Mediageweld: Hoe #Eenvandaag van een Arnhemse rapper een Syriëganger maakt

You may also like...

4 Responses

  1. Caroline says:

    Geweldig dat jullie Amine en anderen hierdoor helpen. Journalistiek onderzoek en portetrecht worden met voeten getreden doot een vandaag en telegraaf. Gelukkig dat er ook nog goede journalisten zijn zoals.jullie !

  2. Teun says:

    Ik heb maar even het item van 1vandaag en de clip van De Liefde gecheckt. In mijn bescheiden mening is de berichtgeving gemixt. De jongeren worden allereerst “gewone jongens” genomen. Later pas wordt een van hen gekenmerkt als “een straatschoffie”, dit wordt later verantwoord met de uitspraak “Hij werd gezien als een jongen die veel kattenkwaad uithaalde.” In het item gebruiken ze dus een mix aan termen en karakterisaties om de Syriëgangers te kenmerken. Slechts in de reactie op Amine Elghasyry laten ze zich eenzijdig negatief uit over Marouane door de term tweemaal in dezelfde zin te herhalen. Straatschoffie is natuurlijk ook niet een eenzijdig negatieve term, Siske de Rat is ook een straatschoffie, maar ook een heldenfiguur. Laten we dit punt echter gunnen. Straatschoffie is een negatieve term, maar mogen ze geen negatieve term voor mensen gebruiken? En zijn ze in dit specifieke geval ongeoorloofd om deze kenmerking te bezigen? Ik weet het niet.

    Nu het tweede punt: het citaatrecht. Was 1vandaag gerechtvaardigd in het gebruik van de clip van de liefde? Het bracht een sterke counterpoint tegen een negatieve sfeervorming, doordat het liedje uit de clip vrolijk en energiek is. Ook hebben ze slechts enkele seconden uit de clip gebruikt, dus we kunnen niet stellen dat ze overmatig gebruik gemaakt hebben van de bron. Hadden ze hem eerst om toestemming moeten vragen? Nee, in Nederland mag je uit andermans bronnen citeren zonder toestemming te vragen. Hadden ze bronvermelding van de bron moeten maken? Alhoewel 1vandaag een gedegen afweging heeft gemaakt om dit weg te laten. Bronvermelding zou immers het onherkenbaar maken van de verdachten nutteloos maken. Ze wilden ook niet de andere mensen in de clip in discrediet brengen. Toch heeft Elghasyry recht op bronvermelding, dus als hij dat op prijs stelt moeten ze dat ook toevoegen. 1vandaag hoeft hem daarvoor natuurlijk niet te betalen want citeren is gratis in Nederland, tenzij artikel 25 van de wet op het auteursrecht op eniger wijze van toepassing is. Als ze de clip in zijn geheel zouden hebben gebruikt zou dit anders zijn Ook moet ik constateren dat er een fout in het editen van de video is gemaakt, omdat Elghasyry op een gegeven moment in beeld gebracht wordt terwijl de naam “Marouane” gebruikt wordt. Alhoewel dit later in de zin duidelijk wordt gemaakt met de bijzin ” hier samen op beeld” is de suggestie al gewekt en dus kunnen mensen ondanks de verduidelijking de naam ‘Marouane’ met het gezicht van Elghasyry in verband brengen.

