Een impressie van twee gesprekken over Nederland – Solidair met moslims en #Ikbenmoslimenikstem
Zondag 5 maart vond in de Amsterdamse AlKabir moskee, de grote moskee, de bijeenkomst plaats ‘solidair met moslims’. De bijeenkomst was georganiseerd door het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie (CTID) en het comité 21 maart. Yassin El Forkani ging in gesprek met Catalene Passchier (vice-voorzitter FNV), Abdou Menebhi (Emcemo), Maureen van der Pligt (Comité 21 maart) en Ineke van der Valk (gastonderzoeker van de UvA). Ineke van der Valk presenteerde enkele resultaten van haar onderzoek naar islamofobie, maar probeerde naast haar zorgwekkende resultaten toch ook enkele positieve zaken voor het voetlicht te brengen.
In het begin doet Abdou Menehbi een oproep tot vertrouwen in de rechtsstaat en ‘stem niet voor racisme, stem voor solidariteit, stem voor een land waarin Nederland er is voor alle Nederlanders.’ Eigenlijk kwam een dergelijk punt terug in alle bijdragen: mensen herkennen zich niet in het Nederland van nu vanwege de intolerantie tegen moslims. Diverse mensen in het panel maar ook de in de zaal delen allerlei persoonlijke ervaringen met vormen van intolerantie.
Niet iedereen kon overigens goed overweg met de titel van de bijeenkomst (solidair met moslims) en het statement van de meeste bijdragen kwam dan ook uiteindelijk vooral neer op het uitspreken van steun voor en het benadrukken van het belang van gelijke rechten voor iedereen en dus ook moslims.
Concrete vragen uit het publiek hadden te maken met pleidooien voor anoniem solliciteren (zeer weinig steun daarvoor hier) en de kwestie van de ongelijke behandeling van Nederlanders in Israël en in Marokko als het gaat om pensioenen. De voorzitter van de moskee benadrukte dat het belangrijk is dat Marokkanen in Nederland meedoen: ‘mensen zien het en het werkt echt’. Nog een vraag ging over de term islamofobie en dan in het bijzonder of deze term niet te zwak was, was het niet beter om te spreken over islamhaat of moslimhaat?
#Ikbenmoslim
In de mooie Utrechtse Omar al-Farouk moskee in Overvecht vond een andere bijeenkomst plaats in het kader van de campagne #ikbenmoslimenikstem. Deze campagne is een reactie op een andere campagne onder moslims in Nederland: ‘Ik ben moslim, ik stem niet’ van Ahlus-sunnah Publicaties II (volgens TPO de grootste moslimorganisatie ter wereld…)
De pro-stem campagne is volgens de initiatiefnemer echter niet alleen een reactie op de anti-stem campagne:
Deze campagne is georganiseerd om de stilte te doorbreken en een uniform geluid uit te dragen dat breed wordt gedragen in de moslimgemeenschap ongeacht stroming, mening of kleur
De lezing van al-Haddad -1
De bijeenkomst is rond 18.15 uur, na het gebed. Met mij is er nog één buitenstaander aanwezig: een journalist van het AD. Naar schatting blijven er zo’n 70-80 mensen in de gebedsruimte nadat het gebed is afgelopen. Ik ga iets achter de mensen zitten: ‘zodat ik een goed overzicht heb’ zoals ik tegen A. zeg.
Al-Haddad gaat de lezing afwisselen tussen Arabisch en Engels. Ik woon het deels bij. Zijn lezing is gebaseerd op de verschillende principes die volgens hem leidend zouden moeten zijn voor moslims in Europa. Allereerst het principe van de ummah: de moslimgemeenschap is de beste van de naties en dient het idee van het gebieden van het goede en het verbieden van het kwade serieus te nemen. Moslims moeten daarin pro-actief zijn volgens hem om de wereld waarin ze leven te verbeteren.
Vervolgens komt hij bij het tweede principe: ‘wie ben je’? Je bent Nederlands zegt hij. Je hebt misschien Marokkaanse wortels, maar je bent Nederlands. Hij vertelt over de studenten uit Nederland in Medina. Ze noemen zich daar de Nederlandse broeders, ze hangen met elkaar en soms met de Europese broeders: de mannen van andere Europese landen. Daarom moet je ook niet accepteren dat je behandeld wordt als tweederangsburgers, als je dat doet zul je ook als zodanig behandeld worden.
