C L O S E R

Secularisme en Religie in de samenleving – een verslag

Posted on April 26th, 2011 by martijn.
Categories: Multiculti Issues.

Ik was uitgenodigd om in een panel te zitten bij een debat over de positie van religie in de samenleving samen met Fatima Elatik (stadsdeelvoorzitter Oost), Cor Bon (directeur Mozes en Aäronkerk), Rachel Reedijk (antropologe en secretaris van de commissie dialoog van de Liberaal Joodse Gemeente) en Yassin el Forkani (jongerenimam).

Vergeet het huidige islamdebat maar, dat is niet meer dan wat geschreeuw, gevloek en getier over marginale issues. De fundamentele vraag heeft betrekking op de positie van religie in een seculiere samenleving en de positie van secularisme in een samenleving waarin nog steeds een aanzienlijk deel van de bevolking religieus is. In dat debat komen verschillende issues aan de orde. Eén ervan is naar mijn mening de positie van fundamentalistische religie; ongeacht welke. Binnen die religieuze stromingen komen posities naar voren en gedragingen van mensen die voor velen lastig te verzoenen zijn met het idee van Nederland als seculiere samenleving die veel waarde hecht aan een zeer ruime opvatting van de vrijheid van meningsuiting, sexuele vrijheden, de scheiding kerk-staat, positie van de vrouw, enzovoorts. Eén van de andere panelleden stelde daar tegenover dat het er tegenwoordig op lijkt dat religie eerder beschermd dient te worden tegen de staat dan andersom. Nu is naar mijn mening de positie van religie in Nederland heel behoorlijk beschermd (en ik kan me ook voorstellen dat er mensen zijn die te vinden dat het teveel beschermd wordt), maar daar zit wel punt.

Het seculiere is intussen ons verinnerlijkt perspectief en kader geworden; het is vanzelfsprekend dat ‘wij’ seculier zijn en wat dat precies betekent blijft verborgen. Waar de staat zich dus vroeger bekende tot een religie en die oplegde aan het volk en waarbij individuele burgers vervolgens ook zich tot die ene religie bekenden, heeft de staat nu een secularistisch model opgelegd aan zichzelf, vervolgens aan het volk als geheel en intussen is ook voor individuele burgers secularisme het vanzelfsprekende kader geworden. Net zo goed als voorheen religie vaak vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijks leven was. Tegenwoordig is de positie van religie in het publieke domein aan discussie onderhevig. Eén van de aanwezigen wilde bijvoorbeeld niet met religieuze symbolen in het openbaar geconfronteerd worden. In recente discussies over de hoofddoek wordt door enkelen gesteld dat deze geweerd moeten worden uit openbare gebouwen omdat dat tegen de scheiding kerk-staat in zou gaan. Als dat gebeurt is de staat niet meer neutraal, maar openlijk secularistisch en eigenlijk anti-religieus. Het valt immers moeilijk vol te houden dat de staat neutraal is tegenover religie als men religie weert omdat het religie is. Dat is hetzelfde als zeggen dat je niet discrimineert omdat je een hekel hebt aan alle buitenlanders in plaats van slechts één groep.

Hedentendage is het vooral de aanwezigheid van de islam die debat oproept; met alle voor- en nadelen van dien. Die ook vorige week in Amsterdam zichtbaar waren. Uiteindelijk was het aardiger om het debat te observeren dan erin te participeren. Tot teleurstelling van één van mijn ‘fans’ waarschijnlijk, maar beschouw het maar als public anthropology in actie. Lange tijd was de discussie enigszins gezapig. Niet alleen omdat veel aanwezigen op één lijn zaten, maar ook omdat men vrij gemakkelijk over conflicten heen ging. Zo was er een vrouw die vertelde dat toen haar de hand geweigerd werd door een man zij beduusd was en niet wist hoe ze moest reageren. Dat geeft al aan dat dat gebruik dieper zit dan gewoon een oppervlakkige manier van communiceren waarvan we verder niet zo’n probleem moeten maken. Het is een geinternaliseerde, lichamelijke cultuur die niet zomaar uit te wissen is. Een ander persoon kwam met het (bekende) verhaal dat Nederland zich in de jaren 60 heeft ‘bevrijd’ van religie en dat hij zich nu afvraagt waarom vrouwen in niqab dat nou zo openlijk moeten doen; iets wat ook voor sommige moslims in het publiek een vraag was. Voor hem was die publieke aanwezigheid een fundamenteel punt. Waarom er zo’n probleem van maken (iets wat veelvuldig gesteld werd) is een begrijpelijke vraag, maar gaat ook voorbij aan de aard van bepaalde gebruiken.

Wat er echter gebeurt, bijvoorbeeld in het recente geval op de hogeschool met een leraar die weigerde om handen te drukken, is dat dit verlichaamde culturele fenomeen gepolitiseerd wordt door het gelijk te verbinden met een notie van Nederlandse identiteit, islamisering, wij-zij denken, enzovoorts. Dat bleek in de tweede helft van het debat toen wel meer politieke stellingen werden betrokken en moslims ook werd gevraagd uitleg te geven over bepaalde praktijken, bijvoorbeeld over steniging. De op zich terechte, stelling dat dit voor Nederland geen issue is (zoals moslims zelf aangaven: dat doen we niet in Nederland) kwam nauwelijks aan. Het is een voorbeeld van het gegeven dat in het publieke debat de ene groep een mening heeft over de ander. De ene groep stelt vervolgens in een open debat de ander te bevragen over diens religiositeit, maar dat heeft eerder het karakter van de ander ter verantwoording te roepen op basis van een definitie van de identiteit van de ander waar die ander echter part noch deel aan heeft.

