Secularisme en Religie in de samenleving – een verslag

You may also like...

4 Responses

  1. DunyaHenya says:

    Zoals altijd weer een heel waar verhaal.
    Er wordt alleen nog maar geschreeuwd, het is tijd
    om weer te gaan luisteren.

    Thanks M.!

  2. VHJM van Neerven, VNCcomunicationcounsel says:

    Beste lezers,

    Mij viel vooral deze zin op: “Het seculiere is intussen ons verinnerlijkt perspectief en kader geworden; het is vanzelfsprekend dat ‘wij’ seculier zijn en wat dat precies betekent blijft verborgen.”
    Schrijver stelt daar een heel belangrijk punt aan de kaart zonder dat daar verder in het debat over gesproken is. Ik zal het simpelweg bij een vraag houden om dit punt omhoog te halen:

    Zou het niet zo zijn dat wanneer we eens goed onderzieken wat dat verinnerlijkt seculier perspectief is, we al gauw gaan ontdekken dat het (post)moderne ‘seculiere’ helemaal doorvloeid is van wat eens het exclusief terrein van de religie was, op ongeveer dezelfde manier waarop de wetenschappen allemaal afsplitsingen zijn van theologie en filosofie?

    Wie kan zich ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’ echt voorstellen zonder toe te geven dat de wortels van deze noties uit een religieus bewustzijn komen? En de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, gebaseerd op de nu al honderden jaren oude Amerikaanse en Franse modellen, werken nog steeds vanuit die visie op mens en wereld.

    Gaan we een dertigtal jaren terug naar de grote concurrent, het Marxisme en zijn visie (“Links” heet dat nu en het is net als toen een scheldwoord in grote kring), dan zien we ook daar de messianistische en normatieve stromen die rechtstreeks aan het religieuze ontleend zijn.

    Ik durf wel te zeggen dat zowel de liberale als de linkse visies doodgewoon religieus zijn.

    ‘Seculier en religieus,’ het zijn aldus geen erg werkbare categorieën. Dat kunnen ze pas worden als ze zeer zorgvuldig omschreven worden. ‘Kerk en staat’ maakt al een wat werkbaarder verdeling, maar dan verschuiven we ook van het psychologisch naar het sociologisch perspectief.

    De anthropologie zou in staat moeten zijn beide wetenschappen te integreren en cultuurwetenschap(pen) erbij. Maar een politieke discussie waarin al deze akribie terzijde gesteld wordt is wel het slechtste forum voor vooruitgang in dit opzicht.
    Wanneer anthropologen aan dit soort discussies deelnemen, zou het wel een goed idee zijn om niet registrerend maar normerend op te treden. Dat zou elke discussie ver dit onderwerp ten goede komen.

    Ik ben benieuwd naar uw gedachten.
    Vriendelijke groet,
    VHJM van Neerven
    Hoofdredacteur VNCcommunicationcounsel

    • martijn says:

      Het is naar mening niet de bedoeling dat antropologen in deze discussie expliciet normerend op te treden, hoogstens door te wijzen op tegenstrijdigheden in verschillende vertogen en de wijze waarop politieke entrepeneurs gebruik maken van dergelijke vertogen. Dus niet alleen registreren, maar ook analyseren, maar niet (teveel) normeren.

  3. VHJM van Neerven, VNCcomunicationcounsel says:

    Dag Martijn,

    Ik bedoel niet te zeggen dat men, anthropologen of wie dan ook, normerend op zou moeten treden in een discussie als zodanig. Wat ik wel graag zou zien is dat de begrippen die gebruikt worden genormeerd, simpelweg geijkt, worden of, nog eenvoudiger: Dat er voor gezorgd wordt dat gebezigde termen en begrippen goed gedefinieerd en / of omschreven zijn en dat alle deelnemers zich aan die normering houden. Het lijkt me de taak van elke wetenschapper of denker om dat allereerst in zijn eigen vakgebied te doen.
    Zo zal een psychiater duidelijk moeten maken dat hij met “depressie” de stoornis aanduidt zoals omschreven in DSM-IV of in het Britse handboek of in de zin van J.H. van den Berg of van Rümke, om wat voorbeelden te geven. Dat zijn allemaal werkbare definities en ze zijn allemaal open voor wetenschappelijke discussie. Maar geen ervan komt in de buurt van het alledaags lekenbegrip ‘depressie.’

    Het lijkt me lastig een discussie over het seculiere te voeren als je elke deelnemer aan een gesprek de betekenis daarvan voor zich in laat vullen, zeker als je als vakman al begint met stellen dat de betekenis van de term verborgen blijft. Waarom doe je dan nog mee?

    Je schrijft dat analyseren ook nodig is. Maar wat wil je analyseren als het object van analyse in het duister blijft en dus een speelbal voor elke demagoog? Daarbij weet je natuurlijk als menswetenschapper heel goed dat er zonder analyse / normering vooraf weinig meer te observeren valt en dat wat nog wel gezien wordt in dat geval achteraf niet meer te analyseren is. Het filmmateriaal van Napoleon Chagnon uit de Amazonas toont dat goed genoeg aan.

    Benieuwd naar je reactie,
    VHJM van Neerven

Leave a Reply to martijn Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *