Tandenstokers, visum en vrouwen – Een verhaal van twee sheikhs

In discussies over de relatie tussen secularisme en religie speelt het lichaam een belangrijke rol. Of het nu om de hoofddoek gaat, (huiselijk) geweld, baarden, het lichaam wordt gezien door velen als een veld van zonde, verleiding, geschenk, heiligheid, last en dreiging, reinheid en onreinheid. Dit maakt het lichaam voor vrijwel alle religieuze instituties een ‘bastion van zonde en ketterij’ (in de islamitische tradities overigens zeker ook een bastion van genot en kracht), maar tevens een ideaal veld om religiositeit te stimuleren volgens hun eigen agenda en opvattingen. Voor secularisten is het lichaam tevens een ideaal veld om hun opvattingen over vrijheid te etaleren en op te leggen. Dit zien we deels terug in de recente controverses over de komst van islamitische predikers naar Nederland.

Zoals gebruikelijk hebben salafistische centra in Nederland rond kerst en oud en nieuw een jaarlijkse conferentie. En zoals niet ongebruikelijk is er ook een controverse over de komst van bepaalde imams uit het buitenland naar Nederland. In het verleden was er gedoe over Khalid Yasi en Haitham al Haddad om maar eens wat te noemen. Dit jaar ging de discussie allereerst en vooral over de komst van de Marokkaanse sheikh Al Maghraoui volgens wie kinderhuwelijken toegestaan zouden zijn in de islam. Hij zou deze kerst een lezing houden in de vernieuwde Haagse As Soennah moskee:
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=pigTYlPqeGY]
Daarmee werd hij al snel in de volksmond bekend als de ‘pedo-imam‘. Hij beroept zich daarmee op het voorbeeld van de profeet Mohammed die immers ook met een zeer jonge Aisha zou zijn getrouwd. En ook daar zijn natuurlijk de beschuldigingen van pedofilie alom te vinden op internet. Natuurlijk zou dat volgens de huidige maatstaven niet kunnen, maar de normen en patronen waren in de tijd van de profeet nu eenmaal anders en niet alleen anders in het Midden-Oosten.

Hier vindt u de uitgebreide reactie van imam Fawaz Jneid van de As Soennah moskee:
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=yAi_VrjUGzY]

Niettemin heel begrijpelijk dat een en ander toch tot discussie leidde en tot beschuldigingen van aanzetten tot pedofilie en verkrachting. PvdA kamerlid Khadija Arib, die volgens mij een vrij consequente lijn volgt als het gaat om de positie van vrouwen en kinderen in Nederland, protesteerde tegen de komst van deze sheikh en stelde kamervragen hierover:

De As Soennah moskee waar de imam zou komen reageerde als volgt:
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=e9ZyRMnoM9Y]
Ook de IslamDemocraten uit Den Haag reageerden: Al-Maghraoui van harte welkom in Den Haag. Overigens waren er ook mensen die de vrijheid van meningsuiting van Al Maghraoui verdedigden en ook vonden dat hij gewoon kon preken in Nederland. Voor anderen geldt slechts dat zijn ideeen bestreden moeten worden en dat hij dus niet toegelaten kon worden. Of het zou een uitgelezen mogelijkheid zijn om dit soort toestanden aan het licht te brengen. Op dit moment is volgens mij nog niet helemaal duidelijk of hij nu wel of niet komt (wordt vervolgd). update: Uiteindelijk is Al Maghraoui niet in Den Haag geweest. Officieel omdat hij te moe was om te reizen. Op maandag 26 december heeft hij een lezing gegeven voor de Haagse conferentie, per videolink.

De tweede imam en tweede conferentie betreft sheikh Mohammed Al-‘Arifi die naar de conferentie van de Fourqaan moskee is gekomen.
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=tanl30uyRtU]
Dit werd onder meer opgepikt door het AD. Opvallend wel dat dit bezoek vooraf veel minder problemen opleverde en dat Al-‘Arifi ook al eerder (2009) in Nederland was zonder enige ophef. Maar de LPF in Eindhoven en de Brabantse PVV pikten het toch op zoals we in het volgende filmpje van Omroep Brabant kunnen zien. Daarin zit ook het omstreden fragment met Al-‘Arifi waarin hij zou stellen dat het toegestaan is om vrouwen te slaan:
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=zRf8iE4gnlU]

