Leefbaar, PVV en ‘5e colonne’ – De racistische strategie van Leefbaar Rotterdam

De PVV komt naar Rotterdam. Dat zorgt ervoor dat met name Leefbaar iets moet doen: immers de PVV zou Leefbaar wel eens veel stemmen kunnen kosten. Een antwoord van Leefbaar is, mijns ziens, het zoeken van de confrontatie. Nog niet direct met de PVV (al probeert PVV leider Wilders dat wel), maar indirect. Met een debat dat heet ‘De vijfde colonne’. Zoals ze het zelf omschrijven:

Aanleiding is de mislukte integratie, die op dit moment bevestigd wordt door de Turkse kwestie. Leefbaar-raadslid Tanya Hoogwerf, initiatiefnemer van het debat: “We zien een generatie jongeren, hier geboren en getogen, die meer op heeft met het land van haar voorouders dan met Nederland. Het roept bij veel Nederlanders een prangende vraag op: wil je hier nog wel zijn? Die moeten we maar eens gaan voorleggen.”
De integratie is mislukt. Niet-westerse migrantenjongeren lijken steeds vaker hun heil te zoeken in de islam en tonen weinig affectie voor Nederland. Een beeld dat nog eens extra bevestigd wordt door de Turkse kwestie. Turks-Nederlandse jongeren scanderen ‘Erdogan’, ‘Allahu akbar’ en tonen trots de Turkse vlag. ‘Nederlanders zijn nazi’s’ wordt er geroepen. Waar loopt het spaak dat zij zich eerst Turk, moslim en misschien dan pas Nederlander of Rotterdammer voelen? Wat trekt hen aan in een land dat vrijheden met de dag verder beknot en steeds meer haaks komt te staan op onze samenleving?

Nu kan het idee van integratie en ook de stelling dat deze mislukt is op tal van manieren besproken worden. Leefbaar Rotterdam kiest voor een racistische insteek.

In hun toelichting schept Leefbaar een tegenstelling tussen Turken en Nederlanders: ook al gaat het debat over Turkse Nederlanders. Er is volgens Leefbaar maar één loyaliteit en identiteit mogelijk: Nederlands en vooruit Rotterdams. Andere identiteiten zoals Turks, moslim zijn daar volgens deze tekst niet mee te verenigen.

In de begeleidende cartoon (die ook vijfde colonne als bestandsnaam heeft) zien we iets soortgelijks.

@mvanderKist WTF gewoon. pic.twitter.com/gxEF4vN9ha

— Kızıldereli Fa⚘ma (@TurkseTulp) May 17, 2017

Rechts ziet u bange en verbouwereerde witte mensen die Nederlanders moeten voorstellen en links boze en donkergekleurde figuren die Turken moeten voorstellen die gedirigeerd worden door een moskee en met Turkse vlaggen zwaaien. Met deze cartoon herhaalt Leefbaar Rotterdam niet alleen de bovengenoemde tegenstelling Turks/moslim vs Nederlands/Rotterdams maar verbindt deze ook nog aan huidskleur en andere uiterlijkheden. Alle dimensies van het proces van racialisering zitten hier wel in: cultuur/etniciteit, religie, afkomst en herkomst en uiterlijke kenmerken.

Vijfde colonne
De term de vijfde colonne komt uit de Spaanse burgeroorlog waarin een nationalistische generaal verklaarde dat zijn vier kolonnes Madrid genaderd waren en een vijfde kolonne in de stad bestaande uit supporters hem zou ondersteunen. De term is daarna voortdurend gebruikt in de context van militaire strijd en dreigende conflicten, bijvoorbeeld omtrent de val van Frankrijk in de Tweede Wereldoorlog. Later werd de term gebruikt voor bijvoorbeeld communistische en fascistische groepen in de VS.

