Jihadstrijders zijn ook mensen
Gastauteur: Joas Wagemakers
De recente oproep op Facebook van een Arnhemse moeder om informatie over haar zoon, van wie ze inmiddels weet dat hij naar Syrië is vertrokken om daar wellicht te gaan strijden tegen het regime van President Bashar al-Asad, was schrijnend. De zorg van een moeder om haar zoon snapt iedereen, maar haar verhaal staat in schril contrast met het beeld dat we doorgaans via de media krijgen over jihadstrijders: ideologisch geïnspireerde fanatiekelingen, terroristen, jonge (wellicht misleide) mannen op zoek naar “martelaarschap” en verlangend naar de inmiddels welbekende 72 maagden in het paradijs. Toch lijkt deze moeder uit Arnhem met het alleszins menselijke beeld dat zij schetst van haar zoon dichter bij de realiteit van jihadstrijders te staan dan de beelden die we meestal over hen te zien krijgen.
Op tawhed.ws, een Arabischtalige website die de grootste online bibliotheek van radicaal-islamitische literatuur herbergt, bestaat een forum waar moslims van over de hele wereld om fatwa’s (islamitisch-juridische adviezen) kunnen vragen aan radicale geleerden. Omdat men onder een pseudoniem vragen kan stellen is de anonimiteit gewaarborgd en daarom geeft dit forum een goed beeld van wat er echt leeft onder in ieder geval een deel van de potentiële jihadstrijders. De vragen die gesteld worden op dit forum schetsen, interessant genoeg, een heel menselijk beeld van de jongemannen die maar al te snel als “terroristen” worden neergezet.
Familie
Een van de kwesties die telkens weer naar voren komen in de vragen die moslims met de bereidheid tot jihad stellen is toestemming van de ouders. Veel potentiële Syriëgangers weten dat zij voor bepaalde soorten jihad goedkeuring van hun ouders nodig hebben, maar stellen dat die hen dat absoluut niet geven. Sommigen ervaren dit duidelijk als een probleem en vragen dan ook of ze mogen liegen tegen hun ouders; anderen lijken eerder te hopen op een antwoord dat hen vrijstelt van de jihadplicht en willen weten of ze misschien ook met geld de strijd kunnen steunen. Een persoon gaat zelfs zo ver om te vragen wat de mogelijke excuses zijn om je aan de strijd te onttrekken, kennelijk in de hoop dat er tenminste eentje ook op hem van toepassing is.
Een ander belangrijk onderwerp dat vaak terugkomt in vragen van mogelijke Syriëgangers is de zorg voor hun familie. Velen stellen een arme familie, een zieke vader, een alleenstaande moeder of een vrouw en kinderen te hebben die ze geen van allen zomaar achter kunnen laten. Een persoon vreest dat als hij naar Syrië vertrekt zijn moeder van verdriet zal sterven en een ander zegt dat elke keer als hij over jihad begint zijn vrouw gaat huilen. Weer anderen willen graag trouwen, een baan behouden of hun studie afmaken en zien een reis naar Syrië als een mogelijk obstakel hiervoor. Kennelijk niet bereid om hun thuissituatie en carrière zomaar in de steek te laten, willen ze weten hoe ze in deze situatie moeten handelen.
Iets Doen
Dit alles duidt er niet op dat potentiële Syriëgangers er eigenlijk de kantjes vanaf willen lopen; dat zou geen recht doen aan hun wil om verzet te bieden tegen de oorlog die al-Asad tegen zijn eigen volk voert. Ook wordt hiermee niet ontkend dat er in Syrië door jihadstrijders wel degelijk gruwelijke misdaden worden gepleegd tegen alawieten, christenen en anderen. Het laat echter wel zien dat veel jihadstrijders in wording zich als moslims verplicht voelen “iets” te gaan doen aan de situatie in Syrië, maar tegelijkertijd ook gewoon mensen zijn met hun alledaagse beslommeringen. Hun vragen over jihad tonen dat ze lang niet altijd ideologisch geïnspireerde moordenaars zijn die reikhalzend uitkijken naar het “martelaarschap”, maar ook hun zorgen, twijfels en angsten hebben. Voordat we oordelen over deze “terroristen” is het daarom goed om een vraag in het achterhoofd te houden die op voornoemd forum gesteld werd door een van hen: “Als je gedood wordt tijdens de strijd, ben je dan ook een martelaar als je bang bent om te sterven?”
Joas Wagemakers is onderzoeker en docent aan de Radboud Universiteit Nijmegen, afdeling Islamstudies. Hij deed onderzoek naar de ideologie en invloed van Abu Muhammad al-Maqdisi; één van de meest invloedrijke jihadi-salafi denkers. In 2010 promoveerde hij cum laude op dit onderzoek en ontving hij eveneens de Erasmus Studieprijs. In 2012 verscheen zijn boek The Ideology and Influence of Abu Muhammad Al-Maqdisi bij Cambridge University Press. Hij publiceert veel over islamisme in het moderne Midden-Oosten en blogt ook voor Jihadica.com. Dit stuk verscheen eerder in Trouw en is met toestemming van de auteur geplaatst.
