CV Koers – God in Nederland: afscheid of terugkeer?

In CV Koers het artikel  God in Nederland: afscheid of terugkeer? geschreven door Marten van der Meulen en Johan Roeland.

Terwijl de WRR stelde dat religie terug is, wordt in God in Nederland gesteld dat juist de secularisering zich voortzet. Marten en Johan laten hun licht schijnen op deze paradox. Zij pleiten voor nieuwe onderzoeksmethoden. In God in Nederland wordt de geinstitutionaliseerde religie min of meer gezien als de standaard waartegen andere vormen van geloof worden afgezet. Een teruggang van de geinstitutionaliseerde religie is een teruggang van geloof wat eigenlijk (in mijn opinie) betekent dat de geinstitutionaliseerde religie gezien wordt als het echte geloof. Dat mag je vinden, maar niet als wetenschapper. Hoe religie wordt opgevat en hoe bepaalde tendensen beoordeelt moeten worden (met name als het gaat om de rol van de media) zijn belangrijke aspecten. Zeker in het geval van de islam is er een strijd aan de gang tussen moslimgroepen met als vraag wie vertegenwoordigt wie? Deze strijd vindt deels plaats in de media (televisie en internet met name). De media is daardoor niet alleen een doorgeefluik van de werkelijkheid, maar ook een product ervan en reproduceert deze ook nog eens. De Cartoon Affaire laat daarbij ook zien dat media ook een arena zijn waarin de strijd over representatie van de islam en het gebruik van symbolen daarbij wordt uitgevochten. Niet alleen door moslims onderling, maar ook door niet-moslims.

Voor wat betreft islam in de publieke ruimte en secularisering is er ook nog wel wat op te merken. We kunnen secularisering ook zien, zoals antropoloog Talal Asad doet, als de uitoefening van macht door de staat erop gericht om sociale cohesie van de natie-staat te behouden door religieuze verschillen te beheersen. Eén van de manieren om deze te beheersen is religie zodanig te hervormen dat het in overeenstemming is met een liberale seculiere staat. Dit zien we terug in het stimuleren van centra als Marhaba die een ‘liberale islam’ moet promoten en in de aandacht van de AIVD voor de zogenaamde radicale moslims (salafisten). Hiermee begeeft de overheid zich in de strijd over de representatie van islam onder moslims. Dit wordt nog eens versterkt doordat er in de publieke ruimte allerlei politici en opinieleiders zijn die zich opwerpen als hoeder van de seculiere staat en in feite secularisering van de islam (in de zin van hervorming of het opgeven van het geloof) als enige oplossing zien. Het gevolg hiervan is dat islam per definitie een publieke aangelegenheid is. De strijd om de islam vindt namelijk grotendeels plaats in de publieke ruimte: bouw van moskeeen, hoofddoek, discussieprogramma’s op tv en columns in kranten, internet enzovoorts. Moslim-zijn is daarmee dus ook per definitie een publieke aangelegenheid.

Wil je het stuk van Johan en Marten lezen, klik dan op bovenstaande link van CV Koers of ga naar Johan’s weblog en reageer daar.