Waar dus in het eerste deel nogal gladjes over alle heikele issues werd heen gegaan, was er in de tweede helft vooral een patstelling. In die patstelling was er nauwelijks plaats voor de stelling van één van de aanwezigen dat zij als christen meer heeft met een liberale moslim dan met een orthodoxe christen. Dat is ook precies wat er mis gaat; door die politisering als gevolg van het schreeuwerige islamdebat en in dat debat, is het nauwelijks mogelijk om botsende culturele gebruiken met elkaar te bespreken zonder tot het ene of het andere kamp gerekend te worden. Dat heeft al gevolgen op het niveau van het dagelijks leven. Verschillende aanwezigen gaven aan dat toen hen de hand geweigerd hadden zij direct aan het handenschud incident met Rita Verdonk en Ahmad Salam moesten denken; klaarblijkelijk is het voor mensen lastig om alledaagse kleine irritaties en beslommeringen los te zien en te ervaren van het grotere islamdebat waarin men vooral bezig om elkaar in te delen in zelfbedachte hokjes en elkaar op de eigen definities af te rekenen. Tegelijkertijd verlamt het ook het debat onder moslims over bepaalde misstanden en het debat onder autochtone niet-moslims over weer andere misstanden. Wanneer je aangeeft een probleem te hebben met de niqab wordt je al snel gezien als islambasher en wanneer je wijst op racisme en discriminatie wordt je gezien als moslimknuffelaar, linkse kerk of (dat is schijnbaar nog erger) moslim.

Al met al was het ook een vrij rommelig debat, met weinig lijn er in mede doordat de voorzitter (zo gaf hij ook zelf toe) nauwelijks de regie had over wie er aan het woord was en toeliet dat de discussie op het einde wel heel ver van de stellingen verwijderd was en soms meer ging in de richting van een theologisch debat. Ondanks deze kanttekening vind ik het wel een uitstekend initiatief van het stadsdeel temeer (zo was mijn indruk althans) omdat het ook een echt buurtdebat was. Er waren volgens mij diverse mensen uit de directe omgeving die deelnamen en die je zelden of nooit ziet bij de debatten in DeBalie en zo. En uiteindelijk hoef je elkaar natuurlijk niet allemaal even aardig te vinden, maar met elkaar discussiëren en het met elkaar oneens zijn lijkt me eveneens een bijdrage aan samen leven.

4 comments.

Live: Islamophobia Production and Re-Defining Global 'Security' conference

Posted on April 22nd, 2011 by martijn.
Categories: Multiculti Issues.

The Center for Race and Gender at the University of California, Berkeley, Organization of Islamic Conference, Council on American-Islamic Relations, and GTU’s Center for Islamic Studies will host a two-day conference focusing on the growing Islamophobia phenomena in the United States and its impacts on American Muslims and relations with the Muslim world. At present the airwaves, news, T.V. shows and centers of culture production are filled with Islamophobic content thus making racism directed at Muslims and Islam a fully sanctioned discourses affecting American Muslims as well as shaping foreign policy discourses.

The conference will bring together researchers, academics, community advocates and representatives of the Organization of Islamic Conference for a two day conference to share analysis, findings and policy recommendation. Furthermore, the conference will seek to document the ideological, institutional and financial interests entangled in the production and dissemination of Islamophobic contents in the US and in Europe and exploring the primary desired outcomes, in the short and long terms. The papers presented at the conference will be published in UC Berkeley’s Islamophobia Studies Journal inaugural edition Fall, 2011.

More information about the program and the speakers can be found here: Islamophobia Production and Re-Defining Global “Security” Agenda for the 21st Century | Center For Race Gender | CRG

The conference has a livestream that can be watched HERE but also at this page:

Live video by Ustream

0 comments.

Live: Islamophobia Production and Re-Defining Global ‘Security’ conference

Posted on April 22nd, 2011 by martijn.
Categories: Multiculti Issues.

The Center for Race and Gender at the University of California, Berkeley, Organization of Islamic Conference, Council on American-Islamic Relations, and GTU’s Center for Islamic Studies will host a two-day conference focusing on the growing Islamophobia phenomena in the United States and its impacts on American Muslims and relations with the Muslim world. At present the airwaves, news, T.V. shows and centers of culture production are filled with Islamophobic content thus making racism directed at Muslims and Islam a fully sanctioned discourses affecting American Muslims as well as shaping foreign policy discourses.

The conference will bring together researchers, academics, community advocates and representatives of the Organization of Islamic Conference for a two day conference to share analysis, findings and policy recommendation. Furthermore, the conference will seek to document the ideological, institutional and financial interests entangled in the production and dissemination of Islamophobic contents in the US and in Europe and exploring the primary desired outcomes, in the short and long terms. The papers presented at the conference will be published in UC Berkeley’s Islamophobia Studies Journal inaugural edition Fall, 2011.

More information about the program and the speakers can be found here: Islamophobia Production and Re-Defining Global “Security” Agenda for the 21st Century | Center For Race Gender | CRG

The conference has a livestream that can be watched HERE but also at this page:


Live video by Ustream

0 comments.

Masculinity Box – The Smell of Burning Ants

Posted on April 21st, 2011 by martijn.
Categories: Gender, Kinship & Marriage Issues.

The Smell of Burning Ants :: Jay Rosenblatt Films

The Smell of Burning Ants is a haunting documentary on the pains of growing up male. It explores the inner and outer cruelties that boys perpetrate and endure. The film provokes the viewer to reflect on how our society can deprive boys of wholeness.

Through formative events of a boy’s life, we come to understand the ways in which men can become emotionally disconnected and alienated from their feminine side. The common dismissal that “boys will be boys” evolves into the chilling realization that boys frequently become angry, destructive and emotionally disabled men. The Smell of Burning Ants illustrates how boys are socialized by fear, power and shame.

I think the film is interesting and very suited for teaching purposes. The full film is available at Jayrosenblattfilms.com.

In the next TED video Tony Porter gives a brief introduction to what it means how we define masculinity and the consequences for men and women.

H/T: Socioimages

0 comments.

Debat: Religie in seculiere samenleving

Posted on April 19th, 2011 by martijn.
Categories: Multiculti Issues, Public Islam.