    Dan over het onherkenbaar maken van verdachten: dit is een interessante discussie, maar eerst moeten we opmerken dat het onherkenbaar maken van verdachten een methode is om schending van het portretrecht te omzeilen, zodat de media in kwestie wel sappige foto’s en video’s kan laten zien. Als ik slechts het item van 1vandaag had gezien, dan had ik nooit de gezichten van de verdachten herkend. Dankzij jouw stuk was het zeer eenvoudig om de originele clip op te sporen en de verdachten te herkennen. Het was tevens best een leuk liedje als je niet te diep over de tekst nadenkt. Dat terzijde. Waarom heeft 1vandaag de gezichten van de verdachten onherkenbaar gemaakt, terwijl het de gezichten van anderen die in beeld komen duidelijk laat zien? Dit is het standaard protocol. Het wordt op elk geval eenduidig toegepast, maar in dit geval en alle ander gevallen met moslisms, zo argumenteer jij, brengt het standaard protocol ongeoorloofde schade aan. Dit is, in mijn optiek, je sterkste argument. Met name het frame ‘geradicaliseerd’ heeft meer risico om over te springen op mensen die er Turks of Marokkaans uitzien () of er uitzien als een moslim (denk hoofddoekjes, djelleba’s en sommige soorten keppeltjes, maar ook voor de minder geïnformeerden onder ons de tulbanden van Sikhs bijvoorbeeld) en samen in beeld worden gebracht met Syriëgangers of topics die hiermee verwant zijn. Denk bijvoorbeeld aan de Moslimvrouw (ik bedoel daar zijn we het toch allemaal over eens, dat zij er uitziet als een moslim?) die met een ongemakkelijk gezicht, wat sommigen als minachting lezen, langs een slachtoffer op de London Bridge loopt. Misschien was het dus beter geweest als iedereen onherkenbaar in beeld gebracht werd. Maar dit zou de aantrekkelijkheid van het item naar beneden brengen en tevens de suggestie wekken dat de anderen in de clip ook verdachten zijn. Dit geldt niet per se, immers ligt het aan de ontvangde partij welke conclusies zij trekken uit het feit dat Amine Elghasyry een goede vriend was met de twee verdachten en een nauwe samenwerking met ze onderging. Ik concludeer er niets uit, omdat ik niet weet hoe die vriendschap en samenwerking gingen, maar anderen zullen hier meteen uit concluderen dat Elghasyry ook wel het zelfde soort ideëen als de verdachten op nahoudt. Dit is natuurlijk onredelijk, maar wordt het ook gesuggereerd door het blur-gebruik van 1vandaag. Gezien zij handelen naar algemene richtlijnen, kun je stellen dat ze hem niet discriminatoir behandelen. Het argument kan natuurlijk zijn dat ze hem juist een bijzonder behandeling moeten geven, dat ze hem moeten discrimineren op positieve wijze. 1vandaag zou moeten erkennen dat Elghasyry tot een minderheid behoort die extra bescherming nodig heeft. Daar zou in dit geval toe besloten kunnen worden, maar zouden ze hiervan een nieuwe richtlijn moeten maken. Oftewel: zouden Nederlanders met Turkse of Marokkaanse verbintenis of uiterlijke kenmerken (<– Dit mag ik zeker ook niet zeggen, maar hoe moet ik het dan uitdrukken?) standaard in bescherming genomen moeten worden door ze
    a) niet in het nieuws te brengen
    b) altijd onherkenbaar te maken
    c) iets anders te doen, maar wat?

    A & b zie ik niet snel gebeuren en zouden slechts averechtse gevolgen hebben. Wat zou 1vandaag moeten doen eigenlijk? Dit is me niet zo duidelijk.

    Nog even een kleine reactie op de video van Amine: het lijkt erop alsof hij zelf niet het nieuwsitem opgezocht en bekeken heeft aleer hij dezereactie gaf, want hij wekt de suggestie dat in het item wordt gesuggereerd dat rond 2:15 de vrouw in beeld zijn moeder is, terwijl hierbij duidelijk gezegd wordt dat het de moeder van Marouane is. Ook suggereert hij dat hij duidelijk als syriëganger in beeld gebracht wordt. Ik heb hierboven al daarover opgemerkt dat hier enige waarheid in zit, maar het is zeker niet duidelijk en voor een oplettende kijker ook helemaal niet de suggestie.

    Wat wellicht wel het grootste onrecht is, dat de Syriëgangers bij verstek worden veroordeeld, wordt niet eens aangehaald in bovenstaand artikel. Is dit niet een veel groter onrecht dan het gebruiken van een paar seconden van iemands videoclip?