Dat het gevoel en het verstand hevig aan het twisten gaan op weg naar een jihad-carriëre, zal niemand verbazen en hoeft geen omslachtige uitleg. Ik vraag me wel af waar dat idiote dure plichtsbesef vandaan komt om zich in een gewelddadige strijd ver van huis te werpen? Wat gaat er nu eigenlijk vooraf aan zo’n groteske stap? De ouders van deze puberzonen zeggen perplex te staan, zoals ook de Arnhemse moeder. Molukse jongeren gingen daarentegen over tot geweld en gewapende strijd in de woonomgeving van hun eveneens gefrustreerde ouderen. De verklaring dat jihadstrijders, terroristen en andere halvegaren ook mensen zijn, zal ik niet betwisten, maar vind ik een tegeltjeswijsheid of drogreden, toe redenerend naar een oppervlakkig en voorbarig schijninzicht.
N.a.v. JW´s ´Jihadstrijders zijn ook mensen´.
Citaat 1, JW: ´Het laat echter wel zien dat veel jihadstrijders in wording zich als moslims verplicht voelen “iets” te gaan doen aan de situatie in Syrië, maar tegelijkertijd ook gewoon mensen zijn met hun alledaagse beslommeringen.´
Citaat 2, JW: ´Dit alles duidt er niet op dat potentiële Syriëgangers er eigenlijk de kantjes vanaf willen lopen; dat zou geen recht doen aan hun wil om verzet te bieden tegen de oorlog die al-Asad tegen zijn eigen volk voert.´
Hier (C1) lezen wij eindelijk eens open en bloot dat minstens in het Syrische geval Jihadstrijders vruchten van de Islam zijn. Geen Syria-gangers vanuit Nederland of waarvandaan ook zonder die godsdienst. Islam, totaal, onversneden.
Dat JW daarbij die Jihadisten als ´gewoon mensen´ met ´hun alledaagse beslommeringen´ afschildert, lijkt van hem een poging ze aanvaardbaar te maken. Waarom onderneemt hij die, en zo sentimenteel kinderachtig? Of precieser: zo onwetenschappelijk? Alsof de ergste misdagers ter wereld geen door dagelijkse zorgen beslommerde mensen zouden kunnen zijn en nooit bezorgde moeders hadden en hebben.
Intussen begrijpen we dat auteur een relatie-probleem heeft. Niets te maken mogen hebben met mensen met wie je (beroepshalve?) te maken hebt, solidair te moeten zijn mensen met wie dat moraliter verboden is, kan tot het uitslaan van clichés forceren.
@ c2. In die apaiserende lijn van redeneren ligt ook JW´s voorstelling van Assad als dictator tegen wiens wrede optreden het volk in opstand is gekomen. Dit wordt door JW licht verdraaid weergegeven als: Assad in oorlog contra nota bene ´zijn eigen volk´! Wat een schurk, hoe bestaat het, hoe waagt-ie het, weg met die vent, zo lijk je spontaan te moeten gaan denken. En het wordt haast onvoorstelbaar dat jonge Islamieten niet naar Syria willen vertrekken om tegen die Alewiet de strijd aan te binden. Dat is je Islamitische plicht, al ben je bang, van dagelijkse zorgen beslommerd en met een moeder die je huilend van je heilige taak wil afhouden Vgl. 1e alinea van mijn commentaar
Maar deze door JW geïnspireerde (gesuggereerde) stand van zaken aan het Syrische front is vals. Want het idioom waarvan hij zich bedient is Westers en slaat conceptueel niet op de Oriënt. JW vertaalt het één niet in wat anders is, en blundert of verzaakt de wetenschap (van Camebridge) nu helemaal.
Wat is de Oriënt waar Syria bij hoort? Welnu, de gang van zaken in die Streek wordt in 2003 realistisch beschreven door H. Philipse. In AD 2003 schrijft de Utrechtse filosoof in zijn essay ‘Stop de tribalisering van Nederland’: ‘het gebruik van geweld – in tribale samenlevingen – is een wezenlijk onderdeel van conflictoplossing. […..]. Regerende klieks in Arabische landen zijn tribaal van aard en moeten hun onderdanen wreed onderdrukken omdat ze voortdurend worden uitgedaagd door concurrerende groepen, zodat een dialectiek van machtsverwerving en uitdaging het geweld gaande houdt. Nederland is het Madurodam van dergelijke groepsconflicten geworden.´
Syria is Oriëntaal, maar wijkt daarvan op een belangrijk punt af, het wordt namelijk als laatste Arabistische land seculier bestuurd door de erfgenamen van Aflak (Arabisch socialisme). Schaf diens regime daar ook nog af en die afwijking zal ophouden en de Arabische nacht zal er zich eindelijk volledig over heel Syria uitbreiden, met alle vrouwen, Christenen en Druzen de dupe.
