C L O S E R

Upholding the face veil ban and the politics of ‘living together’

Posted on July 10th, 2014 by martijn.
Categories: Gender, Kinship & Marriage Issues, islamophobia.

In 2011 the French government decided to ban the wearing of face veils in public. Several other countries implemented a similar ban. In February 2013 the Spanish Supreme Court cancelled a city law banning the wearing of burqas. In July 2011 Belgium followed the French example. Last week, the European Court of Human Rights has upheld France’s law banning face-covering veils in public, in a case brought by a woman who said that her freedom of religion was violated by the ban. The court’s Grand Chamber rejected the arguments of the woman who does not wear the face veil at all times but when she does so, she wants to be at peace her faith, her culture and convictions.

The legal point brought forward by the woman’s solicitors was that the state was not to question her beliefs and practices which the Court accepted. The court also recognized that the ban was a strong interference of the rights of the applicant and in particular also the disproportionate impact of the law on Muslim women.

The reason to uphold the ban however mainly pertains to the ‘the ground rules of social communication and more broadly the requirements of “living together”’ rule:

As to the “protection of the rights and freedoms of others”, the Government referred to the need to ensure “respect for the minimum set of values of an open democratic society”, listing three values in that connection: respect for gender equality, respect for human dignity and respect for the minimum requirements of life in society (or of “living together”). While dismissing the arguments relating to the first two of those values, the Court accepted that the barrier raised against others by a veil concealing the face in public could undermine the notion of “living together”. In that connection, it indicated that it took into account the State’s submission that the face played a significant role in social interaction. The Court was also able to understand the view that individuals might not wish to see, in places open to all, practices or attitudes which would fundamentally call into question the possibility of open interpersonal relationships, which, by virtue of an established consensus, formed an indispensable element of community life within the society in question. The Court was therefore able to accept that the barrier raised against others by a veil concealing the face was perceived by the respondent State as breaching the right of others to live in a space of socialisation which made living together easier. It added, however, that in view of the flexibility of the notion of “living together” and the resulting risk of abuse, it had to engage in a careful examination of the necessity of the measure at issue.

And:

Furthermore … by prohibiting everyone from wearing clothing designed to conceal the face in public places, the respondent State has to a certain extent restricted the reach of pluralism. … However, for their part, the Government indicated that it was a question of responding to a practice that the State deemed incompatible … with the ground rules of social communication and more broadly the requirements of “living together.” From that perspective, the respondent State is seeking to protect a principle of interaction between individuals, which in its view is essential for the expression not only of pluralism, but also of tolerance and broadmindedness without which there is no democratic society. It can thus be said that the question whether or not it should be permitted to wear the full-face veil in public places constitutes a choice of society.

Two judges dissented, stating that “the criminalisation of the wearing of a full-face veil is a measure which is disproportionate to the aim of protecting the idea of ‘living together.” The rule of ‘living together’ was already used by the Belgian Constitutional Court in a different case to justify the ban in Belgium but also previously in the Netherlands. This of course is very remarkable. Because what does this living together rule mean? Who has to live together with whom? Who is the norm and who should adjust? It appears that in this case the minority has to adjust to the majority (or more precise, an idealized vision of that majority). Why and when is ‘living together’ more important than individual liberal rights and freedoms?

Furthermore, as my colleagues AM and JMB pointed out this week there is this idea that seeing one’s face is necessary for communication. This of course is not necessarily so since communicating through phone and chat works quite well without seeing each other as everyone will have experienced. It is the idea that by looking at ones face we can see what a person ‘really’ thinks and that a face shows a person’s inner convictions. Furthermore the ban on the face veil should also be seen in the wider context of securitization; a process that not only pertains to Muslims but to everyone in society and in which everyone’s presence is a potential danger. In order to be able to surveil people it is necessary that people’s faces are visible for identification in public. In a political sense the ‘living together’ argument I think is a compelling one for many people because it has the aura of being self evident: of course we have to live together. But the way it is used here blinds us from the politics that is involved.

By the 1990s a development has taken place which entailed migrants being primarily categorized by their culture and/or religion. Assuming idealized an idealized vision of what constitutes European values with regard to secular and sexual freedoms became the standard for integration: the so-called culturalization of citizenship. In the Netherlands, my alma mater the Free University developed regulations about shaking hands and dress in 2004. Like in the case of the European ruling discussed here it is argued that in order to ensure communication ‘as is common in our society and culture’ wearing a face veil and refusing to shake hands had to be banned as well as segregation of the sexes; ‘social forms of interaction will be practised as is common in our western culture’ according to the Free University at that time.

Therefore while the idea of living together appears to be self evident and neutral it is actually based on a homogenization of what Dutch or European culture is or should be according to the powers that be. Furthermore what also goes unquestioned is the idea that we should indeed live together. What does that actually mean? If people want to remain anonymous how does it threaten living together? And why should people not be allowed to isolate themselves from the rest of society?

This is not just the agenda of the far right, this is the agenda of mainstream political parties in Europe and perhaps one could even argue that the successful far right parties are partly the product of the culturalization and partly taking that line into its (completely logical) extreme. It is a particular idea of the ideal virtuous citizen, secular, emancipated, liberal, that is imposed on the whole of society as being the normal, acceptable and expected mode of citizenship. The living together rule therefore is not so much a desire for social cohesion and integration but a political project of homogenization and securitization through the criminalization of Muslim women’s attire.

Download here:

The Press Release:

The Ruling:

0 comments.

Upholding the face veil ban and the politics of 'living together'

Posted on July 10th, 2014 by martijn.
Categories: Gender, Kinship & Marriage Issues, islamophobia.

In 2011 the French government decided to ban the wearing of face veils in public. Several other countries implemented a similar ban. In February 2013 the Spanish Supreme Court cancelled a city law banning the wearing of burqas. In July 2011 Belgium followed the French example. Last week, the European Court of Human Rights has upheld France’s law banning face-covering veils in public, in a case brought by a woman who said that her freedom of religion was violated by the ban. The court’s Grand Chamber rejected the arguments of the woman who does not wear the face veil at all times but when she does so, she wants to be at peace her faith, her culture and convictions.

The legal point brought forward by the woman’s solicitors was that the state was not to question her beliefs and practices which the Court accepted. The court also recognized that the ban was a strong interference of the rights of the applicant and in particular also the disproportionate impact of the law on Muslim women.

The reason to uphold the ban however mainly pertains to the ‘the ground rules of social communication and more broadly the requirements of “living together”’ rule:

As to the “protection of the rights and freedoms of others”, the Government referred to the need to ensure “respect for the minimum set of values of an open democratic society”, listing three values in that connection: respect for gender equality, respect for human dignity and respect for the minimum requirements of life in society (or of “living together”). While dismissing the arguments relating to the first two of those values, the Court accepted that the barrier raised against others by a veil concealing the face in public could undermine the notion of “living together”. In that connection, it indicated that it took into account the State’s submission that the face played a significant role in social interaction. The Court was also able to understand the view that individuals might not wish to see, in places open to all, practices or attitudes which would fundamentally call into question the possibility of open interpersonal relationships, which, by virtue of an established consensus, formed an indispensable element of community life within the society in question. The Court was therefore able to accept that the barrier raised against others by a veil concealing the face was perceived by the respondent State as breaching the right of others to live in a space of socialisation which made living together easier. It added, however, that in view of the flexibility of the notion of “living together” and the resulting risk of abuse, it had to engage in a careful examination of the necessity of the measure at issue.

And:

Furthermore … by prohibiting everyone from wearing clothing designed to conceal the face in public places, the respondent State has to a certain extent restricted the reach of pluralism. … However, for their part, the Government indicated that it was a question of responding to a practice that the State deemed incompatible … with the ground rules of social communication and more broadly the requirements of “living together.” From that perspective, the respondent State is seeking to protect a principle of interaction between individuals, which in its view is essential for the expression not only of pluralism, but also of tolerance and broadmindedness without which there is no democratic society. It can thus be said that the question whether or not it should be permitted to wear the full-face veil in public places constitutes a choice of society.

Two judges dissented, stating that “the criminalisation of the wearing of a full-face veil is a measure which is disproportionate to the aim of protecting the idea of ‘living together.” The rule of ‘living together’ was already used by the Belgian Constitutional Court in a different case to justify the ban in Belgium but also previously in the Netherlands. This of course is very remarkable. Because what does this living together rule mean? Who has to live together with whom? Who is the norm and who should adjust? It appears that in this case the minority has to adjust to the majority (or more precise, an idealized vision of that majority). Why and when is ‘living together’ more important than individual liberal rights and freedoms?

Furthermore, as my colleagues AM and JMB pointed out this week there is this idea that seeing one’s face is necessary for communication. This of course is not necessarily so since communicating through phone and chat works quite well without seeing each other as everyone will have experienced. It is the idea that by looking at ones face we can see what a person ‘really’ thinks and that a face shows a person’s inner convictions. Furthermore the ban on the face veil should also be seen in the wider context of securitization; a process that not only pertains to Muslims but to everyone in society and in which everyone’s presence is a potential danger. In order to be able to surveil people it is necessary that people’s faces are visible for identification in public. In a political sense the ‘living together’ argument I think is a compelling one for many people because it has the aura of being self evident: of course we have to live together. But the way it is used here blinds us from the politics that is involved.

By the 1990s a development has taken place which entailed migrants being primarily categorized by their culture and/or religion. Assuming idealized an idealized vision of what constitutes European values with regard to secular and sexual freedoms became the standard for integration: the so-called culturalization of citizenship. In the Netherlands, my alma mater the Free University developed regulations about shaking hands and dress in 2004. Like in the case of the European ruling discussed here it is argued that in order to ensure communication ‘as is common in our society and culture’ wearing a face veil and refusing to shake hands had to be banned as well as segregation of the sexes; ‘social forms of interaction will be practised as is common in our western culture’ according to the Free University at that time.

Therefore while the idea of living together appears to be self evident and neutral it is actually based on a homogenization of what Dutch or European culture is or should be according to the powers that be. Furthermore what also goes unquestioned is the idea that we should indeed live together. What does that actually mean? If people want to remain anonymous how does it threaten living together? And why should people not be allowed to isolate themselves from the rest of society?

This is not just the agenda of the far right, this is the agenda of mainstream political parties in Europe and perhaps one could even argue that the successful far right parties are partly the product of the culturalization and partly taking that line into its (completely logical) extreme. It is a particular idea of the ideal virtuous citizen, secular, emancipated, liberal, that is imposed on the whole of society as being the normal, acceptable and expected mode of citizenship. The living together rule therefore is not so much a desire for social cohesion and integration but a political project of homogenization and securitization through the criminalization of Muslim women’s attire.

Download here:

The Press Release:

The Ruling:

0 comments.

Islamofobie – Het verhaal van een Nederlandse moeder en zakenvrouw

Posted on May 24th, 2014 by martijn.
Categories: islamophobia.

Af en toe heb ik het idee dat er een soort gewenning optreedt onder moslims met betrekking tot islamofobie en andere vormen van agressie. ‘Zo is het nu eenmaal’, ‘Ja, dat weet je sinds 9/11 en Theo van Gogh’, ‘Ja, maar dat is toch niks bijzonders? Het gebeurt zo vaak.’ De kunst van het niet-opmerken of het niet-problematiseren is een manier om door te gaan met het leven van alledag. Het laat ook zien hoe racisme en discriminatie werken: het is een vorm van het onderwerpen van mensen door ze voortdurend te vernederen en als men reageert is niet degene met de uitlating fout (want vrijheid van meningsuiting), maar degene die stappen onderneemt (zie de commentaren tegen de aangifte tegen Wilders).

Dergelijke opmerkingen zijn mede het resultaat van het gegeven dat moslims voortdurend onder het vergrootglas liggen: hun manier van kleden, hun geloofsvoorstellingen, hun manier van leven, enzovoorts. Alles wordt verbijzonderd of het nu positief of negatief is en eerlijk is eerlijk in een dergelijk klimaat draagt ook onderzoek (zoals dat van mij) daaraan bij. Het wordt echt problematisch wanneer die verbijzondering geschiedt door een hiërarchie aan te brengen tussen het Westen (Nederlands) enerzijds en de islam anderzijds. Wanneer die hiërarchie er is in relatie tot het denken en spreken over islam en vervolgens in reactie op moslims kunnen we spreken van islamofobie. Inderdaad, ik beschouw islamofobie als een vorm van racisme.

Crisis & Islamofobie
We zien dat het beste terug in die gevallen waarin mensen normaal gesproken een specifiek fenomeen positief zouden opvatten. Stel je het volgende voor. Er is een economische crisis en die treft iedereen. In die economische crisis is iemand zo koppig om een eigen bedrijf, een webshop, op te richten. Geen sinecure op het moment dat mensen de broekriem moeten aanhalen en in een onzekere situatie verkeren. Maar nee, hier is iemand die de hand niet ophoudt, niet bij de pakken gaat neerzitten en zelf initiatief neemt en eigenlijk de onzekerheid opzoekt. Dat is dapper zou je zeggen en uitstekend voor de economie; we zouden willen dat we meer van zulke initiatieven hadden. Als integratie een issue zou zijn, zouden we het kunnen zien als een vorm van integratie op eigen kracht en in het geval van een vrouw kan ze zo aansluiten bij de zakenvrouw van het jaar. En in ieder geval is het ook een voorbeeld van de participatiemaatschappij.

Behalve dus als het om islam en moslims gaat. Dat maakte Khadija mee. Zij is oprichter en eigenaresse van Islamitisch Speelgoed: een webshop die zich richt op speelgoed dat, zoals zij het zegt:

ondersteuning biedt bij het overbrengen van islamitische waarden. Toen ik op zoek was naar een leuke pop voor mijn dochter, kwam ik de ene Barbie na de andere Barbie tegen met decolleté truitjes en korte rokjes. Dit is niet het beeld dat ik mijn dochter mee wil geven. Ik breng speelgoed op de markt dat ondersteuning biedt bij het overbrengen van islamitische waarden. Een Barbiepop met een blote buik hoort daar niet bij.

Natuurlijk zullen er moslims en anderen zijn die daar anders over denken, maar dat is natuurlijk geen issue. Het staat Khadija vrij om een eigen markt te exploiteren en te scheppen. Wanneer we de webshop bekijken zien we een vrolijke webshop waarbij sommige items verwijzen naar een invulling van islam waarbij vrouwen gesluierd dienen te zijn, sommige poppen met en andere zonder gezicht, maar ook allerlei educatieve en vrolijke alfabetspellen en de typische indeling in jongens- en meisjesspeelgoed door middel van de kleuren blauw en roze die we op vrijwel alle (ook niet-islamitische) speelgoedsites aantreffen.

Islamofobiestijl
Maar het is precies het islamitische karakter van de site dat Annabel Nanninga ertoe dreef een stukje te bakken op Geenstijl:

Screenshot van het stukje op GS. We gaan natuurlijk niet linken.

In het stukje grossiert Annabel Nanninga met allerlei niet al te subtiele verwijzingen naar bekende stereotypes over islam. Zoals dat dan meestal gaat naar aanleiding van een stukje op Geenstijl, is dat het doelwit van de ridiculisering een hoop verkeer op de site te verwerken krijgt (zodat ie plat gaat) en een hoop haatcommentaren en dreigementen binnenkrijgt via mail, gastenboek en facebook. Dat weten ze bij Geenstijl ook wel, maar dat is geen reden om het niet te doen. Integendeel, commotie is de kurk waar de site op drijft. In het verleden werd de site groot door naaktfoto’s van minderjarigen te plaatsen en enkele jaren geleden wist Geenstijl zelfs de minderjarige dochter van toenmalig minister Rouvoet te kakken te zetten op hun site. Alleen omdat zij het niet met haar vader eens waren. Tegenwoordig is de islam een bezoekerslokker. Veel wellevendheid en empathie hoeft dus niet verwacht te worden en of het nu om minderjarige meisjes gaat of om islam en bekeerde vrouwen en hun kinderen: als het geld oplevert kan het.

Niet uniek, wel erger
Hoewel het niet de eerste keer is dat Khadija te maken heeft met een negatieve bejegening, was het nog niet zo erg als nu.

Als bekeerling heb ik natuurlijk al wel vaker vervelende opmerkingen gekregen.Ik ben overduidelijk Nederlandse en draag een hoofddoek. Dit valt uiteraard op. De opmerkingen waren echter niet zo erg als de emails die ik nu ontvangen heb. Ik merk dat op straat het vooral oudere mensen zijn die me aankijken alsof ik op dat moment een mes ga trekken. Een keer in een supermarkt zei een oud vrouwtje dat ik ‘toch wel aardig’ ben, nadat ik iets voor haar iets van een bovenste plank had gepakt. Voordat ik aan haar vroeg of ik haar kon helpen, stond ze me erg angstig aan te kijken.

De reacties die ze kreeg waren niet mis, maar ze wil er niet teveel aandacht aan geven.

Ik heb besloten de negatieve reacties niet letterlijk te herhalen. Ik wil de personen die mijn kinderen en mijzelf de meest afschuwelijke ziektes toewensen en bedreigen niet nog een podium geven. De positieve reacties hadden veelal dezelfde boodschap. Laat je niet op je kop zitten, je bent goed bezig, we zijn blij dat je webshop er is en ga zo door. Er was een reactie waar ik hartelijk om gelachen heb: “Laat je niet gek maken lieve zus, dit soort personen staan vanmiddag weer gewoon bij de plaatselijke shoarmatent hun broodje döner te bestellen en over twee maanden reizen ze allemaal weer schijnheilig richting de zon in Turkije, Egypte, enzovoorts.

Wel heeft ze getwijfeld om aangifte te doen bij de politie. Opvallend is dat het melden bij het Meldpunt discriminatie of bij een meldpunt voor islamofobie niet bij haar is opgekomen. Die meldpunten hebben toch nog wel wat werk te verrichten hoewel hun werk ook door recente bezuinigingen in feite onmogelijk is gemaakt.

Omdat ik flinke dreigmails kreeg, heb ik wel even contact opgenomen met de politie. Zij adviseerden mij even de komende dagen af te wachten en daarna te kijken wat het beste zou zijn, aangifte doen of er alleen een melding van maken. Aangezien de negatieve reacties na het weekend weer voorbij waren heb ik besloten om het alleen bij de melding te houden. Meldpunten voor racisme, discriminatie of islamofobie, heb ik eigenlijk helemaal niet aan gedacht. Misschien dat ik hier nog wel even in duik.

Een opvallende reactie van de politie ook aangezien het in de haatmails niet alleen gaat om dreigementen, maar ook om racisme en dat is toch nog steeds strafbaar. Niet teveel aandacht geven aan islamofobie is een manier om ermee om te gaan en te laten zien dat je ‘je niet op de kop laat zitten.’ Het is echter de vraag of dat werkt en of ze ook niet de confrontatie moet aangaan. Gezien de bedreigingen echter is het voor haar veiligheid en die van haar kinderen misschien wel verstandig. Daarbij concentreert zij zich vooral op haar werk en de combinatie ervan met haar islamitische overtuiging. Khadija is niet van plan om bij de pakken neer te zitten. Ze gaat gewoon door met de webshop en hoopt deze uit te breiden:

Natuurlijk hoop ik de webshop uit te breiden met nieuwe producten. Wat mij betreft staat kwaliteit echter boven de grootte van het aanbod. Mijn droom is om eigen islamitisch speelgoed te gaan produceren. Zit boordevol ideeën waarvan ik hoop dat ik ze kan gaan uitvoeren.

Vroomheid, moederschap en zakenvrouw
De manier waarop Khadija zich presenteert is die van een vrouw die probeert een vrome moslim te zijn, als een moeder die probeert voor haar gezin te zorgen en als zakenvrouw die probeert een eigen shop met klantenkring op te bouwen. Een voorbeeld voor haar is de eerste vrouw van de Profeet Mohammed, Khadija.

Ik heb mijn islamitische naam ‘Khadija’ van mijn man gekregen toen wij getrouwd zijn. Hij is, net als ik, trots op de intelligente, onafhankelijke, maar ook lieve en zorgzame vrouw die Khadija was. Naast een succesvolle zakenvrouw is ze ook dé persoon die de profeet meteen geloofde toen hij de eerste openbaringen kreeg en stond hem bij in de vroege uitnodiging tot de islam. Zij was de eerste vrouw die tot de islam toetrad. Dat vind ik heel bijzonder! In de boeken die ik gelezen heb wordt Khadija beschreven als een eerlijke zakenvrouw die vastberaden en standvastig haar zaken deed. Ze is hierin een groot voorbeeld voor mij. Vastberaden ben ik in ieder geval. Vastberaden om mijn islamitisch speelgoedavontuur tot een succes te maken!

Het is altijd moeilijk aan te geven hoe moslims nou zouden moeten omgaan met islamofobie, al is het maar omdat je het doelwit van islamofobie nu eenmaal niet verantwoordelijk kunt stellen voor het gedrag van anderen.

De ‘pratende’ Arabische vormenpuzzel is het best verkochte item.

Islamofobie raakt iedereen
Islamofobie is geen zaak die moslims alleen aan gaat, iets waar Khadija ook op wijst:

Ik denk niet dat het aan mij is om een boodschap te geven aan het publiek. Het gaat hier om normaal algemeen geaccepteerde normen. Hoe je met elkaar omgaat als persoon. Het enige dat ik wil zeggen is: ga met een ander om zoals je wilt dat zij met jou omgaan.
Ik heb mijn moeder na mijn bekering een boekje gegeven wat de basisprincipes van de Islam uitlegt. Na het lezen vertelde ze mij dat wat ze in het boek las prachtig was, maar dat ze dit helaas niet in de ‘echte’ wereld ziet. In de media zie je alleen zeer negatieve en schokkende berichten over de islam. Allemaal wandaden gepleegd in naam van de islam. Dit heeft echter helemaal niets te maken met de islam. Het is juist een zeer vredelievende godsdienst. De media zouden er goed aan doen om eens normale islamitische gezinnen te laten zien die hard werken en proberen hun kinderen goed op te voeden. De moslimgemeenschap zou op haar beurt meer moeite kunnen doen om uit te leggen dat de negatieve berichten in de media niets te maken hebben met de echte islam.

Ik ben over dat laatste idee, dat ik veel hoor in gesprekken met moslims, wat sceptisch. Natuurlijk, bepaalde acties van moslims dragen niet bij aan een positief (lees niet-politiek) imago van islam, maar dat is in dit voorbeeld nog geen reden om een onderneemster lastig te vallen en zodanig te ridiculiseren dat je weet dat ze het doelwit wordt van agressieve islamofobische reacties. Sterker nog het is individuele moslims verantwoordelijk stellen voor de daden van anderen en voor reacties van weer anderen daarop; iets waar men geen controle en zeggenschap over heeft. Ik heb daarbij het idee dat moslims al voortdurend proberen uit te leggen dat bepaalde daden van andere moslims zich slecht verenigen met hun opvatting van islam, maar daar is Khadija het niet helemaal mee eens:

Ik vraag me eigenlijk wel af of dit gebeurt. Ik zie bijvoorbeeld op dit moment geen vooraanstaand islamitisch persoon die de wereld duidelijk maakt dat het feit dat terreurgroep Boko Haram 200 onschuldige meisjes ontvoert totaal niets met de Islam te maken heeft. Het enige wat we op tv zien, en wat mensen dus geloven, is dat alle meisjes islamitische kleding dragen en surah’s uit de Koran moeten opzeggen. En dit alles in naam van Allah. Ik denk overigens niet dat deze wereldproblematiek door de eigenaar van een speelgoedwebshop in Nederland opgelost kant worden

Inderdaad, problematiek als islamofobie kan niet door een speelgoedwebshop worden opgelost. Toch moeten moslims volgens mij ook niet al teveel van de overheid verwachten. Weliswaar heeft minister Asscher eerder aangegeven dat islamofobie geen marginaal probleem is, maar als we het discriminatiedebat van gisteren bekijken dan blijkt dat het bestrijden van discriminatie en racisme geen prioriteit heeft. Het MDI is wegbezuinigd, er is gelukkig wel wat aandacht voor anti-semitisme, maar niet voor racisme, homofobie en islamofobie en minister Asscher blonk vooral uit door zaken als discriminatie in het onderwijs en etnisch profileren door te verwijzen naar zijn collega’s. Er komt wel een onderzoek naar discriminatie en racisme maar dat gaat alleen over anti-semitisme in relatie tot islam (onderzoek dat er allang is overigens) en discriminatie op de arbeidsmarkt zal pas in 2016 aangepakt worden. Dat het overheidsbeleid zelf niet alleen een uiting is van racisme en discriminatie (bijvoorbeeld in het geval integratie, vluchtelingen en islam) komt al helemaal niet ter sprake.

Ik vind het altijd opvallend dat Nederlandse moslims in Engeland mij vertellen dat ze zich daar meer geaccepteerd voelen. Terwijl in Engeland racisme toch een wat hardere en veel openlijkere gewelddadige geschiedenis heeft dan in Nederland. Tegelijkertijd is de wetgeving tegen racisme weliswaar niet perfect, maar wel zo goed dat mensen zich er toch redelijk beschermd voelen tegen alledaagse en gewelddadige vormen van racisme en discriminatie. Dat is in Nederland klaarblijkelijk toch minder het geval: islamofobie en discriminatie zijn winstgevend geworden.

1 comment.

The Pursuit of Happiness – Happy Muslims, Creativity and Political Agency

Posted on May 18th, 2014 by martijn.
Categories: Activism, islamophobia, Notes from the Field, Religious and Political Radicalization, Society & Politics in the Middle East.

A few weeks ago The Honest Policy launched a ‘Happy Muslims’ version of Pharrell Williams’ feel-good ‘Happy’.

By now it has been followed by several other initiatives such as a German video:

One from Egypt:

One from Chicago, US:

One from Abu Dhabi:

And one from the Netherlands:

And several others, just check Youtube. In that list you will see several critical responses to it as well. We can distinguish at least four types of criticism that I’ve seen in regard to the UK and Dutch versions (I haven’t checked the debates in other cases):

Defining Humanity

Much of the critique was about Muslims who are giving in to ‘Western’ ideas of the good Muslim: someone who shows his/hers allegiance to the country they live in. What gets included in the category of the good Muslim is central to the reproduction of dichotomies between humanity/creativity/happiness in relation to the West on the one hand, and fundamentalism/ terrorism/inhumanity/angriness in relation to Islam on the other. The next comment is exemplary for this type of critique:

Happy Muslims: Performing “Happiness” and “Normalcy” | Muslim Reverie

With regard to the “Happy Muslims” videos, the critiques are again about how Muslims perform “happiness” for the white gaze to be seen as “normal” (“normal” meaning “just like every other British/American/Canadian person” and being seen as nonthreatening to white supremacy). An article on OnIslam.net, which wrote in defense of the video, concluded with a sentence stating that 83% of Muslims are “proud to be a British citizen.” To counter stereotypes, the message seems to always be: “We deserve equal rights and dignity because we’re proud British/American/Canadian/Australian, etc. citizens,” instead of “We deserve equal rights and dignity because we’re human beings.” It’s as if the only way to be respected and accepted in society is to show white non-Muslims that we are not only “happy” in their white supremacist nations, but also how we are “the Good Muslims,” or “proud citizens just like them.” Subsequently, this works to distinguish us from the Muslims “over there,” i.e. the Muslims who aren’t citizens of the West and characterized as being “backwards,” “uncivilized,” “unintelligent,” etc. (and as if their lack of citizenship makes them less human or their deaths less outrageous).