    Het is weer een storm in een glas water. Ik wens Amine veel succes in de rechtbank, mocht het daarop aankomen, maar naar mijn bescheiden mening wordt er in deze blog veel te laconisch gedaan over de reactie van 1vandaag, die inschikkend en coöperatief was, maar wordt weggezet als een en al onbegrip vanwege enkele ongelukkige woordkeuzes. De grootste fout die 1vandaag heeft gemaakt is een ongelukkige editing, waardoor eenmalig de naam Marouane samenvalt met het gezicht van Amine. Dat iedereen die hier 1 seconde langer over nadenkt kan concluderen uit het feit dat hij juist niet onherkenbaar gemaakt is dat hij niet verdacht is, wordt volledig buiten beschouwing gelaten. Slechts het grootste gebrek aan gedachtengang wordt hierdoor gerechtvaardigd. Toch is het goed dat dit artikel de gevaren van negatieve beeldvorming dieper uitput worden. Wellicht is het noodzakelijk dat minderheden extra beschermingen genieten om hen op een gelijkwaardige wijze aan de samenleving mee te kunnen laten doen. Maar het lijkt mij dat niet altijd de suggestie wordt gewekt dat wie nauw in aanraking is geweest met Syriëgangers ook dergelijke opvattingen heeft of zelf een Syriëganger is. (Zie b.v. http://nos.nl/artikel/2164676-achtergebleven-vaders-syriegangers-het-blijven-onze-kinderen.html) En ook in dit geval is in mijn ogen niet helder bewezen dat deze suggestie gewekt wordt. Bij mij in ieder geval niet, maar men zou kunnen argumenteren dat mijn ervaring door bovenstaande tekst gekleurd was en daardoor niet kenmerkend voor een algemeen begrip van de video is. Ik heb mijn argumenten gegeven en die staan op zichzelf. Moeten moslims en andere minderheden in bijzondere mate in bescherming genomen worden. Wellicht wel. De vraag is hoe ver deze accommodatie moet gaan. Moeten nieuwsinstanties zichzelf censureren in de vrees dat ze mensen voor het hoofd stoten of voor onoplettende mensen in discrediet brengen of is het voor hen en ons beter als de media zonder vrees voor represailles hun nieuwsagenda kan samenstellen en indien iemand zich onterecht in discrediet gebracht vind deze persoon zelf stappen onderneemt en dit dus in specifieke gevallen, maar niet in algemene zin, ongedaan kan worden. En welke maatregelen moeten getroffen worden? In Duitsland worden standaard de afkomst en het uiterlijk van verdachten verdoezeld, maar dit speelt juist extreem-rechts in de hand doordat zij zelf cijfers naar buiten kunnen brengen in afwezigheid van kritische studies die algemeen beschikbaar zijn. Ook kan dit mensen verder naar rechts drijven doordat zij geen helder beeld van de daadwerkelijke grote van immigratie-gerelateerde problemen kunnen hebben en dus makkelijker geneigd zijn om dit te overschatten. Ook moeten we oppassen met accommodatie-maatregelingen, daar zij het effect kunnen hebben dat de groep waarvoor geacommodeerd wordt juist door deze speciale behandeling verder verAnderst wordt, aangezien de Andering bij wet wordt vastgelegd. Tegelijkertijd wordt deze strijd gevoerd door mensen die anti-islamie als een fobie wegzetten en daarmee mensen die Islam haten voor gek verklaard. Voor gek verklaren is een vorm van verAnderen, die een eeuwenoude geschiedenis kent. Voor een kleine introductie is 'de geschiedenis van de waan' van Foucault een interessant begin. Was het maar zo dat ieder met haat in hun hart ook gek was, maar als dit zo was wat zijn de Syriëgangers dan?
    Om maar niet te ver af te drijven en terug te komen op het artikel. Er wordt een verdediging tegen de negatieve beeldvorming rond moslims opgeworpen, maar hierbij wordt een negatieve beeldvorming rond de media opgeworpen. De redactie van 1vandaag zou harteloos zijn en geen aandacht voor de rechten van moslims, maar uit hun reactie blijkt ook het tegenovergestelde. Ze zijn bereid om bronvermelding toe te voegen en in eerste instantie hadden ze dat niet gedaan juist om Amine te beschermen. Maar hun verantwoording wordt weggewuifd door hun woordkeuze als sterotyperend af te doen. Hierbij worden allerlei stereotypen over de media gebruikt, zoals dat het allemaal snel-snel-snel moet en dat ze slechts op scoops uit zijn. Het moge duidelijk zijn dat stereotypering moeilijk te vermijden valt, zeker onder de ruime definitie die hierboven gebezigd wordt. Ook wordt er geen recht gedaan aan de moeilijke afwegingen die nieuwsredacties routineus moeten maken. Er wordt al met al weinig begrip getoond voor de redactie van 1vandaag. Daar wordt van verondersteld dat ze kwade bedoelingen hebben of door 'het systeem' gehersenspoeld zijn, wat het ook is. Ik kreeg door het nieuwsitem van 1vandaag niet de indruk dat Amine Elghasyry een Syriëganger is. Het is betreurenswaardig dat het samenval van de omschrijving en de beelden deze suggestie bij onoplettende en onnadenkende kijkers kan wekken. Wellicht dat ze daar iets aan hadden moeten doen voordat ze het de wereld in stuurden, maar verdient 1vandaag daardoor de kwalificaties die hen in het bovenstaande toebedicht worden? Ik betwijfel het.

  3. Saskia Aukema says:

    Dankzij je eindejaarsnieuwsbrief kwam ik dit artikel alsnog tegen. Heel interessante en ingewikkelde kwestie, maar als ik om me heen kijk, naar alle bevlogen collega’s die wel degelijk goede, mooie, integere, waarachtige verhalen maken, dan denk ik dat dit stuk de journalistieke praktijk erg tekort doet. “Journalisten kijken wel naar mensen, maar zien slechts scoops, nuttige figuranten en hoofdrolspelers en niet de persoon erachter”? Dat is niet meer en niet minder dan het soort stereotypering waar de vrouwen, homo’s, Marokkaanse Nederlanders en moslims in diezelfde alinea mee te maken krijgt. Ik denk zeker dat de verslaggeving en het debat in het algemeen gebaat zou zijn bij meer nuance, verdieping en inlevingsvermogen, maar dat wil niet zeggen dat zulke eigenschappen er niet zijn in de journalistiek – en het geldt natuurlijk ook allemaal over en weer.

Leave a Reply to Teun Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *