Anti-moslim racisme en schoolfoto’s – Fuck de gelijke behandeling van alle Nederlanders?
Ik weet, dit zal voor sommigen schrikken zijn maar het is echt zo: moslims hebben rechten. En die moeten nageleefd worden en men kan de naleving ervan afdwingen. En het grappige is ook, ze hebben dezelfde rechten als andere Nederlandse burgers. Het moet ook niet gekker worden! Alle Nederlandse burgers dienen namelijk gelijk behandeld te worden. En als u een vermoeden heeft dat dit niet zo is, kunt u dit aan een rechter voorleggen, die toetst dit aan de wetten en jurisprudentie en komt dan tot een uitspraak.
Foto en religieuze feestdagen
Dat is in de kern wat er aan de hand is in de zaak van de moeder die maar liefst 10.000 euro wilde als schadevergoeding voor het gegeven dat haar kinderen niet op de schoolfoto stonden. Nee, de kwestie gaat niet over islamisering, de kwestie gaat over gelijke behandeling en of de school daarvoor genoeg gedaan heeft. En de kwestie gaat uiteindelijk ook over juridisering en racisme.
Waar het om gaat is dat leerlingen vrij kunnen krijgen voor religieuze feestdagen naast de reeds verplichte vrije dagen. Dat gaat dan om feesten als Holi, Goede Vrijdag, Loofhuttenfeest en ja het Offerfeest. De meeste scholen hebben daar zo hun regelingen voor. In dit specifieke geval wist de school in maart al dat het Offerfeest en het maken van de schoolfoto op dezelfde dag vielen en volgens de rechter heeft de school niet kunnen aantonen genoeg moeite gedaan te hebben om een gepaste oplossing voor september (wanneer het Offerfeest plaatsvond) te vinden voor de groepsfoto (wel voor de individuele foto’s).
De school heeft zich daarmee niet schuldig gemaakt aan directe discriminatie (men weigert immers geen moslims), maar wel indirect: de datum van het maken van de schoolfoto’s is onbewust zo gekozen dat dit nadelig is voor moslims. Of het wel of geen opzet is, of het nu wel of niet gaat om officiële feestdagen, dat is juridisch gezien niet relevant. En dat het om een islamitisch feest gaat ook niet. En dat het om een openbare school gaat ook niet. De moeder had op tijd verlof aangevraagd en deze ook gekregen.
Juridisering
En nee, het is dus niet zo dat voortaan iedere school moet letten op alle godsdiensten bij het vaststellen van het jaarrooster (zoals Marc Chavannes in de Correspondent stelt): dat moesten ze al. En nee, het doet niet toe of het om publieke of private rituelen gaat zoals in de Correspondent met instemming naar Geert Wilders wordt verwezen. Sinds wanneer zijn religieuze feesten private aangelegenheden eigenlijk, of willen we dat zo hebben zodat we ze dan ook kunnen negeren?
En nee, het is niet zo dat iedereen dan ook gelijk om schadevergoeding kan vragen: als de school aantoonbaar zijn best doet om voor alternatieven te zorgen dan kun je fluiten naar je schadevergoeding zoals deze uitspraak laat zien namelijk: bij de individuele foto’s had de school dat wel gedaan en daarover werd de eis dan ook terzijde geschoven.
Daar zit overigens, mijns inziens, wel een kritiek punt. Moeten scholen echt alle zaken omtrent de onderwijspraktijk gaan vastleggen zodat ze dit later als bewijs kunnen aanvoeren in een rechtbank? Hier zit het risico van overjuridisering lijkt me, maar ik ben jurist noch onderwijskundige. Niettemin denk ik dat we het daar best eens over kunnen hebben, maar dan niet op basis van deze casus alleen.
Rechten? Bek houden!
Maar het gaat hier natuurlijk ook om anti-moslim racisme. Degenen die stellen dat hier sprake is van islamisering stellen eigenlijk het volgende. Het is niet ok als moslims hun geloof boven de wet stellen, maar het is ook niet ok als moslims binnen de kaders van die wet hun recht halen. Fuck de wet gelijke behandeling: als moslims daarmee hun recht halen is het islamisering.
