Sociale en fysieke ruimte
Enige tijd geleden was ik in Spanje, mooi weer, weekend dus ook alle Spanjaarden erop uit. Het park waar ik was, was stampensvol met oude mannen en vrouwen, gezinnen met kleine kinderen enzovoorts enzovoorts. De favoriete bezigheid, naast voetballen met de kids, was barbecuen. Er stonden zeker zo’n 20 barbecues in het park. Op die manier is het natuurlijk wat gecontroleerder dan wanneer mensen zomaar ergens in het wild barbecuen; gezien de bosbranden in Spanje een begrijpelijk aspect. Maar de barbecue voorzieningen leken mij er ook voor te zorgen dat het park een ontmoetingsplek werd. Dat laat zien hoe de ruimtelijke structuur en de sociale structuur op elkaar afgestemd kunnen worden.
Dit is ook het centrale punt van het onderzoek van Eda Ünlü Yücesoy die onderzoek heeft verricht naar de vraag hoe Turkse vrouwen in de Wesselerbrink tegen de openbare ruimte aankijken.
Planologen leren dat als de ruimte maar mooi is ingericht het goed werkt, maar ze vergeten te kijken naar sociale structuren
Nou weet ik niet of dat zo zwart is, maar gezien de soms dramatische resultaten van enkele planologische beslissingen her en der in Nederland, zou het me niet verbazen dat sommige planologen dat inderdaad wel eens kunnen denken. Om de interactie tussen de fysieke en de sociale ruimte goed te kunnen inschatten, is het belangrijk om te weten hoe mensen tegen een publieke ruimte aankijken.
Zo is een aantal van het platteland in Oost-Turkije in een keer beland in de Wesselerbrink. Voor de meesten een grote cultuurschok. Wat opvalt is dat er een duidelijk verschil is tussen ‘mannelijk en vrouwelijk terrein’. Van oudsher zijn mannen buiten de deur de baas. Kleine straatjes rondom de woningen bieden de vrouwen bescherming, maar in de strak opgezette Wesselerbrink is die beschutting er niet. Sommigen gaan alleen de straat op als ze weten dat het rustig is.
Een ander voorbeeld is te vinden in steden als Amsterdam. De kleine speelplaatjses in verschillende buurten met bijvoorbeeld zandbakken, zijn duidelijk niet alleen geschikt voor de kids, maar ook voor moeders (en vaders). Voor hen zijn deze plekken een zeer geschikte ontmoetingsplek. Hun kinderen kunnen binnen handbereik vrij spelen, zodat zij tijd hebben om de laatste nieuwtjes en dergelijke uit te wisselen. Dat gemeente Enschede nu met de bewoners het park de Wesselerbrink gaat aanpassen, is dan ook mooi. Dit idee hadden ze wel wat eerder kunnen bedenken, maar misschien is in sommige gevallen juist de aanwezigheid van migranten noodzakelijk om autochtonen te wijzen op vanzelfsprekende, maar storende zaken.
