Vijf mythen over islamofobie deel 4: Islamofobie is niet dodelijk

Mythe vier: Islamofobie is niet dodelijk

Kamal Raza Butt
Marwa el-Sherbini
Mohamed Aadan
Deah Shaddy Barakat
Yusor Mohammad Abu-Salha
Razan Mohammed Abu-Salha
Sunando Sen
Mohammed Saleem
Balbir Singh Sodhi
Enver Şimşek
Abdurrahim Özüdoğru
Süleyman Taşköprü
Habil Kılıç
Mehmet Turgut
İsmail Yaşar
Theodoros Boulgarides
Mehmet Kubaşık
Halit Yozgat
Michèle Kiesewetter

Deze namen zullen slechts weinigen iets zeggen. Het is een absoluut onvolledige lijst van dodelijke slachtoffers van islamofoob racistisch geweld in de laatste 10 jaar in Europa. Maar islamofobie is toch niet dodelijk?

Dit is een opvallend en redelijk vaak terugkerend argument dat gerelateerd is aan andere argumenten: islamofobie is slechts angst of kritiek op islam. Maar ook onder moslims hoor ik het wel eens: ‘Hoe lang moet het nog duren voordat er doden vallen?’ Nou die zijn er dus al.

Opvallende uitspraken gezien de terreuraanslag door Breivik; weliswaar was die niet gericht op moslims en islam maar wel tegen moslims en islam zoals we in zijn manifest kunnen lezen. Het was gericht op jonge linkse mensen omdat links veel te voorkomend was ten opzichte van islamisering en multiculturalisme. In Duitsland hebben we de NSU gehad met een serie dodelijke aanvallen op Turkse Duitsers, in België een radicaal-rechtse groep die plannen had om moslims aan te vallen en waar ook Nederlanders bij betrokken waren en in Engeland bomaanslagen op moskeeën, een moord in Londen, een dodelijke aanslag op een man in Birmingham en nog een hele lijst van mogelijk racistische islamofobe aanvallen. Verder is het een nogal Europees argument gezien het islamofobe karakter van de etnische zuivering in Birma tegen de Rohingya moslims onder leiding van een boeddhistische monnik en in de VS de dood van Sikh omdat hij voor moslim aangezien werd (ja ook bij cultuurargumenten speelt het uiterlijk een rol) en ook meer recent nog een Indiase Amerikaan.

Parkeerproblemen

Denk ook recent aan de moord op drie jonge moslims in Chapel Hill, VS. Daarbij zien we iets interessants. In veel kringen die uitblinken in allerlei islamofobe argumenten en gedrag wordt gesteld dat het hier niet gaat om islamofobie maar om een uit de hand gelopen geschil om een parkeerplaats. Dat laatste is ook het geval, maar dat wil nog niet zeggen dat er niet ook sprake is van islamofobie. Een moord als deze is zelden eenduidig en een dader heeft vrijwel altijd meerdere motieven om specifiek deze slachtoffers uit te kiezen. Het is wel duidelijk dat de man zeer tegen islam en zeer tegen religie in het algemeen was en het uitsluiten van een islamofoob motief is dan ook bijna lachwekkend. Het gaat er ook niet om of het islamofoob is of een parkeergeschil, het gaat erom dat beiden een rol spelen. Degenen die hier heel stellig islamofobie ontkennen kunnen misschien zelfs een punt hebben, maar waar het bij hen om gaat is dat moslims altijd het nadeel van de twijfel krijgen. Niet alle moorden op moslims door witte mensen zijn islamofoob, maar sommigen zogenaamde islamcritici leggen dat structureel zo uit dat racisme en islamofobie uit het plaatje verdwijnen en ze hun eigen ideaalbeeld van een racismevrije witte samenleving en islamkritiek kunnen hooghouden.

Natuurlijk kan het zeer goed zijn dat een bepaalde daad niet alleen terug te voeren is op islamofobie. Sterker nog, dat is bijna altijd het geval zoals dat ook bij terroristische zaken het geval is of bij moord en verkrachting. Waarom dat specifieke doelwit, waarom op dat moment? Dat wordt bijna nooit verklaard door slechts één motief, maar is altijd een samenspel van meerdere motieven, aanleidingen en gelegenheid op dat moment. Dat is bij islamofobe moorden en fysieke aanvallen dus net zo goed het geval. Verklaringen van daders, slachtoffers en getuigen daarover zijn daarbij ook zelden eenduidig en volledig, maar worden bij islamofobe aanvallen vaak uitgelegd zodat het racistische islamofobe motief uit beeld verdwijnt of wordt gebagatelliseerd.

De vrouw als symbolisch slagveld

Iets dergelijks zagen we ook bij de moord op Marwa el-Sherbini. Wie? Ja juist, Marwa el-Sherbini. We kunnen de moord reduceren tot het aanvankelijk geschil op een kinderspeelplaats, maar de dader noemde haar niet voor niets ‘Moslim trut’, ‘terrorist’ en ‘islamist’. Aanvankelijk was er nauwelijks aandacht en al helemaal niet voor het islamofobe motief. En in Nederland is er de zaak van Mohamed Aadan. In Frankrijk werd een zwangere vrouw aangevallen vanwege het feit dat ze moslim was en zij verloor vervolgens haar baby. Het is overigens niet voor niets dat vrouwen vaak het slachtoffer zijn van agressieve vormen van islamofobie. Zij nemen vaak een centrale plek in in islamofobe retoriek en vormen een belangrijk symbool waarom islam anders zou zijn dan ‘onze’ cultuur. Aangezien het vaak plaats heeft temidden van een islamofobe retoriek is die focus op vrouwen dan ook niet zozeer een bezorgdheid en boosheid om de positie van vrouwen, maar boosheid, angst en bezorgdheid over islam. De vrouw is niet meer dan een symbool in die retoriek en die kan dan ook ‘gebruikt’ worden: enerzijds als argument tegen de islam en anderzijds als focus van fysieke agressie.

Bij veel van die aanvallen zien we hoe de kreten en motiveringen van de aanvallers gerelateerd zijn aan de gemiddelde vertogen over moslims onder politici en in diverse media: ‘terrorisme’, ‘islamisme’ en moslims als een groep die hier eigenlijk niet thuishoort. Zo zien we ook dat in Frankijk vlak na het racistische en seksistische verbod op de gezichtssluier vrouwen aldaar het slachtoffer werden van verbale en fysieke aanvallen. Het zijn dat soort vertogen en beleidsmaatregelen die voortdurend terugkomen als de context waarin de aanvallen plaatsvinden, als vergoelijking en als argument om het hele fenomeen islamofobie te ontkennen of te bagatelliseren. In die zin wordt het dus tijd dat we ons eens afvragen in hoeverre en op welke manier islamofobe beleidsmaatregelen, debatten en specifieke uitspraken bijdragen aan een klimaat waarin het leven van moslims in gevaar is en waarin hun dood minder waard lijkt dan dat van andere burgers. We kunnen deze doden immers ‘islamkritische’ incidenten noemen, maar ze hebben toch echt te maken met islamofobie.

De rest van de serie:
Mythe 1: Islamofobie is een uitvinding van Khomeiny
Mythe 2: Islamofobie is angst voor islam
Mythe 3: Islamofobie is geen racisme, want islam/moslims is geen ras
Mythe 5 – Islamofobie bestaat niet