Internalized racism

Related to the first and building upon it is that Muslims through these videos are internalizing the stereotypes that are imposed on them. A critique that is very much related to analysis of racism, orientalism and Islamophobia in the sense that is pretty much how racism works: it gets internalized by the ones who are targeted by it:
I ain’t happy | Escape The Cage

How can we claim to actively fight the stereotypes that plague Western perceptions of Muslims if we operate under the veneer of those very prejudices? What the video very evidently does is it seeks to humanise Muslims by implicitly submitting to orientalist accounts. Why do we continually insist on trying to prove our humanity and normality through such nonsensical antics? And just for the record, I don’t take issue with the dancing or the music, although I know some elements of the Muslim community will. To be clear, I am taking issue with a very specific point, the underlying message that is being bulldozed through this video: “Hey Britain, check us out, we’re not all suicide-bombers. Some of us are even in touch with chart music. And look, we can even crack a smile when we’re happy”. We never play by our rules, we only seem to be efficient when reacting to standards imposed upon us. That’s not smart. The worst “Other-ing” is that which one imposes upon oneself. Self-enslavement, unknowingly absorbed, is the most dangerous form of bondage. Failing to understand that by the very act of attempting to defy dehumanising stereotypes, we have (in)conveniently bought into the status quo’s sophisticated trickery, and have done an unprecedented disservice to ourselves and to our heritage. The result is, to put it bluntly, amateurish and we frankly do not have the right to complain about negative portrayals of Muslims by Western discourse-setters if we have chosen to submit ourselves to such narratives.

Misogyny

A third category of critique pertains to tapping into pop culture and the figure of Pharrell who has featured in rather misogynist pop videos before. In this sense the Muslims in the video trade in the stereotypes of the angry Muslim for the misogynist imagination of pop culture.
‘Happy British Muslims’ sparks unhappiness

Bopping to substandard R&B tracks is a thing many self-respecting folk (whether Muslim or not) might confess to with sheepish embarrassment. That stuff’s catchy, no one’s denying it. But to gloat about it under the banner of a marginalised religious community gives the impression of trying to compensate for something.

The issue I want to raise is, why buy into an aspect of pop culture that sends a message of brainless conformity, as opposed to positive contribution?

I use the term “brainless” deliberately because of what Pharrell has been associated with. I refer to his feature in Robin Thicke’s controversial single “You know you want it” which was banned in 20 student unions across the UK for its “rape-promoting content”.^[ii] The same Pharrell who also produced the song’s video featuring Robin, rapper TI and himself alongside a handful of near-nude models being generally demeaned.

Anti-islamic slavery

The conservative critique focuses on the issues of happiness and the role of women in the video. The latter are regarded as dancing provocatively in the video and some see the line ‘happiness is the truth’ as a secular message that opposes Islam as the truth.
My thoughts on #HappyMuslims video | Islam21c

The image which came to mind after a few moments was of slave masters watching their slave girls/boys amuse, dance and entertain them as they twirl their moustaches happily. Yes this is a metaphor and our brothers and sisters are not slave girls, but what is worse is when a Muslim makes that conscious decision that what they have from their Deen and their values just isn’t “good enough” and thus “let’s use the medium of popular culture instead regardless of whether it fits an Islamic ethos or not”. This is of course the real slavery. The slavery of the mind. The music etc wasn’t so depressing for me; it was watching a people fall even more into subservience.

– Any women who claim that females dancing is not provocative or sexual, is either naïve or just plain miskeen. And any man whom claims the same, is, well, lying. Ladies, you could dance like Peter Crouch and men would find that sexual! Men don’t think like you. You lift an elbow out and just wiggle your head forget about anything else and you just provocation-ed off the provocation-meter. You want to do that, keep it for your fella’s eyes only please.

– It’s amazing just how strong that feeling of inferiority amongst liberal and secular Muslims is. That is definitely the major concern here, not the music or dancing. Folks used to call it a inferiority complex. That’s outdated now. We need to call it an “inferiority crisis”.

These different categories are not exclusive and in fact are very much related to each other: they all pertain to how to resist particular oppositions, imaginaries and stereotypes that are imposed on Muslims? The producers and the people who participate in the video are criticized for tapping into and reproducing those imaginaries in different ways.

Happiness as political

My first reaction about the UK video and after the Dutch networks announced their video was in line with much of the critique I have highlighted here. And as one of my interlocutors stated on my Facebook page why should Muslims be happy when in the Netherlands they are submitted to all kinds of racist statements, when there is a terrible war in Syria and when in Burma Rohingya Muslims are persecuted? Why shouldn’t we be angry then? In fact we should be angry now and this video is depoliticizing the whole Muslim issue making our grievances invisible. After some thinking I still agree with these critiques but I have also a few doubts in particular because it ignores an important part of the message of all the different videos: escaping social pressures, happiness, fun, and the diversity among Muslims themselves. As the Honesty Policy stated they wanted to “rethink the rulebook of religious expression”, for a community which is “eclectic, creative and competent”.

As such the fun and happiness displayed in the Happy Muslim meme is of course highly political. It shows a group of Muslims performing a capacity to stop noticing the negative social imaginaries and miseries of the world while at the same time attempting to tame of violence of the racist impositions and the frustrations of feeling powerless against the injustice in the world.

It is I think a mode of double resistance. First of all it is a protest against the imposition of the social imaginary of the angry Muslim basically reducing all Muslims to violent, intolerant and uncreative robots. Second it indicates an area where Muslims, against all odds, are themselves in a way participants experience as ‘finally something fun and positive’ and in a way that challenges the idea that all Muslims are the same by showing their diversity. Also it indicates an attempt to make themselves visible. Although Muslims often disappear as unique individuals in the debates as they are often seen seen as representatives or examples of this and that, the videos state ‘here we are as Muslims and we are all different and unique’. Of course that is also tapping into a cultural development that highly privileges authenticity and individualism (with all its down sides) but it is still a type of resistance anyway.

Silencing the alternative?

Of course, this is a bit speculative since I would need to know more about the motives of the makers and participants and so far I have only seen their facebook postings. I’m engaging in it anyway because I’m wondering if the four categories of criticism I listed here do not fall into a similar trap as the people of the videos are accused of: reproducing the divide between us and them and between the West and Islam. Moreover the criticism appears to make a plea for a type of resistance that is completely separate and not informed by the stereotypes and imaginaries imposed upon Muslims and I wonder if that is possible at all.

It seems as if we think that if people are using happiness, fun and diversity as their main message, we are saying by definition now you are succumbing to Western standards instead of being yourself or being Islamic? But surely there are more repertoires of a good life than Western, Islamic or being yourself? We make highly detailed analysis of how Muslims are trying to create a feeling of belonging to other Muslims or ethnic groups, but we criticize them when they perform their search for belonging to the Netherlands and we see that as being submissive to the negative social imaginaries and Islamophobic policies? What does that say about our own analysis? Is it based upon only two distinct and non-related categories of oppression and opposition against oppression? Why not a different reading as well? Why not the reading, hey here we have a bunch of Muslims and against all odds, against you saying we are all the same and against you trying to exclude us from the important debates and policies, here we are, we are all the same and different at the same time and no matter how violent your policies are, you cannot touch us, we are still happy?

Furthermore I wonder if these critiques do not ignore the idea that governmentality and resistance are always highly related and mutually constitutive. It is precisely through those government policies which are devised to manage integration and radicalization, that Muslims are objectified as governable targets and where the subjectivation of Muslims – as Muslims – occurs but it is also that which creates, informs and shapes the potential for resistance. This means yes resistance is always highly informed by the same social imaginaries it tries to resist and in this case highly informed by the same orientalisms, sexisms and pop culture shallowness it actually tries to resist.

But at the same time happiness, fun, and creativity are all located within wider alternative national and religious geographical imaginaries and as such constitute a critique of social and political injustice, and demands for a more just, satisfying and equitable future. The enactment of happy Muslims within a context of people telling them how to behave, religious conservatism, racism and war can therefore be seen as a political demand for humanity itself and drawing a space where they are left alone by outside pressures. While the above mentioned critique may be warranted (and I think it is) it may also amount to silencing those Muslims who engage in a type of activism which may not have a determinate political effect or one that we have a hard time recognizing and acknowledging.

Of course these comments mainly pertain to Happy Muslims as a transnational phenomenon. Which political effect they exactly create or what type of political agency we are witnessing here is of course for  determined by the concrete local political context as well, making Happy Muslims from the Netherlands partly different from Happy Muslims from Gaza:

See also at Allegra Lab: To Be #HAPPY Muslim Or Not To Be – #ANTHROISLAM By Raana Bokhari

0 comments.

In the forest of concepts – Thoughts and questions about racism and secularism in relation to Islam

Posted on April 26th, 2014 by martijn.
Categories: anthropology, islamophobia, Multiculti Issues, Notes from the Field.

I have been thinking about the relation between secularism and racism. Whereas on my blog I pay a lot of attention to the issue of race, in my articles for journals and edited volumes I think I mistakenly left out the issue of racism in most of my analysis of contemporary politics regarding Muslims in the Netherlands. And I still am, so this is just a thinking-out-loud-blog.

The Colony

When we look at the time when the Netherlands colonized Indonesia (back then Dutch East-Indies) we can find a remarkable uneven working of secularism. Dutch scholar on Islam and (albeit circumspect for many) Snoeck Hurgronje argued that Islam and Muslims needed to be modernized which at the time by definition meant following the European example. Islamic rebellious thought should be repressed while Islam and politics had to be separated as (according to Snouck Hurgronje) the entanglement of religion and politics was a central feature of Islam. In particular the school system had to acculturate the Dutch East-Indies subjects with the correct secular Dutch values.

At the same in the Netherlands the political elite was establishing the religious pillars allowing a certain degree of recognition and autonomy to religious circles while at the same time being able to monitor and regulate religious differences and inequalities; something that was probably most clear in the sphere of education where catholic and protestant schools received state funding. In the colony however education was used to regulate unruly colonial subjects and to teach them the superior Dutch culture whereby the Dutch state attempted to secularize religious differences and to repress politico-religious thought.

Note also the distinction that was being made between the Islamic nature of the East Indies (seen as non-political folk Islam) which needed modernization (meaning secularisation and education) on the one side and the fear for a violent Islam (thought of as originating in the Middle East) which needed to be banned in order not to influence the people of the East-Indies.

But there was another relation between secularism and colonization as well. An important category of people invented by the Dutch state was ‘Europeans’. A crucial criterion for being European was ‘originating from Europe’ but there is more to that. First of all it is male centred. The milieu and upbringing of a person that defined Europeanness were dependent on the husband’s position. Only ancestry in the male line mattered and women followed their husband’s legal status. When a native woman married a European man, she became European. When a European woman married a native man, she became native.

Origin did not suffice in defining Europeanness and the Dutch law therefore included the criterion of family law. People from elsewhere who in their country of birth were subjected to the same principles as Dutch family law, were categorized as European.  This meant that immigrants from outside Europe could be included as well and in fact meant the inclusion of a religious criterion into the law as the regulation referred to what one saw as Christian principles such as monogamy and privileging children who were born in a marriage between one man and one woman. In this way religion, ic Christianity, became an important marker of Europeanness even though the law did not explicitly mention those principles as Christian. Through this criterion of family law also white settler colonies outside Europe (such as US, Canada, the Afrikaners and Australia) could be included as well as the Armenians who were regarded as Europeans because of their Christian faith and social position.

Secularism, culturism and securitization

We see here how class, religion, secularism, skin color determined if and how people could be included or excluded in the category of European. Later the Dutch state created a category called social Dutch which included white or light-skinned Christians who lived in the Dutch sphere of influence in the Dutch East Indies.

If we turn then at the current politics in Europe regarding Muslims, minorities and migrants we can see a particular mixture of secularism, racism, securitization and culturism. The Muslim, who is usually the centre of these debates, features in the debates as a sort of icon detached from daily life and concrete individual lives as the dangerous, dis-integrated and intolerable migrant. Whereas in the past racism had a regulatory function by identifying the other and what was tolerable or not, nowadays secularism, securitization and culturism create the problem categories that identify what is tolerable. This pushes the issue of race and racism to the background but one can wonder if the current regulations and social imaginaries concerning Muslims are not shaped by the colonial and racist regulations and arrangements of the past while at the same time the issue of ‘race’ is dismissed through redefining race as solely based upon fenotypical features excluding culture and religion and by insisting that we are post-racial.

In the past in the Netherlands it was suggested that Article 23 on the freedom of education of the Dutch constitution should be removed in order to prevent (more) state funded Islamic schools and to promote as such the integration of Muslim minorities. In the case of the Swiss minaret ban and the French and Belgian headscarf bans, the insistence in the debates that diversity should be limited and boundaries should be set for tolerance and superstitions and sensibilities deriving from that should be mocked, the pleas for a liberal Islam, are often times seen as necessary not only for securing cohesion against the threat of terror, unruly diversity and the threat to women but also as civilizing missions for tolerance and inclusion. But one may wonder if these are not just a re-appropriation of past (racist, colonial) strategies, missions and regulations. Moreover, just like in colonial times being Christian entered through the backdoor as a criterion for being European (defined as white), the current emphasis on Europe and the Netherlands in having a so-called Judeo-Christian heritage while at the same time claiming ‘we are a secular country’ shows I think an interesting, subtle relation between secularism, culturism and racism.

How to move on?

I think any analysis of the position of Muslims in relation to secularism and securitization should take into account the issue of racism (and Islamophobia) but I don’t have a clear idea as of yet how to do that. In many publications dealing with securitization, culturalism or secularism, racism is absent and occasionally dismissed as incorrect, misleading and unhelpful. Nevertheless, I think it is clear that the current emphasis on secular values, threats to social cohesion and the need for Muslims to integrate is not so much a neutral post-racial mode of regulating people, it is the contemporary mode of racism. At the same time secularism, securitization and cultural integration provide the focus on Muslims with a self-evident, neutral and de-politicized mask and provides elites with the language to disconnect the Muslim issue from racism which in contemporary politics and debate is now reduced to a biological notion and a phenomenon of the past (holocaust and slavery). Furthermore it enables the dominant, white, majority to claim its own identity, and customs and values that are neutral and universal at the same time and which is under siege from intolerant and intolerable migrants. Culturism, secularism and securitization are not separable from race, do not present a break with racism but are the current racist strategies to regulate people, provide the language for racist identity politics and the mask that gives the dominant group the self image as the innocent and neutral norm.

Not including racism in the analysis means not questioning the (various) ways Muslims are essentialized in reducing them to the dangerous, over-religious, intolerant migrant and deconnects this issue from the Dutch (European) history of racism and the politics of inclusion and exclusion. Does it really matter if people are perceived as biologically/genetically incompatible with the purity and viability of the race nation or as incompatible through a cultural, secularist or security lens? When the states, politicians and opinion leaders propose a return to national values as the ‘leitkultur’ as a response to the perceived threat to social cohesion of society how is that different from the fear that the integrity of a race is threatened? Nevertheless, I have to revisit the issues of racism and secularism more thoroughly and think about, for how example, how they overlap and how they are separate strategies for regulating people. Also for example how are Islamophobia and securitization of Islam different modes of managing and talking about Islam but also have some common features. If racism is articulated in relation to Muslims through the language of secularism then what are the possibilities for Muslims for empowerment, activism and so on? If there are (and I think so) historical parallels between the management of religion and regulation people in the colonies and in current society, what are the similarities and differences and what are the consequences?

If by now you think he is lost and confused in a forest of concepts and societal developments, you are correct. That is what happens sometimes when you revisit and question your own work.

2 comments.

De kracht van de aangifte tegen Wilders

Posted on April 5th, 2014 by martijn.
Categories: islamophobia, Multiculti Issues.

Zo dat is toch een behoorlijke lading aan aangiftes tegen Geert Wilders met zijn racistische uitspraken. En ik denk bijna net zoveel gedoe over de aangiftes, want niet effectief, het geeft hem een platform, dit is politiek debat en dat voer je niet in de rechtbank en er zijn tal van aangiftes die nu moeten wachten. Ik kreeg ook veel vragen of ik dat nu wel of niet ging doen. Ik vond het zelf een lastige afweging, moet je nu wel of niet aangifte doen? Ik weet niet wat het beste is.

Er zijn goede redenen om wel aangifte te doen.

Moreel-juridisch
Als je een misdrijf ziet, moet je aangifte doen. Dat is je recht en misschien ook wel je burgerplicht. In die zin zijn oproepen om géén aangifte te doen toch wat merkwaardig. AT5 kopte ‘Slachtoffer misdrijf dupe van aangiftes tegen Wilders’ . Dat is een beetje raar. Racisme is in dit land ook verboden volgens de wet en degene die het doelwit is van racistisch handelen is dus net zo goed slachtoffer als een slachtoffer van beroving of wat dan ook. De kop van AT5 en veel boze reacties op Twitter suggereren echter anders: we hebben racisme en (serieuze) misdaad.

Dat past wel in een breder patroon waarin racistische uitlatingen niet gezien worden als misdrijf, maar als vorm van debat of “het zijn slechts woorden.” Zo’n argument zagen we ook ten tijde van de Submission I, de Mohammed Cartoons, Fitna en The Innocence of Muslims: de bedoeling is niet haatzaaien, belediging of iets dergelijks wordt er dan gesteld en het is maar een film of maar een tekening. Dat reduceert racistische expressies als deze tot op zichzelf staande uitlatingen en de maker draagt dan ook geen verantwoordelijkheid voor de sociale gevolgen ervan. Als er dus agressieve protesten zijn, ligt de oorzaak en de verantwoording daarvoor puur bij degenen die tot die acties overgaan en niet bij degenen die bepaalde uitlatingen doen. De mensen die protesteren zouden dergelijke expressies niet begrijpen of de vrijheid van meningsuiting niet begrijpen of bewust met voeten treden.Het gaat dan dus om de intenties van de individuele mensen, niet om de sociale relaties die dergelijke acties voortbrengen en of het kader waarbinnen deze plaatsvinden (bijvoorbeeld institutioneel racisme). Een dergelijke redenering waarbij degene die de racistische handeling doet altijd wordt vrij gepleit, werkt echter alleen als dergelijke redeneringen breder ingang vinden en dat lijkt zeker het geval gezien het gegeven dat zo’n 40% het eens is met Wilders’ uitspraken over ‘Marokkanen’ volgens een recente peiling van Een Vandaag.

Toch blijft het een vreemde redenering dat alleen de intenties van degenen die reageren op uitlatingen .e.d ertoe doen. In het geval van belediging, laster, smaad en doodsbedreigingen doen we dat niet. Immers, als persoon A persoon B met de dood bedreigd en persoon B doet daarvan aangifte dan zal een beroep op vrijheid van meningsuiting niet veel zin hebben; bedreigingen zijn strafbaar en de intenties van persoon B doen er niet toe. Dit is logisch want net als bij belediging, laster en smaad kunnen doodsbedreigingen schade toe brengen aan sociale relaties in een samenleving die zelfs verder kan gaan dan de schade tussen A en B. Zeker doodsbedreigingen kunnen tot gevolg hebben dat anderen dan persoon B hun mond niet meer open durven te doen. Voor racistische uitspraken geldt dat ook; het is niet voor niets dat premier Rutte contact opnam met het jeugdjournaal om Marokkaans-Nederlandse kinderen gerust te stellen. Dat er aandacht is voor wat die uitspraken met kinderen (en anderen) doen is dan ook terecht ook al vinden sommigen dat dit politiek bedrijven is over de rug van kinderen.

Er zijn ook veel opmerkingen over het feit dat de politie zich nu ineens wel dienstbaar opstelt (dat is overigens niet de eerste keer; dat deed men ook ten tijde van Fitna). Daar zit wel een punt want de politie lijkt niet zo happig te zijn op aangiftes suggereerde Altijd Wat enige tijd geleden al. Dat geldt echter net zo goed voor aangifte wegens discriminatie zoals Ahmed Marcouch en Leila Kallal enige tijd terug opmerkten. Dit is dus niet zozeer een argument tegen dit optreden van de politie, maar een argument voor een pleidooi voor een beter politieoptreden in het algemeen.

De politiek van de aangifte

De aangiftes zouden deel uitmaken van een demoniseringscampagne tegen de PVV en tegen Wilders. Voor een deel is dat misschien wel zo. De commotie over Wilders, waar de aangifte onderdeel van is, verbloemt natuurlijk aardig de verkiezingsnederlaag van VVD en PvdA. Daarbij hebben verschillende mensen erop gewezen dat aangifte wellicht ook wat hypocriet is. Met name PvdA-ers zouden eveneens vergelijkbare racistische uitspraken hebben gedaan en daarbij komt nog dat partijen als PvdA en VVD de ingenieurs zijn van een racistisch beleid dat z’n wortels al heeft in koloniale tijden. Wilders is dan ook niet alleen verantwoordelijk voor het racistische debat over minderheden in Nederland; hij is een aanjager ervan en een product van eerder beleid en debat. Het is ook niet zo dat Wilders’ opvattingen mainstream zijn geworden; dat waren ze al. Wilders trekt het racistische karakter ervan alleen door tot in het extreme.

Dat heeft Wilders goed begrepen en zijn tegenaangifte is misschien wat kinderachtig maar toch ook wel slim. Als zijn tegenstanders hierin niet volgen dat zetten ze zichzelf deels te kijk als een oppositie die met twee maten meet. Tegelijkertijd geeft hij impliciet ook aan dat zijn tegenstanders gelijk hebben: als ik dit niet mag, mogen jullie hetzelfde ook niet.

Natuurlijk is de retoriek van de PvdA e.a. niet hetzelfde als die van Wilders. De eersten spelen niet met de gedachte van een Nederland zonder migranten en hun nazaten; iets wat Wilders nadrukkelijk wel doet en Wilders gebruikt nadrukkelijk een geweldspraak om zijn punt kracht bij te zetten. De demagogie van Wilders past dan ook in een veel rabiatere traditie dan die van PvdA en VVD.

Geestdriftig verzet
Kritiek op degenen die aangifte deden komt ook voort uit het verwijt dat aangifte niets oplost, de vrijheid van meningsuiting aantast en het politieke debat aantast. Als we iets tegen Wilders hebben moeten we geen aangifte doen, maar in debat gaan. Aangifte zou daarbij een vorm van moreel exhibitionisme zijn: kijk mij eens correct zijn! Misschien speelt dat een rol, maar ik denk dat er nog wel wat meer is. Ten eerste, hoewel social media deels draait om jezelf zo goed mogelijk presenteren, gaat het ook om verbindingen met anderen leggen en in stand te houden. Dat was nu ook zo. Mensen werden aangesproken als ze aangifte hadden gedaan of (nog) niet hadden gedaan, er ontstonden op twitter en facebook maar ook daarbuiten allerlei discussies. Soms tussen mensen die dat al vaker doen, maar regelmatig ook door mensen die voorheen niet met elkaar in gesprek waren.

Ten tweede kwam ik vrij vaak opmerkingen tegen in de trant van “Ja, nu kunnen we eindelijk iets doen!”, “Eindelijk, er gebeurt iets!”; men leek bijna blij dat Wilders deze opmerkingen gedaan had. Velen zijn hem en zijn racistische retoriek en geweldspraak natuurlijk al lang zat, maar er leek geen moment te zijn waarop er iets mogelijk was na zijn vrijspraak eerder. Nu was het wel zo ver en leek er zelfs zoiets te zijn als een momentum: een mogelijk kantelmoment of de hoop daarop. Naast de woede over zijn uitspraken werd dus ook enthousiasme geëtaleerd en mensen voelden zich mede door elkaars enthousiasme aangemoedigd om een sterk emotioneel gebaar te maken: de aangifte betekende dat men eindelijk iets kon doen, iets goeds en iets betekenisvols in een situatie waarin men zich al tijden machteloos voelt. Mensen hadden plotseling het gevoel niet alleen te staan mede door een gedeelde verontwaardiging en andere emoties, een sterk idee van goed en fout en een sterk idee en gevoel dat het zin had en effectief was om aangifte te doen.

Ten derde een groot deel van de mensen die aangifte deed (5.000) of melding maakte (15.000) van discriminatie, behoort niet tot de gebruikelijke opinieleiders. Dat plaatst het argument dat Wilders in debat en niet in de rechtszaal aangepakt moet worden in een iets ander licht. Dit argument is veelvuldig te horen onder politici en opinieleiders; inderdaad de mensen die toegang hebben tot dat maatschappelijke en politieke debat in de media of in de politieke vergaderzalen. Maar niet iedereen heeft die toegang of is even rap van de tongriem gesneden; zij doen dus niet mee aan het maatschappelijke debat. Stellen dat Wilders dan ook niet met aangiftes moet worden bestreden, maakt dan ook die groep monddood terwijl men nu met de aangifte wel een krachtig signaal af kon geven tegen Wilders en de PVV. In die zin zijn oproepen in de media om geen aangifte te doen of het belachelijk maken van degenen die dat wel doen gemakzuchtig geredeneerd vanuit degenen die wel het privilege van toegang hebben en spreekt er ook een zeker misplaatst dedain uit voor degenen met geen of minder toegang.

Deze drie laatste punten brengen mij wel tot enkele vragen. Wat nu als het OM weer besluit om niet te gaan vervolgen? Of als men wel gaat vervolgen, maar opnieuw vrijspraak gaat eisen net zoals in de vorige klucht die de rechtszaak tegen Wilders eigenlijk toch was? De regering verklaart voortdurend dat racisme en discriminatie bestreden moeten worden en politie en OM hebben een verplichting om dit ook serieus te nemen, maar hoe krachtig is een dergelijk voornemen eigenlijk als je besluit niet te gaan vervolgen of vrijspraak te eisen? Wordt dan artikel 1 van de Grondwet eigenlijk niet een lege huls? Wat gebeurt er met de geestdrift van de mensen die aangifte deden en nu het gevoel hadden eindelijk iets te kunnen doen, als het OM die hoop de bodem in slaat? Wat betekent dat voor het vertrouwen in de rechtstaat en democratie en voor de ideeën over burgerschap?

0 comments.

200 jaar: Koninkrijk, Grondwet en Racisme

Posted on March 29th, 2014 by martijn.
Categories: Headline, islamophobia, Multiculti Issues.

We hebben dit jaar wat te vieren. Het Koninkrijk der Nederlanden bestaat 200 jaar en de grondwet ook. Best iets (dat laatste in ieder geval) om trots op te zijn, vind ik tenminste. Maar het is natuurlijk niet allemaal feest en dat komt omdat het koninkrijk een door en door racistisch fenomeen is. En dan bedoel ik niet de recente uitlatingen van Wilders die ‘minder Marokkanen wil’. Het verontwaardigingscarnaval dat optrad bij andere politici na zijn heus niet nieuwe uitspraken maskeert alleen hun eigen racisme: ‘kutmarokkanen‘, ‘etnisch monopolie op overlast‘, ‘vernederen van Marokkanen‘, visumplicht voor zwarte autochtonen, de nadruk op cultuur (van allochtonen natuurlijk) als oorzaak van de problemen, de islam is een probleem, etnisch profileren, zwaarder straffen mensen met een ‘buitenlands uiterlijk‘, het weigeren van aangifte tegen discriminatie want ‘islam hoort niet bij Nederland, jullie moeten je maar aanpassen.’ Dat zijn allemaal geen PVV plannen, uitspraken of beleid, maar uitspraken en plannen van reguliere partijen en staand beleid.

Kolonialisme

Maar meer nog, Wilders’ racisme en fascisme is geen afwijking van de o zo tolerante Nederlandse traditie, het is een rechtstreeks product en uiting van de racistische structuur van Nederland. Dat was al zo in de tijd van de kolonisering. In 1814 werd niet alleen de Grondwet aangenomen, maar kreeg Nederland ook haar kolonies terug van Engeland (Verdag van Londen, later aangevuld met het Verdrag van Londen 1924 waar de situatie in de Indische archipel nader werd geregeld). Koloniale staten, zoals Nederland, hadden een ideologie nodig om de bestaande machtsstructuren en -verschillen te legitimeren. Dit werd onder andere gedaan door claimen dat er een essentieel verschil was tussen de overheerser (de kolonisator) en de onderdanen (de gekoloniseerden). Deze ‘rule of colonial difference’ kunnen we het duidelijkst terugvinden in de juridische definities en constructies van sociale categorieën. Het maken van een wettelijk onderscheid in verschillende bevolkingsgroepen verstevigden de sociale grenzen binnen een land waardoor de koloniale hiërarchie (met bovenaan natuurlijk de witte autochtone elite) in stand kon worden gehouden. Bovenaan stond de categorie van ‘Europeanen’ (en niet Nederlander zoals we wellicht zouden verwachten).

Het is niet zo dat de grenzen tussen Europeanen en anderen altijd duidelijk waren; integendeel. Wat wel duidelijk is, is het doorslaggevende principe achter de hiërarchie of wat men dacht dat het essentiële verschil was tussen verschillende groepen: een idee van verschillende rassen. Het is echter niet zo dat het onderscheid altijd werd gemaakt op basis van afkomst en fenotypische kenmerken; een onderscheid tussen mannen-vrouwen, verschillende sociale klassen en stereotype culturele kenmerken speelde net zo goed een rol. Dat is ook niet zo verwonderlijk. De visuele dimensies waarmee mensen elkaar indelen in verschillende rassen (huidskleur en andere lichamelijke kenmerken) hebben in de geschiedenis van racisme altijd gediend als een morele aanwijzing voor andere essentiële verschillen (in beschaving,morele ontwikkeling, vooruitgang, goed en slecht) die een rechtvaardiging vormen voor in- en uitsluiting. Stereotype culturele kenmerken van groepen hebben dus altijd gediend om hiërarchiën tussen groepen te maken.

Zo waren Indo-Europeanen géén echte Europeanen want niet van ‘zuiver bloed’ én als ze dat wel waren, waren velen ook niet zo arm geweest, zo was de gedachte. Hier gaan ideeën over ras, cultuur en klasse duidelijk samen. Zo was er ook vrees dat Europeanen niet alleen hun fysieke gezondheid, maar ook hun cultuur zouden verliezen als ze te lang in de Oost zouden blijven en velen vonden dan ook dat kinderen in Nederland naar school moesten waar ze de juiste waarden zouden mee krijgen omdat ze dan eenmaal in de juiste culturele omgeving waren. Waar de biologische insteek van racisme dus aanleiding geeft om te denken in termen van onveranderlijke eigenschappen en groepen, geeft de culturele logica juist aanleiding tot een angst om de eigen essentie te verliezen. Interessant genoeg geeft het een zekere macht aan de onderworpen volkeren: het idee is namelijk dat zij sterk geworteld blijven in hun eigen cultuur terwijl de Nederlanders die ieder moment kunnen verliezen. Wat nou precies die criteria waren die de essentie van ‘Europees’ vormden was overigens voortdurend onderhevig aan debatten en twisten (onder de elite natuurlijk).

Intern kolonialisme

Tegenwoordig praten sociale wetenschappers veeleer in termen van culturalisme en culturalisering om het proces te duiden waarin bepaalde categorieën gedefinieerd worden als essentieel anders dan ‘wij’. Waar ten tijde van Nederlands-Indië het nog volkomen legitiem was om in termen van ‘ras’ te denken, was dat na de Tweede Wereldoorlog niet meer het geval. We zouden dan ook gaandeweg in een post-raciale samenleving terecht zijn gekomen. Ha ha! Niets is minder waar helaas. De ras-cultuur logica is niet weg, maar is veranderd. Het is niet meer legitiem om te praten in termen van ras, maar daarbij hebben we racisme, geheel a-historisch, gereduceerd tot een categorie gebaseerd op biologische kenmerken. In plaats daarvan voert cultuur de boventoon; niet omdat racisme weg is, maar omdat het racisme maskeert.

Sterker nog racisme is niet alleen zogenaamd weg, het schijnt tegenwoordig ook nog eens politiek correct zijn om te wijzen op het feit dat racisme als sec biologisch ahistorische onzin is en dat racisme (met een biologische én cultuurlogica) wel bestaat. We hebben het tenslotte ook niet meer in beleid over ras, maar over culturele categorieën als moslim, Marokkaan, Antilliaan, allochtoon. Dit zijn echter wel categorieën die van bovenaf worden opgelegd, die gebaseerd zijn op afkomst ongeacht de tijd dat men hier woont en ongeacht (in geval van religie) wijze en mate van praktisering. Het idee dat het gaat om problematische burgers (zoals bij Wilders’ standpunt dat het gaat om criminele Marokkanen) doet daar echt helemaal niks aan af; het laat alleen zien hoe bij racisme ook bepaalde morele kwaliteiten aan sociale categorieën worden toegevoegd. In een democratische rechtstaat zou het echter niks uit moeten maken of een werkeloze, crimineel of terrorist van Marokkaans-Nederlandse of autochtoon Nederlandse afkomst is. In de praktijk echter maakt dat wel uit, maar niet voor autochtone Nederlanders. Die laatste groep wordt niet aangesproken als ‘criminele autochtoon’ in de politieke retoriek terwijl dit bij Marokkanen wel het geval is of men nu hier geboren is of niet. De autochtoon verliest niet zijn paspoort als deze naar Syrië afreist om te vechten; de allochtoon met een dubbel paspoort wel.

Het gaat er niet om dat het huidige geïnstitutionaliseerde racisme hetzelfde als in Nederlands-Indië, maar er zijn wel grote overeenkomsten en het racistische motief komt dan ook voortdurend terug als een middel van de staat om een onderscheid te maken tussen gewenste en ongewenste groepen. De hedendaagse scheiding die wordt gemaakt in politiek, beleid en debat tussen een ‘goede’ en ‘slechte’ islam is bijvoorbeeld een motief dat voortdurend terugkeert in de geschiedenis. De splitsing tussen liberale (of gematigde) islam en radicale islam kunnen we al terug vinden in de tijd van de Europese kolonisaties waaronder die van Nederlands-Indië. Destijds maakte een dergelijk onderscheid deel uit van pogingen om transnationale invloeden vanuit het Midden-Oosten op de lokale islam in de kolonies tegen te gaan en om de domesticatie van lokale vormen van islam (die als minder politiek en minder fanatiek werden gezien) te bevorderen. Daarbij gingen de koloniale autoriteiten vaak allianties aan met bepaalde lokale etnische en religieuze groepen en probeerden zij soms het islamitisch onderwijs onder staatscontrole te brengen.

De nadruk op de cultuurlogica van racisme is in hoge mate geinstitutionaliseerd in beleid en in instituties. Vanaf de jaren negentig is in beleid en discussies over integratie de ‘cultuur van de migrant’ steeds meer geproblematiseerd. De nadruk op sociaal-economische integratie is in beleid steeds meer vervangen door culturele integratie en de idee dat migranten zich niet alleen moeten houden aan de regels in Nederland en aan een ideaaltypisch idee van de kernwaarden, maar deze ook nog eens moeten onderschrijven. We willen migranten en hun nakomelingen dus meer regels opleggen dan aan autochtone inwoners. Het gaat inderdaad ook om de nakomelingen. Het zijn niet ouders die bepalen of hun kind allochtoon is; dat is de overheid en wanneer een vader zijn pasgeboren kind aangeeft bij de burgerlijke stand wordt deze (als het voldoet aan de definitie) geregistreerd als allochtoon; of vader en moeder dat nu willen of niet.

Ook in de jaren negentig hebben alle politieke partijen de vrees uitgesproken dat meer culturele diversiteit leidt tot problemen voor sociale cohesie. Paul Scheffer’s essay in 2000 ‘Het multiculturele drama’ is een product van zijn tijd: een waarschuwing tegen teveel diversiteit in een land die zou leiden tot een teloorgang van de autochtone identiteit en cultuur. Het is helemaal niet zo’n grote stap van Paul Scheffer en de Pvda naar Geert Wilders en de PVV die een teveel aan islam en een teveel aan Marokkanen zien als bedreiging. Wilders is niet het product van het falen van het multiculturalisme en integratiebeleid en het is ook niet alleen zo dat andere partijen zijn ideeën zouden overnemen alleen om hem de wind uit de zeilen te halen.

Wilders is de logische consequentie, symptoom en aanjager van de culturalisering van integratiepolitiek in de jaren negentig en de vrees voor een teveel aan culturele diversiteit. Het was in de jaren negentig al duidelijk dat islam daarbij de grote boosdoener zou worden. Het enige wat Wilders heeft gedaan is deze lijn tot in haar uiterste consequenties doortrekken: ‘minder Marokkanen’ en ‘minder islam’ op basis van dezelfde cultuurlogica die in de jaren negentig is geïntroduceerd door wetenschappers van de WRR en door de reguliere politieke partijen. Het is ook niet zo dat Wilders uitspraak ‘minder Marokkanen’ een grens overschrijdt omdat het nu opeens racistisch wordt en eerst niet; zijn consistentie maakt duidelijk dat deze hele lijn van denken racistisch is.

Interne grenzen

Met het integratiebeleid en beleids- en debatcategorieën als autochtoon – allochtoon, Marokkaans – Nederlander, moslim – Nederlander doet de overheid en doen de reguliere politieke partijen aan een vorm van interne kolonisatie. Het zal ongetwijfeld geen toeval zijn dat de nadruk op homogeniteit in de jaren negentig opkwam tegen de achtergrond van een generatiewisseling bij allochtonen: nieuwe, jonge en zelfbewuste moslims, Marokkanen en Surinamers stonden op die niet langer tevreden waren met de status van gastarbeider, migrant en buitenlander maar erkenning wilden als Nederlander. De toenemende nadruk onder jonge moslims in die tijd op hun identiteit als moslims was mede bedoeld destijds om de tegenstelling tussen Marokkaans – Nederlands of Turks – Nederlands te overstijgen; religie kan immers altijd en overal. De onrust over toenemende diversiteit is dan ook niet (alleen) veroorzaakt door een toenemende diversiteit, maar door het idee dat degenen die hier zijn maar hier niet thuishoren erkenning en gelijkwaardigheid eisen.

In plaats van erkenning en gelijkwaardigheid hebben we binnen Nederland een soort van binnengrenzen getrokken. We leven met elkaar, bij elkaar en er is zeker contact en uitwisseling, maar tegelijkertijd hebben we mensen opgesloten in bepaalde hierarchische categorieën: autochtoon boven allochtoon, wit boven zwart, Nederlander boven moslim, ‘echte’ Nederlander vs migrant. De laatste bedreigt telkens de eerste (islamisering!) en de laatste is telkens doelwit van beleid waarbij er vage en tegelijkertijd onrealistische eisen worden opgelegd die niet gelden voor de eersten. En dat kan allemaal omdat we racisme zover weg geredeneerd hebben dat het onzichtbaar lijkt. En dat is een belangrijk punt, want het heeft diverse gevolgen zoals:

1. Wij zijn niet racistisch. Het is racisme was er misschien voor de Tweede Wereldoorlog, maar daarna is alles veranderd. Dat is de mythe die we zo heerlijk kunnen koesteren.
2. Aangezien wij niet racistisch zijn, letten we dus niet op kleur. Degenen die dat wel doen dat zijn de echte racisten; dat geldt dus ook voor de minderheden die erop wijzen dat ze gediscrimineerd worden vanwege afkomst en kleur e.d. Ergo, het zijn dus de minderheden die intolerant en racistisch zijn (zie Zwarte Piet discussie) en niet ‘wij’.
3. Het zorgt ervoor dat we minderheden makkelijk kunnen koppelen aan problemen; dat is realisme en dat heet benoemen. Als die minderheden kritiek op deze koppeling hebben, zie 2.
4. Het zorgt voor een de-politisering van de relatie tussen minderheden en meerderheid. Hun sociaal-economische problemen zijn immers niet verbonden met racisme, maar met cultuur.
5. Het legt minderheden die hun claims verwoorden in termen van anti-racisme het zwijgen op. We zijn immers niet racistisch en en uitgemaakt worden voor racisme is een zware beschuldiging (want holocaust en zo, niet onze koloniale politiek natuurlijk) en dus praten we niet meer met je.
6. Het zorgt ervoor dat we bepaalde vormen van racisme (zoals uitspraken en discriminatie door werkgevers) zien als incidenten en iets wat meestal ‘tokkies’ doen maar niet ontwikkelde mensen.
7. Het zorgt ervoor dat we racisme kunnen gebruiken als winstpakker want we bedoelen het immers niet zo want we zijn geen racisten, niet waar? Vandaar dat The Post Online zonder enige scrupules een stuk plaatst waarin de islam als ernstigste ziekte wordt weggezet en dat Geenstijl meestal goed scoort met anti-semitische, racistische en islamofobische stukken.
8. Het zorgt ervoor dat we geen hoge prioriteit geven aan de bestrijding van discriminatie. Waar we vrouwen in de bijstand bespioneren om een paar tientjes terug te halen, worden discriminerende werkgevers heel omzichtig aangepakt.
9. In plaats van erkenning en gelijkwaardigheid te geven aan migranten, hebben we nu autochtonen die opkomen voor de eigen identiteit en cultuur en zich slachtoffer voelen van oprukkende culturen en zogenaamd ‘omgekeerd racisme’.
10. De staat is een product en een vertegenwoordiging van de autochtone groep, maar presenteert zichzelf als neutraal en de legitieme probleemoplosser van migranten.

En het allerbelangrijkste: we hebben een racistisch beleid ten opzichte van minderheden dat we niet langer (h)erkennen als racistisch. Waar het oude racisme nog een verwijzing naar biologische kenmerken had om verschil te zien als aangeboren en onveranderlijk is dat nu niet meer nodig: het wijzen op stereotype culturele verschillen is voldoende. Maar racisme is het; alleen in een moderne vorm. Wilders is geen afwijking daarvan; het is de volkomen logische consequentie.

Nederland is jarig. 200 jaar! Vrij en verbonden door gelijke rechten en plichten. Laten we dat samen vieren.

Gefeliciteerd!

0 comments.

Modern Seculiere Godslastering: Wilders is Hitler

Posted on March 16th, 2014 by martijn.
Categories: islamophobia, Multiculti Issues.

Wilders wil Marokkaanse Nederlanders het land uit, nee niet alleen criminelen en dergelijke. Maar iedereen. Punt.

Fouad Sidali kwam met een tweet waarin hij een vergelijking trok met Hitler en de jodenvervolging. Later stelde Wilders dat hij iedereen wil aanklagen die een vergelijking maakt tussen hem en Hitler. En hopla een uur later waren de eerste kunstwerken (nieuw en oud) alweer te bewonderen evenals de tweets en artikelen. Een kort overzicht.
Afbeeldingen

This slideshow requires JavaScript.

LuckyTV

Tweets

het is natuurlijk voor hitler ook niet leuk altijd maar met wilders vergeleken te worden

— freek de jonge (@freekjonge) 16 maart 2014

Geert Wilders is de nieuwe Adolf Hitler. De PVV is de nieuwe NSB. Go ahead, sue me.

— Jochem (@JochemDeVr) 16 maart 2014

Kom op voor ‘het recht om te beledigen”. Retweet dit en maak #wildersishitler trending. Anders winnen de terroristen pic.twitter.com/NaDrP7ENoo

— Zihni Özdil (@ZihniOzdil) 16 maart 2014

In Tekst
De Speld: Tien Verschillen Tussen Wilders en Hitler

Voor de balans

…de uitspraken van Wilders zelf:
– We willen genoeg. De grenzen dicht, geen islamieten meer in Nederland, veel moslims Nederland uit, denaturalisatie van islamitische criminelen.

– ‘Een gematigde islam bestaat niet. Het bestaat niet, omdat er geen onderscheid is tussen Goede islam en Slechte islam. Er is islam, en daar houdt het mee op. En islam is de Koran, en niets dan de Koran. En de Koran is het Mein Kampf van een religie die beoogt anderen te elimineren, die die anderen – niet-moslims – ongelovige honden noemt, inferieure wezens. Lees de Koran, dat Mein Kampf, nog eens. In welke versie dan ook, je zult zien dat al het kwade dat de zoons van Allah tegen ons en henzelf begaan, uit dat boek afkomstig is’.

– De kern van het probleem is de fascistische islam, de zieke ideologie van Allah en Mohammed zoals neergelegd in de islamitische Mein Kampf: de Koran. De teksten uit de Koran laten weinig aan de verbeelding over.

-Ik heb genoeg van de islam in Nederland: geen moslimimmigrant er meer bij. Ik heb genoeg van de aanbidding van Allah en Mohammed in Nederland: geen moskee er meer bij. Ik heb genoeg van de Koran in Nederland: verbied dat fascistische boek. Genoeg is genoeg.

-Zo lang niet duidelijk is dat de Nederlandse moslimgemeenschap de orde en spelregels van de Nederlandse rechtsstaat van harte accepteert, ontbreekt het fundament van vertrouwen dat noodzakelijk is om grondwettelijke rechten en vrijheden in dezelfde mate toe te kennen als aan andere groepen in Nederland die deze orde en spelregels hebben gevormd en dragen.

– De islam verdient geen respect, maar moet fel worden bestreden als intolerante en fascistische ideologie.

– [als er rellen komen] ‘dan hoeft daarvan niet bij voorbaat een negatieve werking uit te gaan.

– voer onmiddellijk een totale immigratiestop in voor mensen uit moslimlanden;

– start een campagne om vrijwillige remigratie van moslims te bevorderen. Niet voor niets hebben wij een Remigratiewet: wat erin is gekomen, kan er ook weer uit;

– haal al die moslimomroepen meteen uit de lucht.

– Let me tell you, ladies and gentlemen, all cultures are not equal. That Islam should be compared with other totalitarian ideologies like communism or fascism… Not one person from the Muslim countries should be allowed to immigrate to our societies any more…. We expel them – we tell them, “There is the door, you have to leave our societies.”

– Migrants exist, and their hypothetical absence within the Dutch reality may be my Utopia, but is not realistic.

– [Islam] is not to be compared with Christianity. It is a violent ideology like communism and fascism and we should deal with it that way. If we don’t, at the end of the day, Islam will eat us.

– Het is tijd voor de aanpak van de grootste ziekte die ons land de afgelopen eeuw heeft gekend, de islam.

– Als wij nu niet optreden tegen de vergaande islamisering van Nederland, herleven de jaren dertig van de vorige eeuw. Alleen was het toen Hitler en nu Mohammed.

blasfemie!
Je kunt stellen, ja maar Wilders bedoelt natuurlijk niet de goed geïntegreerde Marokkaanse Nederlanders, moslims, migranten enzovoorts. Maar waarom niet hem op zijn woord geloven? Dan zien we dat hij niet direct oproept tot geweld, geweld ook niet noodzakelijkerwijze als alleen negatief ziet en als we inderdaad met islam moeten omgaan zoals we met communisme en fascisme zijn omgaan dan variëren de mogelijkheden van Koude Oorlog tot open oorlog. Hij wil moslims hun geloofsbeleving, vrijheid van godsdienst en andere burgerrechten ontnemen, moslims uitzetten en Marokkaanse Nederlanders ook weg hebben.

Dat maakt Wilders overigens niet persé tot een groot gevaar voor de democratie; wat hem echt levensgevaarlijk maakt is dat andere partijen er geen probleem in zien om met de PVV samen te werken want dat brengt Wilders dichtbij het centrum van de macht.

Ik ben niet zo voor het politieke gebruik van de vergelijking tussen Wilders en Hitler of Wilders en fascisme (inhoudelijk kan het best interessant zijn), want eigenlijk geldt hetzelfde voor wat Wilders doet met islam en nazisme en of islam en fascisme; als we daar inderdaad dienovereenkomstig mee moeten omgaan dan betekent dat dus onder andere het gebruik van geweld. Want ja we hebben Hitler er niet onder gekregen door thee met hem te drinken, toch?

Aan de andere kant hoeven we ook niet erg onder de indruk te zijn van de ‘Godwin’ roepers die iedere vergelijking met Hitler ongepast vinden en jammeren dat degene die die vergelijking maakt het debat onmogelijk maakt. Het ‘Godwin’ roepen is de moderne seculiere variant van ‘godslastering’ roepen; een poging om niet in te hoeven gaan om de inhoud van de vergelijking en de aanleiding van de vergelijking. Niet degenen die de vergelijking maken sluiten het debat, maar degenen die Godwin roepen. Dat het nu over de uitlatingen van Sidali gaat, is niet Sidali te verwijten, maar degenen die door middel van ‘Godwin’ te roepen de aandacht afleiden van het daadwerkelijke issue: het gevaar dat Wilders vormt voor de Nederlandse democratie en rechtstaat.

Opvallend is dat veel van de ‘Godwin’ roepers dezelfde mensen zijn die stellen dat het benoemen van racisme en islamofobie vaak gebruikt wordt om kritiek onmogelijk te maken. En dat kan zeker zo werken en daar zijn ook genoeg voorbeelden van hoewel dat niets afdoet aan het voorkomen van racisme en islamofobie op zich. Dat ‘Godwin’ roepers vaak racisme en islamofobie als term proberen onderuit te halen (of zelfs islamofobie rechtvaardigen) laat vooral zien hoe men probeert moslims, migranten, Marokkaanse Nederlanders, allochtonen alle instrumenten te ontnemen om uitsluiting op basis van verbeeldingen van afkomst, ras of geloof aan de kaak te stellen. Misschien vandaar ook het gebruik van de Hitler als hyperbool.

Nog een toefje:
Voor Sjaak Bral de gitaar ter hand nam, richtte hij zijn pijlen op De Jong. Hij refereerde aan een opmerking eerder deze week van PvdA-bestuurslid Fouad Sidali, die PVV-leider Geert Wilders met Hitler vergeleek. Bral zei dat hij die vergelijking mank vond gaan. ‘Hitler is zo veel verder gekomen,’ sprak hij. ‘Hoewel, Wilders heeft laatst gezegd dat hij fan is van de smurfen. Die hebben ook één volk, een leider, één kleur. Misschien zit er toch wat in.’ Na die opmerking stond De Jong (PVV) op om na een korte discussie met Bral de zaal te verlaten. Zijn aanhang deed hetzelfde.

1 comment.

Islamofobie: Een appèl aan minister Asscher en politieke partijen

Posted on February 23rd, 2014 by martijn.
Categories: Activism, islamophobia, Multiculti Issues, Notes from the Field.

Het collectief tegen Islamofobie en Discriminatie doet een appèl aan minister Asscher en politieke partijen om islamofobie te erkennen als een verschijnsel dat de religieuze vrijheid van Nederlandse burgers bedreigt en om te komen met maatregelen. Hier de volledige tekst: (For my English readers, a very brief summary HERE).

Islamofobie: Een appèl aan minister Asscher en politieke partijen

Het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie heeft met instemming kennis genomen van enkele initiatieven van minister Asscher tegen radicalisering onder moslims en tegen anti-semitisme onder moslims. In zijn brief aan de Tweede Kamer over radicalisering d.d. 2 februari 2014 schrijft hij:

In Nederland mag men denken en geloven wat men wil. Orthodox zijn mag, niet religieus zijn mag ook. Voorop staat dat de individuele vrijheid van personen gerespecteerd wordt. Mensen moeten zich veilig voelen in de Nederlandse samenleving en binnen de eigen gemeenschap. Het wordt problematisch wanneer mensen in onze samenleving hun overtuigingen op een manier uitdragen waardoor de vrijheid van anderen in gevaar komt.

Het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie ondersteunt die boodschap volledig. Van daar ook dat wij initiatieven tegen radicalisering, homofobie en anti-semitisme van harte ondersteunen. Wij willen er echter op wijzen dat in al deze initiatieven de focus ligt op moslims als daders, zelfs nu bijvoorbeeld anti-semitisme voor een partij als de PVV geen beletsel meer is om samenwerking te zoeken in Europa en het grootste deel van de daders van homofobe haatacties uit autochtone hoek komt. De arrestatie in Nederland van Jeroen B. (een kopstuk van het extreem-rechtse Werwolf netwerk), de veroordeling wegens terreur van de Belgische rechts-radicale Bloed Bodem Eer en Trouw en het onderzoek in Duitsland naar de racistische aanslagen door de NSU laten zien dat de dreiging tegen migranten niet ver weg is.

Door middel van deze brief willen wij de minister ook wijzen op het gevaar van islamofobie; Een attitude waarbij sprake is van afkeer ten aanzien van moslims en islam en die resulteert in praktijken van uitsluiting en discriminatie. De bedreigingen tegen moslimpartijen (die er zelfs toe hebben geleid dat één persoon zich heeft moeten terugtrekken als kandidaat), recente vernielingen aan moskeeën in Geleen, Middelburg, Vlissingen,  het openlijke pleidooi van de PVV in Almere om vrouwen met een hoofddoek te weren uit de publieke ruimte, populaire websites waarop beweerd wordt dat moslims minder rechten hebben op bijvoorbeeld privacy, laten zien dat islamofobie een reëel gevaar is voor de veiligheid en vrijheid van Nederlandse burgers.

Uit het rapport Ervaren Discriminatie in Nederland blijkt dat een kwart van de inwoners van Nederland in de afgelopen twaalf maanden tenminste één voorval heeft meegemaakt dat zij als discriminerend hebben ervaren. Binnen migrantengroepen (Turkse, Marokkaanse, Surinaamse, Antilliaanse Nederlanders en migranten uit Midden- en Oost-Europa) is dat maar liefst een derde tot de helft en van de werkzoekende migranten heeft 20 tot 40% discriminatie ervaren bij het zoeken naar werk. Maar liefst bijna twee op de drie moslims rapporteert ten minste één discriminatie-ervaring in het afgelopen jaar. Ook recente onderzoeken die aantonen dat de politie aan ‘ethnic profiling’ doet, zijn zeer zorgwekkend hoewel er ook politiekorpsen zijn die hard werken om dit fenomeen terug te dringen.

Volgens het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie is het tijd om minister Asscher aan zijn woord te houden zeker nu ook minister Opstelten recent erkende dat islamofobie een probleem is. Maar ook van politieke partijen mag een duidelijk antwoord op deze problematiek verwacht worden. We hebben dan ook de volgende vragen aan minister Asscher en de politieke partijen:

• Erkennen minister Asscher en de politieke partijen in navolging van minister Opstelten ook het bestaan van islamofobie en erkennen zij dat dit verschijnsel de religieuze vrijheid, het welzijn en de veiligheid van Nederlandse burgers bedreigt?
• Welk standpunt nemen de ministers en politieke partijen in tegen politici en opinieleiders die bevolkingsgroepen in hun verkiezingscampagnes willen uitsluiten, in het bijzonder tegen politici en opinieleiders die moslims willen uitsluiten om het feit dat men islam aanhangt of van buitenlandse afkomst zouden zijn?
• Gaat de minister met betrekking tot islamofobie hetzelfde beleid voeren als voor homofobie, antisemitisme en radicalisering en hoe ziet dat er dan concreet uit? En welke ideeën hebben de politieke partijen hierover?