En dan het argument dat de moeder van de kinderen moslims in een slecht daglicht plaatst (want ze doet het voor het geld bijvoorbeeld). Maar dat is niet echt een steekhoudend argument he. De actie van één mevrouw, zou negatief werken voor het beeld van alle moslims? Er zijn weinig redeneringen die meer klassiek racistisch zijn dan deze. Temeer omdat ze keurig volgens de spelregels speelt en blijkbaar ook nog eens in haar recht staat. Dus als moslims de wet overtreden is dat slecht voor het beeld van andere moslims? En als ze de wet volgen en anderen die het overtreden tot de orde laten roepen ook? In feite zeggen deze critici, fuck de burgerrechten van moslims en als deze aangetast worden moeten moslims gewoon hun bek houden.
Een onsje minder
Het artikel in de Correspondent hierover staat vol van de bagatelliseringen. Het is maar een privaat ritueel, het is maar een klein verdriet, het is maar een foto. Het is één ding om te stellen dat dit issue vooral praktisch opgelost had moeten worden en je daarom zelf geen zaak zou aanspannen, maar het is van een andere orde als je andere burgers vraagt jouw opvatting hierin te volgen en daarmee af te zien van hun recht. Die bagatelliseringen helpen Marc Chavannes om, in navolging van columniste Hanina Ajarai, tot het volgende punt te komen:
De mevrouw, en vele moslims met haar, moeten begrijpen dat hoewel dit ook ons land is, er altijd grenzen zijn waartegen we zullen aanlopen. Dan kun je twee dingen doen: je probeert in goed overleg tot een oplossing te komen die voor beide partijen bevredigend is. Of je accepteert dat je tot een minderheidsgroep behoort in een niet-islamitisch land en je probeert er daarbinnen het beste van te maken. Een andere weg is er niet.
Onbedoeld is dit de spijker op de kop. Want de moeder van de twee kinderen heeft laten zien dat er wel een andere weg is. Ondanks politici en opiniemakers die luid van de daken schreeuwen dat zij geen gebruik had moeten maken van haar recht, heeft ze dat wel gedaan. Inderdaad, je kunt erover praten (tot je een ons weegt), je kunt er het beste van maken en het maar accepteren (totdat al je rechten eraan zijn?), maar je kunt ook gebruik van je rechten. En meer nog, natuurlijk het hoger beroep moet wellicht nog komen, maar het recht werkt dus. Ook voor moslims.
Wie is er voor gelijke behandeling van alle Nederlanders
Wat dat betreft is deze zaak heel inzichtelijk. Het Nederlandse recht werkt. Ook in het geval van moslims. Niet feilloos, niet zonder problemen en nooit zonder gedoe, of het nu om de bouw van moskeeën gaat of om discriminatie op de arbeidsmarkt of om een schoolfoto. Het bekritiseren van deze stap van de moeder zonder tegelijkertijd haar rechten te verdedigen, kan uiteindelijk leiden tot het aantasten van de rechten van moslims.
Een ander inzicht is ook, het gaat hier om een vrouw, een moslima, die om haar recht vraagt. Niet om een speciaal recht of om een uitzondering. Nee het gaat hier om een vrouw die moslim is en vraagt dat haar kinderen in Nederland gelijk behandeld worden. En daar is een deel van Nederland boos over want men wil deze gelijke behandeling niet. Een deel niet omdat men sowieso geen gelijke behandeling van moslims wil en (het meestal linkse) deel niet wanneer men die gelijke behandeling praktisch gezien wat ingewikkeld vindt. Alsof de wet gelijke behandeling een klein verdriet is en een groot verdriet wordt als blijkt dat moslims daar rechten aan kunnen ontlenen.
Ik denk dat veel boosheid ontstaan is uit geraakt rechtvaardigheidsgevoel.
De uitspraak is gebaseerd op art. 1 van de Wet Gelijke Behandeling, en daarin vooral:
‘Indirect onderscheid doet zich voor indien een ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelwijze personen met een bepaalde godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid of burgerlijke staat in vergelijking met andere personen bijzonder treft.
De discussie gaat nu vooral over de vraag of de handelwijze iemand hier ‘bijzonder treft’.
Het vonnis daarover: ‘In dit geval is sprake van een situatie waarbij de Stichting de schoolfotograaf voor het maken van de (klassen)foto’s op school heeft laten komen op de dag van het Offerfeest, waardoor kinderen die het Islamitische geloof belijden niet in dezelfde mate in staat waren van die dienst gebruik te maken als de andere kinderen van de school.’
Daar zit de crux! In hoeverre is het naar school moeten gaan voor een foto – dat kennelijk niet past bij hun interpretatie van het offerfeest (anders dan sommige andere moslims in die klas) – een geval van ‘bijzonder treffen’. Waren zij niet in staat? Konden zij echt niet even naar school? Wie bepaalt dat?
Hier wordt een feestdag, die eenzijdig in een bepaald geloofssysteem is bepaald, klakkeloos vertaald in: ‘moslims moeten…’. Alsof het een onvermijdelijk feit is. De afweging ‘schoolfoto of feestdag’ levert zo een clash op tussen seculiere staat versus persoonlijk geloof. Vrijwillig rekening houden met een geloof is fijn. Maar is het een plicht van een openbare school om feestdagen vrij te geven waar niet het hele land via de regering van heeft bepaald dat die moeten worden vrijgegeven? Wanneer moet met zo’n feestdag rekening worden gehouden? Als ik lid ben van een clubje dat altijd op 3 september zijn idool herdenkt, krijg ik dan vrij, omdat ik anders ‘bijzonder ben getroffen’? Krijgt een religie met veel volgelingen en een dikker boek meer rechten dan een kleine of dan ik als individu? Bij hoeveel leden ligt dan de grens? Waarom zo’n geloofs-feestdag wel en mijn moeders verjaardag niet? Ik voel mij altijd erg getroffen als mijn kinderen daar niet bij kunnen zijn. Dit vonnis plaatst islamitisch geloof boven ander persoonlijk inzicht. Dat is niet de gelijke behandeling die deze wet beoogt. Welk objectief criterium is dit om te beoordelen wat ‘bijzonder getroffen’ betekent?
Een christen voelt zich gekwetst als je vloekt, dus mogen niet christenen eigenlijk niet vloeken. Het christen zijn is niet meer de norm, maar de interpretatie van een gelovige, diens gevoel, en daarmee wordt de wet van de christen de wet van de ander. Niet diens gezindheid (het feit dat iemand lid is van een club), maar diens keuzes binnen die club worden de norm voor anderen. Dat is een mega verschil, dat hier – en recent in veel meer gevallen – is genegeerd en persoonlijk geïnterpreteerd door de rechter. Dat is een revolutionaire ontwikkeling, die in kleine stapjes steeds weinig lijkt te betekenen, maar in feite reuzensprongen zijn, weg van de seculiere staat, in de richting van een religieus gedreven staat.
Het punt is hier, ja dat is een plicht. Die staat niet helemaal dichtgetimmerd omschreven, maar meestal geldt dit voor feesten als het christelijke dank- en biddag voor gewas, oogstdankfeest,het joodse loofhuttenfeest, het hindoeïstische hli en het offerfeest en nog wat feesten.
Daarbij gaat het niet om de persoonlijke invulling van mensen vs juridische opvattingen over godsdienst maar beiden: christenen hebben het recht om vrij te vragen voor de bid- en dankdag voor gewas, maar dat hoeft niet. De school moet proberen daar aan tegemoet te komen en laten zien dat ze daar haar best voor doet. Daar zit hier de crux: voor de individuele foto kon de school dat aantonen, voor de collectieve foto niet. Dus voor het missen van de individuele foto geen schadevergoeding, voor het missen van de collectieve foto wel. Het is helemaal niet zo’n revolutionaire ontwikkeling: het is het toepassen (wellicht wat rigide?) van een seculier arrangement dat voor alle godsdiensten geldt. Niks geen revolutie, eerder een conservatieve toepassing. Waarom je moeders verjaardag niet? Omdat die binnen de wetgeving niet erkend is. De wet laat dus hoogstens een uitzonderingspositie zien voor religie en niet voor islam alleen.
