampoline’, hebben wij het werk afgemaakt door Mohamed’s persoonlijke verhaal geheel buiten beschouwing te laten en daarmee zijn menszijn onzichtbaar te laten. Dus, wie was Mohamed Aadan?

Zie ook:
Tot twaalf jaar cel voor dodelijk lesje – Archief – TROUW