‘Waar zal ik eens beginnen’? – Vier keer Gloria Wekker over de illusie van witte onschuld
Recent publiceerde emeritus hoogleraar Gloria Wekker het boek White Innocence. In dit boek stelt ze ter discussie hoe de dominante witte meerderheid in Nederland omgaat met ras. Ze publiceerde eerder op de De Correspondent hierover:
Het is tijd voor een conclusie: witte onschuld is een illusie
Nederland heeft bijna vierhonderd jaar een imposant koloniaal rijk gehad. Toch lijkt het zich in te beelden dat het bezit van dat rijk geen sporen nagelaten heeft in de geschiedenis, de taal, de cultuur, in de manieren waarop het zelf en de ander verbeeld worden en in de omgang tussen wit en zwart.
Dat rijk strekte zich ooit uit van Nieuw-Amsterdam, Indië, Formosa, Ceylon, Zuid-Afrika en allerlei forten aan de westkust van Afrika tot delen van Noord-Brazilië, Suriname en de Antillen. Het zette Nederland op de kaart als een belangrijke wereldspeler en bezorgde diens inwoners gevoelens van superioriteit.
West-Europese landen hebben eeuwen deelgehad aan een algemeen Europees ethos – een ‘cultureel archief,’ zoals Edward Said het noemt in zijn boek Culture and Imperialism. Dat culturele archief bevindt zich nu tussen onze oren, in onze harten, en in onze lijven. Maar we willen dat niet weten. Nederland heeft zich dan met groot succes een wereldrijk toegeëigend, het wil daar liever niet aan herinnerd worden. Dat blijkt uit de overwegende afwezigheid van dit deel van onze geschiedenis in het onderwijs en in allerlei recente debatten over de multiculturele samenleving.
Afgelopen weekend lichtte zich haar punt toe in de Nederlandse media mede ook naar aanleiding van recente kwesties zoals de arrestatie van rapper Typhoon en de reacties op het optreden van Sylvana Simons bij DenkNL.
Witte onschuld – OVT – NPO Radio 1
We hadden net de beschamende vertoning rond Sylvana Simons achter de rug, en nu is er alweer een vlek op ons vaderlandse zelfbeeld van ‘modelvolk’ dat vrij is van racistisch sentiment. Typhoon’s witte auto was zogezegd te groot in de ogen van dienstdoende agenten.
Hoogste tijd, kortom, om stil te staan bij de omgang met onze koloniale en overige gekleurde minderheden. Want volhouden dat de ‘blanke onschuld’ bestaat kan eigenlijk niet meer.
Racisme in de samenleving: White Innocence – Nooit Meer Slapen – NPO Radio 1
We zijn maar een klein landje op het wereldtoneel, maar wel vol aardige mensen met de beste bedoelingen. We zijn progressief en vooruitstrevend op het gebied van mensenrechten, het internationaal strafhof zit bijvoorbeeld niet voor niks in Den Haag. Dit is het beeld dat Nederland van zichzelf heeft, betoogt hoogleraar Gender Studies Gloria Wekker in haar nieuwe boek White Innocence. Dit zelfbeeld botst paradoxaal op het nauwelijks verwerkte koloniale verleden van ons land en het (tot voor kort verhulde) racisme in de samenleving, aldus Wekker. Verslaggever Emmie Kollau spreekt de hoogleraar over haar eigen ervaringen, de gesloten box van ons ’nationale archief’, Typhoon en zijn auto en racistische grapjes.
►Nederland: kleurenblind
Nederlanders hebben zich altijd onttrokken aan een écht debat over racisme, en weggekeken van het eigen koloniale verleden. Ze zien zichzelf het liefst als progressief, verlicht en kleurenblind. Maar van dat beeld klopt weinig. Dat stelt emeritus hoogleraar Gloria Wekker, van wie onlangs het boek White Innocence verscheen. Welke invloed heeft dat verleden, nu het racismedebat op scherp staat? Gloria Wekker, in debat met VVD-raadslid in Amsterdam Dilan Yesilgöz.
Bij elkaar genomen geven ze een aardige introductie op haar boek en tevens op de kritieken in het publieke debat.
Ik heb haar stukjes gelezen. Gegeneraliseerd heeft ze gelijk, dat is het probleem. Wij discrimineren net zo hard als Marrokanen crimineel zijn. En dan?
Een introductie op de kritieken in een publiek debat is onvolledig indien alleen 1 kant wordt besproken, helemaal indien het gegeven wordt door een wetenschapper.
Het debat kan daarnaast nooit gevoerd worden indien een groep mensen op basis van kleur en cultuur bij voorbaat als schuldig wordt beschouwd en elk individu binnen deze groep te generaliseren als ongeschikt om zelfstandig boven de onwaarheid van een algemene nationale identiteit uit te stijgen.
Mevr wekker maakt bij haar typeringen onvoldoende gebruik van wetenschappelijk betrouwbare gevalideerde informatie, en lijkt vanuit haar vooringenomen standpunt de ander te interpreteren.
Hier is sprake van projectie en tunnelvisie. Indien het individu aangesproken dient te worden op sluimerende vooroordelen, dient zij eerst zelf een genuanceerder verhaal te vertellen die de werkelijkheid geen geweld aandoet. Ik vraag mij af of mevr wekker daar zelf belang bij heeft, en of zij daartoe in staat is. Haar positie en uitspraken doen het tegendeel vermoeden.