Ik heb de eer in een panel te mogen zitten van een debat over religies in een seculiere samenleving:

Op woensdag 20 april 2011 van 18.00 tot 21.00 uur organiseren stadsdeel Oost en stichting Argan het vierde debat in de serie ‘Verbinden in Oost’. Het thema voor dit derde debat luidt: wat is de positie van religies in een seculiere samenleving?

Het onderwerp religie brengt veel vragen en discussiepunten met zich mee. Waar ligt de grens van vrijheid van godsdienst? Beïnvloedt iemands geloofsovertuiging de vrijheid voor anderen om niet te geloven? Leiden openlijke manifestatie van religieuze uitingen tot ondermijning van de seculiere waarden van de samenleving? In hoeverre is de samenleving gebaat bij het invoeren van maatregelen zoals een boerkaverbod? En waar ligt de grens? Moeten kruisjes, keppeltjes en andere religieuze uitingen ook verboden worden in openbare ruimtes? Als er sprake is van een scheiding van kerk en staat, mag de overheid dan wel een oordeel vormen over het geloof?

De positie van de religies in de Nederlandse samenleving ten aanzien van de seculiere orde, is onderdeel van het publieke debat rondom de verschillende religies en de integratie van de gelovigen in de Nederlandse samenleving. Ondertussen worstelen vele gelovigen op dagelijkse basis met de moderniteit en de seculiere samenleving. Zal er ooit een tijd komen, waarin de samenleving van mening is dat de religieuze partijen zich voldoende ‘aanpassen’? En in welke mate vormen de personen die zich in het geheel niet aan de ‘moderne’ samenleving willen aanpassen, een probleem?

Meer informatie: Stadsdeel Oost – Debat over religies in een seculiere samenleving

1 comment.

Twitwa 16 – het sneue ventje spreekt

Posted on April 18th, 2011 by martijn.
Categories: Twitwa.

Via MohamX

RT @AmandaKluveld @martijn5155 noemt mij een leugenaar.
RT @AmandaKluveld Wat denkt dat zielige ventje eigenlijk?
RT @AmandaKluveld @martijn5155 gaat volgende week op zijn blog uitleggen waarom ik lieg. Hoe sneu.

Dat schreef ik op twitter naar aanleiding van deze column Wordt de islam echt verkeerd begrepen? Heel sneu, maar dat gaat dit ventje nu even aan mevrouw Kluveld uitleggen dus. Maar eerst even wat anders.

Een schokkende ontdekking afgelopen week. De moordenaar van Alphen die in een niets en niemand ontziende ‘killer spree’ zes mensen doodde, diverse ernstig verwondde en zich vervolgens laf door het hoofd schoot, komt uit een christelijk nest. En niet zomaar één, nee een reformatorisch nest. Een christelijk fundamentalistisch nest. Net als de leden van het Verzetsleger van de Heer in Uganda, net als de Huttaree militie in de VS en net als Fronte Cristiano Combattente van Roberto Sandalo in Italië. Sommigen van ons willen anderen doen geloven dat dit uitwassen zijn van extremistische opvattingen in de Bijbel, maar niets is minder waar. Ook gematigden zoals Bush voelen zich in hun geweld door God geinspireerd. De Bijbel, zowel het oude als het nieuwe testament staat vol met oproepen tot geweld. Bekijkt u het volgende filmpje maar eens.

Tristan verdiepte zich ook nog eens in spiritualiteit en stemde daarnaast ook nog eens op de militante extremistische PVV. Inderdaad waarschijnlijk was Tristan ook nog eens psychiatrisch; zeer waarschijnlijk leed hij aan een variant van het Jeruzalem-syndroom: het Kruisvaarderssyndroom. In zijn afkeer van heidenen die zich hadden afgekeerd van God en zich bekeerd hadden tot Mammon van de consumenten, de vertegenwoordiger van het grootkapitaal, de elite waartegen de PVV zich zo verzet omdat ze Nederland in de uitverkoop gooien, werd hij bevangen door spirituele woedde die zich uitte in een bloedbad van Alphen.

Zelfs Obama kan niet ontkennen dat er talloze onschuldige mensen uit naam van het christendom worden vermoord. Nou ja eigenlijk is dat de enige zin uit bovenstaand stuk die hout snijdt; het is een open deur die we ook in het genoemde artikel van Kluveld kunnen aantreffen. Eentje die u iedere nacht ook bij Astro-TV kunt zien; daar worden dergelijke algemeenheden uitgestort over individuen die vaak wel kloppen, omdat ze voor velen kloppen. Zo kunt u tegen de meeste autochtonen wel zeggen, doe de groeten aan ome Jan. Iedere familie heeft er wel één, minimaal.

Dergelijke redeneringen zeggen niets. Het zijn algemene stellingen waar wel enige kern van waarheid in zit, maar ook in zijn algemeenheid zijn ze onhoudbaar. Dat u dus niet denkt dat ik bovenstaande redeneringen serieus meen hè. Toch is een vergelijkbare stelling de crux van een recente column door Amanda Kluveld:

Degene die de Koran verbrand heeft, kon geen groter gelijk krijgen voor zijn stelling dat de Koran uitnodigt tot wreedheden en geweld.

Dat het grootste deel van de moslimwereld geen gewelddadigen pleegde kan met die redenering amper verklaard worden. Tuurlijk, mensen hebben een eigen keuze dus ze kunnen de uitnodiging tot geweld naast zich neerleggen. Maar die eigen keuze betekent dus dat het gebruik van geweld op z’n minst van meerdere factoren afhankelijk is, onder meer het optreden van religieuze en/of politieke leiders die belang hebben bij het gebruik van geweld (of bij het niet gebruiken ervan). Mevrouw Kluveld geeft tal van voorbeelden die haar stelling moeten onderbouwen, maar het enige wat ze gemeen lijken te hebben is dat het allemaal om moslims als dader gaat en allemaal uit gebieden waar moslims dominant zijn.

