Over de complexiteit van kerstbomen
Antropologen mogen de dingen graag wat complexer maken. Nodeloos complex volgens sommigen misschien, maar de ratio is erachter is simpel en helder: de sociale werkelijkheid is complex. Dat blijkt maar weer eens uit de discussies over de kerstboom op de Haagse Hogeschool en het verbieden van het dragen van een kruisje bij de Amsterdamse GVB. Even kort waar beide zaken over gaan
Afschaffen kerstboom Haagse Hogeschool « DenHaag.Org
De Haagse Hogeschool heeft zich de woede van CDA lijsttrekker Karsten Klein op de hals gehaald. De school zou ‘te divers’ zijn voor de traditionele kerstboom in de hal van de school en de boom zou te veel verbinding hebben met het christelijke feest. Karsten Klein, lijsttrekker CDA Den Haag: “Dit is toch volkomen absurd? De kerstboom hoort in de Nederlandse traditie. Een onbegrijpelijke beslissing van de Haagse Hogeschool”.
De directie van de Haagse Hogeschool zegt dit jaar het internationale karakter in de school meer te willen benadrukken.
GVB verbiedt dragen kruisje – Binnenland – Telegraaf.nl [24 uur actueel, ook mobiel] [binnenland]
Ik word gediscrimineerd.
Het GVB staat vrouwelijke medewerkers wel toe een hoofddoekje te dragen als symbool van hun geloof. Bovendien wordt mij pas sinds begin dit jaar verboden het kruis opzichtig te dragen, terwijl ik dat sinds 1998 al doe tijdens mijn werk. Ik voel me prettig als ik het kruis draag. Het is het symbool van de liefde van Jezus Christus en dat wil ik laten zien. Ik leef in Nederland, een democratisch land waar je het recht hebt je geloof te uiten”, stelt Aziz.
“Amsterdam is een multiculti stad. Daarin is het niet passend dat moslima’s wel hun geloof mogen en kunnen uitdragen door middel van de hoofddoek, maar deze tramconducteur niet zichtbaar mag getuigen van zijn christelijk geloof “, stelt zijn advocate Jacqueline Koops. GVB-woordvoerder Petra Faber: “Het GVB heeft sinds een jaar nieuwe bedrijfskleding. Om de professionele uitstraling te bewaken, mogen sieraden niet zichtbaar over de bedrijfskleding worden gedragen. Uiteraard mag een ketting wel ónder de kleding worden gedragen. Dit geldt voor alle kettingen, ongeacht hoe ze eruitzien, of welke symboliek of religie ze vertegenwoordigen.”
Wat de HHS en GVB doen is niet meer of minder dan het verwijderen van religieuze symbolen uit het publieke domein. Daar zijn de nodige vraagtekens bij te zetten. Allereerst heeft de HHS NIET alle kerstbomen verbannen maar alleen in de centrale hal. GVB verwijdert niet alle religieuze symbolen uit haar domein; de hoofddoek is wel toegestaan. De HHS wil een meer internationale uitstraling (alsof kerst geen internationale uitstraling heeft) en rekening houden met de diversiteit (bedoeld wordt de allochtone student die bij mijn weten nergens om gevraagd heeft). De GVB doet iets wat nog interessanter is. Een kruis is daar geen religieus symbool, maar een sieraad en sieraden mogen niet zichtbaar zijn want dat zou niet professioneel zijn. Betekent dit dat ook oorbellen en armbanden verboden zijn? Dan moet de GVB echt haar personeel beter controleren want ik zie voortdurend conductrices met sieraden. Of is het bedoeld om het ‘Johnny en Anita’ goud en de blingbling bij blanke en zwarte mannen terug te dringen? Een kruis is daarbij toch echt voor veel mensen wel degelijk een religieus symbool en niet (alleen) een sieraad. Een hoofddoek is ook vaak aangepast aan de laatste mode dus is dat dan niet ook een sieraad?
Vervolgens breekt er over beide zaken natuurlijk heisa uit. Er wordt geprobeerd de christelijke betekenis van de kerstboom te ontkennen, terecht maar dat doet er niets aan af dat de kerstboom voor velen bij het christelijke kerstfeest hoort ook al is dat voor veel anderen weer niet. Het geeft vooral aan dat de kerstboom niet een symbool is dat voor één iets anders staat, maar dat het een symbool is dat velen kunnen delen terwijl ze er tegelijkertijd verschillende betekenissen aan geven. De PVV maak de zaak nog wat complexer door het niet te karakteriseren als secularisatie of de-christianisering van de openbare ruimte, maar als islamisering van de samenleving (ook al is er in de verste geen moslim te bekennen). Tegelijkertijd ziet men de kerstboom of het kruisje niet zozeer als religieuze symbolen, maar als Nederlandse traditionele waarden, normen en symbolen. Met andere woorden men verdedigd de christelijke traditie door deze te seculariseren (als cultuur-christelijk) en vervolgens het verwijderen van deze tradities te zien als een voorbeeld van voortschrijdende religionisering (islamisering) van de samenleving. Hypocriet misschien, maar het werkt wel lekker. En in alle gevallen betekent dit dat men om welke religieuze symbolen dan ook te kunnen weren, men zich moet gaan afvragen of een bepaalde praktijk nu wel of niet religieus is, of het nu wel of niet een verplichting is of het nu wel of niet een symbool is. Met andere woorden uit secularistische overwegingen dient men zich te gedragen als een theoloog. Hoe complex wil je het nog meer hebben?
Persoonlijk heb ik overigens een hekel aan die boom met z’n ballen en lichtjes. Ik vind het vooral een symbool van oppervlakkig consumentisme en het opdringen van een verstikkende nep-gezelligheid. Waar sommige mensen een winterdepressie krijgen door gebrek aan zonlicht, krijg ik een winterdepressie door een teveel aan kerstboomkunstlicht. Met een partner die dol is op kerstbomen en vrienden die mij zo aardig vinden dat ze voor geleverde diensten een ‘schattig’ kerstboompje kado doen en huisdieren die de boom aanvallen waardoor ik genoodzaakt ben de boom te verdedigen, begrijpt u dat niet alleen het professionele leven van een antropoloog complex is, maar ook het privé en sociale leven.