Dit is de meest uitgebreide versie van de video die ik kon vinden:
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=klSe0GY4jqE]
Ik was enigszins verbaasd over die opmerkingen aangezien ik die niet helemaal in lijn vindt met wat hij gebruikelijk zegt over vrouwen en islam. Een uitgebreid transcript is HIER te vinden (H/T Carel Brendel). De moskee en Al-‘Arifi reageerden gisteren zelf met het volgende interview van prediker Al AlKhattab met de sheikh:
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=ZG04sL742pQ]

De reactie van Al-Arifi zal niet iedereen geruststellen. Immers, zijn opmerking dat je in zeer ernstige kwesties vrouwen een tikje mag geven met (symbolisch) een tandenstoker, gaat nog steeds uit van de man als hoofd van het gezin die bepaalt wat zijn vrouw wel of niet mag. Die reactie past overigens wel in wat ik van hem weet én past ook bij het beeld dat de Fourkaan moskee naar buiten wil brengen. Al eerder is de positie van de vrouw in lezingen en conferenties aan de orde geweest en ook daar is het slaan van vrouwen stellig veroordeeld (naar aanleiding van vragen van mannen en vrouwen uit het publiek daarover). Daarnaast wordt Al-‘Arifi ook in verband gebracht met terrorisme en jodenhaat hetgeen in België de nodige ophef veroorzaakt (hij gaat een dezer dagen ook nog naar Antwerpen).
Zie ook deze reactie bij Studio040:
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=6kYQlrOKeHc]
In de lezingen van salafisten gaan opvattingen over gender en het lichaam meestal over vrouwen. Slechts een klein deel van de aandacht wordt besteed aan de man als de hoeder van het gezin hoewel dat wel bijna altijd de achtergrond vormt van de lezingen en geschriften over vrouwen. Opvallend is daarbij dat de sprekers voortdurend focussen op het tegengaan van macho- en vrouwonvriendelijk gedrag. Zo is in één van de lezingen (thuis in het huwelijk) van een Nederlandse prediker te beluisteren dat de man tijdens de huwelijksnacht vriendelijk moet zijn voor zijn vrouw, haar bezorgdheid wegnemen en in plaats van meteen over te gaan op de daad, moet hij eerst flirten, zoenen enzovoorts. De man wordt dus gezien als de actieve partij en de vrouw als passieve, ontvangende partij, maar de man dient wel op correcte wijze te werk te gaan. In het huwelijk moet hij in haar behoeften voorzien, aardig zijn voor haar en haar onderhouden. De beste man is niet de sterkste of degene die veel geld uitgeeft, maar degene die het beste omgaat met zijn vrouw met de profeet Mohammed als beste voorbeeld. De vrouw moet gehoorzaam zijn, maar hij moet haar beschermen, haar fouten en misstappen over het hoofd zien, haar onderwijzen in het geloof en haar verzorgen als ze ziek is. Hoewel de salafisten enkele jaren geleden nog in het nieuws kwamen vanwege de opvatting van één van de imams dat mannen hun vrouwen mogen slaan (met de kracht van een veer) tijdens een vragensessie over huiselijk geweld werd gesteld dat een echte man zijn vrouw niet slaat.

De soms ook ambivalente uitspraken met betrekking tot de gezagsverhouding tussen mannen en vrouwen is goed te zien in het volgende filmpje (noot voor sommige lezers het filmpje bevat klassieke muziek en nogal wat schokkende foto’s):
[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=xalPwKPoDQ4]

Aangezien we in een tijd leven waarin de seculiere norm de onverdachte norm is en waarin religie, in het bijzonder de islam, als de anti-these ervan wordt gezien en waarbij seculier zou staan voor vrijheid, tolerante, gelijkheid van mannen en vrouwen, is het niet moeilijk voor te stellen dat de opvattingen van salafisten voor discussie zorgen.

Raadsleden in gesprek met imam Al-Arifi via @alicevanderplas

Het gedrag en het lichaam van meisjes vormen belangrijke symbolische grenzen tussen wat men ziet als de eigen groep en buitenstaanders. De waarden betreffende vrouwelijk gedrag, kleding en omgang tussen mannen en vrouwen worden door verschillende groepen gearticuleerd om de ‘integriteit’ van de groep in stand te houden. De strijd over de controle over het lichaam van de vrouw is één van de belangrijkste grensmarkeringen tussen ‘wij’ en ‘zij’ in het islamdebat. De moslimvrouw is hiermee de belichaming in alle opzichten van dat woord) van de islam en het debat erover.