Om haar betoog kracht bij te zetten, waarschuwt ze Obama voor de laatste keer:

Nu is het zo dat degene die de Koran verbrand heeft, geen groter gelijk kon krijgen voor zijn stelling dat de Koran uitnodigt tot wreedheden en geweld en dat er gedood wordt in naam van dat boek. Of toch niet?

Obama zal dat nooit erkennen. De islam wordt verkeerd begrepen door de mensen die in zijn naam moorden, meent de Amerikaanse president. Ook nu, in zijn veroordeling van de reacties op de Koranverbranding, zegt hij dat er geen religie bestaat, die toestaat dat er onschuldige mensen worden onthoofd. Maar heeft hij daar wel gelijk in?

Obama kan niet ontkennen dat er talloze onschuldige mensen in naam van de islam worden vermoord. Om dit op te lossen heeft hij bedacht dat er iets bestaat dat iets anders is dan de islam. Dat noemt hij extremisme en dat heeft volgens hem weer niets met de islam te maken, ook al zijn de door hem bedoelde extremisten allen moslim.

U ziet hier de redenering die ik hierboven gemaakt heb voltooid worden. Mevrouw Kluveld vindt klaarblijkelijk dat het geweld wel iets met islam te maken en dat dat een probleem is.

Mevrouw Kluveld reduceert de complexe realiteit tot een rijtje zinloze argumenten voor haar stelling op een manier die nog het meest lijkt op de column over de zinloze informatie over de Belgische moordenaar Kim de Gelder door Luuk Koelman. Zet ze allemaal op een rij en je krijgt een nagenoeg gesloten model dat moeilijk onderuit te halen is doordat het zo ‘common sense’ aan doet, maar in feite is het dus regelrechte onzin. Dit is niet voor het eerst en waarschijnlijk ook niet voor het laatst dat mevrouw Kluveld zoiets doet. Twee jaar geleden schreef ze een column over het eerste Nationaal Islam Congres waarin ze een schokkend tafereel aanschouwde dat haar deed beseffen dat het Westen toch echt superieur was aan islam:

Ik ben benieuwd of in de bijdragen van Ramadan de door Yasin bedoelde superioriteit van de islam tot uitdrukking zal komen. Tijdens de workshop die de sjeik gaf ter empowerment van moslimvrouwen heb ik er in ieder geval geen spoor van terug kunnen vinden. De aanwezige vrouwen werden door Yasin afgescheept met flauwe grapjes over homoseksualiteit, vrouwelijke premiers en mensen die een ander geloof aanhangen dan de islam. Aan het uitleggen van het ‘niet-moslims historisch paradigma’, dat hij op zijn PowerPoint had gezet en waar onder andere het feminisme, het vrouwenkiesrecht en de Verlichting toe werden gerekend, waagde hij zich niet.

Yasin heeft op geen enkele manier duidelijk weten te maken waarom de islam goed zou zijn voor vrouwen. Maar de stelling dat de islam een superieur geloof is heeft hij met zijn flauwe praatje bijzonder effectief ontkracht.

Dat geldt trouwens voor het hele naargeestige en intellectueel arme Nationaal Islam Congres dat in de media voornamelijk is afgeschilderd als een gezellige pasar malam of een islamitische huishoudbeurs.

Zwaktebod
Dat was het niet. Op het Nationaal Islam Congres confereerden orthodoxe islamieten die willen dat het Westen zich onderwerpt,  vinden dat integreren een zwaktebod is, die de democratie als een inferieur systeem beschouwen en de sharia in Nederland willen invoeren. Het is onbegrijpelijk en een teken van capitulatie dat de gemeente Amsterdam de Apollohal aan de organisatie van dit evenement heeft verhuurd.

Op basis van één observatie, dat Yasin niet kan aantonen waarom de islam zo goed zou zijn voor vrouwen (althans op een manier waar Kluveld het zelf mee eens zou kunnen zijn), heeft Yasin volgens haar zijn stelling dat Islam superieur is, ontkracht. En als de islam niet superieur is, dan moet de christelijke cultuur dat wel zijn. Zoiets is de redenering. Beroerde argumentatie als je het mij vraagt.

Nu vind ik het persoonlijk aardig wonen hier in het Westen. Maar een deel van de wereld waarin zich één van de meest bloedige periodes uit de geschiedenis heeft voorgedaan (de 20ste eeuw was één van de gewelddadigste uit de geschiedenis) met genocide en massamoorden uit naam van Westerse ideologieen als nazisme, fascisme, communisme en nationalisme, moet zich misschien iets terughoudender opstellen in de discussie tussen superieur en inferieur. Tenzij we vinden dat de holocaust inderdaad een teken van superioriteit is en dat dat ook iets prijzenswaardig is geweest. Ik schat in dat mevrouw Kluveld dat niet bedoelt.

Op basis van mevrouw Kluvelds argumentatie zou het feit dat de meerderheid van de moslims niet overgaat tot geweld, eigenlijk moeten leiden tot de conclusie dat de islam dus een in essentie vreedzame godsdienst is. Zij redeneert echter anders. In haar logica zijn het allemaal moslims in de voorbeelden die ze geeft. Niks extremistische islam dus, nee gewoon de islam.  Mevrouw Kluveld kan tot haar sterke conclusies komen zonder degelijke argumentatie omdat zij uitgaat van zoiets als een ‘reëel bestaande islam’:

Geweld is geweld – Opinie – de Volkskrant.

Pels wijst erop dat er vanaf het vroegste begin verschil van mening is geweest over de inhoud van de islam. Maar wat voor punt wil hij daarmee nu precies maken? Wat voor rol spelen deze ongetwijfeld interessante discussies precies in de islam die wij nu kennen, in de reëel bestaande islam zo te zeggen?