Heb je een referentie voor de plicht om met die feestdagen rekening te houden? Ik zag daar in het verklarende stuk op rechtspraak.nl namelijk niets over.
Artikel 11 Leerplichtwet 1969: Artikel 11. Gronden voor vrijstelling van geregeld schoolbezoek
De in artikel 2, eerste lid, bedoelde personen zijn vrijgesteld van de verplichting te zorgen dat de jongere de school waarop hij staat ingeschreven, geregeld bezoekt, en de leerplichtige jongere die de leeftijd van 12 jaren heeft bereikt alsmede de jongere die kwalificatieplichtig is, zijn vrijgesteld van de verplichting de school of de instelling geregeld te bezoeken, indien
lid e. de jongere wegens vervulling van plichten voortvloeiend uit godsdienst of levensovertuiging verhinderd is de school onderscheidenlijk de instelling te bezoeken;
Artikel 13 Leerplichtwet 1969:
Plichten voortvloeiend uit godsdienst of levensovertuiging
Een beroep op vrijstelling wegens vervulling van plichten voortvloeiend uit godsdienst of levensovertuiging kan slechts worden gedaan indien daarvan uiterlijk twee dagen vóór de verhindering aan het hoofd kennis is gegeven.
(ev.)
Bedankt Martijn, dat is een heel helder en relevant juridisch puzzelstukje dat in mijn beeld hierboven miste. Dat verandert het hele beeld van deze case aan mijn kant in elk geval drastisch.
Tegelijkertijd blijft het gevoel achter dat onze huidige wet dus feitelijk ‘levensovertuiging’ hier boven de wet stelt, waarmee de deur openstaat voor elke willekeurige eis tot vrije dagen. Kan ik nu de 3 dagen voor de vakantie vrij regelen als wij dat goed motiveren vanuit levensovertuiging? Hoe wordt die ‘levensovertuiging’ gedefinieerd c.q. beperkt?
ik zou niet zeggen boven de wet, immers ook deze zaken zijn wettelijk geregeld en laten ook enige vrijheid aan scholen om dit in goed overleg en al naar gelang behoefte te regelen. Dat betekent niet dat het openstaat voor elke levensovertuiging, deze moet (is mijn inschatting) algemeen ge-accepteerd zijn als religieus. Ik kan me een uitspraak herinneren van de rechter over de vliegende spagettimonster zaak en een foto op een ID-bewijs of zoiets. dat het enigszins wringt tussen laten we zeggen geinstitutionaliseerde godsdienst (niet helemaal correct uitgedrukt, maar bij gebrek ana beter) en andere levensovertuigingen ben ik wel met je eens.
Inhoudelijk ben ik het met je eens. Maar in vredesnaam, wat is ‘anti-moslim racisme’? Fuck definities, etymologie en semantiek, ofzo?
Je spreekt over ‘indirecte discriminatie’ (huh?) en over racisme (huh?) en ‘anti-moslim’ (huh?).
Voor iemand die verbonden is aan een faculteit waar genoeg taalfilosofen rondlopen wil je toch vriendelijk verzoeken een college mee te pakken bij je collega’s. Je conceptuele raamwerk rammelt namelijk aan alle kanten. Het riekt naar opportuun taalgebruik. Niet bepaald integer.
Goed verhaal. Nuchter en zakelijk. Er is veel geklaag over mislukte integratie van moslims in Nederland. Nou, dit is een mooi voorbeeld van integratie. Naar de rechter stappen wanneer je vindt dat er met je grondrechten geen rekening gehouden wordt. Dat kan in Nederland en dan moet je niet gaan roepen dat het maar om een klein dingetje gaat of ‘dat ze best even naar school konden gaan’. Daar hebben we namelijk de rechter voor om te bepalen of de klacht hout snijdt.