Ongewenste nationaliteiten /4: De voordelen van dubbele loyaliteiten

Het debat over dubbele nationaliteiten en loyaliteiten richt zich vooral op de nadelen daarvan. In het geval van Arib zou haar werk slecht zijn voor de inburgering in Nederland, Albayrak zou als (Turkse) vreemdeling in een loyaliteitsconflict terechtkomen als ze moet beslissen over de toelating van (Turkse) vreemdelingen en dergelijke loyaliteiten zouden helemaal een probleem zijn als Nederland in oorlog zou raken met Marokko of Turkije (wat overigens vrijwel iedereen afdoet als een fictie).

Toch is het hebben van meerdere loyaliteiten ook een groot voordeel voor een samenlevingsverband of dat nu een stam, stad of staat is. Juist in het geval wanneer er oorlog optreedt. Het voorbeeld van de Yanomamo laat dat goed zien.

Afbeelding:  Yanomamo Social Distance: Social Distance and Intergroup Relationships Among the Yanomamo

Het antropologische principe dat er aan ten grondslag is dit:

Groups and group relations can best understood from the perspective of gradations of social distance

Aan de ene kant van het continuüm staat huwelijk en aan de andere kant oorlogsvoering en openlijke conflicten. Voor de huidige maatschappij zouden we ‘migration allies’ kunnen toevoegen. Het idee is dat met ‘allies’ niet gevochten wordt en dat dat ook voorkomen wordt juist doordat mensen meerdere loyaliteiten hebben. Als land X een handelsrelatie heeft met land Y zullen ze wel twee keer nadenken voordat ze dat land gaan aanvallen; dat gaat immers ten koste van de handel. Dit geldt ook voor individuen die om commerciële redenen liever niet tegen hun handelsrelaties zullen vechten. Het sterkst is dit natuurlijk in het geval van huwelijksrelaties. Vooral de uitruil van vrouwen was daarbij van belang. Wanneer vrouwen uitgehuwelijkt worden aan een andere stam, dan zullen die vrouwen liever niet hebben dat hun echtgenoten moeten vechten tegen hun broers in die andere stam en vv. In het geval van migratie kan dat ook zo werken juist door die dubbele loyaliteiten. Als Marokko in oorlog komt met Nederland dan betekent dit dat familieleden wellicht tegen elkaar moeten vechten. Dus ja Marokkanen in Nederland zullen wellicht niet graag tegen Marokko vechten, maar Marokkanen in Marokko ook niet tegen Nederland.

Een ander voordeel van de dubbele loyaliteit in het geval van bijvoorbeeld Arib is de transnationale relatie tussen Nederland en Marokko; iets waar mijn collega Edien Bartels mij opwees. Die relatie is er nu eenmaal en is mede tastbaar door de juridische positie van vrouwen. De hervorming in het Marokkaanse familierecht en de mogelijk komende hervorming in de positie van vrouwen in het nationaliteitsrecht, zijn niet alleen van belang voor vrouwen daarginder; ze hebben grote consequenties voor de Marokkaanse vrouwen hier. In het algemeen verbeteren ze de rechtspositie van vrouwen en dat maakt de Marokkaanse vrouwen hier ook minder kwetsbaar en afhankelijk van hun mannen. Eén van de aspecten waar bijvoorbeeld aan gewerkt zou moeten worden is echtscheidingen die hier zijn uitgesproken op basis van Nederlands recht ook in Marokko erkend te krijgen. Daarom is bijvoorbeeld ook het werk van de Werkgroep Mudawwanah zo belangrijk en kan ook het werk van Arib heel belangrijk zijn. Een ander voorbeeld is dat van de onvrijwillige achterlatingen; iets dat nog steeds voorkomt. Nog een punt waar Arib goed werk zou kunnen verrichten.

Dit is allemaal mogelijk doordat mensen meerdere loyaliteiten hebben. Dus nu weet u wat u te doen staat.