Heiligschennis IV – Nekschot

Ieder zichzelf respecterend weblog van LWH tot DeZwijger, van Frontaal Naakt tot Wijblijvenhier en van Geencommentaar.nl tot Geenstijl.nl, enz. enz., schijnt aandacht te hebben voor de arrestatie van Gregorius Nekschot. De aanklachten tegen Nekschot zijn voor een groot deel tot stand gekomen na een oproep van Abdul-Jabbar van de Ven op Islaammail.com en Marokko.nl (ook hier geplaatst). Veel van de mensen die ik gesproken heb, hebben na die oproep een klacht ingediend. Dat heeft dus uiteindelijk geleid tot een arrestatie en daarover weer veel commotie. Aangezien ik ook over nogal wat zelfrespect beschik, doe ik dat ook maar even. Zoals bijna gebruikelijk wordt zo her en der vermeld dat de vrijheid van meningsuiting beperkt wordt. Zoiets als zelf je vrijheid van meningsuiting bepalen, bestaat niet. En dat is censuur. Inderdaad dat is zo. Maar is censuur een probleem?

De vrijheid van meningsuiting ligt in Nederland op tal van manieren aan banden. Er zijn copyright wetten, beperkingen van het gebruik van handels ideeën, wetten tegen seksuele uitbuiting van kinderen, wetten tegen smaad en laster enz. Al deze beperkingen hebben in zich dat ze zich teweer stellen tegen bepaalde menselijke uitingsvormingen, waarden, relaties en verschijnselen waar veel waarde aan wordt gehecht. Dat variëren van financiële investeringen tot artistieke kwaliteiten en gedachtegoed, van iemands goede naam tot de ‘onschuld’ van kinderen. zo zijn er dus ook wetten regen racisme en discriminatie en tegen godslastering. Met andere woorden de vrijheid van meningsuiting is niet absoluut. ze is aan alle kanten omgeven met voorwaarden en beperkingen die soms terug te voeren zijn op harde feiten, maar soms ook op minder harde gegevens zoals het bestaan van een god of artistieke kwaliteiten.

Dus vanwaar die ophef over meneer Nekschot? Dat heeft waarschijnlijk toch te maken met het gegeven dat de vrijheid van meningsuiting tegenwoordig wel verabsoluteerd wordt en men alle beperkingen die er zijn negeert. De vrijheid van meningsuiting wordt vooral (maar zeker niet alleen) verabsoluteerd in de richting van religie. Niet alleen ten opzichte van moslims, mocht u dat denken. Zo schreef Jan Blokker naar aanleiding van ambtenaren die geen homohuwelijk willen voltrekken:

De christenen beginnen gewoon praatjes te krijgen.

En als premier Balkenende in het programma Hour of Power getuigt dat voor hem religie een belangrijke drijfveer is, levert ook dat al de nodige problemen op. Voor moslims geldt iets dergelijks. Als imam El Moumni getuigt dat homosexualiteit volgens de islam een afwijking (of ziekte) is (een standpunt vergelijkbaar met dat van de katholieke kerk) levert dat een wekenlang debat op over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Daarin wordt onder meer gesteld dat tolerantie voor intolerante opvattingen niet kan. En met enige redenen omdat tolerantie voor homoseksualiteit wordt gezien als een zeer belangrijke waarde en we discriminatie niet willen. Volledigheidshalve moet daarbij ook worden opgemerkt dat voor wat betreft de vrijheid van meningsuiting religieuze mensen wel een ontsnappingsclausule hebben als zij zich beroepen op hun geloof (maar ook dat beroep geldt niet onbeperkt, in het bijzonder niet als het om de holocaust gaat).

