Eigenheid of Eigenzinnigheid in Ede
Eigenheid of eigenzinnigheid. Analyse van cultuur- en geloofsgerelateerde denkbeelden en gedragsuitingen in de gemeente Ede.
Door: mr. drs. Lenke Balogh, dr. mr. Mirjam Siesling, dr. Menno Jacobs, drs. Hans Moors
1 september 2009, 171 pagina’s, isbn-nummer: 978-90-78886-36-5
Ede wil dialoog met islam- en plattelandsgemeenschap intensiveren
Cultuur- en geloofsgerelateerde denkbeelden en gedragsuitingen vormen geen grote maatschappelijke risico’s in de gemeente Ede. Dat blijkt uit een vandaag gepresenteerd onderzoek. Het gaat om het rapport ‘Eigenheid of eigenzinnigheid. Analyse van cultuur- en geloofsgerelateerde denkbeelden en gedragsuitingen in de gemeente Ede’.Het rapport beantwoordt de vraag in welke mate radicalisering in Ede een maatschappelijk risico vormt. Het onderzoek bestond uit twee delen, namelijk (1) radicalisering onder Marokkaanse jongeren, bezoekers van de moskee en jongeren met extremistische opvattingen en (2) welke opvattingen, attituden, en mechanismen kenmerken gesloten gemeenschappen en waarom en op welke wijze zetten groepen mensen zich tegen elkaar af. Het rapport geeft aanbevelingen om verdere afzijdigheid van de samenleving van de gemeenschappen te voorkomen dan wel deze meer aan de (Edese) samenleving te binden.
In algemene zin brengt het onderzoek in uiteenlopende contexten verschillende vormen van wij/zij denken voor het voetlicht. De onderzoekers denken dat dit niet makkelijk te bestrijden is. Het besef van vrijheid van meningsuiting, maar ook dat van vrijheid van godsdienst, telt zwaar. Daarom vindt het college het van belang dit te accepteren en de verdeeldheid te erkennen. Het hoort thuis in de arena van de democratie, waar die een plek biedt voor meningsuitwisseling, debat, belangenafweging en besluitvorming.
Graag onderschrijft het college de mening van de onderzoekers dat eventuele spanningen tussen bevolkingsgroepen niet te maken hebben met religie of cultuur als zodanig.
Dialoog bevorderen
Op basis van de onderzoeksresultaten heeft het Edese college van burgemeester en wethouders wel zorgen over onvoldoende geïntegreerde bevolkingsgroepen. Doordat gemeenschappen langs elkaar heen leven leidt dit niet tot problemen. Het college wil daarom wel de dialoog met vooral de islamgemeenschap en de plattelandsgemeenschap intensiveren.
De huidige activiteiten voor integratie en participatie worden langs de meetlat gelegd. Maatregelen of activiteiten zullen gericht zijn op opleiding, scholing, werkgelegenheid, tegengaan van discriminatie, opvoedingsondersteuning en openbreken van isolement bij gezinnen. Dat gebeurt omdat de onderzoekers aanbevelen de problemen te benaderen vanuit sociaaleconomisch en sociaal-cultureel perspectief.
Als het gaat om de Marokkaans-Nederlandse jeugd in de wijk Veldhuizen en evenementen in de buitendorpen wil het college van B en W bestaand beleid handhaven. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken is bezig beleid te ontwikkelen rond ‘de kernwaarden van de democratische rechtsstaat’. De gemeente Ede wordt betrokken bij deze beleidsontwikkelingen en zal de vruchten hiervan zonodig gaan invoeren.
Goede communicatie
Daarnaast is er nu regelmatig overleg tussen college en vertegenwoordigers van de buitendorpen en Veldhuizen. Binnen de gemeentelijke organisatie zijn er vaste aanspreekpunten, zoals wijkbeheerder en de milieu- en bouwinspecteurs. Ook is er regelmatig overleg tussen de betreffende portefeuillehouders en sleutelfiguren binnen de verschillende gemeenschappen. Dit beleid blijft gehandhaafd.
