#MoslimsZoalsWij – Een korte vooruitblik
Toen de BBC het programma Muslims Like Us uitzond in 2016, was ik in Engeland. De familie waar ik was keek gezamenlijk naar één van de uitzendingen en was vooraf al verdeeld:
Waarom van moslims een schouwspel maken?
Moeten we zeker weer al heikele issues aanhoren van mensen zonder kennis?
Wat een uitgelezen mogelijkheid om te laten zien dat moslims ook mensen zijn.
Big Brother met moslims.
Ik kan niet eens meer rustig eten hier.
De reviews van het programma waren net zo uiteenlopend. Volgens de Daily Mail (zeg maar de Britse Wierd Duk, maar dan een hele krant) zorgde het programma vooral voor verdeeldheid en controverse. Er zat zelfs een ‘extremist‘ in! Volgens de Telegraph was het een eye opener voor alle islamofoben. En The Times vond het bovennatuurlijk goed. En vervolgens werd het begin dit jaar uitgezonden in Australië met veel gelijksoortig commentaar, bijvoorbeeld de vraag waar de minderheden waren.
Toen ik hoorde dat er ook in Nederland plannen waren om dit programma te maken, was ik eerlijk gezegd nogal huiverig. Want laten we wel wezen, er is maar één reden waarom ook maar iemand denkt dat zo’n programma zou kunnen scoren: islamofobie. De afkeer, stereotyperingen en vijandigheid ten opzichte van islam hebben de categorie De Moslim hyperzichtbaar gemaakt als een soort wensput voor allerlei bezweringen en vervloekingen. De Moslim levert controverse op en dat is goed voor de kijkcijfers. En als het gaat om juist een ander meer divers beeld te geven, dan nog speelt het stereotype beeld van De Moslim dus een rol (ja zeg, Martijn, zo kun je het dus nooit goed doen).
Ik zeg dit overigens ongeacht de makers van wie ik er één gesproken heb en bij wie ik geen enkele twijfel heb over de oprechte goede intenties. En aan de andere kant, ik merk ook vaak (bij zowel moslims als bij anderen) een verlangen naar andere verhalen over moslims dan de gebruikelijke verhalen die wel de media halen, zoals geweld, integratie en mannen die vrouwen onderdrukken. Hoewel ik niet iedereen ken in het programma lijkt het mij een verzameling mooie mensen: Arbi El Ayachi, Cemil Yilmaz, Döne Fil, Fitria Jelyta, Hazjir Adil, Joanne Boerema, Mohamed Hassan Abdulahi en Selma Omari.
Het theatrale zit niettemin wel al gelijk in de aankondiging:
Wat gebeurt er als acht Nederlandse moslims met uiteenlopende opvattingen en overtuigingen bij elkaar gaan wonen en onderling gaan bepalen wat de leefregels zijn? In deze serie wonen vier mannen en vier vrouwen tien dagen samen in een huis nabij Roermond. Met de nodige zelfkritiek geeft ieder zijn mening over religie, samenleving en gemeenschap. De diversiteit binnen de moslimgemeenschap is enorm. Ondanks alle polemiek kan niemand spreken uit naam van ‘de moslims’.
Natuurlijk, zo’n aankondiging moet nieuwsgierig maken en verwachtingen scheppen. Het lijkt een beetje op een echte big brother aankondiging; dat programma werd destijds aangekondigd met ‘wat gebeurt er als je geen privacy meer hebt’. En dat Big Brother aspect heeft dit programma natuurlijk ook, maar de focus op De Moslim blijft toch bijzonder ook al wil men juist duidelijk maken dat De Moslim een verzinsel is, een constructie, dat de diversiteit enorm is en niemand kan spreken uit de naam van De Moslim. In die zin wordt die claim van het programma ook een kijkopdracht voor ons: ‘Kunnen wij voorbij de clichés en stereotypen kijken’?
Interessant is dat de groep verbleef in Neer (nabij Roermond) op een lokatie die ik ken en best aardig vind. Het leidde overigens tot nogal wat verwarring hun aanwezigheid bij de gemeente:
Een woordvoerster zegt te hebben begrepen dat het gaat om “deelnemers met een niet-Nederlandse achtergrond die een soort van gaan integreren in de samenleving”. Dat zou gebeuren door het bezoeken van activiteiten in de regio. Een daarvan is een bezoek aan een biologische boer. Ook het doen van vrijwilligerswerk bij ’t Paradies in Roermond en een bezoek aan de Lindeboom Bierbrouwerij in Neer zouden moeten bijdragen aan de integratie.