Reël bestaande islam
De reëel bestaande islam maakt dat mensen als Geert Wilders moeten vrezen voor hun leven en dat mensen zoals Mohammed B., die volgens Pels toch dezelfde
waarheid aanhangt als Wilders, dat niet hoeven. De reëel bestaande islam maakt dat imam Hassen Chalghoumi wordt bedreigd, belaagd en voor zijn leven moet vrezen omdat hij zich voor een verbod op de boerka uitspreekt en omdat hij met Joden spreekt.

Door de reëel bestaande islam worden christenen in Somalië gemarteld en vermoord. Door de reëel bestaande islam sterven er dagelijks moslims. De lijst van dit soort waarheden is eindeloos. Dit is de waarheid waar Wilders op wijst. En welke waarheid kunnen zij die geloven in een gematigde islam daar nu precies tegenover zetten?

En daarom maken moslims dus ook geen deel uit van Obama’s ‘common humanity’ zo stelt Kluveld althans.

Waar komt de term ‘reëel bestaande islam’ nu weer vandaan? De enige vergelijkbare term die ik ken is het ‘reëel bestaande socialisme’. Ik geloof dat Cliteur de term ‘reëel bestaande islam’ eens heeft gebruikt, en dat komt neer op de islam zoals die door mensen gepraktiseerd wordt. Maar dat is zowel een islam van de dialoog als een islam van de (gewelddadige) verdediging en een islam van de (gewelddadige) aanval en alle mogelijke tussenvormen. De’reëel bestaande islam’ bestaat niet; ik weet het een dooddoener van jewelste maar daarmee nog niet onjuist. De zaak van imam Hassen Chalghoumi is niet zo duidelijk als Kluveld beweert in laatst genoemde stuk en dat geldt ook voor Somalië waar andere identiteiten er klaarblijkelijk niet toe doen (zie ook over het Ogaden-conflict en de rol van religie HIER). Het klopt gewoon niet, nog afgezien van het feit dat het werkelijk je reinste kolder is om de islam in Somalië, de Franse banlieus en Nederland op één hoop te gooien. Het deert allemaal niet voor deze hooggeleerde columniste en als de feiten niet kloppen dan redeneren we deze toch zo om dat ze wel passen zoals ze dit deed in column over Traïdia.

De relatie tussen religie en geweld is eindeloos complexer dan mevrouw Kluveld hier voorstelt. Er bestaat geen intrinsiek gewelddadige religie en ook geen intrinsiek vreedzame religie. Daar ben ik al eerder op ingegaan, vandaar een korte quote van mezelf:
C L O S E R » Blog Archive » 11 september en islam – 10 punten over religie en geweld

1. De relatie tussen religie en geweld is mede zo gecompliceerd omdat ten eerste alle religieuze groepen al eeuwenlang discussies hebben over geweld en ongeoorloofd geweld waarover ook subgroepen zich weer afgesplitst hebben wanneer zij het niet eens zijn met de (tijdelijke) consensus. Tegelijkertijd is geweld (niet alleen religieus geweld) niet zo’n overduidelijke categorie als we denken. Geweld is een praktijk die tot stand komt in specifieke tijden en plaatsen en soms zijn mensen het niet eens eens over wat nu precies geweld is of wat legitiem of illegitiem geweld is.
2. Bijdragen over de relatie tussen religie en geweld vertrekken vaak vanuit twee beperkte standpunten: óf men geeft de schuld aan religie voor het geweld óf men stelt dat religie er geen schuld aan kan hebben omdat ‘authentieke’ of ‘zuivere’ religie niet in staat is tot geweld en alleen een gecorrumpeerde versie geweld voortbrengt. Beide invalshoeken snijden geen hout. Geweld is niet het product van een ‘slechte’ of gecorrumpeerde religie en tegelijkertijd is er niets unieks aan religieus geweld dat ook niet voor andere vormen geldt, al is het maar omdat geweld (of dat criminaliteit is of andere vormen) altijd onderdeel is van een samenleving: het verschil is echter wat gelegitimeerd geweld (bijvoorbeeld van het leger) is en wat niet (bijvoorbeeld van een meute of revolutionaire groep). Wel zijn er verschillen in waardering en oordelen over legitimiteit (zie bijvoorbeeld de tweede helft van deze post over zelfmoordaanslagen).
3. We kunnen op basis van antropologische studies (onder meer van Eller) een vijftal criteria aanwijzen die basisvoorwaarden vormen voor het zich voordoen van geweld: integratie in bepaalde groepen, opkomen van een individuele en collectieve identiteit, er moet sprake zijn van institutionalisering, er moeten belangen zijn en er moet sprake zijn van een ideologie en doelen die niet of nauwelijks ter discussie staan en die absolutistisch en utopisch zijn. De ene vorm van religie komt hier dichterbij dan de de andere, maar wanneer deze voorwaarden vervuld zijn dan kan geweld door leden van een religieuze beweging als legitiem worden gezien zeker wanneer (en dat geldt vooral voor het Jodendom, Christendom en Islam) er een duidelijke scheiding is tussen wij-zij waarbij de laatste aangewezen wordt als veroorzaker van de problemen en crises van de eersten. Religie wijst namelijk aan waar het kwade zit en wie het kwade vertegenwoordigt. Dit kan leiden tot een gebrek aan empathie met het potentiële slachtoffer iets waar legers zich in specialiseren en ook dit is dus niet specifiek voor religies.
4. Vrijwel alle religies kennen diverse varianten van individuele (of zelfs collectieve) zelf-doding en zelfkastijding: variërend van piercings, tattoos, besnijdenis tot martelaarschap en zelfs ge-institutionaliseerde legers zoals Boeddhistische Sohei en de Ikko-Ikki (toegewijde groep). Vrijwel alle religies kennen ook doctrines die te maken hebben met geweld. Jihad is een mainstream islamitische doctrine met veel verschillende betekenissen waarbij de ‘kleine jihad’ (niet door iedereen zo ge-accepteerd, maar hier even bedoeld als de gewelddadige jihad) door de eeuwen heen zo ingeperkt dat (in mainstream) alleen geweld ter verdediging en onder leiding van een kalief nog mogelijk is. De voorwaarden die gesteld worden doen denken aan de doctrine van de rechtvaardige oorlog zoals het Christendom die kent (en voor u begint…ja er zijn ook genoeg serieuze verschillen).
5. Islam en cultuur van moslims zijn zo divers (zeker wanneer we sociaal-economische verschillen daar nog eens bij optellen) dat ze eigenlijk nooit een verklarende factor voor wat dan ook zijn (en dat geldt opnieuw voor religie en cultuur in het algemeen). Temeer omdat we zien dat mensen met uiteenlopende religies en etnische afkomst vaker wel dan niet vreedzaam met elkaar omgaan. Als dat niet gebeurt, zoals in het geval van 9/11 en de war on terror, dan kunnen we niet zeggen zie je wel er is een conflict dus is religie of cultuur belangrijk of is religie zelfs de unieke causale factor; dan kun je immers niet verklaren waarom mensen meestal wel vreedzaam samenleven (zie ook het artikel de Verklaringskracht van cultuur van Nan Dirk de Graaf.