Het college vindt dat in de communicatie, tussen gemeente en burgers, over beleid duidelijkheid voorop moet staan, zodat elke inwoner en gemeenschap zich gehoord en gezien voelt. Concreet betekent dit dat over en weer duidelijk dient te zijn wat is afgesproken, hoe de gemeente vorm geeft aan beleid en op welke wijze projecten worden afgerond. In het eerste kwartaal van 2010 zal B en W hierover voorstellen doen.
Enkele conclusies
- Binnen de moslims van Marokkaanse afkomst zijn er gradaties van liberaal tot orthodox. Een kleine groep jongeren is te betitelen als salafistisch. De onderzoekers concluderen dat factoren als geen erkenning, stigmatisering en relatieve (kans) armoede, het risico op maatschappelijke afzijdigheid versterkt en een voedingsbodem legt voor polarisering en voedingsbodem legt voor gevoeligheid voor radicalisering.
- De problemen in de wijk Veldhuizen A zijn dieper geworteld dan vormen van vandalisme en criminaliteit. Hoewel verdergaand onderzoek nodig is om dit goed in beeld te krijgen, concluderen de onderzoekers dat er geen verband is tussen vandalisme/criminaliteit en religieuze radicalisering.
- Kenmerkend voor het buitengebied is dat veel mensen de stad Ede als ver weg ervaren. Analytisch is het moeilijk te duiden of de geslotenheid in het buitengebied voortvloeit uit een plattelands- of uit een structurerende kerkelijke cultuur. Daarbij komt dat er ook in het buitengebied verschillen zijn: niet alle inwoners zijn kerkelijk en er is een verschil tussen de bewoners van dorpskernen en bewoners van het buitengebied. De zorg van de gemeente voor het ontstaan van een machtsvacuüm lijkt niet ongegrond, blijkens bijvoorbeeld de vasthoudendheid om drankketen in stand te houden
- Als het gaat om de identificatie met het geloof en ‘leven in eigen kring,’ zijn er mechanismen aan te wijzen binnen de reformatorische gezindte en de Marokkaanse moslimcultuur, die overeenkomen. Het gaat dan om een gelijksoortige manier van denken en van leven naar je geloof. Het geloof en/of de cultuur geven houvast en leveren enerzijds een systeem van sociale controle en anderzijds (angst voor) sociale uitsluiting.
- In het onderzoek blijkt uit de gesprekken met jongeren dat de omvang en aard van interetnische of interculturele confrontaties beperkt blijft tot een negatieve spanning tussen Lonsdalers en Marokkaanse jongeren als ze elkaar treffen op school, na schooltijd en op het Museumplein. Een verscherping van de polarisatie tussen beide groepen is lopende het onderzoek niet vastgesteld.
- Hoewel Ede markant is als het gaat om de culturele en religieuze bindingen, de stedelijke kern met een groot buitengebied en de stedelijke problematiek, is Ede zeker niet uniek. In andere gemeenten met vergelijkbare verstedelijking en plattelandsgebieden doen zich vergelijkbare spanningen voor tussen en binnen de bevolkingsgroepen.
IVA Beleidsonderzoek
‘IVA Beleidsonderzoek en Advies’ in Tilburg heeft het onderzoek uitgevoerd. De onderzoekers werden bijgestaan door een begeleidingscommissie, bestaande uit vertegenwoordigers van onder meer gemeente, politie, ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en werd voorgezeten door een onafhankelijke wetenschapper. Een klankbordgroep, die onder anderen bestond uit vertegenwoordigers van de Marokkaanse gemeenschap en de buitendorpen, was ook betrokken bij het onderzoek. Het onderzoek is mede tot stand gekomen door een financiële bijdrage van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Het rapport is HIER te downloaden.