Kortom, het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie doet een beroep op minister Asscher islamofobie aan te pakken samen met andere vormen van racisme en discriminatie. Tevens roepen wij landelijke en lokale politieke partijen op om in deze verkiezingscampagne mee te denken over een aanpak en een duidelijk standpunt in te nemen tegen alle vormen van racisme en discriminatie inclusief islamofobie.

Met vriendelijke groet, namens het CTID

Abdou Menebhi

[full disclosure: uw antropoloog is betrokken bij het opstellen van bovenstaande tekst. Voor een eerdere beschouwing zie: Welkom in Eurabia III: Islamofobie]

3 comments.

Nietzsche dronk geen wijn

Posted on February 19th, 2014 by martijn.
Categories: islamophobia, Multiculti Issues.

Gastauteur: Pooyan Tamimi Arab

Een mevrouw met een islamitische achtergrond heeft een wijnbar geopend in Rotterdam. De mensen hebben hier krampachtig op gereageerd. Aan de ene kant was er in de media het stereotype beeld van de intolerante moslim die gelijk overgaat tot doodsbedreigingen. Aan de andere kant waren er moslims die begonnen met “ja maar” argumenten die helemaal niet de kern van de zaak raakten, namelijk dat er kennelijk mensen zijn, moslims, die het nodig vinden de mevrouw van de wijnbar lastig te vallen en zelfs te bedreigen. Wijn wordt zo een symbool van polarisatie, van ongelovigen die vrijgevochten zijn en gelovigen die aards genot afwijzen. Dit ongewenste beeld wordt helaas te vaak door krampachtige moslims zelf bevestigd, terwijl niet-moslims zich vaak niet bewust zijn van de moslims die wijn wél waarderen. Hoe ironisch is het niet dat Marokko een veel oudere wijntraditie heeft dan Nederland? Terwijl ik de discussie afgelopen week volgde moest ik denken aan de filosoof Nietzsche, die eens een gedicht schreef aan Hafez, de in Iran nog steeds zeer populaire 14^e eeuwse dichter. De niet-moslims die zichzelf zo vrijgevochten vinden doen er goed aan te ontdekken waarom Nietzsche het nodig vond om uitgerekend Hafez vragen te stellen. De moslims doen er goed aan te bestuderen hoe het kan dat een moslim het hart van de profeet van het ongeloof, Nietzsche, kon raken.

De filosoof met de hamer

Nietzsche staat bekend als de filosoof met de hamer, de man die god dood heeft verklaard. Hij verwierp de Christelijke moraal en de nadruk op zondes. In plaats daarvan prees hij de kracht van de Griekse wijngod Dionysus en een ecstatisch, esthetisch, leven. Nietzsche moest niets hebben van een hiernamaals, dat hij niet alleen een belachelijk idee vond maar ook een belediging aan het aardse leven. Een JA tegen het hier en nu, het eindige aardse leven, was zijn ideaal. Hoe verbazingwekkend is het dan te lezen dat deze man zichzelf omschrijft als een … waterdrinker. Pardon? Het zal wel iets te maken hebben gehad met zijn zwakke gesteldheid. Ook dronk professor Nietzsche thee met nette bejaarde dames en schreef hij kansloze liefdesbrieven. Eigenlijk was het best een keurige man. Ondertussen ging er zoveel door zijn hoofd! “Zijn hoofd was ongelovig, maar zijn hart gelovig” schreef de islamitische filosoof Mohammad Iqbal over Nietzsche. Een paar jaar voordat de ziekige Nietzsche de controle over zijn leven verloor schreef hij een gedicht over wijn aan Hafez, “Aan Hafez: Vragen van een waterdrinker”. In het gedicht wordt Hafez omschreven als voorbeeld van dronken wijsheid. Waarom heeft Hafez behoefte aan wijn als hij ons al zo kan bedwelmen met zijn gedichten, vraagt Nietzsche, de “waterdrinker”? Hieronder de Engelse vertaling van James Luchte:

To Hafis

A drinking verse, or a water drinker’s question

The tavern you have built with your hand
is far greater than any house
the wine you have made therein
all the world fails to imbibe
the bird which was once called the phoenix
is now dwelling in your house
the mouse which gave birth to a mountain
is yourself
you are everyone and no one, you are the tavern and the wine
you are the phoenix, the mountain and the mouse
you keep pouring in yourself
and you keep filling with yourself
the deepest valley you are
the brightest light you are
the intoxication of all intoxication you are
what need do you have to ask for wine?

Moskee & Wijnhuis

Hafez leefde in Shiraz, een stad die eeuwenlang wijn heeft geproduceerd. Zijn naam is de titel voor mensen die de Koran uit het hoofd hebben geleerd en dit wordt bevestigd door een overlevering waarin hij omschreven wordt als godsdienstwetenschapper en iemand die les gaf op een theologische school. Door de dubbelzinnige manier waarop Hafez schreef is de eeuwige discussie ontstaan of hij wijn bedoelde op een mystieke, spirituele, manier of dat hij het letterlijk over aards genot en echte wijn had. Waar je bij andere mystieke dichters hard zou kunnen maken dat het slechts gaat om een metaforisch gebruik van wijn is dat bij Hafez niet erg waarschijnlijk. Hij is in veel opzichten gekker dan zijn tijdgenoten, kan een enorme hekel hebben aan ascetische idealen en verheerlijkt muziek, dans en drankgenot. En hij is ook moslim. Alleen twee plekken zijn werkelijk heilig, zegt hij: het wijnhuis en de moskee! Hij is niet slechts een moslim die zwak is en daarom wijn drinkt, maar is een moslim die wijn drinken verheft en verbindt met zijn kennis van het goddelijke. Volgens Nietzsche vereist het geloof in het hiernamaals een ontkenning van de waarde van het aardse leven. Maar bij Hafez is daar geen sprake van! In zijn gedichten verheerlijkt hij het leven op aarde, terwijl hij ook erg optimistisch is over de liefde van God in het hiernamaals. Wijnhuizen komen veelvuldig voor in het werk van Hafez, maar een zeer bekende is het onderstaande gedicht, vertaald door Shahriar Shahriari. Hier omschrijft Hafez het wijnhuis als een heilige plek. Juist in een plek die verdorven is ziet Hafez een kans om dichter te komen bij God! Hier gaat het zelfs om een wijnhuis van niet-islamitische Perzen, magi, die de leer van de profeet Zarathustra aanhangen. Maar voor Hafez is het omringd zijn door ketters helemaal geen probleem. Hij brengt daarom zijn tijd door in zowel de moskee als het wijnhuis. Zijn geloof in de barmhartigheid van God is zo groot dat hij zichzelf eigenlijk al vergeeft voor zijn zonden. Het was niet zijn schuld dat hij zo gemaakt is, maar tegelijk toont hij ook goede smaak door zijn gebreken te accepteren.

The corner of the tavern is my altar, where I pray
At dawn, the mantra of the Old Magi, I say.
Fear not if the harp plays not at sun’s morning ascent
My morning cry of repentance is the music I play.
Thank God, free from beggars and kings, away, I stay;
Homage, to the beggar at the door of the Beloved, I pay.
For Thee, in the mosque and the tavern, my time, I spent;
By God, from this intent, I never ran nor walked astray.
Only, Angel of Death’s blade can uproot my tent
Running from love and grace has never been my way.
From the time that I made my search for Thee my intent
I lean upon the throne on which the sun may lay.
Not your fault was the sins that were put into your clay
Nonetheless accept them, Hafiz, and good taste display.

De wijsheid van waanzin

Ik weet heus wel dat de moslims die zich strikt aan de regels houden niet overtuigd zullen zijn door mijn verhaal. Toch doen ze er goed aan na te denken over de relatie tussen het goddelijke en het wereldse. Om stereotypen van gelovigen en ongelovigen te doorbreken is het nodig om net als Nietzsche en Hafez de wijsheid van de waanzin, van dronkenschap, te ervaren. Dit zijn geen nieuwe gedachten. Meer dan twee duizend jaar geleden heeft Plato al gezegd dat zelf-discipline en rationaliteit goed zijn, maar niet voldoende voor ware wijsheid. Het is niet waar, zoals vele moslims geloven, dat het verlies van beheersing per definitie slecht is. “The greatest of goods come to us through madness, provided that it is bestowed by divine gift”, schreef Plato. Wijn drinken en islam kunnen elkaar versterken. Maar het bewijs hiervoor, zoals Plato het lang voor de komst van Jezus of Mohammed stelde, zal door slimme mensen niet worden geloofd, echter wel door wijze mensen.

Pooyan Tamimi Arab (1983) is promovendus culturele antropologie aan de Universiteit Utrecht. Zijn onderzoek gaat over “religie en het recht op de stad.” Eerder studeerde hij filosofie (B.A. 2006) en kunstgeschiedenis (B.A. 2008) aan de Universiteit van Amsterdam en filosofie aan de New School for Social Research in New York (M.A. 2010).

3 comments.

Empire & Saving Muslim Women?

Posted on January 26th, 2014 by martijn.
Categories: Activism, anthropology, Gender, Kinship & Marriage Issues, Important Publications, islamophobia, Multiculti Issues.

Lila Abu-Lughod is professor of anthropology and women’s studies and director of the Middle East Institute at Columbia University in New York. In 2002 she published an article in the academic journal American Anthropologist: Do Muslim Women Really Need Saving? Anthropological Reflections on Cultural Relativism and Its Others. In this article she explores the ethics of the ‘War on Terror’ and how anthropology can contribute to a critical interrogation on the justification for the American intervention in Afghanistan in terms of liberating, or saving, Afghan women. Her article is a plea for a serious critical appreciation of differences among women in the world as the products of different histories, expressions of different circumstances, and manifestations of differently structured desires and tries to answer the implications for working together in changing their lives.

In her recently published book, Do Muslim Women Need Saving?, she presents the result of her attempt to deconstruct the popular often stereotyped images about Muslim women coming about in reports on honor killings, abuse, and (as criticized by her) in the propaganda of FEMEN with the complexity of the lives of women she met during her research. In a recent article, responding the Femen controversy about Topless Jihad and the counter-responses by Muslim women, she wrote for the National she criticized the assumption that muslim are oppressed:

Topless protests raise the question: Who can speak for Muslim women? | The National

his assumption makes everything from banning forms of dress to hysteria about “Sharia” arbitration courts appear rational. It makes politicians and feminists more interested in a piece of clothing than the women who wear it.

The photographs posted by these visibly Muslim women in their counter-protest raise some awkward questions. Who speaks for Muslim women? How did “freedom” and “choice” come to be the key terms in the debates about Muslim women’s rights? And how did Islam come to be blamed when a simple look around would confirm that Muslim women’s lives, political views and social positions are so diverse?

The problems they face are clearly shaped by many factors besides Islam, which itself is a constantly changing and contested tradition.

There is a long history of negative western representations of women in the “Orient”. Popular media have been breathing new life into these images ever since liberating the women of Afghanistan was offered as a rationale for military intervention. In 2001, I was suspicious of this justification for war, a justification that former first lady Laura Bush along with former secretary of state Hillary Clinton resuscitated last week in the face of the dismal situation in Afghanistan.

As an anthropologist who had studied and written about women and gender politics in the Muslim world for 20 years, I could not make sense then of the gap between what I was seeing in the media and what I knew from experience. I wondered which Muslim women were imagined as the objects of such humanitarian concern. Could one lump together refugees begging on the streets of Beirut with prime ministers of populous Muslim countries?

In the next videos she discusses her book:

See also the New York Times Read Around Video: HERE.

In Time Magazine an excerpt of her book:

Lila Abu-Lughod: Do Muslim Women Need Saving? | TIME.com

A language of rights cannot really capture the complications of lives actually lived. If we were to consider the quandaries of a young woman in rural Egypt as she tries to make choices about who to marry or how she will make a good life for her children in trying circumstances, perhaps we would realize that we all work within constraints. It does not do justice to anyone to view her life only in terms of rights or that loaded term, freedom. These are not the terms in which we understand our own lives, born into families we did not choose, finding our way into what might fulfill us in life, constrained by failing economies, subject to the consumer capitalism, and making moral mistakes we must live with.

See also the Daily Beast

I think the book is timely and necessary addition to ongoing debates on gender, Muslim women, Islam, feminism and imperialism.

0 comments.

Empire & Saving Muslim Women?

Posted on January 26th, 2014 by martijn.
Categories: Activism, anthropology, Gender, Kinship & Marriage Issues, Important Publications, islamophobia, Multiculti Issues.

Lila Abu-Lughod is professor of anthropology and women’s studies and director of the Middle East Institute at Columbia University in New York. In 2002 she published an article in the academic journal American Anthropologist: Do Muslim Women Really Need Saving? Anthropological Reflections on Cultural Relativism and Its Others. In this article she explores the ethics of the ‘War on Terror’ and how anthropology can contribute to a critical interrogation on the justification for the American intervention in Afghanistan in terms of liberating, or saving, Afghan women. Her article is a plea for a serious critical appreciation of differences among women in the world as the products of different histories, expressions of different circumstances, and manifestations of differently structured desires and tries to answer the implications for working together in changing their lives.

In her recently published book, Do Muslim Women Need Saving?, she presents the result of her attempt to deconstruct the popular often stereotyped images about Muslim women coming about in reports on honor killings, abuse, and (as criticized by her) in the propaganda of FEMEN with the complexity of the lives of women she met during her research. In a recent article, responding the Femen controversy about Topless Jihad and the counter-responses by Muslim women, she wrote for the National she criticized the assumption that muslim are oppressed:

Topless protests raise the question: Who can speak for Muslim women? | The National

his assumption makes everything from banning forms of dress to hysteria about “Sharia” arbitration courts appear rational. It makes politicians and feminists more interested in a piece of clothing than the women who wear it.

The photographs posted by these visibly Muslim women in their counter-protest raise some awkward questions. Who speaks for Muslim women? How did “freedom” and “choice” come to be the key terms in the debates about Muslim women’s rights? And how did Islam come to be blamed when a simple look around would confirm that Muslim women’s lives, political views and social positions are so diverse?

The problems they face are clearly shaped by many factors besides Islam, which itself is a constantly changing and contested tradition.

There is a long history of negative western representations of women in the “Orient”. Popular media have been breathing new life into these images ever since liberating the women of Afghanistan was offered as a rationale for military intervention. In 2001, I was suspicious of this justification for war, a justification that former first lady Laura Bush along with former secretary of state Hillary Clinton resuscitated last week in the face of the dismal situation in Afghanistan.

As an anthropologist who had studied and written about women and gender politics in the Muslim world for 20 years, I could not make sense then of the gap between what I was seeing in the media and what I knew from experience. I wondered which Muslim women were imagined as the objects of such humanitarian concern. Could one lump together refugees begging on the streets of Beirut with prime ministers of populous Muslim countries?

In the next videos she discusses her book:

See also the New York Times Read Around Video: HERE.

In Time Magazine an excerpt of her book:

Lila Abu-Lughod: Do Muslim Women Need Saving? | TIME.com

A language of rights cannot really capture the complications of lives actually lived. If we were to consider the quandaries of a young woman in rural Egypt as she tries to make choices about who to marry or how she will make a good life for her children in trying circumstances, perhaps we would realize that we all work within constraints. It does not do justice to anyone to view her life only in terms of rights or that loaded term, freedom. These are not the terms in which we understand our own lives, born into families we did not choose, finding our way into what might fulfill us in life, constrained by failing economies, subject to the consumer capitalism, and making moral mistakes we must live with.

See also the Daily Beast

I think the book is timely and necessary addition to ongoing debates on gender, Muslim women, Islam, feminism and imperialism.

0 comments.

Muslims of France: Colonials, Immigrants and Citizens

Posted on January 6th, 2014 by martijn.
Categories: Islam in European History, islamophobia, Multiculti Issues, Public Islam, Religious and Political Radicalization, Young Muslims.

Al Jazeera has a very interesting series on Muslims in France by filmmaker Karim Miské. They ask:

Today, there are an estimated five million Muslims living in France. A century ago, they were referred to as “colonials”. During the 1960s, they were known as “immigrants”. Today, they are “citizens”. But how have the challenges facing each generation of immigrants changed?

The first part of the series tells the story of the 5,000 Muslims who by 1904 were working on the shop floors of Paris, in the soap factories of Marseilles and in the coalfields of the north; of the Muslim soldiers who fought and died for France during the First World War; and the Muslim members of the resistance who helped liberate Paris in 1944. Born as North Africans, many would die for France. But how much did post-war France care about their sacrifices?

The second part of the series explores post-Second World War immigration and reveals a generation of Muslims who, far from expecting to one day return home, began building their lives and communities in France.

The third and final part of the series tells the stories of the young Muslims who grew up in France and entered adulthood at a time of economic crisis, massive unemployment and rampant social problems.

The series is very useful I think for teaching purposes. I will consider using it next year.
All info on the episodes taken from the Al Jazeera site

0 comments.

Winnaars en verliezers van 2013: Dr Kromzwaard Trofee 2013

Posted on January 1st, 2014 by martijn.
Categories: Blind Horses, Blogosphere, Islam in the Netherlands, islamophobia, Multiculti Issues.

U weet het; 1 januari dus is het tijd voor de bekendmaking van de Dr. Kromzwaard Trofee 2013. Een paar opmerkingen vooraf:

1. De competitie is een paar jaar geleden gestart met een ludieke ondertoon; de naam is daar een onderdeel van.. Dat neemt niet weg dat de suggesties van mensen en de uiteindelijke stemmen natuurlijk wel serieus zijn. Vorig jaar werd eigenlijk voor het eerst vooral benadrukt hoe onbelangrijk de trofee is; maar er werd iets te vaak gezegd dat het onbelangrijk was. Ook dit jaar moest onder andere Annabel Nanninga (Geenstijl) toch vooral publiekelijk laten weten dat het niets uitmaakt dat zij genomineerd was (ze verwachtte overigens zeker de nummer één te worden in haar faalhaas-categorie). Ook stijgt ieder jaar het aantal stemmen. Dit jaar is dat 1497. Daarbij is de klacht van enkele mensen dat je een trofee met deze naam niet makkelijk op je cv zet. Met andere woorden, de competitie is heeft iets te serieuze proporties aangenomen voor deze naam. In 2014 krijgt de competitie daarom een nieuwe naam. Als u suggesties heeft, dan hoor ik ze graag!
2. Het blijkt opnieuw dat het aantal keer dat een artikel is ingezonden als suggestie, werkelijk helemaal niets zegt over de einduitslag. In geen enkele categorie is het meest ingezonden artikel de winnaar geworden.
3. Hieronder volgt de uitslag per categorie. Helemaal onderaan vindt u het complete overzicht van de stempercentages.

De winnaars van 2013

Beste blog

Sterke kandidaten hier. Het vaakst ingezonden was het prachtige stuk van Martijn Kleppe over de foto van Marokkaans-Nederlandse jongeren en hoe deze is verworden tot een icoon. Martijn Kleppe kreeg uiteindelijjk 19% van de stemmen. Het stuk van Rahma Bavelaar dat één van de beste kritieken is op media-verslaggeving van het afgelopen jaar, werd derde met 9% van de stemmen. De winnaar met de meeste stemmen is het mooie en zeer noodzakelijke stuk van Nourdeen Wildeman over de Rohingya met liefst 72% van de stemmen (het hoogste percentage van allemaal bij de winnaars).

Beste nieuws/achtergrond

Een lastige categorie voor velen omdat ze televisie moesten vergelijken met een geschreven stuk. Het vaakst ingezonden item vooraf was de uitzending van het NRCV programma Altijd Wat over de Syrië-gangers. Uiteindelijk kreeg dit programma 23% van de stemmen, net voor de uitzending over Marianne Vaatstra van het programma Medialogica met 21% van de stemmen. De overduidelijke winnaar hier is het stuk van Nadia Fadil met 56% van de stemmen. Dit stuk is geschreven in de context van de discussie over Syrië-gangers, maar laat een breder patroon zien waarom mensen hun eigen land verlaten.

Beste opinie/column

Hier is het verschil tussen inzendingen en de uiteindelijke uitslag misschien wel het grootst. Het artikel van Nadia Ezzeroili over haar afscheid van islam was veruit het vaakst ingezonden. Geen enkel artikel in welke categorie dan ook is zo vaak voorgesteld: 15 keer. Uiteindelijk wordt ze derde met 17% van de stemmen, maar we gaan zeker nog van haar horen denk ik. Nummer twee (24%) is het stuk van Johny van Hove over hoe racisme is verweven met onze tradities en populaire cultuur; waarschijnlijk het meest analytische stuk van de drie. De winnaar hier is Norah Karrouche met haar krachtige (en net als bij Ezzeroili’s stuk) invoelbare verhaal over integratie met 59% van de stemmen.

Alle mensen in deze drie categorieeën van harte gefeliciteerd en in het bijzonder de winnaars natuurlijk!

Faalhazen

Daar gaan we verder niet teveel woorden aan wijden mensen.

Blogfaalhaas

Meest ingezonden stuk was van Frank Verhoef: uiteindelijk 16% van de stemmen. Annabel Nanninga die zeker wist dat ze hier nummer één zou worden, maar het maakte haar natuurlijk niks uit, kreeg 34% van de stemmen. Bart Schut is de verliezer met 50% van de stemmen.

Nieuwsfaalhaas

Meest ingezonden: Perdiep Ramesar over de Schilderswijk (38%). Nummer drie is Omroep West over de Piermoskee met 15% van de stemmen. De verliezer hier is Spitsnieuws, hoewel vermeld moet worden dat ook anderen trapten in de seksjihad hoax: 47% van de stemmen.

Opinie/columnfaalhaas

Vaakst ingezonden was hier Jonathan van het Reve en deze eindigt uiteindelijk als derde met 10% van de stemmen. Rob Wijnberg wordt tweede met 16% en de verliezer is hier het stuk van Geert Wilders en Joram van Klaveren met maar liefst 74% van de stemmen.

Tot Slot

Rest mij alle winnaars te feliciteren! En natuurlijk iedereen te bedanken die stukken heeft ingezonden en heeft gestemd. Met dank aan L.M. en U.O voor het vele werk (nou ja dit jaar was een makkie toch?).

U kunt het hele jaar 2014 weer stukken inzenden als suggesties voor de competitie van 2014. Maar zoals hierboven gesteld, de naam gaat veranderen in 2014. Ook daarvoor worden suggesties op prijs gesteld!

En natuurlijk, alle goeds toegewenst voor u en uw dierbaren in 2014 (en hopelijk ver daarna ook…).

PS
Overigens bestaat mijn site in 2014 15 jaar. Ter gelegenheid van dat blogessaywedstrijd. Denk dat ik het thema heb, maar suggesties mogen nog. In maart meer.

3 comments.

Muslim fundamentalism – Some considerations about research

Posted on December 22nd, 2013 by martijn.
Categories: Islam in the Netherlands, islamophobia, Multiculti Issues, Religion Other, Religious and Political Radicalization.

Introduction

Last week professor Ruud Koopmans and dr. Evelyn Ersanili published a working paper on their six country survey investigating the effect of three different types of contextual factors on immigrant integration: regions of origin (including religion), localities in which they have settled within the country of immigration and related to the national context. In so doing they compare the different of levels of structural and socio-cultural integration of Turkish European migrants in Germany, France, the Netherlands, Austria, Belgium and Sweden and Moroccan-European immigrants in Germany, the Netherlands, France and Austria with a comparison group of natives in all these countries. You can find a short exposé written by Ruud Koopmans HERE and the full working paper HERE.

I will present a short summary (but please read their synopsis and report yourself as their conclusions are much more nuanced that I can report here!) and then present some considerations.

The findings
Koopmans and his collaborators interviewed nearly 9,000 people in six West European countries (Austria, Belgium, France, Germany, the Netherlands and Sweden), including 3,373 ‘natives’ and 5,548 ‘immigrants,’ respectively of Moroccan (2,204) and Turkish (3,344) origin.

In short the researcher find much higher numbers for fundamentalism among Muslims than among Christian natives and in both cases fundamentalism is strongly correlated with out-group hostility. Furthermore, they find that young Muslims are as fundamentalist as older Muslims.

My considerations

I will divide my considerations in three categories: the assumptions of the research, methodology, conclusions.

The assumptions
The research appears to have some assumptions that guide the methodology and findings.

1. The research seems to regard Muslims as migrants and natives as Christians. However, many Muslims in these European countries are not migrants as they are born and raised here. Also many natives who are not Muslim are not Christian either. They do find a very high number of Christians among their native respondents (70%) which is much higher than any research in those countries gives.
2. Muslims in Western Europe is restricted to Moroccan and Turkish Europeans. I do not understand why that is the case and why for example Somali Europeans, Algerian Europeans, Iraqi Europeans and Iranian Europeans are left out as well as native Europeans who are Muslim. Perhaps the numbers are not high enough to make the research reliable (as is the case in the Netherlands with native Muslims who are often excluded from the surveys for that reason) but nevertheless Europe’s Muslim community is much broader based than only European Turks and Moroccans.
3. Is asking a Muslim the question ‘are you a Muslim’ really the same question in these countries as asking a Christian ‘are you a Christian?’. I mean that, contrary to Christians, Muslims are in the center of debate in these countries for years now. Many Muslims (regardless of how they are practising their faith, if at all) feel scrutinized because of the amount of attention in the media but also in work places, leisure and schools. Everytime a research is published, regardless of the outcomes, many Muslims ask the question, ‘now what’ or ‘what do they want from us this time’?. Reactions I seldom hear from Christians when there is a research published concerning them. This could have consequences for how people see themselves as citizens, religious people, targets of research and so on.
4. Related to the former, the researchers ask people if they feel ‘Muslims aim to destroy Western culture’ or if ‘Western countries are out to destroy Islam’. Given the War on Terror, the invasion of Iraq (and the related political games and lies), the US drone attacks in Pakistan, Afghanistan and Yemen one might ask if these two questions really measure the same kind of outgroup hostility.

Methodology

1. I have a question with regard to the fundamentalism scale they use. They state:
   

   Following the widely accepted definition of fundamentalism of Bob Altermeyer and Bruce Hunsberger, the fundamentalism belief system is defined by three key elements:
   –
   a) that believers should return to the eternal and unchangeable rules laid down in the past;
   –
   b) that these rules allow only one interpretation and are binding for all believers;
   –
   c) that religious rules have priority over secular laws.

   a) Christians [Muslims] should return to the roots of Christianity [Islam].”
   b)“There is only one interpretation of the Bible [the Koran] and every Christian [Muslim] must stick to that.”
   c)“The rules of the Bible [the Koran] are more import ant to me than the laws of [survey country].”

   I cannot find a three item scale by Altemeyer and Hunsberger however. What I do find is a 20 item scale and a revised scale with 12 items. Would it be safe to assume that a 12 point scale by definition leads to lower numbers of fundamentalists among Muslims and Christians? Below is a picture of Altemeyer and Hunsberger’s 12 item scale:

2. Koopmans probably does not refer to Altemeyer and Hunsberger’s 2004 article but to a 1992 article where they define fundamentalism as:
   

   “The belief that there is one set of religious teachings that clearly contains the fundamental, basic, intrinsic, essential, inerrant truth about humanity and deity; that this essential truth is fundamentally opposed by the forces of evil which must be vigorously fought; that this truth must be followed today according to the fundamental, unchangeable practices of the past; and that those who believe and follow these fundamental teachings have a special relationship with the deity.” (Altermeyer and Hunsberger 1992: 118).