De overige punten leest u op de betreffende pagina zelf maar. Wat mevrouw Kluveld dus doet in haar columns is een verzameling drogredenen, insinuaties, guilt by assocation en compleet onzinnige argumenten mixen in een meestal goed lopend geheel dat islam en moslims demoniseert en christendom en christenen verheerlijkt. Nu vertel ik hier niets nieuws en zeker geen, wetenschappelijk gezien, omstreden feiten over de relatie tussen religie en geweld. En ik denk ook dat mevrouw Kluveld niet achterlijk is en zeer goed weet hoe ingewikkeld de zaken in elkaar zitten. Ze kan immers ook een mooie studie schrijven over de culturele en maatschappelijke betekenis van pijn door de tijd heen. Dus of ik zit er naast en ze is toch dom óf ze liegt gewoon want ze verdraait willens en wetens de feiten. Voor wat betreft religie in het algemeen en islam en moslims in het bijzonder kan ze in ieder geval bijgeschreven worden in rijtje pseudo-wetenschappelijke charlatans.

2 comments.

The Ritual of Provocation II – Creating Spectacle and Presence

Posted on April 13th, 2011 by martijn.
Categories: Public Islam.

In this second part of the three part series on the recent Quran burning I will focus more on the role of the political entrepeneurs themselves, how they create a stage and, even more so, a public by creating rituals of provocation (explained in part I). Because who knew pastor Jones before his plan last year of burning the Quran? Who knew the Jylland-Posten outside Denmark before the Muhammad Cartoons? Who knew Hirsi Ali before her film Submission (and the murder on TV director Van Gogh)? Wilders rose to great heights with his film Fitna.

Media all over the over world have covered the media events of Fitna and the Quran burning, it is discussed on numerous websites and newspapers. What these entrepeneurs have done is opening a space of appearance and connecting otherwise unconnected people into a community. They have turned different conflicts, identities and power structures into one common problem that requires action. The use of key symbols such as the Quran and the prophet Muhammad in a derogatory way in film, drawings and media coverage, as explained in the previous post on rituals of provocation, catches the eyes and minds of the audience and gives them a sense of urgency, drama and sensation. The common conflict (with Islam) that is part of the message brings the allies from all over the world closer to each other while it further alienates Muslims as the ultimate other. It is furthermore significant that most of the entrepeneurs do not only create an antagonistic message about Muslims but also about the political status quo and elites in their own country. Both the demonizing of Muslims and questioning the existing social order disrupts the normality of every day life and more or less guarantees media coverage and thus seige the political space (see Zeynep Gambetti).

Guy Debord’s landmark study on consumer culture, The Society of the Spectacle can shed some light on the above mentioned aspects of the Quran burning (but also think about the Muhammad Cartoons and even more so Fitna) and the role of the media. Debord sees the spectacle as the domination of every aspect of human life by corporate capitalism. The spectacle according to Debord is ‘The Spectacle, according to Debord, is “the world of illusion where all attention and consciousness converge.’

At Thus Spoke the Spectacle we can find a very interesting and provoking examples of how Spectacle works. This site has several videos dedicated to the theme of ‘radical media literacy for the digital age’.They quote Debord’s Comments on the society of the spectacle:
THUS SPOKE THE SPECTACLE | VIDEOS

“In all that has happened in the last twenty years, the most important change lies in the very continuity of the spectacle. This has nothing to do with its perfecting of its media instruments, which had already reached a highly advanced stage of development: it means quite simply that the spectacle’s domination has succeeded in raising a whole generation molded to its laws. The extraordinary new conditions in which this entire generation has effectively lived constitute a precise and comprehensive summary of all that, henceforth, the spectacle will forbid; and also all that it will permit.”

According to the people behind the website ‘The videos of Thus Spoke The Spectacle explore these “extraordinary new conditions” under which we live.’
THUS SPOKE THE SPECTACLE | SEPARATION PERFECTED

This world of illusion is dominated by images of commercialized community: happy, well-adjusted people connected in meaningful and satisfying ways through the shows they watch and the products they consume.

The reality, Debord argues, is a mass of alienated individuals separated from themselves, from each other, and from a genuine experience of life.

Separation Perfected combines Debord’s philosophy with a visual representation of the world he critiques.

As explained in the previous post movies like Fitna and Submission, the Quran burning and the Muhammad Cartoons and their subsequent media coverage do not depict happiness, but rather the opposite. Their message is not one of communitas but is adversarial. We have seen a similar thing during the events that led to the invasion of Iraq by the US and its allies.
THUS SPOKE THE SPECTACLE | WMD BLUES

“The most brilliant propagandist technique will yield no success unless one fundamental principle is borne in mind constantly and with unflagging attention. It must confine itself to a few points and repeat them over and over.”

