In Memoriam: Clifford Geertz
‘man is an animal suspended in webs of significance he himself has spun‘ is zo ongeveer de enige zin die ik me nog letterlijk kan herinneren uit mijn studie en in ieder geval één van de mooiste zinnen. Als ik toch eens zo mooi kon schrijven met zoveel inhoud…hmmm dan had ik vast een echte full time baan…
De zin is afkomstig van Clifford Geertz. Hij is afgelopen week op 80-jarige leeftijd in de VS overleden. Geertz is vooral bekend van de symbolische antropologie: Symbolen geven richting aan het handelen.Geertz ziet cultuur “een systeem van geërfde concepten, uitgedrukt in een symbolische vorm, door middel waarvan mensen hun kennis en attitude ten aanzien van het leven communiceren, bestendigen en ontwikkelen. Cultuur geeft mensen daarmee de mogelijkheid om betekenis toe te kennen aan de wereld waardoor deze begrijpelijk wordt. Antropologen moeten zich erop toeleggen die symbolen en de werking ervan te verklaren.
Geertz heeft uitgebreid antropologisch onderzoek verricht in onder meer Indonesië en Marokko. Onderwerpen waar hij zich mee bezig hield (en nog steeds invloedrijk is) zijn onder andere: religie, in het bijzonder met de Islam, handel, economische ontwikkeling, politieke structuren en het leven in kleinschalige verbanden.
Geert kan beschouwd worden als één van de grote sociale wetenschappers in de moderne tijd; zijn belangrijkste boek The interpretation of Cultures is en was zeer invloedrijk ook buiten de culturele antropologie. Hij wordt vaak vereenzelvigd met een begrip als cultuur-relativisme dat inmiddels zodanig aan inflatie onderhevig is dat het eigenlijk niks meer betekent. Volgens eigen zeggen was hij echter eerder bezig met een strijd tegen anti-relativisme.
Om dan maar even af te sluiten met zijn woorden:
It is a shaking business to stand up in public toward the end of an improvised life and call it learned. I didn’t realize, when I started out, after an isolate childhood, to see what might be going on elsewhere in the world, that there would be a final exam. I suppose that what I have been doing all these years is piling up learning. But, at the time, it seemed to me that I was trying to figure out what to do next, and hold off a reckoning: reviewing the situation, scouting out the possibilities, evading the consequences, thinking through the thing again. You don’t arrive at many conclusions that way, or not any that you hold to for very long, so summing it all up before God and Everybody is a bit of a humbug. A lot of people don’t quite know where they are going, I suppose; but I don’t even know, for certain, where I have been. But, all right already. I’ve tried virtually every other literary genre at one time or another. I might as well try Bildungsroman.