Producent
“Maar ook het maken van een praatje met de buren”, aldus de woordvoerster. “Hoe kun je als tijdelijke inwoner met een niet-Nederlandse achtergrond integreren in een dorpsgemeenschap; dat is eigenlijk waar het om gaat.”
Het leek de NTR een goed idee om die verwarring toch maar even recht te zetten.
Ik ben serieus benieuwd wat er komen gaat en ga zeker kijken en een dagelijkse recensie schrijven. Een van de deelnemers, Mohamed Hassan Abdulahi, die betrokken is bij de ‘multi-etnische moskee De Middenweg’ licht een en ander toe bij De Nieuwe Maan:
Een kort overzicht van de mensen om wie het gaat:
Fitria Jelyta
Indonesisch, 27 jaar, getrouwd. Geboren in Jakarta, op 8-jarige leeftijd met haar ouders naar Nederland verhuisd. Nu woonachtig in Almere. Werkzaam in Utrecht voor een NGO klimaatverandering. Ziet zichzelf als conservatief én als ‘groene moslima’.
Arbi El Ayachi
Vlaams-Marokkaanse comedian, 42, jaar, getrouwd, woont in Rotterdam. Traditioneel islamitisch opgevoed; naarmate hij ouder werd heeft hij meer zijn eigen visie op de islam ontwikkeld. Voelt zich vaak in een hokje gestopt, waarin hij zich niet thuisvoelt.
Joanne Boerema
Nederlands, 27 jaar, woont in Amsterdam. Heeft affiniteit met het soefisme. Is zich drie jaar geleden gaan verdiepen in de islam, noemt zich moslima sinds december 2017. Studeert Joodse en Hebreeuwse studies.
Döne Fil
Geboren en getogen Amsterdammer, 37 jaar met half Turkse en Indonesische roots. Opgegroeid in een interreligieus gezin. Kwam 2010 uit de kast als lesbienne. Als mensenrechtenactiviste is zij o.a. ook actief binnen de LHBTI gemeenschap – ze was o.a. organisator van de eerste Turkse boot op de Amsterdamse Gay Pride 2012.
Hazjir Adil
Geboren in Afghanistan, 27 jaar, op 8-jarige leeftijd met ouders en zus naar Nederland gevlucht. Woont in Utrecht. Vrijzinnige moslim. Houdt van een feestje. Noemde zich eerst agnost, zit nu midden in een lange zoektocht om een trotse moslim te zijn. Werkte tot de zomer van 2018 als barman. Studeert nu bedrijfseconomie.
Cemil Yilmaz
Arabisch-Turkse roots, 34 jaar, woont in Den Haag. Geboren in het oosten van Nederland, noemt zichzelf een Arabisch-Turkse Tukker. Opiniemaker en sociaal ondernemer, kritisch en verbindend. Is partner in een sociaal innovatiebureau dat raciale en sociale gelijkwaardigheid bevordert.
Selma Omari
Marokkaans-Iraakse achtergrond, 24 jaar, woont in Rotterdam. Bekende vlogger. Zoekt grenzen op, vertoont zich wel eens ‘gewaagd’ gekleed in haar vlogs. Verdiept zich in haar geloof – bidt 5 keer per dag, vast, volgt online lezingen over Islam.
Mohamed Abdulahi
Geboren in Saoedi-Arabië tijdens bedevaart van zijn Somalische ouders. Is 25 jaar, woont in Schiedam. Op 3-jarige leeftijd naar Nederland gekomen wegens medische redenen. Is 99 procent blind. Beschouwt zijn 1 procent zicht als ‘veel’. Studeert psychologie, werkt daarnaast in een restaurant. Orthodox.
Moslims Zoals Wij wordt geproduceerd door Sputnik Media in opdracht van de NTR. Uitzendingen: maandag 17 t/m vrijdag 21 december 2018, 22.55 uur, NPO 2 (NTR)
Fotos: Lilian van Rooij
Besprekingen
Terugkijken kan HIER. Vanavond de tweede aflevering om 22:55 op NPO2 bij de NTR.
Aflevering 1: Geloof, vertrouwen en geluk
Aflevering 2: Vrijheid, grenzen en vergeving
Aflevering 3: Tot jezelf, tot God en tot de Ander komen.
Aflevering 4: Worsteling, werk en wroeging
Aflevering 5 en slotbespreking: Diversiteit als beleving