Twisten en wedijveren over tradities
Koningin Beatrix heeft vanmorgen in Hilversum het startschot gegeven voor het Jaar van Tradities. Bij de officiële opening van het Jaar van Tradities werd een top 100 van Nederlandse tradities gepresenteerd.Deze is samengesteld na een oproep op de website van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur.
And the winner is…Pakjesavond! Nummer twee is het opzetten van de kerstboom en nummer drie de Vrijmarkt tijdens Koninginnedag.
Wat de aandacht van velen heeft getrokken is de veertiende plaats voor het Suikerfeest (Ramadan). Dit verhult dat er wel meer tradities in staan die wellicht 40 jaar geleden niet zo snel op de lijst waren beland:
58. Keti Koti: Het ‘Surinaamse’ vrijheidsfeest voor de afschaffing van de slavernij (een ‘Nederlandse’ traditie die van de lijst verdwenen is…)
60. Offerfeest: Het islamitische feest dat het einde van de pelgrimage naar Mekka aangeeft.
70. Holi en Phagwa: Een Hindostaans lentefeest dat het nieuwe jaar aangeeft en tevens de overwinning van het goede op het kwade.
74. Besnijdenis jongens: Een islamitisch en joods gebruik, soms ook gedaan om medische redenen.
87. Jom Kippoer: Grote Verzoendag, de belangrijkse joodse feestdag
89. Islamitisch Nieuwjaar: Muharram, de eerste maand van de islamitische kalender.
90. Nasi Bami: Nasi Gorent is oorspronkelijk een Indonesisch gerecht dat onder de Nederlands-Indiërs een hoofdgerecht werd. Bami is een Chinees gerecht, de term is van Indonesische afkomst. Beiden gerechten zijn populair is geworden onder Chinees-Indische restaurants die een sterk vernederlandste versie van de Chinese en Indonesische (en combinaties ervan) serveren.
99. Rosj Hasjana en Divali: Divali is een Indias Hindoeïstisch feest ook wel bekend als het Lichtjesfeest en de overwinning van het goede op het kwade en licht over duisternis symboliseert. Rosj Hasjana is het joodse nieuwjaar.
De plaatsing van deze feesten op de lijst lijkt wat minder weerstand op te roepen. Evenmin het grote aandeel van religieuze feesten. Is daarbij de betekenis ervan veranderd? Is het religieuze karakter van de Nederlandse samenleving onschadelijk gemaakt door ze onder de noemer ‘culturele tradities’ te scharen? In hoeverre is dat veroorzaakt door het islamdebat?
Bij Geenstijl is men niet al te blij met de resultaten van dit onderzoek en in het bijzonder de veertiende plaats voor het Suikerfeest. Voor een medium dat het zelf niet zo nauw neemt met ethische principes, is het dan ook niet zo verwonderlijk dat men daarom maar een flutonderzoek noemt. Niettemin geeft het wel een belangrijk punt aan namelijk dat tradities, cultuur, identiteit altijd betwist zijn en altijd tot stand komen in interactie met een (al dan niet denkbeeldige) ander. Tradities en cultuur zijn daarmee altijd in beweging en staan altijd open voor verandering. Immers, ook het Sinterklaas feest is betwist (denk aan zwarte piet) en de kerstboom is een typisch voorbeeld van een traditie die is geïmporteerd naar het Nederlandse grondgebied en onderdeel is geworden van zoiets als een collectief bewustzijn. De voortdurende discussie die zo ongeveer ieder jaar terugkomt of het Suikerfeest nu wel of geen nationale feestdag moet worden, geeft daarmee eigenlijk aan dat het Suikerfeest inderdaad onderdeel is geworden van de tradities hier. Het gaat daarbij niet zozeer om het symbool zelf, maar om het betekenis geven aan dat symbool en vooral het wedijveren en twisten over dat symbool en over het karakter van de nationale feestdag.
Sterker nog een traditie blijft levend juist door het wedijveren en twisten:
Een traditie beschermen is hem doden, stelde professor Hans Bennis van het Meertens Instituut zaterdag. Sinterklaas slaat tot dusver de aanvallen van de Kerstman op eigen kracht af. De UNESCO heeft tegenwoordig een lijst met immaterieel erfgoed, maar daar hoort de Sint volgens Bennis niet op thuis. Zwarte Piet is de roe al verloren, en het zou maar zo kunnen zijn dat de raar pratende, zwartgeverfde pieten binnenkort politiek incorrect bevonden zullen worden, aldus Bennis. ,,Of dat Nederlanders van Turkse afkomst er bezwaar tegen gaan maken dat die Turkse bisschop elk jaar maar weer uit Spanje komt.”
In de huidige multiculturele discussie is de status van Sinterklaas verre van zeker, constateerde Bennis. ,,Maar is het niet juist deze dynamiek die onze Sinterklaas in leven houdt? Als wij de traditie willen vastleggen, wordt het een museale traditie. Dan bestaat het risico dat Sinterklaas op termijn niet langer de springlevende, dynamische oude man van nu is, die bereid is om zijn gedrag aan te passen aan een veranderende wereld. Dan zal de brave man verkommeren in het Museum van Oude Gebruiken.”
