Vrouwenemancipatie onder moslims
Een tijd geleden al kreeg ik na een lezing van mij over gender en jonge Marokkaanse moslims te horen dat het toch belachelijk was dat ik als blanke man iets meende te kunnen over vrouwen. Nu is het veel gehoord misverstand dat gender over vrouwen gaat, net als het een misstand is dat in sommige studies over moslims vrouwen buiten beschouwing worden gelaten.
Het onderwerp gender en moslims is te belangrijk om niet te behandelen en aangezien ik niet van plan om een sekseverandering te ondergaan en ik ook niet te lang in de zon wil zitten vanwege mijn zonne-allergie, zult u het toch op deze manier met mij moeten doen.
Het onderwerp is belangrijk niet alleen vanwege het normatieve aspect van gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, maar ook doordat we met een focus op de relatie tussen mannen en vrouwen veel issues kunnen behandelen die ook op andere terreinen van studies over moslims van belang zijn. Als vrouwen inderdaad beweren (en ja dat doen de meesten) dat de sluier hun eigen vrije keuze is, hoe zit het dan met de invloed van de omgeving? En wat betekent dat voor een begrip als individualisering? Als vrouwen inderdaad zich emanciperen niet ten koste van de islam, maar door de islam (wat velen ook beweren) hoe doen ze dat dan en welke religieuze autoriteiten volgen ze? Op welke bronnen beroepen ze zich?
Nu is er onder moslima’s veel aan de gang en er zijn zeer veel iniatieven die zich bijna allemaal kenmerken door een combinatie van vrouwelijke identiteit, moslimidentiteit en burgerschap in Nederland. Het recente Islamitisch Vrouwen Manifest (IV/M), is daar een uitstekend voorbeeld maar ook de twee (ja twee) burqa-demonstraties in Den Haag zeer recentelijk. Het is echter een misverstand om te denken dat de aandacht onder moslimvrouwen voor emancipatie en burgerschap iets van de laatste tijd is. Volgend jaar bestaat de Marokkaanse Vrouwen Vereniging Nederland 25 jaar en deze club is al die tijd zeer actief geweest (niet noodzakelijkerwijze vanuit religieus perspectief). Andere clubs zijn bijvoorbeeld Al Amal (actief sinds 2000) en niet te vergeten Vangnet, ontstaan vanuit een vrouwengroep in moskee Badr in Amsterdam.
In de discussies gaat het over het algemeen niet over autochtone moslima’s, maar om migranten en de dochters van deze migranten. Dat maakt vrouwenemancipatie altijd een tricky onderwerp; iedereen bemoeit zich ermee en soms lijkt de discussie eerder op een beschavingsoffensief gericht op de mensen van buiten zeker wanneer integratie én emancipatie aan elkaar gekoppeld worden. De voortgang in vrouwenemancipatie en de emancipatiebeweging zijn daardoor vaak afhankelijk van de grillen van anderen en het hangt er maar vanaf hoe de religieuze en politieke wind waait. Een voorbeeld uit het buitenland is bijvoorbeeld het verhaal over de Syrische vrouwenemancipatiebeweging vanaf begin 1900.
Een manier om vrouwen onafhankelijker te maken is natuurlijk allereerst eens naar hen zelf te luisteren, maar bijvoorbeeld ook door migrantenvrouwen een zelfstandig verblijfsrecht te geven (iets waar vrouwen zelf al jarenlang voor vechten overigens).