– Adolf Hitler

In a poll of U.S. citizens taken just after September 11th, 2001, only three percent responded “Iraq” or “Saddam Hussein” when asked who they believed was responsible for the terrorist attacks.

By January of 2003, 44 percent of Americans polled reported the belief that either “most” or “some” of the September 11th hijackers were Iraqi. No hard evidence to support the notion of Iraqi involvement was offered in the interim, and in fact the official account from the beginning reported no Iraqis among the perpetrators.

What can account for such a dramatic change in perception?

Answer: Incessant, aggressive propaganda, backed by constant repetition, the full “authority” of the administration, and a near complete lack of scrutiny or verification on the part of the mainstream media.

In 2003, suggesting that the administration was willfully creating the impression of imminent danger to drum up support for an already planned war of aggression was considered by many Americans ludicrous, “anti-American,” and unpatriotic.

To suggest the same now, when it’s too late to avert the tragedy, is considered common sense by some original supporters who are nonetheless still willing to buy into a similar script recycled for an attack on Iran.

WMD Blues portrays the propaganda campaign leading up to the U.S. invasion of Iraq. It is offered in the hope that the kind of misinformation, disinformation, innuendo, and outright lies that led to the war may be less persuasive the next time around.

George Bush himself provides the moral at the end.

WORDS

WMD Blues is constructed from the pronouncements of the Bush administration, its accomplices in right-wing think tanks, and obedient journalists across the political spectrum.

Note the musicality of well-constructed propaganda: how the melody, rhythm, and cadences of the soundbites work to create a storyline that convinced millions of Americans of the threat of Iraq despite an entire lack of credible evidence.

In Debord’s work the WMD propaganda but I think also the media events of Fitna and the Quran burning are to be seen as the ‘Integrated Spectacle’ whereby political entrepeneurs invent an enemy that is to be compared with ‘liberal democracy’ implicitly ‘proving’ the superiority of the latter. In particular pictures of violence by Muslims are essential because they make the liberal democratic society perfect and superior by default; it doesn’t really matter whether the violence is part of the original message (like in Fitna) or is a reaction on the propaganda. In the course of the media event they will be woven into one ‘image bite‘: the violent, irrational, fanatic Muslim who will easily resort to violence when provoked.

What is different (compared to the WMD propaganda) of course with regard the Quran burning and Fitna and so on, is that the makers of these events are not part of the political status quo. In order to create a public presence they break out of the ‘normal’ rules of liberal democratic participation by using deliberately insulting and provocative slogans and images. As such they remain outsiders to the mainstream politics and publics which is necessary in order not to be encapsulated by the system and subsequently toning down their voice and contents.

The use of film by people like Hirsi Ali, Wilders and the strategies used to reach to the media (in the case of the Quran burning) are well-informed attempts to be part of a spectacle and to create an ‘image event’. DeLuca (1999) uses the phrase “image event” to refer to the media tactics of social movements. I do not think he meant Fitna and the Muhammad Cartoons to be ‘image events’ (take Greenpeace’s campaigns in media as prime example of such staged events) but Deluca’s analysis which shows that such events are examples of rhetoric that combines the verbal with the visual in order to achieve “critique through spectacle” (DeLuca 1999:22) is applicable here as well. Such ‘image’ events are usually about providing ‘fragments of arguments’ that break away from the established order, in this case on the one hand it taps into ‘common sense’ ideas about multiculturalism and Islamization while offering an alternative to analysis and explanations coming from what is perceived as the political elite who is giving ‘our’ culture away.

The particular images used in ‘image events’ can be seen as ‘image bites’ having similar persuasive effects as sound bites on viewers and their political understandings, in particular when it involves negative compelling images that elicit danger, fear, or disgust. The power of the visual rhetoric is, among other things, that it makes the message almost incontestable because reality is reduced in such a way as to be seen as inherent in the way things are. It turns complex issues into messages that appeal to people’s common sense.

Next week, part III: Counter-reactions

1. The ritual of provocation I – Burn, burn the Quran!

0 comments.

Zanga Zanga in Libya

Posted on April 8th, 2011 by martijn.
Categories: Blogosphere, Joy Category, Society & Politics in the Middle East.

A few weeks ago Libyan leader Kadaffi gave an already famous speech in which he vowed to fight and die as a martyr. The rest of the speech was ominous but also incomprehensible. His speech appears to have become a youtube’s meme like for example Hitler’s speeches taken from the great film Der Untergang that has produced many hilarious new takes on Youtube. I will give you four here. The first one links Kadaffi’s speech with the one from Hitler who asks the Libyan leader to comment upon his book:

The second one is Gaddafi in the same speech (of course) but it seems he was speaking in a different language: Swedish

The third one is the Zanga Zanga remix; zanga referring to allyway.

And the fourth, and last, one is Conan O’Brien’s take on the speech:

1 comment.

The Ritual of Provocation I – Burn, burn the Quran

Posted on April 5th, 2011 by martijn.
Categories: Public Islam.

The recent Quran burning has caused a lot of upheaval in Afghanistan. According to some a senseless act, according to others proof that Islam is a violent religion. Of course it is neither. If Islam was such a violent religion there would be more protests everywhere Muslims live. That is not the case; the riots are in Afghanistan. Not in New York, Cairo or Jakarta. It is also not senseless. The same can be said for Wilders’ movie Fitna and its sequal Fitna II, that (as he announced last week) will be released next year and will focus on ‘the barbaous life of the sick spirit of Mohammed‘ in order to stimulate a public debate on the prophet Muhammad that will leave Muslims with enough reasons to leave Islam. Announcing the film already should be seen against the background of the current (re-)trial of Geert Wilders. Last time the announcement caused severe unrest in the Netherlands but the reactions after the release were very mild, contrary to the current reactions in Afghanistan on the Quran burning. In a series of three posts I will try to think out loud about the use and meaning of such public performances by political entrepeneurs.

