Radboud Universiteit Nijmegen – Nieuw boek ' Met recht geslaagd – Nederlandse juristen van Marokkaanse en Turkse afkomst'

‘Met recht geslaagd – Nederlandse juristen van Marokkaanse en Turkse afkomst’

Studenten uit migrantengroepen hebben veel barrières te overwinnen

Juristen uit migrantengroepen moeten heel wat barrières overwinnen, zo blijkt uit de levensverhalen van 17 juristen van Marokkaanse en Turkse afkomst. De meesten kregen van de basisschool het advies op de lts of mavo te beginnen. Hun lange weg door het onderwijs maakte dat ze gemiddeld twee tot drie jaar ouder dan hun medestudenten aan hun studie begonnen. Bij de overstap naar de arbeidsmarkt ontbreekt het velen aan een relevant netwerk. Slechts vier van de tien juristen die advocaat wilden worden, slaagden er in om hun eerste baan daar ook te vinden. Een groot deel van de ondervraagden heeft ervaring met achterstelling. Hun reacties daarop: ontkenning, niets van aantrekken, aanpassen, in de put raken, boosheid prikkelt tot grotere inzet, boosheid vooral verbaal geuit en terugtrekken.
Vooral aanleg, ambitie, doorzettingsvermogen en steun van de familie bepalen het succes, zo blijkt uit de gesprekken die Kees Groenendijk en Annet Hahn voerden met de afgestudeerden en vastlegden in het boek Met recht geslaagd – Nederlandse juristen van Marokkaanse en Turkse afkomst.

Overeenkomsten en verschillen met autochtone studenten.

Centraal staan de belemmeringen en stimulansen die juristen met een Marokkaanse of Turkse achtergrond in hun (studie)loopbaan ondervonden en hoe zij daarmee zijn omgegaan. Belemmeringen en stimulansen zijn soms wel, maar vaak ook niet terug te voeren op hun etnische achtergrond. Ook autochtone studenten passeren in hun (studie)loopbaan kruispunten waar selectiemechanismen hun werk doen. En ook zij hebben soms te maken met belemmeringen en tegenslagen, achterstand en achterstelling. Daarom kunnen niet alleen studenten met een migrantenachtergrond, maar ook autochtone studenten baat hebben bij de ervaringen en oplossingsstrategieën van de ondervraagde juristen.

Dubbele milieumigratie

Zowel allochtone als autochtone studenten kunnen het op beslissende momenten niet stellen zonder hulp of steun van anderen. Er zijn overeenkomsten met autochtone studenten van wie de ouders weinig opleiding hebben of die ook de eerste in de familie zijn die aan een universiteit studeren. In beide gevallen zorgt de sociale stijging van de student voor zekere afstand ten opzichte van ouders en het milieu van herkomst. De auteurs noemen dat milieumigratie. Ze suggereren dat wellicht ook in beide situaties geldt dat de studenten zich door de sociale stijging buitenstaander blijven voelen in het universitaire milieu. Hun aanwezigheid in dat milieu is van huis uit niet vanzelfsprekend. En de daarbij horende vaardigheden hebben ze ook niet van huis uit meegekregen. Groenendijk en Hahn signaleren dat deze studenten te maken krijgen met een dubbele milieumigratie: niet alleen maken ouders en kinderen op den duur deel uit van verschillende klassen en milieus, de studenten moeten ook een kloof tussen twee culturen zien te overbruggen.

Belemmeringen

Studenten uit immigrantengroepen hebben veelal te maken met problemen met de Nederlandse taal, de vooropleiding, de schooladviezen voor het voortgezet onderwijs, sociale verplichtingen die niet stroken met de tijd en energie die de studie vergt, alcoholgebruik dat afstoot om aan introductie deel te nemen of lid van studentenverenigingen te worden, ervaringen met vooroordelen of uitsluiting, het gevoel gediscrimineerd te worden en de minder intensieve informele contacten met medestudenten. Geen van de geïnterviewde studenten ontving een referentie of andere hulp van docenten bij het vinden van een baan.

Adviezen

De onderzoekers formuleren in hun boek ook een aantal adviezen. Studenten moeten de vakken kiezen die hen boeien, maar ook die met een goed arbeidsmarktperspectief. “Laat je leiden door eigen verlangens en ambities (weersta de druk van de omgeving). Haal bovengemiddelde studieresultaten. Die zijn nodig om weerstanden bij sollicitatie te overwinnen. Studeer een tijdje in het buitenland, loop een stage. Wees actief lid van studenten- en studieverenigingen. Doe bestuurservaring op in een vereniging, in de universitaire bestuurlijke gremia. Werk als studentassistent.”
Studie- , studentenverenigingen en beroepsorganisaties zouden zich moeten afvragen of hun ledenbestand een goede afspiegeling is van de doelgroep waarop de organisatie zich richt. Onderwijsinstellingen kunnen faciliteiten bieden zoals een extra aanbod op het gebied van taalvaardigheden, aldus de onderzoekers.

Met recht geslaagd. Nederlandse juristen van Marokkaanse en Turkse afkomst, Kees Groenendijk, Annet Hahn, uitgeverij Sdu, Den Haag 2006.