@ MD, 2.12.2013. Bemerkingen *, ** en *** n.a.v. commentaar van MD.
MD geciteerd: ´Dat het gevoel en het verstand hevig aan het twisten gaan op weg naar een jihad-carriëre, zal niemand verbazen en hoeft geen omslachtige uitleg. Ik vraag me wel af waar dat idiote dure plichtsbesef vandaan komt* om zich in een gewelddadige strijd ver van huis te werpen? Wat gaat er nu eigenlijk vooraf aan zo’n groteske stap? De ouders** van deze puberzonen*** zeggen perplex te staan, zoals ook de Arnhemse moeder. Molukse jongeren gingen daarentegen over tot geweld en gewapende strijd in de woonomgeving van hun eveneens gefrustreerde ouderen. De verklaring dat jihadstrijders, terroristen en andere halvegaren ook mensen zijn, zal ik niet betwisten, maar vind ik een tegeltjeswijsheid of drogreden, toe redenerend naar een oppervlakkig en voorbarig schijninzicht.´
* Bij: ´Ik vraag mij´ enz.´: zie mijn ´comment´ van 02.12.13, 1e zin. Daar staat: ´Hier (C1) lezen wij […] dat minstens in het Syrische geval Jihadstrijders vruchten van de Islam zijn. Geen Syria-gangers vanuit Nederland of waarvandaan ook zonder die godsdienst. Islam, totaal, onversneden.´
Verder hoe en waarom Islamitische jongelui zich laten meeslepen in het begaan van extremistische activiteiten, ligt o.m. in de traditie van hun Geloof besloten. Neem de ´Oude van de Berg´, zo perfect in Bin Laden-zaliger gereïncarneerd.
** De ouders van die jihadisten opvorderen voor text en uitleg van het gedrag van hun mannelijke telgen, kan het verkeerde adres zijn. De jongens worden jong op straat gezet en ´Femme de la Rue´ wordt hun leerschool. Wil je meer van ze weten, moet je bij hun ´inspirerende´ Imam zijn of zo´n personage, en eventueel nog bij hun oom (abu). In het type van culturen dat jihadisten produceert, is opvoeding / begeleiding van de kinderen vaak niet de verantwoordelijkheid van hun verwekkers, maar van hun ooms, zijnde: 1. moeders-broer of 2. vaders-broer. Een niet te verwaarlozen verschil. In dit Islamitische geval gis ik dat het abu 2 is.
*** Dat het in niet-moderne culturen vaak de jongeren zijn die in crisistijd het heft in handen neemt, en hun afwachtende ouderen ´opporren´, is niet uitzonderlijk. Neem de ´talibs´ die in Afghanistan ondernamen wat hun ouders – maar niet hun Imam – erbij hadden laten liggen, i.e. het scheppen van een perfecte Islam. Die taak alsnog uit te voeren, vergt een jeugdig, niets ontziend fanatisme, dat voorzichtigere, wijzere ouderen niet meer hebben. Die weten beter, zijn beduchter. En deze on-Westerse gênerationele taakverdeling lijkt in meer dan één andere samenleving patroonmatig verankerd.
Pas onder druk van de Indonesische ´sumpah pemuda´1) jeugd ging Sukarno over tot het proklameren van de Indonesische onafhankelijkheid. Op het laatste moment was hem alsnog de moed ertoe gaan ontbreken.
Verder die Molukse jongeren. Een idem dito verhaal. Ze passen in het plaatje van culturen waarin de jeugd een andere plaats is toebedeeld dan in onze moderne samenleving.
Verder geldt dat in die culturen de afstand tussen ´jong kind´ en ´volwassene´ veel geringer is dan in onze Westersc cultuur. Als je in die eerste als 12-jarige met een Kalashnikov kan omgaan, ben je er volwassen. Denk ook aan kindsoldaten.
1) Sumpah = eed, pemuda = jeugd.
Conclusie:
Iedere terrorist heeft ook nog menselijke eigenschappen.
Dat geeft nog steeds geen enkele aanleiding tot enig begrip voor de terroristische daden.
Geeft u ook even suggesties voor beste slechtste artikel van 2013: http://religionresearch.org/martijn/2013/12/07/dr-kromwaard-trofee-2013-stuur-uw-suggesties/
Commentaar verwijderd. MdK
syriegangers zijn ook mensen?
ja, dat klopt. ze hebben de vorm van een menselijk lichaam.
Maar als je daarheen gaat om als een slager alles wat niet-islam is te slachten met de meest primitieve grondhouding, dan heb ik toch echt weinig te doen met de gedachte dat deze terroristen ook mensen zijn. Ja natuurlijk zijn het mensen, maar ze moeten veroordeeld worden voor hun daden.
Ik zou het op prijs hebben gesteld had je professioneel op mijn´comments´ gereageerd. Je voorstel – in plaats daarvan – om aan een nonsensicale competitie deel te nemen, vind ik beledigend.
Men zegt dat Adolf Hitler ook met de dagelijkse beslommeringen van doen had..