According to some Islamic traditions it is allowed (with certain conditions) to burn the Quran in order to dispose copies that are unusable, damaged and so on. The burning itself therefore is not necessarily an act of sacrilege. What matters of course is the intention with which this done that becomes clear when we look at the Quran burning by pastor Jones as a media event that fits into a particular pattern and that can be analyzed as ritual. Like the Muhammad Cartoons, the Dutch films Submission and Fitna, the Quran burning can be seen as part of a similar set of adversarial rituals creating, expressing, and validating an opposition between the self and a dangerous, irrational, foreign and violent other. They are actions with a particular performative regularity that serve to maintain, accommodate or mobilize deeply held collective sentiments, solidarities, values and imageries on the basis of a symbolic and subjunctive orientation to what is and what should be, while obscuring challenging alternatives. The emergence of this type of political rituals occurs in a social and political context wherein the debates about religion in the public sphere are changing and in wherein the debates about Islam follow a particular kind of cultural essentialist logic.

The cartoonsaffair, the films and pastor Terry Jones’ anti-islam message seem to work through a standard set of symbolic actions that can act (or are feared as such) as igniting violence. These can be seen as rituals of provocation defined by Gaborieau (1985) as ‘codified procedures’ of deliberate disrespect, desecration, blasphemy, or violation of sacred or symbolically charged spaces, times, or objects in which first a selection is made of key symbols representing each community and as a second step the means by which symbols may be most effectively desecrated is chosen. Fitna and Submission and many similar films on the Internet or the Danish cartoons contain images towards the prophet Muhammad, the Quran and the position of women in Islam. The film Submission I by Ayaan Hirsi Ali showed images of an almost naked woman with Quranic verses painted on her body attacking the perceived misogyny in Islam in a particular orientalist style (Moors). In Wilders’ film the Quran is targeted and according to Wilders the film will end with a particular depiction of the prophet Muhammad and ‘exposing’ the fascist and intolerant nature of the Quran. In their rhetoric Wilders and Hirsi Ali have chosen to use highly selective and often distorted narratives and representations about Muslims and Islam in Dutch society. In the case of pastor Jones he refers to the dangerous content of the Quran. In all cases Islam (and in particular the Quran) is defined as a violence-prone discourse that creates a disposition for large scale violence and conflict. In their analysis they seem to rely on the assumption that discursive formations have their own logic and agency. This results in the conclusion that people are continually produced and reproduced by discourses that form an essential characteristic of ‘their’ group and are a resource for long term dispositions such as resentment, arrogance, suspicion and intolerance with regard to outsiders.

Part (or even the goal) of the ritual of provocation is the creation and reproduction of the ultimate other by putting the blame for all reactions against the provocations on the targets of the same provocation. In this case behind all the talks about violene, security measures, crisis situations and so on, is the picture of angry, irrational and fanatical Muslim who overreacts against insults and provocations and thereby threatens the ‘absolute right of freedom of expression’ and secular society or seeing the violent reactions of a few as representative of all Muslims and prove of the violent nature of Islam. Without a doubt also for some Muslims this Quran burning is as a confirmation of something that was going on for a while (in particular since 9/11): a worldwide anti-islam attitude by which Muslims were seen as the enemy and outsiders to society.

The films, cartoons and the Quran burning as well as the debates about them are rather similar in the sense that they invoke and reaffirm moral boundaries and idealized norms of behavior. After Fitna Muslims were praised by both MP Balkenende and Wilders for their calm reaction; meaning that they did not resort to violence. An interesting dialectic can be noted here. Some opinion leaders (Muslims and non-Muslim) saw the calm reaction of Muslims as a sign of emancipation and a revatilization of the Dutch poldermodel. Muslims have grown accustomed to the insults and have a find way to endure them. Also in the case of the Danish cartoons there were, as Talal Asad made clear, reactions that it was a good thing people felt hurt because that would lead to a situation in which they would re-examine their beliefs. Criticizing or offending ‘questionable’ religious thoughts then becomes a form of liberating speech, necessarily to free Muslims and subsequently also society. Such comments can be seen as displays of feelings of superiority and rather then being emancipation the calm reactions then are the result of a process we also see in (ritualized) racial insults and verbal abuse: the insult, provocation or criticism is a ritual form of teaching a group subordination by way of humiliation (Guimarães 2003: 142). It is more or less like saying this is the way we do things here, and you better acknowledge that and act accordingly. It not only expresses and reproduces the desired social order but also reproduces and legitimizes the hierarchy between Muslims and non-Muslims and is form of including individuals Muslims in the group as long as they meet certain criteria that are determined by the dominant groups in society. At the same time the accusations by some Muslims that these films and the Quran burning constitute blasphemy is an attempt to block the transgression from the side of the secular or Christian politicians and opinion leaders.

Releasing ‘offending and provocative’ films and other performances is a means to express, legitimize and naturalize elements of the social order that are deemed fundamental in the discourses about how a society should be (non-Islamic), in times when these same elements are perceived as threatened (by Islam). Using a distorted, one sided and sometimes even false vision about Islam and dissemeniating this is an attempt to express, legitimize and (re-)naturalize the boundaries and categories in society by a similar set of adversarial ritual rhetorics creating, expressing, and validating an opposition between the self and a dangerous, irrational, foreign and violent other. As political rituals they reinforce, recreate and organize particular (hegemonic) collective representations (such as ‘secular’, ‘Western’, and so on) while it delegitimizes (such as the angry Muslim or the overreacting religious people) and obscures other representations (such as those Muslims who just don’t care or feel that there is a problem with the Quran). This could, I’m speculating here, well be the reason why the majority of Muslims hardly respond to such ‘offending and provocative’ acts. Because they don’t care or because they don’t want to fall into the trap set by political entrepeneurs such as pastor Jones and Wilders.

This is part I of a serie of three posts. Next time: Critique through spectacle. Sometime next week I think.

5 comments.