Een wekelijks portie burgerschap 16 – regels, regels en nog eens regels
Uit de burgerschapskalender:
Soms wil je de vlag uitsteken. Maar de meneer die een vlaggenmast bij zijn huis wilde plaatsen, moest daarvoor wel een bouwvergunning aanvragen. Hij diende foto’s, tekeningen, plattegronden en situatieschetsen mee te nemen en leges te betalen. De kosten waren hoger dan de vlaggenmast. Hij deed zijn beklag. Met succes. Inmiddels wordt hard gewerkt aan
de vermindering van het aantal vergunningen.
www.burgercentraal.nl
Niets is zo weerbarstig als een staat die in zichzelf moet gaan snijden: door minder ambtenaren, minder regels, enzovoorts. Daarbij is er vaak een goede reden voor al deze regels behalve de werkverschaffing voor een leger aan ambtenaren. Er is toch het idee dat de overheid haar burgers allemaal gelijk moet behandelen, maar (om dat te effectueren) ook rekening moet houden met bijzondere omstandigheden van mensen. Dat vergt regels, uitzondering op regels en weer uitzonderingen op die regels allemaal gevat in…regels, procedures en vergunningen. Daarnaast is dit een bijzonder dichtbevolkt land en hoewel vrij homogeen van samenstelling heeft zeker individualisering ertoe bijgedragen dat velen toch zo nodig hun ‘eigenheid’ moeten benadrukken en hun eigen ruimte willen claimen. Om dat allemaal te kunnen zijn er regels en procedures nodig om ervoor te zorgen dat de eigenheid van de ene persoon die van de ander niet (teveel) in verdrukking brengt of schade aandoet. Voor het samen leven zijn er nu eenmaal regels.
Tegelijkertijd, en dat is de andere kant van het verhaal, zijn er zoveel regels, zoveel bureaucratische procedures dat er voor de gemiddelde burger geen doorkomen aan is in deze jungle. Dit betekent ook dat er hele beroepsgroepen zijn ontstaan die meester zijn in het manipuleren van deze regels en het vinden van de mazen in de wet- en regelgeving waardoor het vaak de goed georganiseerde groepen zijn (de grote ondernemingen, mega-agragriërs, lobbygroepen) die erin slagen om wel hun belangen goed te behartigen. Voor de eenvoudige burger is dat vaak niet mogelijk omdat dit oerwoud het ook mogelijk maakt dat ambtenaren zich voortdurend achter allerlei regels verschuilen. Nog makkelijker echter is het voor politici; er zijn immers zoveel regels en procedures die soms ook nog eens met elkaar in strijd zijn dat er altijd wel een regel te bedenken is die een ambtenaar niet heeft nagevolgd waardoor een politicus zijn handen weer in onschuld kan wassen.
Het interessante aan dit alles, komt wanneer er een zaak opdoemt die niet in alle procedures past. Wanneer jongeren met een hulpvraag komen die nieuw is of een zodanig gemengde problematiek hebben (schizofrene aan alcoholverslaafde drugsgebruikers die failliet zijn en die dreigen te radicaliseren ondanks hun lichamelijke en geestelijke handicap) dat ze niet meer in de procedures passen. Aanvankelijk worden deze van het kastje naar de muur gestuurd, of beter gezegd als een hete aardappel doorgeschoven, maar als deze zaken te groot worden dan dient er als de bliksem nieuw beleid te worden ontwikkeld tenminste wanneer dit leidt tot overlastgevend gedrag. Als dat laatste niet het geval is, zoals met slachtoffers van pooiers (loverboys or what have we), dan wordt er wel ophef gemaakt maar in het uiteindelijke beleid dat tot stand komt is men vaak niet meer terug te vinden. Het overlastgevende gedrag leidt vaak tot eisen van de burgers dat de overheid iets moet doen en veel risico-mijdende politici (bang dat men is om aangesproken te worden op het feit dat nu eenmaal niet alle risico’s in de samenleving tot nul te reduceren zijn, met dank aan I.R. voor het wijzen op dit punt) besluiten dan ook tot onderzoek en nieuw beleid. De hoeveelheid regels en procedures komt dus ook voort uit een zucht om risico’s voor het eigen welzijn en welvaart zo klein mogelijk te maken.
Tot slot dienen al deze regels en procedures natuurlijk ook om de burger onder controle te houden van de staat. Vaak is het zo dat het best mogelijk is bezwaar te maken tegen delen van de procedures (de bezwaarmomenten zijn al ingebakken) en die bezwaren moeten dan betrekking hebben op concrete afwijzingen. Het is echter onmogelijk om bezwaar in te dienen tegen het beleid op zich; het herzien van de regels na problemen met het plaatsen van een vlag gaat heus niet zo vlot als hierboven wordt gesuggereerd. De burger wordt hiermee in een bepaald kader geperst en krijgt tegelijkertijd de indruk dat hij of zij nog wel wat in te brengen heeft; maar dan alleen binnen het kader dat eerder door de staat is gesteld.
Al met al wordt het er niet makkelijker op om het aantal vergunningen, regels, procedures en dergelijke daadwerkelijk terug te dringen en daar bent u net zo goed schuldig aan als die ambtenaren en politici.