RU Wetenschapsagenda – Nederlands-Marokkaanse jongeren en hun muziek

Wetenschapsagenda – Nederlands-Marokkaanse jongeren en hun muziek – www.ru.nl

Nederlands-Marokkaanse jongeren en hun muziek

Muziek is een belangrijk middel voor jongeren om duidelijk te maken wie ze zijn en waar ze bij willen horen. Dat geldt ook voor Nederlands-Marokkaanse jongeren, een groep die centraal staat in het promotieonderzoek van Miriam Gazzah. Door hen via muziek te benaderen, wilde zij meer inzicht te krijgen in de diversiteit aan identiteiten onder Nederlands-Marokkaanse jongeren – een groep die nogal eens over één kam wordt geschoren.

Miriam Gazzah (Vaassen, 1977) studeerde mediterrane studies aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Van 2003 tot 2007 werkte zij aan haar promotieonderzoek bij het International Institute for the Study of Islam in the Modern World (ISIM) gelieerd aan de Universiteit Leiden en de Radboud Universiteit Nijmegen. Dit promotieonderzoek is begeleid vanuit het Institute for Historical, Literary and Cultural Studies van de Radboud Universteit Nijmegen. Gazzah heeft in 2006 en 2007 meegewerkt aan de tentoonstelling ‘Multiple M, Lifestyles van moslimjongeren’ van de Amsterdamse stichting Imagine Identity and Culture. Momenteel werkt zij bij het Limburgs Museum als medewerker in het project Kleur Bekennen, dat gaat over migratie en migranten in Limburg.

Miriam Gazzah promoveert op 8 september aan de Radboud Universiteit Nijmegen op haar proefschrift ‘Rhythms and Rhymes of Life: Music and Identification Processes of Dutch- Moroccan Youth’. Promotores: prof. A.I. Tayob (Universiteit van Kaapstad), prof. C.Versteegh. Copromotor: dr. K. van Nieuwkerk.

Hiphop: sterk maatschappelijk geëngageerd
Een van de muziekgenres die een grote populariteit kent onder Nederlands-Marokkaanse jongeren én diverse Nederlands-Marokkaanse artiesten is hiphop, een genre dat zich kenmerkt door rapteksten en het gebruik van geluids- en muzieksamples uit andere bronnen. Nederlands-Marokkaanse rappers gebruiken hun muziek als een middel om zich te identificeren met bijvoorbeeld hun eigen Nederlandse buurt of andere allochtonen in Nederland of juist om afstand te nemen van anderen. In hun songteksten wordt duidelijk hoe ze reageren op en spelen met stereotypes over Marokkaanse jongeren en categorisering door onder meer Nederlandse media en politici. De teksten zijn vaak sterk maatschappelijk geëngageerd en kritisch tot (soms) radicaal over de Nederlandse samenleving.

Shaabi: aansluiten bij de traditie
Minstens zo populair als hiphop is een heel ander genre: de Marokkaanse populaire volksmuziek of shaabi. Shaabi betekent: ‘volks’ of ‘van het volk’. Het is een genre dat wordt beschouwd als typisch Marokkaans en dat een grote rol speelt op bruiloften en andere familiefeesten. De Nederlands-Marokkaanse gemeenschap, en ook de jongeren daarbinnen, hecht veel waarde aan het in stand houden van Marokkaanse tradities zoals het vieren van bruiloften en andere feesten op een Marokkaanse manier. Shaabi hoort daarbij.

Feestencircuit: saamhorigheid
Omdat er in Nederland duidelijk een publiek is voor deze muziek is sinds eind jaren tachtig een heel circuit van feesten, festivals, concerten en dansfeesten ontstaan voor Nederlands-Marokkaanse jongeren. De populariteit van de raï-muziek in de jaren negentig heeft die ontwikkeling nog eens extra versterkt. Sinds die tijd programmeren ook bestaande (pop)podia regelmatig acts en artiesten die populair zijn onder Nederlands-Marokkaanse jongeren. Veel van Gazzahs respondenten zeggen deze feesten te bezoeken omdat ze een plek bieden om ‘ongestoord Marokkaans te zijn’, samen met andere Nederlands-Marokkaanse jongeren en zonder bemoeienis van ouders of autochtone Nederlanders die volgens hen ‘niet begrijpen’ wat daar gebeurt.

Rol van de islam
De meerderheid van de Marokkaanse gemeenschap identificeert zich met de islam. In islamitische kringen is het luisteren naar of beoefenen van muziek onderwerp van debat, dat met name gaat over de toelaatbaarheid van de muziek en de performance. Dat debat heeft een weerslag op hoe sommige organisatoren hun muziekfeesten opzetten: zij organiseren bijvoorbeeld feesten voor alleen vrouwen of schenken geen alcohol. Ook het gedrag van bezoekers demonstreert dat religie een rol speelt: soms reciteren zij gezamenlijk een gebed waarin de profeet wordt geprezen – waarmee het verdere verloop van het feest gelegitimeerd wordt.

Dat vrouwen feestvieren en dansen, is in bepaalde islamitische kringen al omstreden, de discussie over vrouwelijke artiesten is nog veel feller. De grote uitzondering daarop is de bekendste en populairste Arabische zangeres ooit: de Egyptische zangeres Oum Kalthoum. ‘Zij is boven alle kritiek verheven’, aldus Miriam Gazzah. ‘Oum Kalthoum was dé vertolkster van het Arabische lied en is nog altijd een icoon voor menig Arabische vrouwelijke artiest.’