   With regard to the three key elements of Koopmans (note that Altemeyer and Hunsberger note four elements in their definition), I’m not very surprised about the high numbers. Many of the Muslims I work with, regardless of how religious they are and in what way, would concur with these statements as they would see them as ideals: the Qur’an is God’s word and therefore eternal and universal, there is only one Islam and God’s will comes before man made laws and the first three generations of Islam are the exemplary Muslims. In my own PhD research Zoeken naar een ‘zuivere’ islam (Searching for a ‘pure’ Islam) the quest of young people to find the authentic, universal Islam is central. Without having a clear idea how all of these statements would work out in daily life, their ‘true’ Islam is the one that is different from the one of their parents (which they perceive as a culturalized diluted Islam). Does this make all of them fundamentalists? No, as I have shown in that research some were at that time but others weren’t when you look at how they lived their lives and how they related to others.

3. An important element I’m missing in Koopmans’ scale is the idea of a struggle. In my work on Salafism (which could be analyzed as a mode of fundamentalism) is an important if not the most important characteristic of their religiosity. A struggle against daily temptations, injustice, one’s own distractions and emotions and so on. A struggle that is almost always seen as part of an eternal battle between good and evil. I think one can find this among under fundamentalists of other religions as well and it was in my PhD research the main difference between those could be regarded as fundamentalist and others.It is also part of Altemeyer and Hunsberger’s definition but not part of Koopmans’. I wonder why that is?
4. Let’s return to the 12 item scale. Although it is considered one of the most reliable scales and is indeed often used and tested there is some criticism as well. Moaddel for example states that, since the scale is mainly based upon research among Christians, its generalization to the Islamic world is limited (although I must note that Altemeyer’s and Hunsberger’s scale is much broader and less specific than most other scales I know of). Based upon Altemeyer’s work he uses a more general approach that I think is more fitting in this regard: ”
   

   the belief in one’s religion as a comprehensive system of ultimate truth and unfailing principles that must be followed for eternal salvation, in a strict division of humanity between the righteous who will be rewarded by God and the evil doers, in the necessity of belonging to one fundamentally true religion in order to lead the best and most meaningful life, in the superiority of one’s religious teachings over the findings of science and over the religion of others, and in the final redemption of only the followers of one’s religion

   This approach opens up the possibility of different fundamentalisms related to different religions. See the next point.

5. In Koopmans’ work the scripture plays in important role in assessing if a person is a fundamentalist or not. The problem here is that many, but surely not all, Muslims believe that the Qur’an is God’s word and therefore the truth and infallible. This makes questions about that aspect not specific enough to differentiate between fundamentalist beliefs and other beliefs. Furthermore if they do believe in this principle they may still vary in how strongly they adhere to the belief in the inerrancy of the Qur’an, the completeness of Islam and its superiority over all other religions. Furthermore if believing that the scripture is absolute and true makes one a fundamentalist, then how are we going to research fundamentalism among, let’s say, Buddhists and Hindus? I’m not saying that it does not matter, but I’m saying that the particularities of one’s religion and one’s religious practices matter in determining the items of the scale. Koopmans’ use of the term applies mainly to scriptural faiths with their preoccupation with doctrine and creed often shapes the debates and interpretations. In Islam this often pertains to interpretation of the Qur’an and hadith, in the Protestant Christianity on how to read the scripture whereas in Catholic Christianity the role of the Church is much more important. These differences I think do matter if one wants to measure fundamentalism.
6. Of course these considerations do not challenge the strong correlation that is found with outgroup hostility. It only questions if it is fundamentalism among Muslims that so strongly correlates with outgroup hostility.
7. With regard to both fundamentalism and outgroup hostility there I wonder if the issue of acquiescence bias plays a role here since all questions lean to approving fundamentalism and out-group hositility. For that, and its related qualification, I refer to Eric Tillman‘s comments.
8. The findings with regard to Islamophabia are lower than in many other studies. This could be related to the stronger wording that is used for Islamophobia (stronger than in the case of anti-semitism). See Cas Mudde‘s comments for that (you can find them in Dutch at Stuk Rood Vlees).
9. All of the statements in the survey had three categories: „I agree“, „I disagree“, and „I neither agree nor disagree.“ But doesn’t this paint a rather black and white image of the attitudes of people? If one regards God’s will as more important that human laws, what does that actually mean? That one completely rejects human laws or that one thinks God’s will is better but that one also fully agrees with human laws?

Fundamentalism and hostility

Koopmans’ conclusion are much more nuanced than many of the statements in the media albeit that there are large differences in media reporting as well (see Cas Mudde’s article for examples). He emphasizes that religious fundamentalism is not the same as support for, or the cause of or engagement in violence and that in the end Muslims constitute only a small minority of Western Europe: “the large majority of homophobes and anti-semites are still natives.” Nevertheless, I do have some questions about the conclusion as well:

1. He warns that: “religious fundamentalism is very likely to provide a nourishing environment for radicalization.” Yes maybe, maybe not. The problem is that he does not substantiate this claim from his own research nor with that of others.
2. Koopmans rejects the idea that fundamentalism is “a reaction to exclusion by the host society’ since they found the lowest levels in Germany “where Muslims enjoy fewer religious rights than in any of the other five countries’. Conceptualizing exclusion by focusing on religious rights is important as it does give some indication of institutionalized exclusion. It is only one however but he does not seem to use any other indicator. Exclusion can, and should, be measured also by looking at the debates in media and politics and as important the perception of these debates among Muslims. These debates do not only pertain to Muslims as Muslims but, in the Netherlands anyway, also to Moroccan-Dutch people for example during the so-called Moroccans-debate earlier this year in media and parliament. Furthermore it may be the case that religious rights of Muslims in the five countries are safe-guarded but they can, and are, limited by national and local authorities. But perhaps more importantly, and I’m speculating here, is the fact that there is a debate about these rights. For example, yes Muslims are allowed to construct their own mosques but when a new one is built it often leads to heated debates. Something we do not see so much in the case of Christians (with in the Netherlands the notable exception of orthodox Christians and their right not to vaccinate their children against polio). The content of these debates may not be so important as the fact that everytime there are debates which may lead people to the conclusion that their basic religious rights are threatened.
3. Furthermore what researchers and others who state that fundamentalism has nothing to do with exclusion often forget, is that fundamentalist preachers often portray the world as if it is engaged in an eternal struggle of good against evil in which the bearers of the ‘true’ religion are the victims. Every realistic or less realistic token of exclusion is blown up to huge proportions as being part of and the result of the forces of evil who are against them. Real or imagined exclusion (whatever the difference is) is therefore always part of fundamentalism.
4. See Jan Jaap de Ruiter‘s comparison with the findings of other surveys. (Also in Dutch).

So what does that all boils down to? I’m not sure. That fundamentalism correlates strongly with outgroup hostility is not surprising and let’s face it most European countries have a policy that aims to counter fundamentalism so if fundamentalists think others are out to get them, they do have a point. Moreover since European secularism makes a distinction between ‘good’ religion and ‘bad’ religion (and fundamentalism of course being the latter) they are at least often the topic of political debates and policies. The high levels of outgroup hostility (related to fundamentalism or something else) among Muslims are troublesome of course. As they appear to be in line with other research among European Muslims and other Europeans it shows that these six countries still have a long way to go to combat racism, anti-semitism, homophobia and islamophobia and that it is a complicated fight. But is it really fundamentalism what the researchers have found, or something else?

Of course part of my comments come about because I’m an anthropologist. Koopmans appears to regard fundamentalism as a matter of theology, an attachment to absolute beliefs resulting in particular attitudes, my thinking starts where he ends: not only about general patterns of what people are believing, but also how they believe, what and how they are practising their faith and how it is related to different sources, social relations and socio-political contexts that reveal something about the nature of people’s religiosity.

1 comment.

De Impact van Etnisch Profileren

Posted on December 8th, 2013 by martijn.
Categories: islamophobia, Multiculti Issues.

Etnische minderheden worden er bij politiecontroles vaker uitgepikt dan ‘witte’ Nederlanders. Niet omdat ze iets gedaan hebben maar vanwege hun huidskleur of etnische afkomst. Dat is etnisch profileren en het feit dat ‘witte’ Nederlanders hier geen last van hebben en zich hier, voor zichzelf, niet druk over hoeven te maken is wit privilege.

Voor het rapport Gelijkheid onder druk: de impact van etnisch profileren vroegen Amnesty International en Open Society Justice Initiative aan Nederlandse mannen van verschillende etnische afkomst: Wat betekent het om te worden onderworpen aan etnisch profileren door de politie? Hieronder kun je hun reacties bekijken.

In dit filmpje het verhaal van Sidney Mutueel, hoofdinspecteur van politie in Rotterdam.

‘Op het moment dat ik mijn uniform uittrek ben ik een burger… en dan word ik door mijn eigen collega’s staande gehouden en dan word ik op een hele brutale, onvriendelijke manier benaderd en dat doet iets met me.’

Zie HIER voor de rest van de filmpjes.

0 comments.

Mantra of Rage – Ashin Wirathu and violence against Muslims in Burma

Posted on November 10th, 2013 by martijn.
Categories: islamophobia.

Recent violence between Muslims and Buddhists in Burma left more than 60 Muslims dead. Some people claim the anti-Muslim attacks are being organised in an attempted threat to undermine Myanmar’s transition to democracy.

In a Dateline Special from Myanmar, Evan Williams looks at graphic footage of Muslims being attacked and their neighbourhoods torched.

And he asks if the anti-Islamic teachings of a quietly spoken Buddhist monk could be behind the increasing tension.

Ashin Wirathu once described himself as the Buddhist Bin Laden, and in an interview with Evan, he blames Muslims for the violence and voices concern that they will take over Myanmar.

But with support in high places and an increasing following, could his views end up having an impact on the crucial 2015 elections?

WATCH – Click to see Evan’s story from Dateline’s Myanmar Special.

EXTRA – Follow the links under ‘resources’ on the right-hand side of the page for more on Ashin Wirathu and academic Maung Zarni, who’s been studying Wirathu’s following.

REPLAY – Look back at Dateline’s stories from Myanmar over the past few years, while the country has been undergoing huge change.

Text taken from SBS Dateline and modified.

1 comment.

Welkom in Eurabia III: Islamofobie

Posted on November 2nd, 2013 by martijn.
Categories: Activism, Islam in the Netherlands, islamophobia, Multiculti Issues, Notes from the Field, Public Islam.

Op 18 oktober vond de islamofobieconferentie in Amsterdam plaats, georganiseerd door Euro-Mediterraan Centrum voor Migratie en Ontwikkeling (Emcemo) en het Collectief Tegen Islamofobie en Discriminatie (CTID; een initiatief van Emcemo). Ik kon alleen ‘s middags, maar had de eer om één van de workshops te mogen voorzitten. In het ochtendprogramma waren er maar liefst zeven sprekers (wat mij echt veel te veel lijkt) onder wie Ineke van der Valk (onderzoeker en schrijver van Islamofobie en Discriminatie, Universiteit van Amsterdam/MDRA Amsterdam). U kunt haar lezing terugvinden bij Republiek Allochtonië. Jan Jaap de Ruiter was ook aanwezig en zijn verslag staat op NieuwWij: islamofobiedebat zonder islamofoben. Inderdaad waren er geen islamofoben aanwezig. Geen idee waarom, maar wat mij betreft een prima ding. Je gaat ook geen racismedebat voeren en vervolgens racisten uitnodigen. Dat wil niet zeggen dat er geen kritiek op de term was. Die was er zeker wel; in ieder geval in de workshop die ik leidde met als experts Ineke van der Valk en Ties Prakken (Emeritus-Hoogleraar Strafrecht aan de Universiteit van Maastricht. Advocaat in 2010-2011 rechtszaak tegen Geert Wilders).

In mijn workshop waren er dus wel degelijk vraagtekens over de term en ook over de oorzaken ervan. Ik zet eerst een paar aspecten op een rij.

Islamofobie bestaat

Ik hanteer hier een eigen definitie (mede ontleend aan een recente expertmeeting) dat islamofobie gaat om een reactie tegen mensen die beschouwd worden als buitenstaander en tegen een negatieve generaliserende en essentialistische definitie van islam die leidt tot een rationalisering om moslims op een bepaalde manier te onderscheiden van anderen. Hier zitten dus drie stappen in:

1. Ondanks dat Nederland al eeuwen een geschiedenis heeft met islam, wordt de islam door velen (ook door moslims overigens) nog steeds beschouwd als iets van buiten. Dit heeft weliswaar natuurlijk vooral te maken met het feit dat het gros van de moslims in Nederland bestaat uit voormalige gastarbeiders en hun nazaten, maar laten we wel wezen die zijn hier toch ook al weer enkele generaties. Tegelijkertijd is dit gebaseerd op, en wordt er een definitie gemaakt van islam die vooral bestaat uit: geweld, intolerantie, vrouwenonderdrukking, strevend naar dominantie, enzovoorts. Allemaal zaken die de meeste mensen negatief vinden en waarbij men er (in het geval van islamofobie) vanuit gaat dat moslims dat tot op zekere hoogte allemaal onderschrijven simpelweg vanwege het feit dat dit in de Koran zou staan, of in andere geschriften of door schriftgeleerden en predikers verspreid worden. Moslims die dat niet zouden onderschrijven zouden geen praktiserende moslims zijn (maar nog steeds moslim) en/of uitzonderingen op de regel. Terwijl mensen en hun daden die dat beeld bevestigen worden gezien als de regel.
2. De nadruk op die essentialistische definitie leidt ertoe dat we moslims zien als alleen moslim op een negatief beeld van islam. Moslims en/of islam zouden dan de typische Nederlandse waarden en normen en sociale cohesie bedreigen omdat ze dat negatieve beeld aanhangen. Natuurlijk weet iedereen ook wel dat dat niet per definitie zo is, maar dat kun je nou eenmaal niet altijd van tevoren zien en weten, dus zitten eigenlijk alle moslims in het verdachtenbankje. Wel wordt er hier een onderscheid gemaakt tussen radicale moslims en liberale/gematigde moslims in een poging islam zodanig te incorporeren dat het passend is bij de Nederlandse samenleving. En dan wordt niet de samenleving van de Hells Angels, de SGP of de boeren bedoeld, maar een seculier-christelijk ideaalbeeld van de Nederlandse samenleving waarin de centrale waarden draaien om seculier liberale vrijheden en seksuele vrijheden. En omgekeerd; precies die vrijheden zouden onder druk staan door moslims (in het algemeen of door de radicalen). Wanneer men de opvatttingen van de Hels Angels of SGP aanhoudt, zal men eerder radicaal genoemd worden (hetgeen bij SGP en Hells Angels natuurlijk niet gebeurt).
3. De uitkomst kan verschillend zijn. Een integratiebeleid dat eigenlijk alleen maar over moslims gaat tot een radicaliseringsbeleid dat specifiek over radicale moslims zou gaan, de politieke retoriek van Wilders, de nepwetenschap van Geenstijlcolumnisten Annabel Nanninga en Hans Jansen, uitsluiten van moslima’s vanwege hun hoofddoek, tot gewelddaden tegen moslims en hun instituties.

Islamofobie kan dus betrekking hebben op allerlei uitingen, maar ook op oude en bestaande structurele aspecten van een samenleving zoals ongelijkheid, de regeling van religie, beleid, machtsverschillen, de representatie van geschiedenis, taalgebruik, enzovoorts.

De geschiedenis van islamofobie

Het oudste werk voor zover bekend, dat de term islamofobie gebruikt is het boek uit 1910 van Alain Quellien La politique musulmane dans l’Afrique Occidentale en het artikel van Maurice Delafosse, L’état actuel de l’Islam dans l’Afrique occidentale française (Revue du monde musulman, vol. XI, n°V, 1910, p. 57). Vaak wordt ook verwezen naar het boek uit 1918, Het leven van Mohammed – de Profeet van God, van Etienne Dinet en Sliman Ben Ibrahim. Zij gebruikten het in dit werk en latere werken om de vijandigheid van Europa tegenover islam te bespreken en de rol die ‘islamofoben’ zoals tal van missionarissen en Gladstone, Cromer, Balfour en de aartsbisschop van Canterbury speelden. In het Engels duikt de term voor het eerst in 1925 op (Stanley A.Cook, Chronicle. The history of religions, Journal of Theological Studies, n°25, 1924, p. 101-109, zonder verwijzing naar de Fransen) en later weer in 1976 (Georges C. Anawati, Dialogue with Gustave E. von Grynebaum, International Journal of Middle East Studies, vol. 7, n°1, 1976, p. 12). Er is dus geen sprake van dat de term islamofobie een recente term is gelanceerd door Iraanse fundamentalisten, de moslim broeders of de Organisatie Islamitische Conferentie (OIC) zoals wel eens gesuggereerd wordt (zie ook “Islamophobie”: une invention française).

Alleen het gebruik van de term is niet voldoende natuurlijk. De geschiedenis van racisme is immers ook ouder dan de term racisme. Dit betekent dat islamofobie ook geanalyseerd kan worden als een historisch fenomeen en wel één die nauw verbonden is met de geschiedenis van racisme, anti-semitisme en het idee van Europa als wit continent. In verschillende vormen is er van de tijd van de kruistochten, Martin Luther, Johannes Calvijn, Kant, Karl Barth een lijn te ontwaren waarin moslims/islam als de grote Ander zijn neergezet. In de tijd van het kolonialisme en de opkomst van het nationalisme zijn er in alle delen van Europa verschillende ideologische repertoires ontstaan waarin de figuur van de ‘slechte moslim’ een grote rol speelde.

Islamofobie en ‘ras’

Wanneer we naar de geschiedenis kijken zien we ook gelijk dat racisme nooit alleen gebaseerd was op fenotypische elementen (uiterlijkheden die aan een ‘ras’ worden toegeschreven), maar ook altijd een cultureel en religieus element heeft gehad. ‘Moslim’ is dan als sociale categorie weliswaar niet zomaar vergelijkbaar met ‘zwart’, maar dat geldt ook voor de categorie ‘joods’ die pas na lange tijd is verworden tot een ogenschijnlijk biologische categorie. Bij anti-semitisme is het religieuze element ook nooit verdwenen, maar hoogstens gemaskeerd door de nadruk op ‘ras’. Bosnische Moslims werden ‘etnisch gezuiverd’ nadat ze steeds meer werden gezien als aparte raciale groep door mensen die fenotypisch, cultureel en taalkundig gezien gelijk waren. Niemand die zich druk maakte over hoe vaak een Bosnische Moslim naar een moskee ging: men werd op basis van afstamming gecategoriseerd als Moslim. Dit heeft ook consequenties dus voor het argument dat islamofobie geen racisme kan zijn, omdat religie geen ras is. Dan vergeten we dus dat a) een ras niet bestaat maar een sociale constructie is die we zelf maken en b) ras nooit alleen om ‘kleur’ gaat.

Dat argument (dat religie geen ras is) dat religie iets vrijwilligs is, iets dat je kiest, past mooi bij een hedendaagse secularistische opvatting over religie waarbij religie steeds meer wordt gereduceerd tot een privekeuze en een mening, maar is slaat volslagen de plank mis. Mensen kunnen religie ervaren als iets diepgaands, doorleefds; iets dat je niet zomaar van je kunt afschudden. Het meest interessante voorbeeld is misschien nog wel van Nadia Ezzeroili die een indrukwekkend stuk in Vonk schreef over afscheid van God; zowel afvalligheid en moslim zijn, zijn diepe ervaringen die geestelijk en lichamelijk beleefd en geïnternaliseerd worden. Het is niet iets wat je zomaar van je kunt afschudden; al helemaal niet wanneer je als kind in een gelovig gezin geboren bent. Daar kies je immers ook niet voor en je ouders, je directe omgeving en de wijdere omgeving beschouwen je dan ook als moslim, jood, christen of hindoe als je ouders dat ook zijn. Verder kiest ook niemand ervoor om in een samenleving te wonen waarin de buitenwereld je voortdurend het etiket moslim opplakt of je nu wil of niet. Er is ook geen moslim die zeggenschap heeft in de definities van de overheid of media over wie een moslim is.

Islamkritiek

Een argument dat sterk naar voren kwam in mijn workshop is dat de term islamofobie niet gebruikt mag worden om kritiek op de islam onmogelijk te maken. Dit is een argument dat we vaker horen en dat uitgaat van een tegenstelling tussen islamofobie en vrijheid van meningsuiting. Dat laatste is echter geen leeg absoluut begrip, maar een die een specifieke invulling heeft gekregen in de politieke geschiedenis van ons land. Die invulling is gepaard gegaan met beperkingen onder meer op het terrein van copyright, smaad, laster, haatzaaien, (vroeger) blasfemie en opruiing. Daar hoeft het aanpakken van islamofobie dus helemaal niet haaks op te staan; beperkingen zijn inherent aan de vrijheid van meningsuiting. Islamkritiek is heel goed mogelijk zonder over te gaan op islamofobe redeneringen. Dus zonder generalisaties, zonder uit te gaan van een causale relatie tussen een eigen definitie van islam en het handelen van moslims, zonder uit te gaan van moslims als buitenstaanders of exceptionele categorie mensen. Die islamkritiek bestaat overigens ook, maar dan niet systematisch in Nederland.

Daarnaast kwam het argument naar voren dat Marokkanen/moslims ook de hand in eigen boezem moeten steken en aan hun eigen problemen moeten werken omdat die (mede) aanleiding geven tot islamofobie. De stelling van Jan Jaap de Ruiter en Carel Brendel dat er geen islamkritische geluiden te horen waren en er geen vraagtekens werden gezet bij het begrip islamofobie of hoe dat gebruikt wordt, klopt dan ook niet. Althans niet voor mijn workshop. Daar was voortdurend het punt te horen, met name vanuit de oude seculier-linkse hoek onder Marokkaanse Nederlanders, dat er problemen zijn en de moslims / Marokkaanse Nederlanders hun eigen problemen moeten aanpakken omdat die mede leiden tot islamofobie. Ten dele zal het inderdaad zo werken en er zijn inderdaad mensen (buiten de conferentie) die juist daarom beweren dat islamofobie terecht is want islam is ook gevaarlijk. Of mensen die stellen dat moslims misschien best last kunnen hebben van islamofobie, maar dat is dan hun eigen schuld want moslims doen ook vreselijke dingen. Of mensen die beweren dat moslims nu eenmaal minder rechten hebben omdat er moslims zijn die verschrikkelijke dingen doen.

Nu wil ik niet beweren dat het niet goed is wanneer mensen zelfreflectie toepassen en werken aan hun problemen, integendeel, maar voor de discussie over islamofobie is het mijns inziens irrelevant. Niemand die bij joden gaat stellen, dat joden eerst de hand in eigen boezem moeten steken of aan hun eigen problemen moeten werken om anti-semitisme uit de wereld te helpen. Of die bij racisme tegen zwarte mensen erop gaat wijzen dat er zwarte mensen zijn die misdrijven gaan plegen. Inderdaad er zijn er onder joodse en zwarte mensen ook individuen en groepen die wandaden plegen. Maar er is niemand die erop gaat wijzen dat racisme of anti-semitisme daarom goed of zelfs noodzakelijk is. Dergelijke overwegingen moeten zeker een rol spelen in de analyses van islamofobie, racisme en anti-semitisme, maar dat doet niets af van het feit dat het geen rechtvaardigingsgrond is. De overwegingen moeten meegenomen worden omdat deze een cruciaal onderdeel vormen van islamofobie, racisme en anti-semitisme; ze maken het mogelijk dat mensen onderbuikgevoelens zodanig rationaliseren dat er een aannemelijk argument lijkt (!) te ontstaan om groepen over één kam te scheren en uit te sluiten.

Het lijkt me goed om islamofobie, anti-semitisme en racisme tegen zwarte mensen gezamenlijk aan te pakken; het zijn nu en historisch verwante verschijnselen. De problemen die er zijn om islamofobie als aparte registratiegrond bij discriminatie aangemerkt te krijgen hebben wellicht deels te maken met de complexiteit van het verschijnsel en het gegeven dat uitingen over godsdienst op zich moeilijk aan te pakken zijn. Daarvoor moet dus misschien wat anders gevonden worden. Gelukkig is de wetenschap de laatste jaren bezig met een inhaalslag als het gaat om verdieping van het theoretische debat over het begrip waardoor het daar wat meer uit de politiek-activistische hoek gehaald wordt, maar waardoor er tegelijkertijd ook meer aanknopingspunten zijn om aspecten van dat verschijnsel aan te pakken.

Islamofobie en zwarte piet: zeggenschap

Maar er speelt ook nog wat anders en dat wordt duidelijk volgens mij wanneer we het vergelijken met de discussie over racisme tegen zwarte mensen. De recente discussie over zwarte piet en de verwensingen die daarmee gepaard gaan aan het adres van mensen als Quincy Dario laten (ga terug naar je eigen land) laten zien dat er sprake is van een felle ontkenning bij sommige mensen over het aanwezige racisme; soms geuit op een manier die uitermate racistisch is. Hoe tegenstrijdig het ook mag klinken, veel van deze mensen zijn ervan overtuigd dat zij geen racist zijn, willen ook geen racist zijn, want racisme is iets slechts. Het gaat soms ook om mensen die hardnekkig weigeren om verhoudingen in termen van kleur te zien; juist uit een aversie tegen racisme; men is kleurenblind. En alleen gekken en extremisten zijn racistisch. Dat mag oprecht zijn, het is ook een ontkenning van het feit dat de Nederlandse geschiedenis bol staat van racisme en dat met name blanke autochtone mannen in Nederland voordelen hebben die alleen te maken hebben met het feit dat ze geboren als blanke autochtone mannen. Nederland is er groot mee geworden zeg maar via slavernij en kolonialisme.

Een ander aspect dat een rol speelt is dat het gaat om zeggenschap en wie er onderdeel is van de morele gemeenschap. Voor veel blanke autochtonen horenzwarte mensen en moslims wel tot de Nederlandse samenleving, maar niet bij de categorie ‘ons’. De vraag wordt dan wie bepaalt er in dit land wat Nederlandse tradities zijn, hoe die eruit zien en wat de grenzen van deze tradities zijn? Hier speelt de ‘kleur’ wel degelijk een rol evenals een idee van afstamming ook al zijn de zwarte gemeenschappen al eeuwen onderdeel van Nederland en zijn al die zwarte mensen niet bij toeval en willekeurig aan komen waaien. Het idee is nu dat de ‘wij’ categorie van blanke autochtone inwoners zichzelf ziet als de natuurlijke eigenaar, bewoner van het land Nederland en als de norm en degene die de norm bepaalt (en daarmee bepaalt wie er in en uit de morele gemeenschap staat). De discussie over zwarte piet laat zien dat niet iedereen het daarmee eens en dat geldt ook voor de pogingen van zelforganisaties om islamofobie op de agenda te krijgen.

