C L O S E R – College Quote

,,Gestoeld op eeuwenoude haat en xenofobie kan het Westen zich nu laven aan de schanddaden van religieus fanatisme die in naam van de islam worden gepleegd, zoals de recente vernieling van de grafkoepel van Imam Jafar al-Sadiq in Samarra, een van de kostbaarste cultuurschatten van Irak. Daarbij verliest men de diversiteit van islamitische richtingen en stromingen doorgaans volstrekt uit het oog.”

Lees vooral het hele artikel uit NRC over het college van Van Koningsveld   Religieuze ruzie rond een graf
Door onze redacteur Dirk Vlasblom

Prof. van Koningsveld opent Leidse leergang islamitische theologie

De verering van Mohammeds graf, een gebruik onder devote moslims, wordt door islamisten weggezet als ‘a f g o d e r ij ’. Professor Van Koningsveld opende gisteren de Leidse cursus islamitische theologie met een academische repliek.

Leiden, 7 sept. ‘Verwerpelijke nieuwlicht e r ij ’, ‘a f g o d e r ij ’. Hervormers die de islam willen ontdoen van in hun ogen ketterse uitwassen doen in verbaal geweld niet onder voor de kampioenen van de Europese Reformatie.

Deze ‘calvinisten’ verklaren allerlei islamitische kunstuitingen taboe en richten zich ook tegen de onder islamieten wijdverbreide gewoonte om graven van heiligen te bezoeken en hen om voorspraak bij God te vragen. Het graf dat moslims vanouds het meest vereren is dat van de profeet Mohammed.

Voor puriteinen als de wahhabieten en de salafisten is deze verering een gruwel. Zij zien die als shirk, het toekennen van gezellen aan God, de doodzonde der veelgoderij.

Gisteren begon aan de Rijksuniversiteit Leiden een nieuwe opleiding: islamitische theologie. Professor Sjoerd van Koningsveld gaf het openingscollege met als thema ‘Het graf van Mohammed – Attitudes en discussies rond een religieus symbool.’ Hij vertelde zijn moslimstudenten eerst iets over de onwetendheid en arrogantie die eeuwenlang leefden in het Westen als het ging om de islam. Het duurde tot de zeventiende eeuw voordat men in Europa doorhad dat de profeet niet begraven lag in Mekka, maar in Medina. In de negentiende eeuw stelde een Franse racistische ideoloog, D. Kimon, voor een militaire expeditie uit te rusten tegen Mekka en Medina en het stoffelijk overschot van Mohammed bij te zetten in het Louvre met het grafschrift: ‘De islam. Hij ruste in vrede’.

Na zijn dood in 632 werd Mohammed begraven in het vertrek van zijn vrouw Aisha.

Dat lag aan de buitenkant van de oostelijke muur van zijn moskee in Medina, de stad waar hij zijn gemeente grondvestte en waar hij gestorven was. Sedentaire (niet-nomadische) Arabieren werden destijds vaker thuis begraven. Ook Abu Bakr en Omar, de eerste twee kaliefen – opvolgers van Mohammed – werden bijgezet in dit Nobele Vertrek. De derde, Uthman, werd vermoord en elders begraven. Daarmee kwam een einde aan een ontwikkeling die leek te gaan in de richting van een mausoleum voor de hoogste leiders van de islam.

De moskee in Medina is enkele malen uitgebreid, waarbij de grafkamer werd afgescheiden door een massieve vijfhoekige muur. In door Van Koningsveld aangehaalde historische bronnen zijn plattegronden te vinden van de grafkamer met de positie van de drie lichamen. Uit die bronnen blijkt ook dat de muren van de grafkamer de eerste eeuwen niet tot het dak van de moskee reikten. De ruimte was afgeschermd door een baldakijn, later door een dak met een schuifraam. Dat werd geopend als er werd gebeden om regen en de profeet daarbij om bemiddeling werd gevraagd. De eerste keer dat dit gebeurde, adviseerde Mohammeds weduwe Aisha om een opening aan te brengen in het plafond van de toen nog lage grafkamer.

De profeet bad tijdens zijn leven immers om regen in een gebedsruimte zonder dak. De verering van de vele heiligen die de islam kent, is geënt op de manier waarop het graf van Mohammed werd vereerd. De cultus begon met een begroeting van de profeet, ook namens afwezigen die groeten hadden meegegeven. In de Middeleeuwen werden voor deze grafcultus gebedenboeken geschreven, zoals dat van de Marokkaanse mysticus Al-Jazouli.

Negentiende-eeuwse hervormers meenden – ten onrechte – dat deze cultus afweek van ‘de praktijk der vrome grondleggers’.

De Saoedische religieuze autoriteiten, aanhangers van de wahhabitische richting, verspreiden onder pelgrims folders waarin staat dat het verboden is het graf van de profeet te aaien of te kussen. De profeet om bijstand vragen zou neerkomen op afgoderij.

Ook de Salafiyyah, een aan het wahhabisme verwante puriteinse richting, waaruit nogal wat extremisten voortkomen, verwerpt verering van het profetengraf. Deze beweging, volgens Van Koningsveld nog steeds een kleine minderheid, heeft de beeldvorming rond de islam in West-Europa sterk beïnvloed.

De hoogleraar besloot zijn college aldus: ,,Gestoeld op eeuwenoude haat en xenofobie kan het Westen zich nu laven aan de schanddaden van religieus fanatisme die in naam van de islam worden gepleegd, zoals de recente vernieling van de grafkoepel van Imam Jafar al-Sadiq in Samarra, een van de kostbaarste cultuurschatten van Irak. Daarbij verliest men de diversiteit van islamitische richtingen en stromingen doorgaans volstrekt uit het oog.”

Grafkamer van Mohammed (links) en moskee van Medina. Achttiende-eeuws manuscript.

Ligging van de graven van Mohammed en twee kaliefen, zoals geschetst in het gebedenboek van de vijftiende-eeuwse Marokkaanse mysticus Al-Jazouli.

Twee pagina’s uit ‘Geschiedenis van Medina” van Al-Samhûdi (gestorven in 1506), met een schets van de grafkamer van Mohammed.