Sex, macht en moraal

Vanavond komt de film ‘Intimacy’ op televisie, gebaseerd op een verhaal van Hanif Kureishi. In dit verhaal is de hoofdpersoon ontrouw aan zijn vrouw en er allerlei relaties op na houdt die maar één ding gebaseerd zijn: lichamelijkheid. In het verhaal komt de volgende zinsnede voor:

I think I have become the adults in The Catcher in the Rye

Een nogal pijnlijk moment voor de man in kwestie die zich realiseert dat zijn adolescentie al lang voorbij is en plaats heeft gemaakt voor een ‘midlife crisis’. De verontrusting die veel mensen hadden door de wijze waarop The Catcher in the Rye adolescentie uitriep tot een cult op zich waarbij seksualiteit een belangrijke rol speelt, lijkt hedentendage teruggekeert te zijn. Het gaat dan voornamelijk om de verontrusting over de vrije seksuele moraal. Vandaag in NRC een column van Heleen Mees. Zij pleit er onder andere voor om een leeftijdsgrens in te stellen voor sexuele contacten; sex met meisjes en jongens die jonger zijn dan die leeftijd, wordt gelijkgesteld aan verkrachting (een juridische fictie: statutory rape).

Zij stelt verder onder andere:

Last but not least kun je je afvragen of jonge tienermeisjes die seks als ruilmiddel gebruiken voldoende sterke, economisch onafhankelijke, vrouwelijke rolmodellen in hun omgeving hebben om zich aan te spiegelen. Het fenomeen ‘seks voor iets’ is hoe dan ook een extra reden om bij de opvoeding en scholing van meisjes van meet af aan te hameren op het verwerven én behouden van economische onafhankelijkheid.

Dat zie ik toch wat anders. Gill (2003) signaleert dat het vrouwenlichaam in toenemende ‘verseksualiseerd’ wordt en tot handelswaar wordt gemaakt bijvoorbeeld in de reclame en in de popcultuur. Popsterren als Christina Aguilera, Britney Spears en Madonna zijn daarbij grote voorbeelden. Het opvallende, zo stelt, zij is dat vrouwen dit bewust zelf doen. Volgens haar gaat het om een nieuwe constructie van vrouwelijkheid die gebaseerd is op zelfvertrouwen en autonomie. Zij geven daarbij de boodschap af dat hun lichaam en seksualiteit van hen is en dat ze het ook kunnen laten zien als en wanneer zij dat willen.

Dat plaatst het volgende stukje uit haar column in een wat ander daglicht:

De Utrechtse hoogleraar en criminoloog Frank Bovenkerk zegt, naar aanleiding van zijn onderzoek naar het verschijnsel loverboys, geschrokken te zijn van de losse seksuele moraal onder tieners.

In het boek Loverboys signaleert hij een nieuwe seksuele revolutie, één die allerminst bevrijdend is, waarbij seks wordt gebruikt als ruilmiddel, en meisjes op steeds jongere leeftijd allerlei seksuele handelingen verrichten om jongens te behagen.

Bovenkerks bevindingen sluiten naadloos aan bij die in het eerder dit jaar verschenen rapport van de Amsterdamse GGD over jonge meisjes die op kinky-party’s, libi-feesten en mega-seks events seks hebben in ruil voor een beloning variërend van een prepaid telefoonkaart of een breezer tot een Gucci-tas of een paar Prada-schoenen. Ploegen, dat is straattaal voor groepsseks met jonge tienermeisjes, vindt volgens het GGD-rapport plaats tijdens huisfeesten, of in speciaal daartoe gehuurde boxen met alleen een bed of matras op de vloer.

Als meisjes seks hebben met jongens in ruil voor een beloning, is er dan sprake van dader-slachtoffer? Of twee jongeren die een deal sluiten (los van het feit of we de wijze waarop dat gebeurt nu wenselijk vinden of niet)? Het zou ook kunnen gaan om meisjes die zich heel goed bewust van hun seksualiteit en de macht die ze daarmee kunnen uitoefenen op jongens. Misschien wat verrassend, maar dat zit niet zo ver af van meisjes die een niqaab dragen. Waarmee sommige meisjes door hun uitdagende kleding laten zien dat ze zich bewust zijn van hun lichaam en het dus ook kunnen laten zien, zeggen meisjes met een niqaab ook dat ze zich bewust zijn van hun lichaam en het dus ook niet kunnen laten zien.

Het is opvallend dat de discussies zich concentreren op het uiterlijk van meisjes en veel minder op het uiterlijk van jongens. Jongens worden daarbij weer vooral geportretteerd als actieve daders en meisjes als passieve slachtoffers. Bij meisjes richt de aandacht in discussies zich vooral op eetproblemen zoals anorexia en seksueel gedrag dus, terwijl het bij jongens gaat om overlastgevend gedrag en ‘loverboy’ gedrag.

Gill, R. 2003. From Sexual Objectification to Sexual Subjectification: The Resexualisation of Women’s Bodies in the Media. Feminist Media Studies 3:100-106.
Duits, L. en L. Van Zoonen. 2006. Headscarves and Porno-Chic. Disciplining Girls’ Bodies in the European Multicultural Society. European Journal of Women’s Studies 13:103-117