Verwant daarmee is dat velen onder blanke autochtonen het idee hebben dat juist zij degenen zijn die de minderheid gaan vormen of al zijn. We zien dat ook terug in de discussie over moslims in relatie tot tolerantie. Daarbij is tolerantie veranderd van betekenis. Tolerantie is niet langer iets wat anderen gegund wordt, maar wat anderen verplicht wordt: nieuwe Nederlanders moeten tolerantie accepteren want anders horen ze hier niet. Van iets dat een dominante groep geeft aan een minderheidsgroep, is het iets geworden dat de dominante groep eist van een minderheidsgroep. Daarbij ligt zeer sterk de nadruk op persoonlijke autonomie en de overtuiging dat de Ander, ic de moslim, persoonlijke autonomie veel minder waardeert en zijn waarden wil opleggen aan de autochtone Nederlanders, niet-moslims. De vertaling naar zwarte piet lijkt me hier eenvoudig. De racisme/islamofobie kaart wordt dus al snel ervaren als een manier van buitenstaanders om hun wil op te leggen op een moment dat blanke autochtone Nederlanders in de verdrukking zouden zitten. En vergis je niet, autochtone blanke Nederlanders zitten ook in het nauw, maar de vraag is of dat niet meer te maken heeft met processsen als mondialisering (EU, migratie), individualisering, terugtrekkende overheid, minder vertrouwen in de overheid en bezuinigingen. En dat alles geldt net zo goed voor zwarte Nederlanders en/of moslim Nederlanders.

Tot slot

De activiteiten van de laatste tijd rondom het thema islamofobie staan in het teken van pogingen om voor elkaar te krijgen dat islamofobie een aparte registratiegrond wordt bij discriminatie zoals dat ook het geval is bij anti-semitisme. Het moge helder zijn dat de afwegingen hierboven nauwelijks een plaats hebben bij die registratie. Het moet gaan om juridisch duidelijke gevallen van islamofobie die aantoonbare schade met zich meebrengen en/of een gevaar voor de openbare orde leveren. Dat is maar een klein aspect van islamofobie en kan alleen maar betrekking hebben op islamofobische uitingen en niet op de islamofobische structuren in beleid en samenleving. Dit wil niet zeggen dat men deze pogingen maar moet laten varen (integendeel), maar het betekent wel dat dit slechts één deel van de aanpak van islamofobie kan zijn. Uiteindelijk gaat het hier ook om macht. Zijn het de blanke, seculiere/christelijke autochtonen die bepalen wat de Nederlandse samenleving is, waar de grenzen van de vrijheden liggen of zijn de opvattingen, grieven en historisch bepaalde posities van zwarte mensen en moslims gelijkwaardig?

Eerder in de serie Welkom in Eurabia:

Deel 1: Voor een islamisering van de samenleving

Deel 2: De Protocollen van de Wijzen van Mekka

4 comments.

Impressie van een islam van Nederland in debat

Posted on October 16th, 2013 by martijn.
Categories: Activism, Islam in the Netherlands, islamophobia, Multiculti Issues, Notes from the Field, Public Islam.

Het voorafje

Het debat in De Balie was natuurlijk al begonnen voordat het begonnen was. De commotie over de gescheiden plekken voor vrouwen die, op verzoek van die vrouwen, geregeld waren door De Balie was groot. De Balie heeft hier onhandig gecommuniceerd. Aan de andere kant, men had kunnen communiceren tot men een ons woog; voor sommige criticasters was dit een vorm van islamisering of zelfs shariaisering. En dat nog wel in De Balie, de tempel van de vrijheid van meningsuiting. Ook onder moslims leidde het tot beroering: moesten déze moslims met déze arabist in debat? Drie extremen dat kan tot niets leiden, was de mening onder velen, temeer omdat, zo vond men, ze het alledrie eens zijn over het gegeven dat islam en Nederland niet zomaar compatible zijn. Jongerencentrum Argan zette een tegendebat op. Zie HIER voor het verslag van Jan Jaap de Ruiter.

Uiteindelijk bleven de speciaal voor deze vrouwen gereserveerde stoelen onbezet. Wellicht had men gezien de commotie eieren voor hun geld gekozen of vond men de afscheiding met mannen toch niet voldoende.

Ik was voor de verandering eens ruim op tijd (ja, ik doe echt mijn best mijn leven op dit punt te verbeteren) en genoot van een kopje koffie in De Balie. Na even een praatje gemaakt te hebben met Hans Jansen, O. en met Ibrahim Wijbenga ging ik bij de ingang nog even wat bekenden groeten. Daar werd ik vervolgens bij gestoord door Tom Staal van Powned; zoals de redactie daar al lang weet (want dat heb ik keurig uitgelegd aan een mevrouw van de redactie al een jaar of zo terug) praat ik niet met Powned. Niettemin drong Tom Staal zich toch op en vroeg of ik wat wilde zeggen. Mijn antwoord was dus ‘nee’ en daar nam hij geen genoegen mee. Ik móest uitleg geven. Mijn uitleg is ‘daarom’ want ik blijf mezelf natuurlijk niet herhalen. Daaropvolgend wist hij ongeveer tien keer te melden dat dat slap was van mij. Gelukkig reageerde hij dus heel gevat.

Bij het begin van het debat was er een klein opstootje omdat enkele moslims aan het bidden waren. Volgens directeur Yoeri Albrecht was dat hinderlijk zo in de gang en is De Balie ook geen gebedshuis. Dat laatste maakt voor het islamitisch gebed niet veel uit, maar ok. Ik heb het niet gezien, maar hij maakte er een einde aan. Bidden voor de ingang van de zaal of in de gang lijkt me ook niet verstandig in ieder geval, los van of het nu wel of geen provocatie is. Volgens mij was er ook een moskee in de buurt. Ik heb er verder weinig over gehoord, dus ik heb niet het idee dat men daar verder heel boos over was. Zie het verslag van AT5. Ik vraag me overigens af of het gebed echt verstoord werd; wat ik begreep waren ze klaar met het gebed maar ik kan me vergissen.

Moeilijke debatten

De speciale stoelen voor de dames blijven leeg. Foto via @ananninga

Albrecht opende het debat en stelde dat moeilijke debatten in De Balie thuishoren. Hij gaf daarna het woord aan Van Praag; de uitgever van de boeken van Hans Jansen. De opzet van het debat was vrij helder; Van Praag stelde vragen / legde stellingen voor aan Okay Pala en Abdul-Jabbar van de Ven op basis van wat Hans Jansen over islam geschreven heeft en Hans Jansen mocht toelichting geven en reageren op beiden (en zij weer op hem natuurlijk). Daarmee stonden Pala en Van de Ven eigenlijk al 1-0 achter omdat het debat zo het karakter kreeg van mensen te verantwoording roepen. De heren probeerden zich daar wel uit te worstelen door af en toe de aanval te kiezen. Zo stelde Abdul-Jabbar van de Ven dat hij toen hij in Nederland landde al hoorde over het gedoe van die plaatsen voor vrouwen en hij dacht: “Op het moment dat ik voet zette in Nederland, hoorde ik van de stennis rond dit debat en ik dacht: typisch Nederland, dat kleinzerige gedoe.”

Abdul-Jabbar van de Ven kreeg als eerste de vraag die vrij aardig aangaf in welke toon we de rest van dit debat moesten zoeken, namelijk of God eigenlijk niet vrouwelijk is. Van de Ven gaf aan dat dit een onzinvraag was aangezien God niet menselijk is, geen menselijke eigenschappen heeft en dus ook niet op die manier vergeleken kan worden.

De discussie ging vrij snel over islam en democratie en over sharia en democratie en de ambities die de islam daarbij zou hebben (van dergelijke soortgelijke phrases moeten we echt eens af; het is niet de islam die iets doet. het zijn moslims die iets doen, of niet doen.). Volgens Pala is zijn organisatie Hizb ut Tahrir (HuT) niet bezig met het invoeren van sharia in Nederland en Van de Ven wees erop dat het invoeren van de sharia complex is en dat mensen beter eerst bij zichzelf kunnen beginnen alvorens een shariastaat te claimen. Hans Jansen stelde dat sharia in feite een license to kill is voor moslims ten opzichte van niet-moslims en dat de rechten die ongelovigen hebben onder sharia geen rechten zijn, maar gunsten. Volgens hem zijn ongelovigen dus niet beschermd zoals de situatie in Egypte laat zien. Van de Ven komt daarop met islamitische bronnen die het ongelijk van Jansen moeten aantonen en in ieder geval laten zien dat het inderdaad complexer is dan hij stelt. Onder moslims kan dit op bijval rekenen van velen (maar niet allemaal), maar voor de rest van het publiek is dit niet erg overtuigend.

Als het gaat om democratie is de situatie volgens Pala vrij helder: islam en democratie horen niet samen. Hij stemt dan ook niet. Opvallend genoeg is de Hizb ut Tahrir een politieke partij, maar volgens Pala niet één zoals we dat kennen van het Westerse democratische systeem. Volgens hem hebben moslims de politiek ook niet nodig. De voorzieningen die moslims nodig hebben zijn er in Nederland en die zijn er gekomen ondanks de politici. De nuances die Van de Ven en Pala aanbrengen zijn nauwelijks besteed aan het publiek; althans niet aan een deel van het niet-moslim publiek dat tegen islam als geheel is. Sterker nog men vond dat Pala en Van de Ven daarmee om de hete brij heen draaiden, niet eerlijk waren en niet lieten zien zoals het echt was. Dat was ook voortdurend het punt van Hans Jansen. Hoewel hij zijn geloofwaardigheid in de wetenschap al lang is kwijt geraakt door de eenzijdige en soms zelfs verdraaide weergave van de realiteit in zijn boekjes, staat hij bij een islamofoob publiek nog steeds in aanzien. Tegenwoordig is hij columnist bij Geenstijl; inderdaad dezelfde site waarvan Annabel Nanninga (nadat Telegraaf erover publiceerde) een boosmakertje bakte over de gescheiden plekken voor vrouwen in De Balie.

Identiteit & Ideologie
Op een gegeven moment stelt Van Praag de vraag aan Pala en Van de Ven of zij zich Hollands voelen; de vraag is nadrukkelijk niet voor Jansen. Dat kan alleen verklaard worden door het gegeven dat Jansen geen moslim is hetgeen aardig de insteek van deze voorzitter liet zien. Als hij neutraal was geweest en niet de boekverkoper van Hans Jansen had hij ook hem die vraag gesteld. Van de Ven maakt duidelijk dat hij zich ziet als Hollands, maar ook als wereldburger en dat hij zich mede door het debat in Nederland niet thuis voelt. Manchester, waar hij woont, is op dat punt beter stelt hij.

Vervolgens gaat het in debat in de richting van shariaenclaves (het voorbeeld van de Schilderswijk wordt genoemd; ja het gaat echt alle kanten op). Op momenten dat het debat dreigt te gaan over alles wat buiten Nederland plaatsvindt, wijzen Pala en Van de Ven dat af: “Dat is niet het onderwerp.” De voorzitter wil toch graag echt weten wat moslims nu idealiter nastreven. Dat zijn er nogal wat: ruim 1.000.000.000 maar ok, het gaat om Pala en Van de Ven natuurlijk. Beiden maken duidelijk dat de ideale situatie volgens hen is dat islam overal regeert. Dat is toch ook logisch zegt Van de Ven, iedereen wil toch dat de eigen ideologie overal geldt? “Het Westen doet dat ook, met leugens en geweld. Denk aan de oorlog in Irak.” Het is niet zo stelt hij dat als je verklaart tegen democratie te zijn, dat je dan voor dictatuur bent. Dat gaat er, zo stelt hij, van uit dat democratie vrij is van onderdrukking hetgeen natuurlijk niet zo is verklaart hij met een verwijzing naar de situatie van zwarte burgers in de VS in het verleden.

Foto via O.

Waarheden
Volgens Hans Jansen zijn de nuances die Van de Ven en Pala aanbrengen, geen nuances, maar leugens. Bijvoorbeeld wanneer het gaat om Syrië. De rebellen daar willen volgens hem sharia. “Dat mensen daar niet voor uit willen komen en zich ervoor schamen is begrijpelijk met zo’n verschrikkelijk systeem, maar van jullie verwacht ik meer.” Pala wil niks zeggen over Syrië maar wel wil kwijt dat het vertrek van Nederlanders naar Syrië om daar te vechten niet de aanpak van HuT is. De stichting van het kalifaat dient volgens hem te gebeuren als een intellectuele en politieke onderneming, maar niet met kogels. Als iemand wil gaan, dat is tegen onze methode, maar dat is zijn vrijheid. En als het van de Nederlandse staat mag, wat is het probleem dan?

“Beperkingen (die Van de Ven en Pala aanbrengen voor het verwezenlijken van sharia zoals haalbaarheid en draagvlak en de verschillen tussen moslimlanden en niet moslimlanden, MdK) van plaats en tijd zijn uitsluitend van tactische aard. Jullie zijn bang om eerlijk te zeggen wat jullie willen. Zo wordt het slaapverwekkend.” stelde Hans Jansen. Tactiek is inderdaad niemand vreemd, maar dat toepassing van islamitische principes ook volgens het begrip dat Van de Ven en Pala hebben in een niet-islamitische omgeving complex en genuanceerd is (zoals zij benadrukten) was niet wat het publiek wilde horen. Dat kwam ook naar voren in het onderwerp geloofsafval; een punt dat Jansen al eerder naar voren had gebracht. Pala en Van de Ven zijn het erover eens dat dat tegen de islam is. Van de Ven stelt dat je in Nederland zo iemand adviseert en die persoon gaat dan zijn of haar eigen weg. Pala vult aan dat dit het probleem van de persoon in kwestie is hier, zijn keuze.

Zaalvragen
Vervolgens is de zaal aan bod hetgeen leidt tot nog meer verwarring en hak op de tak gedoe dan al het geval was. Joods-christelijk pastor Ben Kok stelt dat als islam vrede is, hoe het dan kan dat er overal geweld is met moslims (voor een preciezere uitleg zie zijn site). Van de Ven stelt daarop dat we spreken over islam en niet over moslims. Kijk ook naar Engeland zegt hij en hoeveel moslims daar vast zitten. ‘Maar niet omdat ze moslim zijn’ roept iemand uit de zaal. Niet geheel onterecht wordt dat bestreden door Van de Ven.

Ook Maiwand al-Afghani komt aan bod en begint een lang betoog. Na een uitgebreide begroeting waarin hij onder andere moslims vrede wenst, reageert Van Praag direct door te stellen: “Dus mij wens je geen vrede toe?”. Maiwand Al Afghani stelde verder onder meer: “Wij moslims moeten niet bang zijn om de waarheid te zeggen. We moeten de zaken niet verdraaien. Wij willen het liefst op vreedzame wijze de islam laten domineren. Net als de profeet dat aanvankelijk ook deed. Maar op een gegeven moment werd hij gedwongen tot de jihad.” Hij zei nog veel meer, maar zijn lange verhaal leidde tot ongenoegen en ongeduld bij veel aanwezigen onder wie Annabel Nanninga die riep dat hij naar huis moest gaan. Ik denk dat velen daardoor de crux van zijn betoog misten en ook de zware lading ervan. Ik ga er hier niet verder op in. In zijn antwoord wijst Van de Ven Maiwand op het belang van goede manieren en vraagt hij zich af hoe lang Maiwand de islam al bestudeert: “Laten we het anders zeggen, dat ik na jaren van studie tot ander inzicht kom.” Hans Jansen herhaalde zijn eerdere opmerking dat hij zich ook zou schamen voor een gedachtegoed als dat van shari’a. Hij vond het wel wat laf was dat als Pala en Van de Ven, er omheen blijven draaien. Volgens mij was dit zo ongeveer het moment dat Van de Ven en Pala het debat lieten voor wat het was. De lichaamstaal van Van de Ven sprak in deze boekdelen volgens velen: die kwam ongeïnteresseerd over volgens sommige moslims en niet-moslims. (Zie het verslag van Maiwand Al Afghani).

Op een gegeven moment, ben even kwijt hoe, gaat de discussie over het doden van ongelovigen. Van de Ven stelt dat Jansen alles uit de context haalt waarop Pala de hele context van het vers aanhaalt. Eerder had Van de Ven ook al de islamitische bronnen gebruikt (hadith) en de toehoorders gevraagd of die betrouwbaar waren (de hadithverzamelingen); waarop diverse moslims in het publiek dat beaamden. Ibrahim Wijbenga kwam terug op de verwerping van democratie en de stelling dat moslims de politiek niet nodig hebben. ‘Hoe wil je dan moslims een stem geven tegen de PVV’? zegt hij. ‘Wat heb jij dan bereikt’ riposteert Pala.

Na Al Afghani is er nog iemand uit het publiek die een statement wil geven (nadat iemand had gepleit om het nu eens eindelijk over het thema de toekomst van de islam te hebben). Volgens mij maakte deze man het statement namens een groepje autochtone niet-moslims in het publiek en hij stelde dat hij ervan overtuigd is na dit debat dat hij geen sharia wil en dat sharia betekent het aanvallen van niet-moslims. ‘Sharia is eeuwige broedermoord’. Hetgeen Pala verleidt tot het antwoord: ‘U weet inderdaad niet veel van islam.’

Een vrouw uit het publiek stelt vervolgens de vraag wat haar toekomst onder sharia is aangezien zij getrouwd is met een vrouw. Pala en Van de Ven geven daar niet echt antwoord op wat op afkeuring van een deel van het publiek kan rekenen. Hans Jansen wijst er nogmaals op dat sharia een ‘suprematie ideologie’ is waarna Van de Ven stelt dat de toekomst van islam in Nederland een ander thema is dan de toekomst van Nederland onder islamitische dominantie.

Pala brengt dan een belangrijk punt aan de orde: “De toekomst van moslims in Nederland is een beter onderwerp. Wij zijn minderheid en wij vragen of jullie nog met ons willen samenleven?” Volgens Hans Jansen kan dat niet: de intolerantie van de islam kan niet geaccepteerd worden. Maar stelt hij, als moslims zich afkeren van de sharia en niet overal eisen gaan stellen, dan kunnen moslims best hier worden.

Van de Ven stelt opnieuw dat Jansen alleen het, volgens Jansen, negatieve van de sharia belicht en zo alles uit de context haalt. Van de Ven verwijst naar een filmpje van hem op Youtube waarin hij ‘met bewijzen’ aantoont dat Jansen een kwakzalver is. Dat is zo ongeveer het einde van het debat, zeker als enkele moslims weer ‘Takbir!’ en ‘Allahu Akbar!’ roepen. Ik schud nog wat bekenden de hand onder wie Van de Ven en vertrek vervolgens.

Foto via @ananninga

Een paar losse eindjes

Er valt genoeg te zeggen over dit debat. Maar laat ik me beperken tot een paar punten.

• Net als het eerdere debat in De Balie met Haitham al Haddad had dit debat veel weg van het ter verantwoording roepen van radicale moslims en het proberen hen te ‘ontmaskeren’. Dat zorgt voor een debatsetting die bepaalt niet constructief is en het is de vraag of Pala en Van de Ven zich vrij voelden om alles te zeggen wat ze wilden.
• Nuances die werden aangebracht, voorwaarden die werden aangegeven, het toelichten van de context en complexiteit van sharia werden niet gezien als een constructieve bijdrage door Jansen en zijn supporters, maar als om de hete brij heendraaien of zelfs liegen. Waarschijnlijk lieten Van de Ven en Pala ook niet het achterste van de tong zien, maar dat had waarschijnlijk ook te maken met het gegeven dat vanaf het begin een negatieve definitie van islam en sharia aan hen werd opgedrongen door Jansen en de voorzitter en enkelen uit publiek. Beaamde men het punt van Jansen dan zou dat ongetwijfeld leiden tot een ‘zie je wel, dat is islam, ik heb het altijd al gezegd’ effect en tot meerdere eer en glorie van Jansen. Gingen ze er tegenin dan was het ongeloofwaardig of zelfs een leugen. Zowel Pala als Van de Ven konden dat dus nooit ‘winnen’ en daar ging het ook om. Een deel van het publiek was gekomen om de ‘ontmaskering’ van deze radicalen te zien gezien de verzuchting van sommigen wanneer ze nu eindelijk eens de waarheid spraken of in sommige gevallen dat nu eindelijk de waarheid van de islam duidelijk werd. Anderen waren juist gekomen om de ontmaskering van Jansen te zien, maar dat kon amper in de structuur van dat debat. Het gegeven dat Jansen niet werd gevraagd naar zijn identificatie met Nederland en de andere twee wel, geeft goed aan dat het geen debat op basis van gelijkwaardigheid was.
• Het verwijt klonk uit de zaal dat het hele debat helegaar niet over de toekomst van islam in Nederland ging (beterschap). Na enig aandringen zei de voorzitter dat ze daar toch al de hele avond invulling aangaven. Dat was precies wat er gebeurde; er werd een manipulatieve invulling gegeven aan dat (veel te) brede en vage onderwerp. Een invulling die rechtstreeks ontleend was aan de boeken van Hans Jansen. Zonder twijfel hadden beide heren Van de Ven en Pala veel diepgaander kunnen antwoorden op de vragen die hen gesteld werden, maar de complexiteit van de islamitische jurisprudentie op deze gebieden vergt dan wel een lange uiteenzetting. De helft van het publiek was dan waarschijnlijk afgehaakt of had de uitleg weggejoeld. Geen van beide heren is in de valkuil getrapt om dan maar makkelijke oneliners te geven, maar ook ging geen van hen de diepte in. Dat was begrijpelijk. Dan moet je een wetenschappelijke opponent hebben en een publiek dat die discussies snapt en kent. Dat was er niet in De Balie. Het gevolg was wel de begrijpelijke indruk bij veel leken dat de heren om de hete brij heen draaiden. Niet dat de heren logen zoals sommigen suggereerden. Daar is geen enkel bewijs voor geleverd. Niets van wat ze zeiden is in tegenspraak met lezingen of publicaties, maar sommige vragen kunnen niet in enkele seconden met een simpel ja of nee beantwoord worden. Niet dat tegenstanders overtuigd zullen worden door een uitgebreide verhandeling over fiqh, maar bij sommige onderwerpen was dat eigenlijk wel noodzakelijk.
• Dat de heren op de vlakte bleven, betekent wel dat velen in de zaal die niet per definitie pro of anti waren, hun zorgen en vragen eigenlijk niet echt besproken zagen worden. Voor hen was deze avond tijdsverspilling begreep ik van enkelen.
• Juist de aanwezigheid van mensen als Maiwand Al Afghani die Van de Ven en Pala bekritiseerde toont ook aan dat de heren niet zomaar wat kunnen zeggen. Wat ze zeggen daar moeten ze achter kunnen staan (ook al vergt het precieze antwoord meer tijd en uitleg) en verdedigen ook tegen hen die wel (meer of minder) kennis hebben van islamitische jurisprudentie en aanverwante zaken. In mijn interpretatie ga ik er dus vanuit dat wat Van de Ven en Pala zeiden klopt vanuit hun interpretatie van islam.
• Dat er geen livestream van het debat was, is zeer te betreuren. Maar wel begrijpelijk. Juist het voorbeeld van Hans Jansen die inderdaad voortdurend Koranverzen e.d. uit de context rukt, is het voorbeeld van hoe bepaalde uitspraken geknipt en geplakt kunnen worden en verspreid kunnen raken zonder dat ooit nog iemand weet in welke context ze gedaan werden. Aan de andere kant, als de opname gewoon online zou staan, zou daar altijd naar terug verwezen kunnen worden. Niet dat het werkt overigens geen livestream en een verzoek om niet te filmen: Youtube.  Inmiddels heeft ook De Balie het hele debat online gezet. En zie ook DeoVolente dat Van de Ven wil uitnodigen voor een debat.
• Het punt van islam en democratie is een belangrijke. Niet alleen in principieel opzicht, maar ook in pragmatisch opzicht. Ga je als moslim meedoen met het politieke spel met het gevaar ingekapseld te worden door het systeem? Waarbij je zelfs medeplichtig kunt worden aan de misstanden en misdaden die een uitkomst zijn van dat systeem? Maar waarbij je wel degelijke enige invloed hebt? Of blijf je buitenspel staan waardoor je je geweten zuiver houdt, maar waarbij je invloed hoogst waarschijnlijk marginaal is of zelfs averechts werkt aangezien men bang van je wordt en je wantrouwt? Een klassiek dilemma dat bekend is in diverse sociale bewegingen en dat we ook deze avond zagen. Het is jammer dat de discussie tussen Ibrahim Wijbenga en het panel niet meer uitgediept werd; eindelijk ging het ergens over. Niet dat de heren het eens zouden worden, maar islamitisch en ook politiek gezien zijn dit belangrijke onderwerpen en er is het nodige over te zeggen.
• In de zaal zaten duidelijk supporters van de drie panelleden, maar ook anderen. Die anderen zetten deze panelleden vooral weg als extremisten met wie per definitie niet te praten valt. Voor veel niet-moslims in de zaal waren Van de Ven en Pala extremisten, geloofsgekkies en leugenaars; zeker bij degenen die op de hand van Jansen waren en hem zagen als wetenschapper. Onder de moslims zaten er veel die vonden dat Jansen afging, loog en draaide.
• De gespreksonderwerpen waren een recycling van 13 jaar islamdebat is de meest gehoorde kritiek. Dat klopt denk ik wel. Daardoor kon iedereen op bekend terrein blijven en hoefde niemand echt na te denken over de consequenties van het eigen gedachtegoed. Ik denk tenminste niet dat Pala en Van de Ven ook maar één origineel thema hebben gehoord in De Balie. En Jansen natuurlijk al helemaal niet.
• De avond draaide deels om het vraagstuk van pluriformiteit. Hoeveel pluriformiteit kan deze samenleving aan en kan deze samenleving ook moslims aan die een bepaalde structuur principieel en pragmatisch verwerpen en die als moslim zelf ook door anderen fundamenteel verworpen worden? Heeft een islam, zelfs al wordt die politiek-radicaal beleefd, plek in Nederland? En kunnen mensen die moslims en islam per definitie weg willen hebben, wel functioneren in dit land? De vraag naar de toekomst van islam in Nederland is namelijk in zoverre onzinnig dat de islam hier is, al behoorlijk lang en echt niet weg gaat en ook zich ook niet altijd manifesteert als religieuze en politieke voorlieden zouden willen.
• Je kunt je afvragen (en veel moslims op Facebook deden dat ook) waarom Okay Pala en Abdul Jabbar van de Ven meedoen met zo’n debat waarbij van tevoren duidelijk is dat zij degenen zijn die zich moeten verdedigen en verantwoorden.

Tot slot, of het nog niet lang genoeg is, een bloemlezing van de tweets:

13 comments.

In Memoriam Dara Faizi: The Netherlands for the Netherlanders

Posted on October 1st, 2013 by martijn.
Categories: Arts & culture, islamophobia, Multiculti Issues.

Yesterday Afghan-Dutch comedian Dara Faizi died. Only 25 years old he was trying to build himself a career and he already had his own show ‘Gevaarlijke gedachten’. In the spring of 2013 he invented his alter ego Bijan; a refugee from Iran (Faizi was an Afghan refugee) who has always felt like a Dutchman. To accomplish his integration into Dutch society Bijan created a new political party Leefbaar Holland (Liveable Holland – referring to a series of parties with similar names that can be characterised as populist, secular, anti-immigrant). This new party aims to stop immigration to the Netherlands.

The next video is a campaign video for this party. Through this satire Dara Faizi wanted to confront people with their own prejudices and for a short period of time people on social media actually wondered if this party was real or not. Faizi’s campaign was the prelude to the movie Refugees, who need them which appeared in the theaters in the major Dutch cities. In the campaign video Faizi plays with different realities, different discourses and identities, challenging the usual expected and accepted answers to questions such as ‘Who am I’ and ‘What am I supposed to be’.

I never met him in person, but I followed his career and actually used the video a few times in some of the courses I teach. So I guess this is sort of a tribute to him.