De vraag is echter of zo’n lijst niet al een eerste stap is in de richting van dat museum? Wordt het niet een soort canon van Nederlandse gebruiken net als nu gebeurt bij geschiedenis? Die, zoals hierboven al aangegeven is, per definitie aanvechtbaar is. Het beste wat er kan gebeuren is inderdaad zo’n initiatief als dat van Geenstijl.nl of wellicht kamervragen over de inhoud van de lijst en de plaats van het suikerfeest van een of andere politieke partij.
De hele lijst is hier te vinden:
1. Pakjesavond, Sinterklaas
2. Kerstboom zetten, Kerstmis
3. Vrijmarkt, Koninginnedag
4. Oliebollen, Oud en Nieuw
5. Eieren, kleuren Pasen
6. Raad van Elf, Carnaval
7. Beschuit met muisjes, Geboorte
8. Kaarsjes uitblazen, Verjaardag
9. Sint-Maartenzingen
10. Haring happen
11. Luilak, Pinksteren
12. Stamppot eten
13. 4 & 5 mei vieren
14. Suikerfeest, Ramadan
15. Abraham zien
16. Moederdag, Vaderdag
17. Driekoningenzingen
18. Palmpaasoptocht
19. Schaatsen en IJspret
20. Kermis
21. Naar de markt
22. Erwtensoep
23. Drop
24. Speculaas
25. Biertje drinken
26. 1 aprilgrap
27. Dauwtrappen Hemelvaart
28. Nederlandse taal en Dialect
29. Naar de kerk gaan
30. Circus
31. Koffie drinken
32. Gilden
33. Oranje versieren, Voetbal
34. Fietscultuur
35. Ringen wisselen, Huwelijk
36. Prinsjesdag
37. Klederdracht
38. Samen naar de kroeg
39. Peperkoek
40. Draaksteken Beesel
41. Sunderklaas Waddeneilanden
42. Valkerij
43. Reuzencultuur
44. Valentijnsdag
45. Hard werken
46. Pannenkoeken
47. Kolven
48. Kaas
49. Allerzielen
50. Fierljeppen
51. Op vakantie gaan
52. Elfstedentocht
53. Broodje Pom
54. Meidenmarkt Schoorl
55. Carbidschieten
56. E-mails lezen
57. Verhalen vertellen
58. Keti Koti
59. Bloemen- en fruitcorso
60. Offerfeest
61. Mariaverering
62. Jenever
63. Shantykoren
64. Midwinterhoorn blazen
65. Vrijgezellenavond
66. Kaatsen Friesland
67. Bidden voor het eten
68. Kaarsje aansteken bij een heilige
69. Chinees drakenfeest
70. Holi en Phagwa
71. Frietje met …
72. Klootschieten
73. Zuinig zijn
74. Besnijdenis jongens
75. Nijmeegse vierdaagse
76. Spelletjes spelen
77. Thuis opbaren, Dood
78. Spreekwoorden
79. Draaiorgelmuziek
80. File rijden
81. Beugelen
82. Pro
cessies
83. Hagelslag
84. Passiespelen Tegelen
85. Limburgse vlaai
86. Vee- en paardenmarkten
87. Jom Kippoer
88. Rouwmonumenten langs de weg
89. Islamitisch Nieuwjaar
90. Nasi Bami
91. Warme chocolademelk
92. Volksdans
93. Dierendag
94. Maria biscuit
95. Gay Parade
96. Bijgeloof
97. Grote schoonmaak
98. Eerste Communie
99. Rosj Hasjana en Divali
100. 8 Uur journaal kijken
“ook het Sinterklaas feest is betwist (denk aan zwarte piet) …”
Volkomen onzin, dat feest staat helemaal niet ter discussie,
hoe kom je daar nu weer bij?
Door die 3 1/2 zeurkous die in het kader van een of ander kunst project daar iets over te melden heeft?
Inderdaad ja.
1) Er zijn zo ongeveer ieder jaar ‘3,5 zeurkousen’ die daar iets over te melden hebben.
2 Iedere verandering in het sinterklaas feest ging gepaard met discussie, of dat nu ging over de overgang van een witte piet naar een zwarte piet of naar een regenboogpiet.
3) Vergelijk het karakter van het sint feest van nu met dat van 40 jaar terug. Toen was het veel autoritairder en was piet veel dommer. Nu is piet die slimme guitige superknecht en sint een oude kindervriend.
4) er zijn verschillende versies van het sinterklaasfeest.
5) de opkomst van kerstman leidde tot discussies over het sinterklaasfeest.
Dus ja het is betwist. Dat wil niet zeggen dat het feest op zich ter discussie staat, maar wel de inhoud en de vormgeving ervan. Al eeuwen.