C L O S E R

De burqa en de strijd om het lichaam van de vrouw

Posted on November 10th, 2006 by martijn.
Categories: Gender, Kinship & Marriage Issues.

(Collectie IISG, Amsterdam): ‘Dolle Mina. Onthullend’. De poster is afkomstig van het IISG (www.iisg.nl)

(Tekst: “Nou, het is zo ver…. de minderheden zijn in de meerderheid”.Peter van Straaten, Peters Zeurkalender, 2 november 2006)

Het lijkt erop dat in extremis moslims en islam toch weer aanwezig zijn de verkiezingscampagne.

Allereerst natuurlijk de uitspraak van de cie. Gelijke Behandeling die een docente in het gelijk stelt die geen handen wil schudden met mannen.

Een VMBO-college in Utrecht mag niet van een islamitische docente eisen dat ze handen geeft. Dat oordeelt de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) na een verzoek van beide partijen. De vrouw besloot met ingang van het nieuwe studiejaar om geloofsredenen mannen niet meer de hand te geven, waarop de school haar schorste. De docente heeft overigens aangegeven mannen en vrouwen op gelijke wijze te zullen begroeten.

De CGB prijst de moeite die het VMBO-college zich getroost om zijn leerlingen, van wie het merendeel van Marokkaanse of Turkse afkomst is, respectvolle omgangsvormen bij te brengen. Hoewel het geven van een hand hier wellicht het meest gangbare voorbeeld van is, zijn er ook andere vormen van begroeten denkbaar. Dat sluit naadloos aan bij de eigen omgangscode van de school, die beoogt etnocentrisme tegen te gaan.

Eerder was er natuurlijk al de kwestie van de Rotterdamse sollicitant die ook geweigerd werd omdat hij geen handen wilde schudden.

Een ander discussiepunt is de burqa.

Op dit moment is het volgens het kabinet al mogelijk om in het onderwijs en in het openbaar vervoer mensen te verbieden onherkenbaar rond te lopen. “Het is onwenselijk en er zijn al genoeg regels om gezichtsbedekkende kleding te verbieden op perrons, stationshallen, openbaar vervoer en het onderwijs,” benadrukte minister Verdonk van Vreemdelingenzaken.

Maar het kabinet wil volgens Verdonk het dragen van boerka nog verder aan banden leggen. Verdonk: “Het gaat dan om een algemeen verbod op gezichtsbedekkende kleding. Dus ook om bivakmutsen en integraalhelmen.”

Actief
Volgens de minister belemmert een boerka goede communicatie. Ook zou niet goed zijn voor de veiligheid en de openbare orde. “Wij willen zien met wie we spreken,” aldus Verdonk. “Dat hoort ook in Nederland.”

Na afloop van de ministerraad kon uit de woorden van Verdonk worden opgemaakt dat het kabinet eruit was. Minister Peijs van Verkeer naar afloop reageerde echter verbaasd op de uitlatingen van haar collega. “Er is nog geen enkel besluit genomen.”

Ook premier Balkenende zet vraagtekens bij een algeheel verbod. Volgens hem is dat juridisch onhaalbaar. De Rijksvoorlichtingsdienst laat weten dat het onderwerp volgende week weer op de agenda staat.

Een meerderheid van de Tweede Kamer dringt al sinds vorig jaar aan op een verbod op het dragen van een boerka in de openbare ruimte. Een motie van het kamerlid Wilders van de Partij voor de Vrijheid kreeg de steun van het CDA, VVD, de LPF en de Groep Nawijn.