The trailer of the film Refugees, who needs them?

7 comments.

De Bom – Een Rekruteringsfilmpje

Posted on September 28th, 2013 by martijn.
Categories: islamophobia, Multiculti Issues.

“Onder welke voorwaarden wordt vrijheid van meningsuiting, vrijheid om te haten?” vroeg Judith Butler zich af. Taal is niet neutraal of onschuldig; woorden zijn daden. Wie opruiende of kwetsende taal spreekt, doet meer dan alleen een mening uiten. Woorden hebben bepaalde effecten; wat die effecten zijn is afhankelijk van specifieke omstandigheden.

Recent was ik ergens en toen wees iemand mij op een filmpje op Youtube. Dat filmpje bevat een compilatie van vechttaal van een breed spectrum van Nederlandse politici, opinieleiders, enzovoorts. Achter elkaar gezet, laat het goed zien wat de kracht van woorden is. De persoon die mij hierop wees, stelde dat dit een uitstekend filmpje is om mensen te rekruteren voor de radicale zaak. En inderdaad, in alle radicaliseringsstudies komt voortdurend terug hoe het Nederlandse integratie- en islamdebat een aanjagende en bevestigende rol speelt in het radicaliseringsproces van moslims; het geeft hen inspiratie, bevestiging en een gevoel van urgentie. Men ziet overal anti-islamtendensen en het idee dat men zich daar krachtig tegen moet verdedigen is dan niet eens zo vreemd. Dit is het filmpje:

Het filmpje is enkele jaren geleden gemaakt door filmer en grafisch vormgever Rob Schröder in opdracht van Kosmopolis onder de naam Dialoogbom. Het is een compilatiefilm van fragmenten uit het publieke debat in de afgelopen jaren. Televisie is vluchtig, maar heeft grote impact. Daarom is het van groot belang media en publiek eraan te herinneren hoe het debat de afgelopen jaren gevoerd is. Met deze aaneenschakeling van abominabele dialogen wil Kosmopolis een rol spelen als het geheugen van het publieke debat.

Eén van de mensen met wie ik werk wees mij erop dat dit filmpje overigens net zo goed gezien kan worden als een rekruteringsfilmpje voor islamofobie. Inderdaad, het veelal racistische commentaar in dit filmpje heeft een logica die we ook kunnen terugvinden in de ideologie van mensen zoals Wilders tot die van Breivik. De voortdurende herhaling van soortgelijke statements in het debat, zorgt ervoor dat de meningen vanzelfsprekende feiten worden en ook islamofobe activisten kunnen hierdoor geïnspireerd en gemobiliseerd worden…

Het moge duidelijk zijn dat de dames en heren in filmpje niet de weg naar de oplossing van onze problemen zijn, maar onderdeel van de problemen.

PS
Ik heb dit filmpje al eerder aangekondigd op twitter onder de term ‘rekruteringsfilmpje’. Dat leverde acht verzoeken op van journalisten die graag dit jihadfilmpje (het was vrij helder dat men daar vanuit ging) wilden zien. Dat zou misschien ook tot nadenken moeten stemmen.

0 comments.

Open Brief: Waar mag ik zijn, waar moet ik heen?

Posted on September 18th, 2013 by martijn.
Categories: Guest authors, islamophobia, Multiculti Issues.

Gastauteur: Salima Benali

Beste anonieme briefjesschrijver,

Vorige week vrijdag vond ik in de buurt van de grote bibliotheek in de stad op weg terug naar huis jouw briefje op de grond. Normaal gesproken houd ik er niet van om dingen van de grond te pakken, maar mijn aandacht werd getrokken door het woordje ‘’buitenlanders’’ dat jij met koeienletters op het briefje geschreven hebt. Hoewel ik hier geboren en opgegroeid ben, voelde ik mij aangesproken en pakte ik het briefje op. Na flink turen kon ik jouw onleesbare handschrift eindelijk beetje bij beetje ontcijferen. Jouw tekst was:

“Buitenlanders go home. Je ondermijnt ons woon + leefgenot. Door jullie aanwezigheid zijn wij Nederlanders in een kriezes gekomen. Ga snel terug naar je land van oorsprong. Wij willen zelf werk. Ja toch.’’

Na het lezen van dit briefje voelde ik mij zeer ongemakkelijk. Ondanks dat ik enorm moest lachen om jouw tekst en het grote aantal taalfouten, werd het pijnlijk zichtbaar dat “wij’’, de nieuwkomers en hun nazaten, door sommigen verantwoordelijk worden gehouden voor wat er misgaat in dit land. Een pijnlijke constatering die zijn oorsprong vindt in de historie. De Duitsers na de Eerste Wereldoorlog geloofden Hitler ook op zijn woord, toen hij de Joden de schuld gaf van de economische crisis. Nu in het jaar 2013 vind ik als brave burger van Nederland – het kleinkind van een held: een gastarbeider die heel zijn leven enorm hard heeft gewerkt – jouw briefje. Het voelt alsof ik word overvallen op klaarlichte dag. Dit briefje, waarschijnlijk geschreven door jou, een laaggeschoold, gefrustreerd persoon, raakt mij diep. Mijn grootouders, ouders en ik, hebben heel ons leven zoveel onrecht getolereerd, maar desondanks gaan wij elke dag met opgeheven hoofd naar ons werk, school en de buurtsuper. Wij laten ons nimmer tegenhouden door anti-islam geluiden en haatspeeches van Geert Wilders. Wij vertrouwen nog altijd in de goedheid van het Nederlandse volk. Dat rechtvaardigheid en vredelievendheid het uiteindelijk zal overwinnen van onverdraagzaamheid en onrecht. En ik, die niet anders kent dan het leven op Nederlandse bodem, voel mij gekrenkt. Daar waar mijn moeder verlangt om ooit terug te keren naar haar vaderland, tuur ik in een bodemloze put. Waar mag ik zijn, waar moet ik heen?

In mijn leven als een Marokkaans-Nederlandse vrouw ben ik helaas vaker in aanraking gekomen met racisme en discriminatie. Vreselijk vind ik dat. Dit heeft er toe geleid dat ik als opgroeiende tiener vaak met mezelf in de knoop zat en mij nergens thuis voelde, niet hier en niet in Marokko. Als jong meisje schaamde ik mij rot voor de Marokkanen die het voor de ‘’goeden’’ zouden verpesten. Jaren later kwam ik er pas achter dat veel van deze jongeren slachtoffer zijn geworden van het racistische beleid van werkgevers. Zij hebben vaak vooroordelen over jonge Marokkaanse mannen. Een werkgever weigert vaak zonder een geldige reden een persoon met een buitenlandse achternaam, zonder dat hij hierover verantwoording moet afleggen. Veel van deze werkgevers zouden dit natuurlijk nooit openlijk toegeven. Zij hebben geen zin in een rechtszaak vanwege het feit dat zij mensen puur en alleen weigeren vanwege hun afkomst. Veel van deze jongeren zijn hier geboren en opgegroeid. Voordat zij überhaupt de kans krijgen om het tegendeel te bewijzen, worden zij al afgewezen. Helaas is dit een klein detail dat veel van onze beleidsvoerders vergeten te vermelden. In plaats daarvan blijft het integratie debat maar hameren op het feit dat nieuwkomers zich moeten aanpassen aan de Nederlandse samenleving. Bekrompenheid ten top!

En ik? Ik doe elke dag mijn best om een zo goed mogelijk mens te zijn, zonder al te veel bezig te zijn met mijn nationaliteit. Ik wil niet meer laten zien aan witte Nederlanders zoals jij hoe goed geïntegreerd ik wel niet ben. Want alles in mijn doen en laten spreekt voor zichzelf. En toch word ik door jou ervan beschuldigd dat ik me niet volledig aanpas aan Nederland en zou ik terug moeten keren naar mijn eigen land. Ik heb hier puur en alleen mee te maken, omdat ik mijn huis niet verlaat zonder mijn hoofddoek. Voor de rest ben ik zo Nederlands als maar zijn kan. Nederland begint naar mijn gevoel steeds meer het land te worden van hokjesdenken. Een land, of zoals jij het noemt “jouw’’ land, dat mijn grootouders na zoveel jaar nog steeds gastarbeiders noemt, mijn ouders als slecht geïntegreerde burgers ziet en mij als een extremistische moslim beschouwd. Ondanks dit alles, beste briefjesschrijver, is dit het land waar ik terugkom na de vakantie. Het land waar ik mij thuis voel en ik laat mij door niets of niemand wegsturen. Ik blijf gezellig hier.

Met vredige groet,

Salima Benali

Salima Benali is tijdens haar studie erachter gekomen dat naast mensen helpen, haar hart ligt bij het schrijven. Op 24 april 2012 verscheen haar eerste blog geplaatst op MoslimVandaag. Vanaf dat moment heeft deze dame Brabantse dame van Marokkaanse komaf haar pen niet meer neergelegd. Na twee jaar een toegewijd schrijver en redacteur te zijn geweest voor MoslimVandaag heeft ze besloten om vanaf september dit jaar, een nieuwe uitdaging aan te gaan. Stilzitten kan deze dame niet dus heeft zij een eigen blog, Superwomaninblack.com. Een blog waarmee zij haar lezers een kijkje geeft in haar leven, gedachten en gevoelens. Oprechte stukken die je vaak tot nadenken stemmen. Wil je op de hoogte blijven van de plannen van deze schrijfster? Like dan haar facebookpagina: https://www.facebook.com/SuperwomanInBlack of volg haar op twitter: https://twitter.com/MevrouwBenali

6 comments.

Anatomie van een relletje op een Haagse trapveldje

Posted on September 13th, 2013 by martijn.
Categories: Activism, anthropology, islamophobia, Method, Notes from the Field, Public Islam, Ritual and Religious Experience.

De aftrap

Vorige week was er wat commotie over een vlag, een ADO-veldje en een stel moslims. Zie hier. Het gaat hier om een groepje moslims dat met enige regelmaat samenkomt in Den Haag om te voetballen, te barbecueën en met elkaar te zitten. Enkelen van hen worden regelmatig in verband gebracht met de Syriëgangers, maar er zijn ook tal van anderen bij.

Op zondag 8 september jl. ben ik er ook bij. Ik had al eerder gevraagd om er bij te kunnen zijn. Eigenlijk om twee redenen. De meesten ken ik via social media, demonstraties en debatten. Dit geeft mij de mogelijkheid om mensen ook eens in een andere omgeving te zien die veel minder politiek geladen is. Ten tweede is het een uitstekende manier om nieuwe mensen te leren kennen en bij te praten met oude bekenden in een rustige omgeving. Ten derde, want zo loopt het echt altijd, is het een manier om vragen over mijn onderzoeken te beantwoorden en erover te discussiëren met die groep waar ik ook over schrijf. Dat voedt mijn denken, mijn achtergrondkennis, mijn kennis over waar de gevoeligheden liggen en het is ook een manier van verantwoording afleggen aan de groep met wie ik werk.

De eerste helft

Afijn, ik ga dus op zondagmiddag naar Den Haag. Het voetbal zou niet plaatsvinden op het zelfde veldje maar in het Zuiderpark. Op het laatst wordt mij dan via Whatsapp medegedeeld dat het verplaatst is naar de Hondiusstraat in verband met het slechte weer. In alle gevallen, voor de goede orde, ging het naar mij toe om een uitnodiging om het voetbal en de barbecue bij te wonen. Ik moet even zoeken aangezien ik de buurt wel ken, maar die precieze straat niet. Pas als ik vlakbij de ingang ben hoor en zie ik de mannen die aan het voetballen zijn.

Ik loop door, begroet enkele bekenden en stel me voor aan anderen. Naast, naar ik schat, ongeveer 50 mannen van diverse leeftijden zijn er ook diverse kleine kinderen aanwezig. Mij wordt direct verteld dat er geen barbecue gaat plaatsvinden, maar een walima. Eén van de mannen was net getrouwd en wil, zoals een onderdeel is van een islamitisch huwelijk, zorgdragen voor het eten. Een soort huwelijksbanket zeg maar. Hij heeft voorgesteld om niet meer te barbecueën, maar om het vlees te regelen via een catering.

De tweede helft

Ik zit op een muurtje te praten met diverse jongens en tegelijkertijd te kijken naar het voetbal. Op het moment dat ik één van die mannen iets wil vragen, wordt onze  aandacht getrokken door een grote groep agenten (een stuk of vijftien à twintig) die het veld betreden. De mannen op het voetbalveld worden verzocht hun identiteitsbewijs te laten zien. Dit weigeren ze en vervolgens worden ze in cordon van het veld verdreven naar een hoek achter op het terrein. Ik sta op en film het gebeuren net als veel anderen.

Er wordt door de aanwezigen duidelijk gemaakt dat ze het onzin vinden dat ze hun identiteitsbewijs moeten laten zien; ‘we doen niks verkeerds’. Ze willen ook weten wat de aanleiding was voor dit verzoek. Volgens één van de agenten, zo begrijp ik, gaat het om het feit dat er gebarbecued wordt. Dat is echter niet het geval en dat zou ook niet gaan gebeuren. De mannen vertellen dat aan de agenten, maar meer toelichting kregen ze niet; de agenten blijven hetzelfde verhaal herhalen.

Ik besluit om bij de groep te blijven; ik ben immers hun gast, vind het interessant wat er gebeurt en ik zou zelf ook niet kunnen vertrekken zonder mijn identiteitsbewijs te laten zien. Mijn inschatting is op dat moment dat de mannen ook een punt hebben met hun weigering. Voor zover ik weet moeten agenten een reden geven voor hun verzoek aan mensen om zich te legitimeren en mij bleef op dat moment onduidelijk wat precies die reden was. Ook dienen, volgens mij, agenten zich te kunnen legitimeren als hen daar om gevraagd wordt.

Langzaam maar zeker worden we verder in een hoek gedreven en veel mannen discussiëren met de agenten en drijven de spot met hen. Er zijn agenten in gewoon uniform met witte blouse, anderen hebben een donker tenue met fluorescerend hesje en met wapenstok.  Opnieuw verzoeken enkele mannen dat de agenten hun ID laten zien voordat zij zich legitimeren; dat gebeurt niet.

Groepsdynamiek: druk, eenheid en schermutselingen

Op een gegeven moment wordt de discussie feller en het aantal agenten op het trapveldje is dan toegenomen tot ongeveer 30. Twee van de aanwezige mannen worden tegen de grond gewerkt en vangen de nodige klappen van de agenten met hun handen en stokken. Ze worden afgevoerd terwijl de anderen ‘Takbir!’ en vervolgens ‘Allahu Akbar’ roepen. Dat gebeurde daarvoor ook al en daarna nog diverse keren; telkens in reactie op het politie-optreden. Het cordon voor ons (achter ons staat een gebouw en zijn er hoge hekken) maakt de hoek waar we ons bevinden kleiner. Ik probeer voortdurend een beetje aan de rand van de groep te staan tot ik door agenten ook naar het midden van de hoek wordt gedreven. De agenten doen dat met zachte hand en één van de voetballers trekt mij rustig met zich mee aangezien ik de agenten achter mij niet zie.

Het is opmerkelijk dat iedereen in die hectiek erg bezig is met zichzelf (de eigen veiligheid, hoe men zich opstelt ten opzichte van andere voetballers en de agenten) en tegelijkertijd ook opgaat in een groep. Nou ja opmerkelijk, dat kan iedereen zich waarschijnlijk wel voorstellen, maar nu ervaar ik het zelf weer eens. Zo’n gebeurtenis lijkt op dat moment zowel het idee van individualiteit te versterken als het idee deel  uit te maken van een grotere groep. De gemoederen zijn dan al aardig verhit en de sarrende opmerkingen naar agenten zijn omgeslagen in woede die zich, in het heetst van de ‘strijd’ ook af en toe naar mij richt; iets wat na afloop keurig is uitgesproken en afgedaan.

De afloop

Langzaam wordt het weer rustiger en is er overleg met de agenten. Eén van de mannen gaat een lezing geven. Of eigenlijk twee, maar als het laatste deel van de lezing net op gang is, worden we onderbroken door de politie. Zij geven aan dat dit de laatste kans is voor iedereen om het legitimatiebewijs te tonen anders wordt iedereen die dat niet doet gearresteerd.  Ik vraag me af wat ik ga doen. Of ik nu vertrek of blijf, brengt dat mijn eigen positie als antropoloog niet in gevaar? Maak ik dan ongewild een politiek statement wat ik op dat moment helemaal niet wil? Als de rest besluit zich niet te identificeren en ik blijf bij hen, overschrijd ik dan niet een ethische grens in de zin dat een onderzoeker zich natuurlijk ook aan de wet moet houden?

Het wordt al snel duidelijk dat iedereen wel gewoon weg wil en gaat toegeven; men is moe, heeft honger en zo is de situatie uitzichtloos. Eén voor één loopt men met de agenten mee en na verloop van tijd ga ik ook mee.  De agent is vriendelijk en vraagt mij wat mijn reden is om hier te zijn. Ik leg dit aan hem uit en zegt dat ik verbonden ben aan de Radboud Universiteit.  Mijn paspoort wordt bekeken en er wordt een foto van gemaakt. Ik vraag me af hoe dat zich dan weer verhoudt tot de identificatieplicht, maar ik laat het gaan. Vervolgens word ik naar buiten begeleid en verzocht links het terrein te verlaten. Ik loop door naar enkele andere mannen die ik herken en ga bij hen staan.

Na verloop van tijd lopen we terug richting de ingang van het trapveldje waar de laatste jongens vandaan komen. Al het eten is buiten verzameld en de politie stelt zich opnieuw in cordon op en verzoekt iedereen nu te vertrekken. Dat gebeurt ook. Er moet toch zo’n 500 meter gelopen worden voordat we van de politie af zijn. Ook als we de auto van één van de mannen inladen duurt het snel te lang volgens de agenten. Nadat we dat gedaan hebben lopen we weg; ik ga met twee mannen mee omdat we naar het Zuiderpark gaan om te eten. Na wat oponthoud rijden we door naar het Zuiderpark. Daar aangekomen regent het nog harder dan het al deed en elders blijken jongens aan het schuilen te zijn. Het gaat nu vrij lang duren en ik besluit toch maar huiswaarts te gaan aangezien ik nog het nodige werk moet doen voor onderwijs. Ik word keurig afgezet bij Holland Spoor en vertrek.

Het relletje in vijf vragen:

Was het een manifestatie?

Achteraf blijkt dat het de politie niet te doen was om een illegale barbecue (niet dat iemand dat serieus nam; daar stuur je immers geen twintig agenten met wapenstok op af), maar om een ‘manifestatie’ op te breken. Het is mij onduidelijk wat bedoeld wordt met de term ‘manifestatie’. Wel is het zo dat een publieke manifestatie de politie het recht geeft op mensen om hun legitimatiebewijs te vragen. De intentie volgens mij van vrijwel alle aanwezigen was om een gezellige middag te hebben, te voetballen en met z’n allen te eten. Wel werd opnieuw de islam vlag opgehangen al voor de politie er was. Er was inderdaad ook een lezing, zoals u hierboven kunt lezen, maar deze lezing was spontaan en een reactie op het hele gebeuren op dat moment. De leuzen die werden geroepen, werden geroepen na het arriveren van de politie en tijdens en na de schermutselingen.

Hoe zit dat nu met die vlag?

De groep voetballers komt niet bij elkaar als sharia4(vul in); men komt bij elkaar als moslims en als ‘broeders’.  De islam vlag, waarop staat, “Niets of niemand heeft het recht om te mogen worden aanbeden, behalve Allah” is de vlag waaronder men verzamelt als het ware. Het is volgens hen niet bedoeld als politiek statement of manifestatie, maar simpelweg hun identiteit. Voor velen is het een vlag om trots op te zijn ook al vonden enkele aanwezigen het ‘niet handig’ om het zo te tonen. Anderen stellen echter dat ze in ieder geval nooit met een andere vlag zullen zwaaien aangezien een vlag symbool staat voor een land. Deze zwarte vlag, zo stellen zij, staat voor de Wet van Allah waar zij 100% achter staan. Overigens zijn er vaak ook niet-praktiserende moslimjongeren en niet-moslims die met het voetballen meedoen.

De eerste keer dat de vlag in deze context in de publiciteit kwam, was deze mee genomen om ‘rustig’ ergens op te hangen. Sommigen vergelijken het ook wel met een Ajax fan die met een israelische vlag zwaait of een oranje supporter die een Nederlandse vlag zwaait. Het was geen afgesproken werk zo stelt men om dat te doen. Eén van de jongens was de eerste keer nog niet klaar om te bidden en zag de rest op gebedstijd naast elkaar staan. Hij vroeg toen een andere jongen om wat foto’s te maken terwijl hij spontaan die vlag pakte (die toen niet was opgehangen) en het veld opliep achter de biddende mannen. Het was dus volgens hen niet bedoeld om te provoceren. Men stelt dat de intentie was om de foto’s onderling met elkaar te delen. Weliswaar werden ze publiekelijk gedeeld op Facebook, maar niemand van hen had verwacht dat ‘mensen zich druk zouden gaan maken om een vlag’. Via via is dit terechtgekomen bij een twitteraccount van ISIS (die wordt geassocieerd met Al Qaeda) in Syrië die een tekst erbij zette: ‘Onze broeders van Holland staan achter ons”.

Afgelopen zondag was de vlag opnieuw meegenomen en enkele mannen wilden laten zien dat ze ondanks (of juist dankzij) de commotie erover niemand vrezen en gewoon door zouden gaan met wat ze al deden: “voetballen met elkaar, gezellig eten en onze vlag erbij”, zoals één van de voetballers stelt. In beide gevallen zou je kunnen stellen dat de vlag zowel een serieuze ondertoon heeft als iets ludieks, maar voor veel buitenstaanders toch ook een politiek statement of provocatie. Men stelt dus dat dat laatste niet de bedoeling was, maar je kunt je dan wel afvragen of de mannen de politieke context en de wijze waarop in de publieke opinie tegen hen wordt aangekeken niet onderschat hebben. De vlag wordt geassocieerd met Al Qaeda en AQ gebruikt de vlag inderdaad. Maar niet alleen zij en de correcte benaming zou moeten zijn islam vlag. De associatie dat het een Al Qaeda vlag is, is dus niet altijd terecht. Maar in de huidige politieke context en met mannen van wie er enkelen verbonden zijn met de kringen van Syriëgangers zijn dergelijke associaties en categoriseringen snel gemaakt.

Waren het ‘radicale’ moslims?

Dat hangt natuurlijk van de definitie af. Maar het waren zeker geen mensen van Sharia4Belgium. Er waren mensen van andere vergelijkbare netwerken, maar ook mensen die daar niets mee te maken hadden en het ook niet altijd eens zijn met de werkwijze van dat soort netwerkjes. Daarbij was ook niet iedereen het eens met het standpunt om geen ID te laten zien. Sommigen wilden dat juist wel en spraken dat tijdens en na afloop ook uit. Ook vonden enkelen aanwezigen het ophangen van de vlag nodeloos provocerend en aandachttrekkend. Toen de situatie echter hectisch werd, verdwenen dat soort meningsverschillen: door de politie in een hoek gedreven worden is erg goed voor eenheid en ‘bonding’. Na afloop is er wel weer over gesproken. Alle aanwezigen over één kam scheren is derhalve geen accurate weergave van de situatie.

Wat zijn de reacties achteraf onder moslims?

Voor veel aanwezigen was het hele incident een bewijs voor en een illustratie van hoe er wordt omgegaan met moslims. Vrijwel iedereen was na afloop boos en teleurgesteld: ‘zonde van zo’n mooie middag!’. Enkelen laten duidelijk zien dat dit hele gebeuren hen sterkt in het idee dat ze op het juiste pad zitten en vooral moeten doorgaan met ze doen: “als jullie dit zo willen zien so be it”. Enkelen zijn kritisch over de opstelling van anderen naar de politie toe, het ophangen van de vlag en het weigeren om hun ID te laten zien. In de dagen erna worden de aanwezigen zowel geprezen als bekritiseerd. Er zijn er die hen prijzen omdat ze hebben laten zien dat moslims niet over zich heen laten lopen. Anderen bekritiseren de aanwezigen vanwege, wat zij zien als, nodeloze provocaties en aandachttrekkerij; wat volgens hen niet des islams zou zijn en moslims opnieuw een slechte naam zou geven. Deze reacties zijn overigens vooral gebaseerd op de berichten in de media hierover en dus op het idee dat het een homogene groep was. Overigens wordt de aanvankelijke media-aandacht door iedereen bekritiseerd, maar later in de week meer gewaardeerd.

Kun je als wetenschapper nog wel objectief zijn als je midden in zo’n groep staat en de politie staat voor je?

Mijn onderzoek en antropologisch veldwerk in het algemeen is gericht op het begrijpen van de wijze waarop mensen betekenis geven aan de wereld om hen heen. Daarbij werk je over het algemeen met kleine groepen en door middel van observatie en informele gesprekken. Deze manier van werken kenmerkt zich door distantie én onderdompeling. Wat er in dit concrete geval gebeurde is dat je  je helemaal ondergedompeld raakt in de groepsdynamica van dat moment. Het is moeilijk afstand te bewaren (letterlijk en figuurlijk) hoewel het filmen van het hele gebeuren wel helpt. Ik realiseer me dat ik, toen de politie ons in een hoek dreef, ik zelf behoorlijk geïrriteerd was  over het feit dat het voetballen werd opgebroken. De reden die men gaf, de aanwezigheid van zoveel  agenten op het veld, daaromheen en nog een helikopter in de lucht, kwamen op mij zwaar overdreven en intimiderend over.

Het hele gebeuren was  ook wel enigszins beklemmend, hoewel ik moet zeggen dat door de over het algemeen correcte opstelling van de agenten en de zorgzaamheid van de aanwezige voetballers ik me eigenlijk de hele tijd veilig heb gevoeld. Wat voor mij erg zwaar telde is dat ik uitgenodigd was en daar dus was als hun gast. Dat betekent voor mij dat het methodisch en ethisch niet correct was om te vertrekken. Reflectie en verantwoording achteraf stelt je in staat het hele incident en de eigen positie van een afstand te bekijken. Daarbij, zo merkte ik, is juist het aanwezig zijn en er (voor een deel althans) deel van uit maken een voorwaarde om de reacties van de mannen (en de verschillen daarbij) te begrijpen en de nuances te zien.

Rest mij de aanwezigen te bedanken voor hun hartelijke ontvangst, de open gesprekken voor / tijdens /  en na, de goede zorgen voor / tijdens /  en na en het keurig afzetten bij het station.

10 comments.

De Lange Arm van Ankara

Posted on August 19th, 2013 by martijn.
Categories: Citizenship Carnival, Headline, islamophobia, Multiculti Issues, Society & Politics in the Middle East.

Gastauteur: Froukje Santing

De Turkse Diaspora
De naam ‘Departement voor Turken in het Buitenland en Gerelateerde Gemeenschappen’ spat in witte letters van de gevel van het twaalf verdiepingen tellende kantoorgebouw langs een van de uitvalswegen van Ankara, de stoffige en dicht bebouwde hoofdstad van Turkije. ‘Er werken hier inmiddels driehonderd mensen’, zegt Melek Yücel Salur, die tot aan haar middelbare-schooltijd in Nederland opgroeide. Ze was eerder in dienst van het Nederlands Instituut voor het Hoger Onderwijs Ankara (Niha) dat de samenwerking tussen Nederland en Turkije op het gebied van wo, hbo en mbo ondersteunt. Ze vertrok er voordat de Nederlandse minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, haar bezuinigingsplannen voor de komende jaren aankondigde: in 2015 kort het ministerie op de subsidie aan het Niha en per 2016 wordt die beëindigd.