Dit laat zien dat het niet alleen om de vrijheid van meningsuiting gaat, maar ook om de positie van religie in de publieke ruimte. Met name de opmerking van Jan Blokker komt er bijna op neer dat religie uit de publieke ruimte moet en/of dat argumenten op religieuze gronden geen basis hebben in de publieke ruimte. Een dergelijk seculiere (of seculariserende) opmerking betekent een verandering in secularisme aangezien dat in Nederland nooit betekende een complete ban op religie (zoals met de laïcité in Frankrijk), maar eerder dat de staat een ‘policy of containment’ voerde en de religieuze groepen een ‘politics of accommodation’. Met andere woorden geven en nemen.

Dit laat zien dat het niet alleen om de vrijheid van meningsuiting gaat, maar ook om de positie van religie in de publieke ruimte. Met name de opmerking van Jan Blokker komt er bijna op neer dat religie uit de publieke ruimte moet en/of dat argumenten op religieuze gronden geen basis hebben in de publieke ruimte. Een dergelijk seculiere (of seculariserende) opmerking betekent een verandering in secularisme aangezien dat in Nederland nooit betekende een complete ban op religie (zoals met de laïcité in Frankrijk), maar eerder dat de staat een ‘policy of containment’ voerde en de religieuze groepen een ‘politics of accommodation’. Met andere woorden geven en nemen.

De weblogs die nu zo’n kabaal maken over de aanklacht tegen Nekschot roepen daarbij ook nog eens de verdenking op zich, wel heel selectief te werk gaan. Immers, waar was men bij de rechtszaak tegen Jonas Staal en tegen de schending van het kunstwerk van Chrissy Meijns? Men staat wel vooraan bij de commotie over het verbannen van het werk van Sooreh Hera, maar is afwezig bij ‘Banned Frank‘? Nu is de aangifte tegen Nekschot gedaan door Abdul Jabbar van de Ven en verdenkt het OM hem ervan

dat hij zich zodanig beledigend heeft uitgelaten over een groep mensen vanwege hun ras of godsdienst dat van discriminatie sprake is. In de bewuste cartoons dicht hij een groep mensen negatieve eigenschappen toe vanwege hun ras of godsdienst. Daarnaast is het OM van oordeel dat zijn cartoons mogelijk aanzetten tot haat tegen die groepen. Bij de beoordeling van de cartoons is overigens nadrukkelijk gekeken of de cartoons binnen de grenzen van de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van artistieke expressie passen. Een groot deel van de tientallen beoordeelde cartoons vallen volgens het OM binnen die grenzen. Van acht cartoons is het OM echter van mening dat de grenzen zijn overschreden. Ze zijn daarmee strafbaar volgens artikelen 137c (discriminatie) en mogelijk 137d (aanzetten tot haat of geweld) van het Wetboek van Strafrecht.

Met andere woorden men richt zich niet tegen kunstenaars die kwetsende of bedreigende zaken maken tegen politici als Wilders of tegen mensen die kunstwerken vernielen waarin de Nederlandse vlag op de hak wordt genomen, maar wel tegen kunstenaars die mogelijk door het OM aangepakt worden vanwege het kwetsen van gelovigen. Nu is het denk ik wel zo dat door de aanwezigheid van het CDA en ChristenUnie in het kabinet religie een iets prominentere plek krijgt in het publieke domein en dat moslims (mede dankzij het platform dat voor hen geschapen wordt door kunstenaars en politici en gewelddadige en intolerante uitingen van henzelf die altijd breed uitgemeten worden) ook dominanter aanwezig zijn het publieke domein, maar als alleen hun optreden geldt als censuur en dat van de andere niet, is dat dan niet wat eenzijdig? Ook voor de politici die nu hun verontwaardiging laten gelden, waar waren zij bij de genoemde zaken? Of is ook hun betrokkenheid niet alleen een uiting van hun (dus eenzijdige) betrokkenheid bij de vrijheid van meningsuiting maar ook een uiting van een streven om religie helemaal uit het publieke domein te krijgen en dus mogelijke strafbare feiten tegen religieuze groepen ongemoeid te laten (als reactie op de ogenschijnlijk grotere aanwezigheid van religie in de publieke ruimte)?