Bij de burqa gaat het in de discussies om enkele aspecten. Allereerst de positie van de vrouw natuurlijk. Is het inderdaad onmenselijk en onvriendelijk dat een man een zijn vrouw zo over straat laat gaan? Of gaat het hier om streng gelovige vrouwen die er zelf voor kiezen? Ten tweede gaat het natuurlijk ook om de zichtbaarheid van islam in de openbare ruimte (zie bovenstaande pic van Van Straaten). Twee a omdat het gaat om de zichtbaarheid van religie op zich, en twee b. omdat het gaat om de vermeende vrouwonvriendelijkheid van de islam die zo wel heel prominent tentoon gespreid zou worden. Als de één stelt dat we niet willen dat vrouwen zo over straat moeten, terwijl de ander zegt dat het gaat om vrije keuze, dan komt een derde thema naar boven: de controle over vrouwen en het vrouwelijk lichaam. Wanneer gesteld wordt dat een dergelijk vrouwonvriendelijke traditie niet bij Nederland hoort, wordt eigenlijk het punt op geworpen dat ‘wij’ willen dat vrouwen in het straatbeeld erop een bepaalde manier uit zien. Opvallend is daarbij dat Hirsi Ali en Halsema onlangs beiden stelden de PSP ontwapenend verkiezingsposter als de verbeelding van hun idealen te zien. Hirsi Ali:

Ik heb op kantoor een verkiezingsposter hangen van de PSP met een naakte vrouw, blik naar de hemel gericht, gespreide armen en een glimlach die getuigt van genot. Motto: ‘Ontwapenend’. Dat was in die tijd niet minder confronterend voor het christelijke deel van Nederland en zeker niet minder polariserend dan Submission deel 1 nu, zou ik zeggen. Hoe kan het dat je het de christenen van toen gunde om de ‘dwaasheden’ in hun geloof in te zien en te leren relativeren, terwijl je de Nederlandse moslims het ontwikkelen van datzelfde relativeringsvermogen ontzegt?

Waar Hirsi Ali het dus vooral over het geloof heet en de bevrijding van de dwaasheden van het geloof, zou het dus ook kunnen er om kunnen gaan dat ‘wij’ vinden dat vrouwen bevrijd moeten worden van de dwaasheden van hun man (en/of van het geloof). In een eerdere entry heb ik op basis van Abu-Lughod daar al eens wat over geschreven en ook in post over sex, macht en moraal. Een discussie over vrouwen en kleding wordt namelijk niet alleen gevoerd met betrekking tot moslimmeisjes en de burka, maar ook voor andere meisjes met, bijvoorbeeld, hun naveltruitjes en heupbroeken. Ook dat is immers hun eigen keuze of zou de ‘overseksualisering’ van meisjes daar iets mee te maken hebben:

Gill (2003) signaleert dat het vrouwenlichaam in toenemende ‘verseksualiseerd’ wordt en tot handelswaar wordt gemaakt bijvoorbeeld in de reclame en in de popcultuur. Popsterren als Christina Aguilera, Britney Spears en Madonna zijn daarbij grote voorbeelden. Het opvallende, zo stelt, zij is dat vrouwen dit bewust zelf doen. Volgens haar gaat het om een nieuwe constructie van vrouwelijkheid die gebaseerd is op zelfvertrouwen en autonomie. Zij geven daarbij de boodschap af dat hun lichaam en seksualiteit van hen is en dat ze het ook kunnen laten zien als en wanneer zij dat willen.

Dat geldt ook voor die vrouwen voor wie de burqa inderdaad een eigen keuze is. Ook in dat geval gaat het om een constructie van vrouwelijkheid gebaseerd op zelfbewustzijn, autonomie en religie. Ook zij geven de boodschap af dat hun lichaam en seksualiteit van hen is en dat ze het kunnen laten zien wanneer zij dat willen en waar zij dat willen. En dat is dan niet in de openbare ruimte. Het verschil tussen een naveltruitje en een burqa is onder meer dat een naveltruitje niet gezien wordt als iets dat tegen ‘onze’ cultuur ingaat en de burqa wel. Vrouwen die een burqa dragen, juist diegenen die dat uit eigen wil zouden doen, zouden daarmee laten zien dat ze weigeren om te integreren, vooral ook omdat de burqa wordt verbonden met een fundamentalistische vorm van islam en zelfs met veiligheidszaken. Terecht of niet, dat verklaart wel een groot deel van het ongemak dat veel mensen voelen als ze vrouwen in burqa zien. De vraag is echter of een verbod daarop het juiste antwoord is.

UPDATE

Er zijn ook nog andere creatieve uitingen met betrekking tot de kledij van vrouwen. Zie bijvoorbeeld de spotprenten van  Derkaoui in de Marokkaanse krant Le Matin over de nucleaire dreiging van Iran:

4 comments.