In een gesprek op het winderige dakterras van het nieuwe Turkse departement krijgt de overstap van Yücel Salur zo ongemerkt een extra lading: de Nederlandse diplomatieke dienst krimpt en de samenwerking met het buitenland – op onder meer de terreinen van cultuur en onderwijs – staat onder druk, terwijl Turkije zijn internationale aanwezigheid fors opschroeft, niet alleen diplomatiek maar ook sociaal en cultureel.

Volgens Gürsel Dönmez, de tweede man op het nieuwe Turkse departement, ‘kijkt Europa, in tegenstelling tot Turkije, met de sjablonen van de twintigste eeuw naar de huidige tijd’. Met de groei van Turkije als economische macht en de internationale nadruk op globalisering zijn wereldwijde netwerken volgens hem van wezenlijk belang. Turkije is al lang geen zendende natie meer van waaruit migranten in de hoop op werk en een betere toekomst voor hun kinderen naar westerse landen trekken, benadrukt hij. ‘Uit alle delen van de wereld vestigen mensen zich nu hier. Meer en meer internationale studenten studeren met een beurs van de Turkse overheid aan Turkse universiteiten.’

Turkse gemeenschappen, migranten en studenten
Vanuit het departement in Ankara worden sinds het voorjaar van 2010, en onder auspiciën van de religieus-conservatieve en nationalistische regering van de AK-partij, de banden aangehaald met de circa zes miljoen Turken in het buitenland. Daarnaast intensiveert het land de betrekkingen met wat aan Turkije gerelateerde gemeenschappen worden genoemd: naar schatting tweehonderdduizend mensen op de Balkan, in Oost-Europa, de Kaukasus en in Centraal-Azië. Een ontwikkeling die op gang kwam na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de val van de Berlijnse Muur in 1989. Dat stelde Turkije in staat om de historische, taalkundige, religieuze en culturele betrekkingen met deze landen weer aan te halen. Recentelijk kwamen daar de bloeiende handelsbelangen bij in het Midden-Oosten en Afrika. Een derde aandachtsgebied is de stroom buitenlandse studenten die met een beurs van de Turkse overheid in het land studeren, 11.500 ondertussen. Als deze jonge mensen naar huis terugkeren, maken ze in de ogen van Ankara deel uit van de Turkse diaspora.

Vijf van de zes miljoen Turkse migranten vestigden zich in de afgelopen halve eeuw in Europa. Ankara wil dat ze daar actief deelnemen aan het openbare leven, maar ze moeten tegelijkertijd de Turkse cultuur behouden. Topambtenaar Dönmez spreekt van een ongekende dynamiek. De tijd dat Turken in het buitenland slechts gastarbeiders waren is voorbij. Ze behoren inmiddels ook tot de middenklasse. Ze zijn kunstenaar, advocaat, ondernemer of academicus. In tegenstelling tot de eerste generatie beschikken zij wel over de kennis hoe samenlevingen in Europa functioneren. Met nadruk: ‘Er is een Turkse diaspora ontstaan.’

Het is de taak van zijn ministerie, aldus Dönmez, om te voorkomen dat Turkse migranten van zichzelf vervreemden. De inzet is dat vanuit Ankara en in samenspraak met Turkse maatschappelijke organisaties in Europa migranten met een Turkse achtergrond op dezelfde wijze als de autochtone bevolking gebruik kunnen maken van hun wettelijke rechten. Ongelijke behandeling, discriminatie, assimilatie en xenofobie zullen effectiever worden aangepakt dan tot nu toe is gebeurd. Althans dat is het plan. ‘We puzzelen nog op de manier hoe we met Turkse maatschappelijke organisaties kunnen samenwerken om hun positie in de vestigingslanden te versterken’, aldus de tweede man van het Turkse departement. ‘Bijvoorbeeld: op welke specifieke punten is vanuit Nederland ondersteuning door Ankara gewenst?’

Grootmacht
‘Turkije wil een groot en machtig land worden. Turkse migranten zijn daarbij instrumenteel’, zegt universitair hoofddocent Murat Erdogan in een vraaggesprek in zijn werkkamer. Hij is onder meer directeur van het Migration and Politics Research Center van de Hacettepe Universiteit. De campus ligt zo’n twintig kilometer buiten Ankara, langs een andere dicht bebouwde uitvalsweg. Die visie is niet pas ontstaan met de komst in 2002 van de religieus-conservatieve AK-partij onder leiding van premier Erdogan. Ook andere Turkse regeringen richtten zich in de afgelopen decennia al tot ‘hun’ burgers in Europa. Wat nieuw is, is de diasporastrategie, die in 2009 bijvoorbeeld ook door de Turkse Foreign Economic Relation Board werd gelanceerd: netwerken van bloed- en taalverwantschap maken het gemakkelijker om wereldwijd handel te drijven.

Het migratie-instituut van Murat Erdogan rondde in maart een onderzoek af in elf landen met omvangrijke Turkse gemeenschappen, waaronder negen EU-landen. Uit deze Euro-Turkse Barometer 2013 blijkt dat migranten met Turkse wortels zowel geïntegreerd zijn in Europa – zeventig procent ziet het als hun permanente thuis –, maar dat ook de banden met Turkije hecht blijven. Zijn conclusie: ‘Niet zozeer het hebben van een paspoort is bepalend.’ Gemiddeld wonen zijn respondenten al meer dan een kwart eeuw in Europa. De helft heeft ook de nationaliteit aangenomen van het land waar ze wonen.

Desondanks blijft het vertrouwen in Turkije ongekend groot. Erdogan distantieert zich van het diasporaparadigma van de Turkse overheid dat hij omschrijft als ‘emancipatorisch reactionair’. ‘Ik hanteer het niet als een politiek maar als een sociologisch begrip.’ Ook staat zijn concept los van het klassieke diasporaparadigma zoals we dat van de joden kennen. Joden leven al eeuwenlang in de verstrooiing, maar in essentie blijf je jood en voel je je verbonden met andere joden in de diaspora. Murat Erdogan: ‘Turkse migranten wonen in Europa maar hebben, als een vorm van ondersteuning, sterke banden met Turkije. In die zin kun je spreken van een diaspora. Maar ik meen dat deze mensen niet vooral of alleen Turk zijn, zoals de Turkse regering benadrukt.’

Wel zegt Erdogan te kunnen begrijpen waarom de gerichtheid op het land van herkomst zo sterk blijft: ‘Wat migranten in Europa ervaren is niet bijster positief. Ze voelen zich uitgesloten, gediscrimineerd, beledigd, ook door overheden. Menigeen heeft het vertrouwen verloren dat zijn rechten en belangen worden gekend en onderkend. Kijk maar naar de zogeheten Döner-moorden in Duitsland. Lange tijd werd ontkend dat buitenlanderhaat het motief was. Wat zie je daarom nu? Turkije springt in dat gat.’

Het gedeelde verhaal
Natiestaten, in een reactie op de Franse Revolutie, gaan volgens de Leidse hoogleraar sociale geschiedenis Leo Lucassen uit van een homogene bevolking die dezelfde taal spreekt en vasthoudt aan dezelfde tradities: het gedeelde verhaal. Hij somt enkele historische voorbeelden op: Italië hield aan het eind van de negentiende eeuw via ambassades en consulaten intensief contact met Italianen in het buitenland. Duitsland hanteerde het concept Deutschtum im Ausland. Japan ontwikkelde het zogeheten Nikkeijin-idee. Afstammelingen van Japanners die aan het eind van de negentiende eeuw om economische redenen naar Peru en Brazilië vertrokken, werden uiteindelijk weer Japans staatsburger.

Lucassen: ‘Dat Turkije de nationalistische trom roert, dus sterk nationalistisch is, is wel een noodzakelijke politieke voorwaarde, maar niet voldoende om de nationalistische gevoelens van hun mensen in het buitenland te activeren.’ Hij zegt dat er nog weinig systematisch onderzoek is gedaan naar welke voorwaarden bepalend zijn voor succes. Wel is duidelijk dat ten minste drie belangen samen moeten komen: economische, politieke en ideologische. Een herkomstland als Turkije heeft er voordeel bij dat migranten geld naar huis terug sturen en handelsactiviteiten richting het moederland van hun ouders ontwikkelen. Het benadrukken van de bloedband is daarbij instrumenteel.

Daarnaast valt er volgens Lucassen politieke winst te halen in het stemhokje. Dat doe je als overheid door ideologisch te benadrukken dat de burger, waar die ook woont, wel Turks moet blijven. Recent is in Turkije de kieswet gewijzigd waardoor Turken in het buitenland niet meer naar Turkije hoeven te reizen om hun stem uit te brengen. En de ideologische belangen, meent Lucassen, hebben we in het voorjaar in Nederland kunnen ervaren met de Yunus-affaire. Aan de hand van de ophef over een Turks migrantenkind dat uit huis was geplaatst en bij een lesbisch stel was ondergebracht, benadruk je dat jouw mensen tot assimilatie worden gedwongen en dat ze dat zelf ook zo ervaren. ‘Maar vooral: dat jij vanuit Ankara iets voor hen kunt betekenen; dat je voor hen opkomt.’

Het wordt volgens Lucassen pas echt een ideologisch project waar veel mensen in geloven en naar gaan handelen als de nadruk op de bloedband zowel van boven (overheid) als van onderaf (migranten zelf) wordt gefaciliteerd en geëntameerd. Lucassen: ‘Je ziet dat 95 procent van de Turken hier met Turken trouwt, en het liefst ook nog eens afkomstig uit de streek waar hun ouders vandaan komen. Ook is de drang sterk om de Turkse taal levend te houden en ze geven hun kinderen vrijwel uitsluitend Turkse namen, ook in de tweede en derde generatie.’ Hij zegt: het vasthouden aan de etniciteit vertraagt hun integratie in Nederland. Het is evident dat dat op de langere termijn spanningen in Nederland oplevert. Maar ook: de geschiedenis wijst uit dat je je uiteindelijk niet met hand en tand kunt verzetten tegen de nesteling in het land waar je al generaties woont. Je kunt dat hoogstens een tijdje tegenhouden.

Integratie, individualisering en uitsluiting
Han Entzinger, hoogleraar integratie- en migratiestudies aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, betitelt het diasporaparadigma van de Turkse overheid als conservatief: ‘De meer moderne opvatting is dat je tijd, plaats en omstandigheden meerekent. Ook die hebben bepaald wie je bent en hoe anderen je zien.’ Uiteindelijk, voorspelt ook hij, verschuift de focus van Turkse migranten na een aantal generaties: het meer individuele perspectief vervangt het nationale perspectief.

Ahmet Azdural, directeur van het Inspraakorgaan Turken dat met opheffing wordt bedreigd nu het wettelijke kader en dus ook de financiering voor inspraakorganen van etnische groepen is weggevallen, onderschrijft die analyse. ‘Je zou verwachten dat de integratie van Turkse Nederlanders – de grootste minderheidsgroep in Nederland – zich zo zou ontwikkelen.’ Maar hij verzucht dat er een politiek van uitsluiting gaande is in Nederland. Althans zo wordt het ervaren door menige Turkse Nederlander. ‘De nadruk van de regering bij integratie ligt eenzijdig op sociaal-culturele aspecten: de acceptatie van liberale waarden die als Nederlandse waarden worden gepresenteerd. En er is tien jaar na 9/11 nog steeds een anti-islamhouding.’ De overheid bekommert zich, in de opvatting van zijn achterban, te weinig om de functionele integratie: onderwijs, werk, het tegengaan van discriminatie. In gesprekken met Turkse ouders hoort Azdural steeds dezelfde zorg: dat hun kinderen naar zwarte, dus minder goede scholen gaan en dat iedereen dat normaal vindt. Dat versterkt het idee dat de overheid migranten geen evenredige kansen biedt. Dat leidt ertoe, ervaart hij de laatste jaren, dat de aantrekkingskracht van Ankara toeneemt. ‘Turkije zegt de maatschappelijke positie van Turken in Europa te willen versterken en assimilatie tegen te gaan. Dat spreekt migranten aan. Het appelleert aan de gevoelens van angst voor het verlies van hun culturele identiteit.’

Yunus
Advocaat Ejder Köse (vreemdelingenrecht en Turks associatierecht) is sinds eind vorig jaar lid van de tachtig leden tellende adviesraad die het Departement voor Turken in het Buitenland en Gerelateerde Gemeenschappen vanuit Europa bijstaat. Hij is net terug van een tweedaagse bijeenkomst in Ankara. In een ontmoeting op zijn advocatenpraktijk in Rotterdam-Zuid draait hij aanvankelijk de rollen om. Hij vraagt mij: ‘Waarom denkt u dat Turkije met de Yunus-kwestie zo hard op de trom sloeg?’ Ik opper: dat deed Turkije welbewust. Hij knikt instemmend. ‘Premier Erdogan en andere Turkse autoriteiten hebben niet gezegd dat het lesbische pleeg­gezin hét probleem is. Waar het om draait is dat elk kind terecht moet komen in een pleeggezin met een cultuur die dicht bij die van zijn ouders staat.’

Nadat de rust weer enigszins was weergekeerd, hebben de Raad voor de Kinderbescherming en Jeugdzorg, vertelt Köse, hun hand naar de Turkse gemeenschap uitgestoken. ‘Maar ook toen bleek dat ze feitelijk geen ingangen hebben. Daar is in het verleden nooit aan gewerkt.’ Tegelijkertijd fungeert de Yunus-kwestie volgens hem ook als een wake-up call voor de Turks-Nederlandse gemeenschap zelf: ‘Als het zo belangrijk is dat migrantenkinderen in crisissituaties niet in “vreemde” culturen worden opgevangen, dan moeten er wel Turks-Nederlandse pleeggezinnen zijn die zich om hen bekommeren.’

De Rotterdamse advocaat is lid geworden van de adviesraad van het Turkse departement – samen met nog vier andere Turkse Nederlanders – om tegenwicht te bieden aan de polarisatie, de uitsluiting van moslims die volgens hem sinds 9/11 in Nederland aan de gang is. Hij vertelt zijn eigen migrantenverhaal: ‘Lange tijd vond ik Nederland het fijnste land om in te leven. Ik voelde me niet anders dan alle andere Nederlanders. Tot Rita Verdonk in 2003 minister van Vreemdelingenzaken en Integratie werd en het idee uitdroeg dat het hebben van twee paspoorten de loyaliteit met Nederland in de weg staat. We werden gedwongen om te kiezen. We werden niet geaccepteerd als Turkse Nederlanders of Nederlandse Turken. Je anders-zijn werd dus benadrukt, terwijl je daar voorheen zelf nooit zo over had nagedacht.’

Taal, dienstplicht en acceptatie
Köse en de andere leden van de adviesraad (zie kader onderaan) maken nu een rondgang langs Turkse maatschappelijke organisaties. Ze willen weten welke onderwerpen vanuit Nederland onder de aandacht van Ankara moeten worden gebracht. Drie zaken springen eruit: het recht op onderwijs in de Turkse taal op Nederlandse basisscholen (het Onderwijs in Allochtone Levende talen, oalt, werd in 2004 afgeschaft); dat het bedrag van tienduizend euro waarmee Turkse mannen in het buitenland de dienstplicht kunnen afkopen te hoog is; en het niet geaccepteerd worden in Nederland.

Het bedrag voor de dienstplicht is, na een schriftelijk verzoek daartoe van Köse in Ankara, teruggebracht tot zesduizend euro. Het is zijn eerste succesvolle optreden als lid van de adviesraad, ook al meent een meerderheid van de Turkse migranten dat de afkoop volledig zou moeten worden afgeschaft. Köse zegt het belangrijker te vinden dat met de systematische aandacht vanuit Turkije het gemankeerde zelfvertrouwen van Turkse migranten wordt opgekrikt. ‘Zij hebben het gevoel dat er eindelijk eens iemand voor hén opkomt.’ Tegelijkertijd zegt dat volgens hem ook iets over het geringe gezag van het brede scala aan Turkse zelforganisaties in Nederland: ‘Er is geen eenheid, in de zin dat er voor bepaalde zaken gemeenschappelijk gestreden kan worden – bijvoorbeeld aangaande de ineffectiviteit van inburgeringstrajecten. Er is niemand die, noch tegen de Turkse gemeenschap noch tegen de Nederlandse overheid, kan zeggen: dit is belangrijk en zo gaan we het doen.’

Als gevolg hiervan, benadrukt Köse, zetten Turkse Nederlanders zich nu af tegen Nederland: ‘Dat is geen goede ontwikkeling, niet voor Turkse migranten zelf maar ook niet voor Nederland. De inzet zou moeten zijn dat de participatie van Turkse migranten in Nederland wordt bevorderd.’

Eenheid, identiteit en integratie
Het is juist die drang naar eenheid onder Turkse migranten in Europa die hoogleraar Leo Lucassen ter discussie stelt en die Murat Erdogan van het migratie-instituut van de Hacettepe Universiteit als een gevaar ziet. Lucassen: ‘Een deel van de Turkse migranten hier, Koerden en alevieten (liberale, sjiitische moslims die hun wortels hebben in Centraal-Anatolië), kan zich niet echt in dit diasporaverhaal vinden. Hun eigenheid komt zo onvoldoende tot uitdrukking.’

Erdogan trekt vergelijkingen met de recente Taksim-protesten in Turkije zelf: ‘De nieuwe stedelijke elite zegt feitelijk dat ze geen premier wil die zich opstelt als een autoritaire vader, als een sociale ingenieur die zich zelfs met je privé-leven bemoeit.’ Hij voorziet dat eenzelfde weerstand onder Turken in Europa gaat ontstaan als Ankara de lange arm te ver uitstrekt. Zoals bijvoorbeeld met het plan om een familie-attaché te stationeren op Turkse ambassades. Deze gaat zich bekommeren om zaken als huiselijk geweld en problemen in gezinnen in de Turkse gemeenschap, en buigt zich over de vraag hoe, in overleg met de Nederlandse overheid en instanties, een nieuwe Yunus-affaire kan worden voorkomen. Murat Erdogan: ‘De Turkse regering moet beseffen dat migranten ten minste met één been in Europa staan.’

Het Departement voor Turken in het Buitenland

Van de zes miljoen Turken in het buitenland leven er ruim drie miljoen alleen al in Duitsland. Nederland telt officieel 389.000 mensen met Turkse wortels. Het Departement voor Turken in het Buitenland en Gerelateerde Gemeenschappen valt onder staatsminister Bekir Bozdag. Hij is onder meer ook verantwoordelijk voor het Directoraat voor Godsdienstzaken (Diyanet). Nederland telt ruim honderd zogeheten Diyanet-moskeeën met een vanuit Turkije uitgezonden islamitische voorganger.

Het budget van het nieuwe departement voor 2013 bedraagt 93 miljoen dollar. 8,4 miljoen daarvan is bestemd voor projecten van Turkse ngo’s in het buitenland. Het meeste geld van het ministerie, 68 miljoen dollar, wordt uitgegeven aan beurzen voor de inmiddels 11.500 internationale studenten die aan Turkse universiteiten studeren. Ze komen uit 140 landen, in meerderheid uit Centraal-Azië waarmee Turkije historische, religieuze, culturele en economische banden heeft, en verder uit het Midden-Oosten, de Balkan en de laatste jaren ook uit Afrika. Daarnaast studeren er nog eens 8500 internationale studenten op eigen kosten aan Turkse universiteiten.

In de tachtig leden tellende adviesraad – zeventig aangewezen voor vijf jaar en tien ereleden – van het departement in Ankara zitten vijf Turkse Nederlanders: advocaat Ejder Köse, Yusuf Altintas van ISBO, de koepel van bijzondere scholen op islamitische grondslag, Osman Elmaci, werkzaam bij de FNV en Özcan Hidir van de Islamitische Universiteit Rotterdam. De zakenman Turgut Torunogullari is erelid.

Turkije investeert onder de paraplu van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Cultuur ook fors in wat wel de culturele diplomatie wordt genoemd. Een voorbeeld daarvan zijn de Yunus Emre-institu­ten, naar het idee van de Goethe-instituten, de internationale culturele instelling van Duitsland. Er bestaan inmiddels 32 Yunus Emre-instituten in 25 landen, zegt Remzi Kabadayi. Hij is recent benoemd tot directeur in Nederland en zoekt momenteel een pand in Amsterdam, het liefst aan de Herengracht.

Froukje Santing (1956) werkte vanaf 1975 o.a. voor het Utrechts Nieuwsblad, NRC Handelsblad, Trouw en de NOS – tussen 1981 tot 1999 als correspondent in Turkije. Na haar terugkeer naar Nederland trad ze (opnieuw) toe tot de redactie van NRC Handelsblad. Vanaf (midden) 2006 tot eind 2010 was ze voltijds student. Ze deed eerst de BA-studie ‘Wereldreligies’ (met islamstudies als specialisatie) aan de Universiteit Leiden en vervolgens de MA-studie ‘Islam in de Moderne Wereld’ aan de Universiteit van Amsterdam (cum laude). In 2012 kwam haar boek, Dwars op de Tijdgeest. Hoe ik Nederland aantrof toen ik terugkwam, bij uitgeverij De Geus uit. Momenteel is ze freelance journalist en werkt ze daarnaast aan haar ( promotie)onderzoek Turken met een scheutje Nederland.

Dit artikel is deel drie van het Citizenship Carnival en verscheen eerder in De Groene nr. 31 1 augustus 2013. Het is geplaatst met toestemming van de auteur.

Bijlage: Euro-Turkse Barometer (Tur/Eng):

 

Eerdere artikelen in deze serie:
European Sexual Nationalisms: The Culturalization of Citizenship and the Sexual Politics of Belonging and Exclusion – door Jan-Willen Duyvendak en Paul Mepschen
What is Integration? – door Nadia Fadil

0 comments.

Islamitisch vasten is wél spiritueel

Posted on August 13th, 2013 by martijn.
Categories: Guest authors, Headline, islamophobia, Multiculti Issues, Public Islam, Ritual and Religious Experience.

Gastauteur: Razi Quadir
Islamitisch vasten is wel spiritueel

In zijn artikel in NRC van 20 juli 2013 beweert Hafid Bouazza  dat de ramadan niets anders is dan een tijdelijke onthouding voor kniesoren met een slechte adem. In zijn ogen is de ramadan een achterhaald ritueel, waarbij de moslims vasten omdat het nu eenmaal een diepgewortelde traditie is en dat het niets van doen heeft met spiritualiteit.

Bouazza ziet spiritualiteit –  zover als ik hem kan volgen- als een natuurlijke roes, op basis van overtuiging. Natuurlijk zijn er jonge moslims die vasten omdat het van hun ouders moet, en ongetwijfeld zijn er moslims die slechts vasten omdat de gemeenschap dit van hen verwacht. Maar zijn stellige bewering dat dit voor alle moslims geldt, snijdt geen hout. Dit heeft ongetwijfeld te maken met

Bouazza’s wrok en afkeer jegens de islam,  moslims en Marokkanen (hoewel hij  etnisch gezien ook een Marokkaan is). Ik kan me bovendien niet aan de indruk onttrekken dat hij een wit voetje probeert te halen bij de Nederlanders en dat zijn blik vervormd is door een bidbult van onwetendheid. Bouazza neemt ten onrecht aan dat de beleving van een vastende  moslim tijdens de ramadan niet veel verder gaat dan louter vasten.

Wat de ramadan bijzonder maakt is dat de Koran tijdens deze maand voor het eerst is geopenbaard aan de profeet Mohammed. Daarom wordt de Koran door moslims volledig gereciteerd tijdens deze vastenmaand. Ook bidden veel moslims het speciale nachtgebed van de ramadan in de moskee. Bovendien zijn moslims tijdens deze periode verplicht om een speciale aalmoes te geven – de zogenaamde zakaat ul-fitr- zodat de armen ook kunnen meedelen in het Suikerfeest.

Oorsprong van het vasten

Bouazza beweert  op basis van een hadith (overlevering) dat de islam het vasten heeft ontvreemd van de joden. Nadat de Profeet in Medina was gearriveerd, viel het hem op dat de joden vastten. Toen hij vroeg waarom zij vastten, antwoordden zij: “Dit is een goede dag, dit is de dag waarop God de Kinderen van Israel heeft gered van hun vijand en Mozes vastte op deze dag.” De Profeet antwoordde hierop: “Wij staan dichter bij Mozes dan jullie.” Hierop ging hij vasten en moedigde zijn metgezellen aan hetzelfde te doen.

De vraag is nu of het bovenstaande  de spirituele oorsprong  van het vasten in de islam recht doet, zoals Bouazza vrijpostig beweert. Allereerst bevestigen zowel de Koran als de hadith  dat het vasten niets nieuws is, maar van alle tijden. Zo zegt de Koran:

“O jullie die geloven, het vasten is jullie voorgeschreven, zoals het degenen die voor jullie waren was voorgeschreven, opdat jullie vroom zullen zijn.” {Hoofdstuk 2: vers 183}

In verschillende overleveringen geeft de profeet Mohammed aan dat eerdere profeten ook vastten. In een authentieke hadith geeft de profeet aan dat het vasten van de profeet Dawoed (David) het beste is: hij vastte om de dag. De korangeleerden zijn het erover eens dat Mozes veertig dagen heeft gevast om zichzelf geestelijk te zuiveren voordat hij met God op de berg sprak.

De door Bouazza aangehaalde hadith heeft niets te maken met de oorsprong van het vasten in de islam. Nadat de Profeet Medina had bereikt, vastte hij drie dagen per maand. Volgens de exegeet al-Tabari raadde de Profeet zijn metgezellen aan dit ook te doen, maar dit gebeurde op vrijwillige basis. Later, nadat de Profeet van de joden te horen had gekregen dat zij vastten om te gedenken dat God Mozes en zijn volk heeft gered uit handen van de Farao, raadde hij zijn metgezellen aan om dit ook te doen. Ook dit gebeurde op vrijwillige  basis. Op deze dag, die bekend staat als asjoera, wordt nog steeds door veel moslims vrijwillig gevast. Naast het vasten tijdens de maand Ramadan, vasten veel moslims, vrijwillig  de zes dagen van de maand Shawaal, de maand na de Ramadan. Ook wordt er gevast tijdens de dag van arafat, de 13e, 14e en 15e van iedere maand, en op maandag en donderdag.

Dichter bij God

Het feit dat iemand niet kan vasten, door bijvoorbeeld medische redenen of menstruatie, betekent nog niet dat iemand beroofd is van de spirituele kant de ramadan, namelijk het meer bewust zijn van God. Er zijn talloze andere manieren om de ramadan spiritueel kan doorbrengen, zoals het lezen van de Koran, God gedenken, smeekbedes aan God verrichten enzovoort.

De ramadan is dus bij uitstek de maand om spiritualiteit te bereiken en zo dichter tot God te komen.

Razi Quadir is theoloog en promovendus aan het Centrum voor Islamitische Theologie van de Vrije Universiteit Amsterdam: Freedom of Expression in Islam. How Islamic Sources Relate to the Dutch Debate about Freedom of Expression. Daarnaast is hij geestelijk verzorger bij de Dienst Geestelijke Verzoring, Dienst Justitiële Inrichtingen, Ministerie van Veiligheid en Justitie.

2 comments.

Older » Next Page »