Moslims zijn geen marionetten
Gastauteur: Thijl Sunier
‘Als moslims naar de letter van de wet leven dan zijn ze niet tegen slavernij. Sterker nog, wie de bronnen goed leest weet dat slavernij een theologisch gebod is.’ Dit ongeveer beweert arabist Leo Kwarten (NRC, 1 nov.) verwijzend naar de aankondiging van Islamitische Staat de slavernij weer in ere te herstellen. Volgens Kwarten hebben we hier niet te maken met een handvol armzalige desperado’s die de wereld naar hun hand proberen te zetten, maar met een probleem dat de kern van de islamitische leer betreft.
Kwarten maakt hier de fout die we zo vaak tegenkomen bij arabisten en islamologen die ongetwijfeld alles weten over de bronnen van de islam, maar totaal geen kaas hebben gegeten van de manier waarop moslims in hun dagelijks leven met die bronnen omgaan.
Hij hanteert een schema dat we zo vaak tegenkomen in dit soort analyses. Het wereldbeeld van moslims kan volgens dat schema worden uitgezet op een schaal waarop aan het ene uiterste het letterlijk nemen van de islamitische bronnen staat. Het andere uiterste blijft mistig. Mensen zijn gereduceerd tot passieve marionetten die volgens een vast script leven dat wordt voorgeschreven door „al 1400 jaar onwrikbaar verankerde goddelijke teksten”, aldus Kwarten.
Het is volledig onduidelijk wat we met dit soort analyses opschieten. Publicitair doet dit simplisme het wonderwel. Het vertelt ons echter niets over de belangrijke vraag waarop religieus gezag gebaseerd is. Kwarten gaat voorbij aan het feit dat het overgrote deel van de moslims juist het slachtoffer is van machthebbers die zich op hun religieus gezag voorstaan en in naam van de islam de gruwelijkste wandaden verrichten. Kwarten weet dat heel goed dunkt me, maar dat is de realiteit die hij negeert.
Thijl Sunier is professor culturele antropologie VU, leerstoel islam in Europa
Dit verscheen eerder in NRC Handelsblad van 5 november 2014 en is met toestemming van de krant en van de auteur overgenomen.