Wekelijks portie burgerschap – Week 1: Maak eens een praatje met een ander

Uit de burgerschapskalender van het Handvest Burgerschap:

Geschreven wetten en regels zijn hard nodig in een maatschappij als de onze. Maar net zo noodzakelijk zijn de ongeschreven regels en opvattingen waarmee we met elkaar de samenleving maken. Het zijn de regels die zijn ontstaan uit een behoefte om op een prettige manier met elkaar te leven. Al deze ongeschreven regels zou je kunnen samenvatten onder de noemer ‘verantwoordelijk burgerschap’. En dat beperkt zich niet tot gehoorzaamheid en braafheid. Integendeel. Een kritische houding en een gezonde tegendraadsheid horen daar net zo goed bij. Verantwoordelijk burgerschap is belangrijk bij het versterken van de kwaliteit van onze samenleving. Maar wat houdt het concreet in? Wat kun je doen en laten als verantwoordelijk burger? En wat is de rol van de overheid zelf? Het kabinet heeft het voortouw genomen in de discussie over wat in Nederland onder verantwoordelijk burgerschap wordt verstaan. Er zijn in het hele land discussiebijeenkomsten georganiseerd waar mensen mee konden praten over het idee van burgerschap.

Op onze website www.handvestburgerschap.nl is ook uitgebreid meegediscussieerd. De 53 thema’s van deze kalender vormen een weerslag van die discussie en laten soms letterlijk zien wat mensen over dit onderwerp hebben gezegd. Hiermee is de kalender vooral een product van u geworden. Uit de wekelijkse thema’s kunt u inspiratie halen voor uw eigen burgerschap. Vanuit het idee: samen voor de samenleving.

We gaan dus ongeschreven regels vastleggen in een document dat ons week, maand en jaarritme oplegt: de burgerschapskalender. Inderdaad niemand zal betwijfelen dat burgerschap een goed idee is. Burgerschap wordt als vanzelfsprekend en goed gezien door iedereen. Tegelijkertijd echter lijkt er ook een gebrek aan belangstelling ervoor te zijn, misschien een uiting van een gebrek aan burgerschap. Is burgerschap niet een nieuwe poging van de overheid om de natie-staat te definiëren als iets dat boven het wettelijke uitgaat, maar als een gemeenschap waarbij burgers zich betrokken voelen (of zelfs actief inzetten) bij de samenleving? Waarom heten mensen die die visie op de een of andere manier delen liberalen, neo-republikeinen of communautaristen, terwijl mensen die daar niet bijhoren ‘asociale hufters‘ zouden zijn? Dat geeft natuurlijk al aan dat burgerschap een sterk normatief en moraliserend vertoog is, waar bepaalde aannames aan ten grondslag liggen. Het verspreiden en uitdragen van die aannames via zo’n kalender geeft aan dat het niet alleen gaat om actief burgerschap, maar ook om een gedeeld en gezamenlijk burgerschap voornamelijk op basis van bepaalde normen en waarden. Voldoe je daar niet aan, dan ben je volgens sommigen dus een asociale hufter en dat schijnt slecht te zijn.

Dit leent zich dus uitstekend voor een wekelijks kort stukje over het normatieve en moraliserende burgerschap, tegelijkertijd ook een goede manier om de week mee te beginnen. Deze week de eerste

Goede voornemens waarmaken is eigenlijk helemaal niet moeilijk. De truc is: neem je iets voor dat niet te veel moeite kost. Je sociaal opstellen bijvoorbeeld, eens een praatje maken met een ander. Of, zoals een deelnemer aan de discussiebijeenkomst in Nieuwegein het zei: “Mensen ontmoeten buiten je eigen sfeer. Bieren bitterballen en het komt allemaal goed.”

Een beter bewijs dat burgerschap iets goeds zou zijn dan het te zien als een goed voornemen is er niet zou je zeggen. En sinds wanneer kost je sociaal opstellen niet veel moeite? Als je dat nou eens moet doen bij mensen die je niet mag (waar veel mensen hun portie al van hebben gehad met de feestdagen)? Of je stelt je ook eens sociaal en open op, en je komt tot de ontdekking dat je die ander echt, maar dan ook echt helemaal niet mag? OF andersom…ik ga binnenkort weer naar enkele bijeenkomsten met moslims die niet drinken en geen voedsel tot zich nemen dat niet halal is. Ik zal wat bier en bitterballen meenemen, vinden ze vast leuk.