Bouwen aan vertrouwen – Moslims in de voorhoede van de strijd om een rechtvaardige overheid
UPDATE 11 JANUARI: ZIE ONDERAAN
Volgens een persbericht van de samenwerkende moskeekoepels SMUO (Utrecht), ‘t Gooi en Almere, FIO (Den Haag), SML (Limburg), SIORH (Haaglanden), SMBZ (Brabant en Zeeland) en SPIOR (Rotterdam-Rijnmond, wijzen honderden moskeeën een uitnodiging af van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid af om te komen praten over “infiltratie in moskeeën door verschillende gemeenten.”
Het Ministerie van SZW stuurde de moskeeën een uitnodigingsbrief voor een “reflectiesessie over de samenwerking tussen de overheid en moslimgemeenschappen.” Deze reflectiesessie lijkt grotendeels te staan in het kader van de berichtgeving over “undercoveronderzoek” door een particulier bureau in opdracht van de gemeenten en mede uitgezet door de NCTV. Dit onderzoek, waar iedere juridische basis voor ontbreekt, is vooral uitgevoerd onder moskee-organisaties en andere organisaties van moslims waar de lokale overheden over het algemeen goede contacten mee leken te onderhouden. Het zou, volgens de berichtgeving in de NRC, om ongeveer tien gemeenten gaan maar het is waarschijnlijker dat het om meer gemeenten gaat.
In het persbericht benoemen de moskeekoepels “de grote vertrouwensbreuk” die is ontstaan naar aanleiding van “deze buitensporige spionageactiviteiten”. Zij willen volledig inzage in alle stukken, de garantie dat dit nooit meer zal gebeuren en excuses. Zolang dit niet geregeld is (en die volledige inzage lijkt mij een probleem om te regelen), heeft een reflectie weinig zin. Sterker nog, de uitnodiging komt “bevreemdend over”.
Uit het persbericht blijkt echter dat de samenwerkende moskeekoepels het probleem veel breder trekken dan die onderzoeken alleen. “de overheid wantrouwt de islamitische gemeenschap structureel en dit uit zich in beleid. Naast het NTA-debacle wijst men in dat kader ook op het institutioneel racisme bij de Belastingdienst, de toeslagenaffaire, racisme en islamofobie bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, het werken door de IND met discriminerende methodes en het recent door de minister van OCW gepresenteerde (en door onder meer de landsadvocaat en vrijwel alle stakeholders afgewezen) plannen omtrent het informeel onderwijs.”
Over het laatste is zowel door collega Maurits Berger, als door de redactie van de NRC en door mij al het enige gezegd en geschreven. Zowel Berger als ik plaatsen de plannen omtrent informeel onderwijs tegen de achtergrond van het wantrouwen van de overheid tegen moslimburgers en moslimorganisaties en de surveillance die daar mede het gevolg is. Het is de vraag op welke wijze dit wantrouwen gevoed wordt door de reeds aanwezige institutionele islamofobie in combinatie met het risico-denken waardoor moslims geclassificeerd worden als risicovolle aanjagers van radicalisering of als personen die risico lopen op radicalisering. Om hier structureel mee aan de slag te gaan, hebben de moskeekoepels een werkplan gepresenteerd om “het gesprek aan te gaan en toe te werken naar een nieuwe, constructieve verhouding tussen de overheid en de gemeenschap.”
Het is niet helemaal helder wat andere moskeeën nu gaan doen. De Almeerse moskeebesturen hebben volgende week overleg of ze in moeten gaan op een uitnodiging van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het is een belangrijke kwestie. Weliswaar speelt dit zich specifiek af in de relatie tussen overheden en Nederlandse moslimgemeenschappen, maar de kwestie van vertrouwen in de overheid en het vertrouwen van de overheid in burgers speelt veel breder en raakt iedereen. Zo staan moslims weer eens in de voorhoede van een strijd om een rechtvaardige overheid voor iedereen.
UPDATE
Nieuws uit Almere. Ook zes Almeerse moskeeorganisaties weigeren nu in gesprek te gaan met het ministerie van Sociale Zaken. Volgens de brief van de moskeeën hebben zij “geen bevredigende antwoorden op de gestelde vragen ontvangen over het zogeheten undercover onderzoek. Ook zij wijzen op een meer algemene trend van islamofobe handelingen en institutioneel racisme bij de overheid. Zij stellen dat de overheid zich aan de grondwet moet houden en ieder burger gelijk moet behandelen: iets wat volgens hen nu niet het geval is. De moskeeorganisaties willen openheid van zaken, excuses en een onafhankelijk onderzoek.