Claude-Lévi Strauss overleden (100 jaar)

De Franse antropoloog Lévi-Strauss is in de nacht van zaterdag op zondag overleden, één maand voor zijn 101e verjaardag. Lévi-Strauss gold als de grondlegger van het Franse structuralisme. Belangrijk in zijn werk was de opvatting dat woorden, tekens, signalen zelf geen betekenis genereren. Het netwerk, de onderlinge relaties waarin die woorden, tekens en signalen zijn opgenomen genereert de verschillen tussen de dingen en die verschillen hebben betekenis. waarin ze zijn opgenomen produceert die betekenis. Het is de sociale context van de mensen, de relaties die mensen onderhouden die bepalen wat een mens is en wat hij kan zijn. In een bespreking in NRC vorig jaar legt Lemaire dit heel helder uit aan de hand van Lévi-Strauss zelf:
Lang leve het wilde denken | NRC Boeken

In de laatste door hem gepubliceerde essaybundel doet de Franse antropoloog Claude Lévi-Strauss een kleine ontdekking. Hij leest het muziektheoretische werk van de volstrekt vergeten 18de-eeuwse violist en componist Michel Paul Guy de Chabanon, op zoek naar een antwoord op de vraag wat voor taal de muziek eigenlijk is. Een toon is niet meer dan geluid, zo schrijft Chabanon, en geluid betekent op zichzelf helemaal niks. De elementen waaruit de muziek is opgebouwd zijn niet op zichzelf van belang, maar alleen hun relaties. Pas door hun contrast krijgen ze zeggingskracht en kunnen ze oproepen wat de componist tot uitdrukking wil brengen.

Lévi Strauss is bij het grote publiek waarschijnlijk beter bekend door zijn reisverslag Tristes Tropiques (Het trieste der tropen) uit 1955. Behalve een mooi reisverslag (en lees het vooral ook als zodanig) is het (zoals Lemaire stelt) een prachtige levendige inleiding in de structurele antropologie.Lang leve het wilde denken | NRC Boeken

In Het trieste der tropen beschrijft Lévi- Strauss hoe hij aan het eind van de jaren dertig als universitair docent sociologie in Sao Paulo een aantal expedities onderneemt naar indiaanse stammen in de Braziliaanse binnenlanden. Volstrekt ongerept zijn de meeste al niet meer. Sommige verkeren al bijna in ontbinding tegenover de almaar oprukkende westerse beschaving. Maar toch komt hij onder de indruk van het vernuft waarmee deze culturen hun onderlinge relaties organiseren, hun clanverhoudingen inrichten en de patronen daarvan op symbolische wijze tot uitdrukking brengen in hun tatoeages, gelaatsbeschilderingen en mythen.

Lévi-Strauss paste de inzichten die hij opdeed ook toe op de Westerse samenleving en stelde bijvoorbeeld dat het idee van de Westerse superioriteit onhoudbaar was omdat elke samenleving (dus ook de Westerse) enkele basisregels kent bijvoorbeeld met betrekking tot leven en dood.

Op Youtube kunnen we een serie van zeven filmpjes vinden van een interview met Lévi-Strauss (Engelse ondertiteling):
Deel 1
[flashvideo filename=http://www.youtube.com/watch?v=u73chpnKKhQ /]
Deel 2
[flashvideo filename=http://www.youtube.com/watch?v=IlXLSntKq3Q /]
Deel 3
[flashvideo filename=http://www.youtube.com/watch?v=cNzPYvJ2BqM /]
Deel 4
[flashvideo filename=http://www.youtube.com/watch?v=fItjgGIrGBU /]
Deel 5
[flashvideo filename=http://www.youtube.com/watch?v=z6fOch0tt3A /]
Deel 6
[flashvideo filename=http://www.youtube.com/watch?v=tp9wLrM3-VI /]
Deel 7
[flashvideo filename=http://www.youtube.com/watch?v=tDFVEC2ourE /]