Notities over institutioneel racisme – Mijn bijdrage voor de gemeenteraad Amsterdam
Op 17 januari 2023 vond bij de Amsterdamse Gemeenteraad een expertmeeting plaats over institutioneel racisme. Deze bijeenkomst was georganiseerd door Denk (Sheher Khan). Samen met Suzan de Winter-Koçak (Onderzoeker Verwey-Jonker Instituut), Guido Terpstra (Beleidsadviseur College voor de Rechten van de Mens), Rabin S. Baldewsingh (Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme) en Jerrol Marten (Directeur Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam – MDRA), had ik de eer een korte inleiding te mogen verzorgen. In mijn inleiding ben ik ingegaan op de volgende vragen:
- Ras, racialisering en racisme: wat betekenen deze termen?
- Hoe verhoudt racisme tot discriminatie? Leidt racisme altijd tot discriminatie?
- Is racisme discriminatie alleen op basis van huidskleur/etniciteit/afkomst of kan dat ook op grond van religie en cultuur? Wanneer is dan sprake van racisme tegen een religieuze gemeenschap (bv joden en moslims) en wanneer is het religiekritiek? Is er een harde scheidslijn?
- Welke definities beschrijven de problemen die geracialiseerde groepen maken beter?
- Bijvoorbeeld: is het Afrofobie of anti-zwart racisme? Antisemitisme of anti-joods racisme? Islamofobie of anti-moslim racisme? Enzovoort.
Mijn inleiding eindigde met een kort woordje over de consequenties van deze perspectieven op racisme voor het onderwerp institutioneel racisme. De bijeenkomst en mijn presentatie zijn hier in hun geheel te bekijken: Vergadering Expertmeeting Institutioneel Racisme. Mijn inleiding was gebaseerd op een uitgebreidere notitie: Notities over racisme en de institutionalisering ervan. Ten behoeve van de Expertmeeting institutioneel racisme Amsterdam dinsdag 17 januari 2023. Dit paper is te downloaden: HIER en mijn presentatie HIER.
Voorafgaand en na de expertmeeting deed zich een opmerkelijk fenomeen voor. De vertegenwoordiger van JA21, Annabel Nanninga, kwam naar mij en schudde mij de hand. Ze begon vervolgens een wat vaag verhaal dat we elkaar eerder ontmoet hadden (wat bij mijn weten niet het geval is) en wel bij een anti-Israël demonstratie. Toen ik aangaf daar nog nooit geweest te zijn, wist ze opeens dat we elkaar hebben ontmoet in de Schilderswijk. Dat zou kunnen, ik kom er wel eens, maar volgens mij hebben we elkaar nooit ontmoet. Later komt de aap uit de mouw: het was een ISIS demonstratie!
Nou ja, bij mijn weten heeft ISIS nog nooit een demonstratie georganiseerd in Nederland en bij mijn weten ben ik ook Nanninga niet tegen gekomen daar. Maar in combinatie met de tweet van Bart Schut (propagandist voor het Israëlische apartheidsbeleid) is de suggestie natuurlijk lekker dat ik niet ok ben. Het was jammer dat Nanninga wegliep en daardoor de interessante inleidingen en de uitstekende vragen van haar collega’s in deze expertmeeting (“klagende slachtofferfeestje” zoals zij het benoemde maar natuurlijk “zonder af te doen aan de tijd en de deskundigheid van de insprekers”). Nanninga maakte verder bezwaar tegen de term institutioneel racisme omdat deze term de hardwerkende ambtenaren weg zou zetten als racisten, als mensen die “inherent racistisch” zijn. Dat is natuurlijk niet zo, de term institutioneel racisme gaat over het systematische en structurele aspect van racisme zoals dat verankerd is en gereproduceerd wordt door processen, regels, technieken en omgangsvormen van die instituties. Het gaat niet om een individu en nog minder om zijn/haar intenties. Maar kijkt u het vooral zelf even terug.