Europa is volgens al-Haddad al lang niet meer het continent van mensen met blond haar en blauwe ogen. Zijn Europeanen christelijk? Lang niet allemaal. Zijn Europeanen wit? Lang niet allemaal. Dus wat is Europa?
Al-Haddad wil dat de jonge broeders en zusters zich realiseren dat ‘we Europees zijn, geen migranten en dat we de toekomst van Europa maken.’ Volgens hem moeten we anderen niet toestaan de identiteit van je land te definiëren terwijl je zelf aan de kant blijft toekijken. ‘We kunnen niet accepteren dat we behandeld worden als tweederangsburgers.’
Het derde gaat over democratie als kufr? Volgens hem moeten we democratie zien als een middel, als een instrument of gereedschap. Het is net zoiets als TV: een TV is zelf niet halal of haram of kufr. Het gaat erom hoe je het gebruikt. Wanneer je stelt dat het kufr is, laat je je leiden door emoties en dat is gevaarlijk. Volgens al-Haddad waren moslims de eerste die democratie gebruikten: de sahaba bepaalden dat Aboe Bakr de opvolger van de profeet moest worden (daarmee heeft hij het dus expliciet over soennitische moslims) en dat het islamitische systeem van democratie meer ontwikkeld is.
Nourdeen Wildeman in gesprek met Al-Haddad
Even later gaat al-Haddad in gesprek met Nourdeen Wildeman, maar liefst twee uur, in een live-uitzending bij Islaam-tv, onder het genot van een kopje Marokkaanse thee en versnaperingen. In dit gesprek legt Wildeman de argumenten voor van de tegenstanders van stemmen: het is kufr, democratie is een ideologie, in een democratie kunnen besluiten genomen worden die tegen islam ingaan (zelfs als dezelfde parlementariërs ook besluiten nemen ten faveure van moslims), het zou betekenen dat moslims democratie boven de wil van God stellen.
Enerzijds werkt dit format goed. Weliswaar moet al-Haddad ingaan op alle argumenten die hij ongetwijfeld al kent, maar Wildeman doet dat zodanig dat al-Haddad wel degelijk uitgedaagd wordt om helderder en concreter te antwoorden dan hij gebruikelijk doet. Dat is het voordeel als je iemand met enige kennis van zaken naast hem of tegenover hem stelt. Nadeel is dat de twijfel uit het gesprek verdwijnt. Immers, hoewel er veel uitgesproken stemmen is ok en stemmen is haram posities zijn, zijn velen ook helemaal niet zo zeker. Men vraagt zich af wat te doen, wat de verschillende(!) islamitische posities zijn en hoe zich daartoe te verhouden. En dat in een context waarin het anti-moslim racisme zeer duidelijk aanwezig is. Het nadeel is ook dat het geheel zo wat langdradig wordt omdat er toch veel herhaling in zit.
Aan het einde van het gesprek, worden de vragen vanuit het publiek (die via de livestream komen) gesteld. Zoals gebruikelijk bij een livestream is het publiek vaak meer met elkaar in debat dan met de spreker(s) in de stream. Net als in de lezing sluit al-Haddad af met zijn stelling dat de jongeren hier Nederlandse jongeren zijn, dat men niet moet accepteren behandeld te worden als een migrant.
Op de facebookpagina van #ikbenmoslimenikstem zijn in de afgelopen dagen nog diverse andere oproepen geplaatst om te gaan stemmen, waaronder deze:
Andere oproepen
Na deze bijeenkomst zijn er nog diverse oproepen van anderen geweest om wel/niet te gaan stemmen, onder andere meer dan 60 moslimorganisaties:
Het pleidooi van Abou Hafs tegen het stemmen:
Op facebook heeft ook Abdul-Jabbar van de Ven zich erover gelaten hetgeen tot de nodige reacties heeft geleid.
En de oproepen van moskeeorganisaties om te gaan stemmen:
Op op Wijblijvenhier schreef Hassan Barzizoua een artikel Stemmen voor Nederlandse moslims – Verplicht, toegestaan of verboden?
Opvallend is dat in vrijwel alle gevallen het debat over de verkiezingen leidt tot een gesprek over identiteit, over identiteit als moslim en als Nederlander en wat Nederland nu precies voor land is.