Maar de term kreeg ook al snel raciale connotaties in het bijzonder in relatie tot Japanse migranten in de VS die na de aanval op Pearl Harbor een mogelijke vijfde colonne zouden vormen. Gedurende de oorlog werden in de VS zo’n 120.000 Japanners ‘geïnterneerd’ in kampen: een grove schending van hun burgerlijke vrijheden en grondwettelijke rechten. Een andere groep voor wie de term veelvuldig wordt gebruikt zijn de Palestijnse burgers in Israël en moslims in Europa, in het bijzonder na 9/11.

De interne vijand
Wanneer we de betekenis van de term vijfde colonne nemen als de interne vijand (the enemy within) dan zien we dat die betekenis al aanwezig is in racistische ideologieën al ver voor de Spaanse burgeroorlog. In feite heeft iedere vorm van racisme (anti-zwart racisme, anti-semitisme, anti-moslim racisme, anti sinti/roma racisme) eigen varianten op het idee van de interne vijand, variërend van de protocollen van de wijzen van zion tot de Eurabia these tot bekeerlingen tot mensen van gemengde afkomst en kleur.

Het gaat dan om het idee dat er mensen zijn die van binnen uit de cultuur van de dominante meerderheid (in Europa en de VS wit) zouden ondermijnen door vermenging en gebrek aan loyaliteit. Het is een argument dat gebruikt voor zowel mensen die zich weliswaar binnen de grenzen bevinden en toch als buitenstaander gecategoriseerd worden en zowel mensen die niet geïntegreerd zijn als mensen die wel geïntegreerd zijn.

Het Leefbaar Racisme
Doordat de racialisering zich niet beperkt tot individuen (en hun handeling) maar tot groepen die gegeneraliseerd worden op basis van kenmerken die ze niet of nauwelijks kunnen veranderen (zoals kleur, afkomst en herkomst) zijn ook degenen die zich naar de witte normen keurig gedragen toch verdacht.

Daar zit een zekere logica in: je kunt aan de buitenkant niet zien of een Turks-Nederlandse man of vrouw een aanhanger van Erdogan is dus moet men afgaan op andere criteria zoals uiterlijkheden en afkomst. Daarmee brengt de wijze waarop Leefbaar Rotterdam de kwestie van integratie en pro-Erdogan opvattingen onder sommige Nederlanders wil bespreken, ons op het gebied van klassiek racisme.

Dit alles heeft dus weinig te maken met gekwetste gevoelens zoals her en der werd opgemerkt in de ophef over met name de cartoon, maar dus om het feit dat Leefbaar Rotterdam zich, net als de PVV en net zoals voorheen hun grote leider Fortuyn, zo in een lange racistische traditie voegt. Dat bevestigt wat Leefbaar wil: niet alle meningen op gelijkwaardige wijze aan bod laten komen, maar de confrontatie zoeken met en het toespreken van Turkse Nederlanders die bij voorbaat in het verdachtenbankje zijn gezet.

Op deze manier hoeft men niet direct de confrontatie aan te gaan met de PVV, maar kan men dat indirect doen door het debat naar zich toe trekken over de hoofden van Turkse Nederlanders. Het zou mooi zijn als mensen tijdens de bijeenkomst ook aan de orde stellen hoe deze racistische framing mede onderdeel van het probleem is.

Panel
Te gast zijn onder anderen Annabel Nanninga (journalist/columnist), Wierd Duk (journalist/historicus), Brahim Bourzik (hoofdredacteur Moslimkrant), Nourdin el Ouali (politiek leider NIDA), Leo Lucassen (hoogleraar sociale geschiedenis) en Cemil Yilmaz (sociaal psycholoog/sociaal ondernemer). Alptekin Akdogan (journalist) draagt een column voor. Het debat wordt gemodereerd door Joost Eerdmans en Ebru Umar.

Wat: De Vijfde Colonne (debat)
Wanneer: maandag 29 mei, van 20:00 tot 22:00 uur (inloop vanaf 19:30 uur)
Waar: Kantine Walhalla, Veerlaan 11, 3072 AN Rotterdam-Feijenoord