C L O S E R

Nederland: [ ] Multicultureel [ ] Tobberig nationalistisch

Posted on November 19th, 2008 by martijn.
Categories: Multiculti Issues.

Zo, we gaan een debat op niveau voeren. Aan het woord zijn Duyvendank, Engelen en De Haan die stelden dat Nederland eng-nationalistisch is. Daarop reageerde Koopmans die stelde dat Nederland juist heel multicultureel is.

Jan Willem Duyvendak (hoogleraar sociologie, UvA), Ewald Engelen (financieel-geografisch onderzoeker, UvA) en Ido de Haan (hoogleraar geschiedenis, UU) publiceerden recentelijk Het bange Nederland. Pleidooi voor een open samenleving (Bert Bakker). In NRC Handelsblad schreven zij Nu kunnen we fijn op weg naar een nog geslotener Nederland

Hoewel blijkens recente cijfers van het CBS nieuwkomers het op arbeidsmarkt, woningmarkt en in het onderwijs langzaamaan steeds beter doen, is de culturele kloof de afgelopen jaren alleen maar groter geworden. Ga maar na: waardoor hebben de verhoudingen tussen bevolkingsgroepen in Nederland zo kunnen verzuren? Waarom is de mentale en fysieke afstand tussen oorspronkelijke en nieuwe Nederlanders, ondanks de liters inkt en tonnen papier die eraan zijn gewijd, de laatste jaren zo sterk toegenomen? Waarom is het moslim-bashen vooral in Nederland een nationaal gezelschapsspel? Waarom worden juist hier zoveel onbetamelijkheden en onbeschoftheden op internet geventileerd, en dan vooral over integratie- en immigratiekwesties? Waarom voelen zoveel oorspronkelijke Nederlanders zich niet meer thuis in hun wijk, stad en land? En waarom voelen zo weinig migranten zich Nederlander?

In zeven jaar tijd is Nederland van een open samenleving een geborneerd land geworden, dat meent dat het integratievraagstuk alleen kan worden opgelost met een harde, polariserende aanpak die ontevreden autochtonen hun vertrouwen in de politiek moet teruggeven door allochtonen te dwingen zich aan te passen. Het tegendeel gebeurt echter: hoe meer het Nederlanderschap wordt opgetuigd met canons, nationale musea, inburgeringceremonies en Hollandse normen en waarden, des te meer vervreemden migranten van hun nieuwe vaderland, terwijl het politiek cynisme van de neezeggers er niet minder door werd.

Daar is nu een reactie op gekomen van Ruud Koopmans, onderzoeksdirecteur aan het Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung (WZB) en hoogleraar sociologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam.: Nederland is nog volop multicultureel

Van wetenschappers mag je verwachten dat wanneer ze met grote woorden, harde oordelen over anderen, en onwankelbaar geloof in het eigen gelijk in het publieke debat intervenieren, ze dit doen op basis van een gedegen feitenkennis. De onderbouwing van de stelling dat het Nederlandse integratiebeleid radicaal veranderd is en dat we in in vergelijking met andere landen op een uiterst intolerante, assimilationistische manier omgaan met het integratievraagstuk is echter bij de auteurs ver te zoeken, en dat terwijl de relevante informatie voor het oprapen ligt.

[…]

Hoe komt het dat het multiculturele beleid in Nederland voortduurt, in weerwil van de opkomst van rechtspopulistische politici als Geert Wilders en ondanks de plechtige verzekeringen van regeringszijde dat men het multiculturele beleid afgezworen heeft? Het antwoord ligt in een uit de beleidswetenschap bekend mechanisme: padafhankelijkheid. Eenmaal in gang gezet, is de beleidstrein maar moeizaam op een ander spoor te brengen, vooral als velen binnen het ambtelijk apparaat en bij beleidsadvies en -uitvoering betrokken organisaties daar niet van harte aan meewerken. De Nederlandse integratiebeleidssector omvat een breed veld van allochtone zelforganisaties, integratiespecialisten bij de overheid, multiculturele advies- en onderzoeksbureau’s, diversiteitsdeskundigen in het bedrijfsleven en migratie- en integratie-onderzoeksinstituten, die uit een moeilijk ontwarbare combinatie van gewoonte, overtuiging en welbegrepen eigenbelang er gezamenlijk toe bijdragen dat het multiculturele beleid en de bijbehorende geldstromen in stand blijven.

Dat die geldstromen tegenwoordig vooral vloeien onder de noemer “diversiteitsbeleid” heeft daar niet veel aan veranderd. Officieel zou diversiteitsbeleid een verandering moeten betekenen ten opzichte van het oude multiculturele beleid dat gericht was op de eigen cultuur en identiteit van migranten. De doelstelling nu is het bevorderen van een gelijkwaardige participatie van allochtone burgers in algemene instituties zoals de media, het politieapparaat of de natuur. Maar het middel waarnaar gegrepen wordt om die doelstelling te bereiken is dezelfde oude multiculturele benadering van apart beleid voor etnisch en religieus gedefineerde doelgroepen met hun eigen, heel speciale, “frisse” cultuur die behouden en gekoesterd dient te worden, natuurlijk onder inschakeling van gesubsidieerde “intermediairs” uit de betreffende doelgroepen.

Zeer interessante en relevante discussie. Laten we voor de duidelijkheid een aantal dingen vaststellen:

1. Koopmans heeft het over andere zaken dan Duivendak e.a. Koopmans praat over het concrete beleid en de ‘multiculti-score’ daarvan ten opzichte van andere Europese landen. Duivendak e.a. hebben het vooral over het politieke discours dat gericht is op beleid.
2. Wat de situatie ingewikkeld maakt is dat claims van migranten grotendeels gebaseerd zijn op een verwijzing naar gelijke rechten. Is het toestaan van halal-slachten daarom multiculti beleid of het rechttrekken van een scheve situatie aangezien ook voor joden een uitzondering is gemaakt voor kosher-slachten?
3. Als kritiek op Koopmans, maar in zeker zin ook op Duivendak e.a. kan gesteld worden dat de overheid inderdaad lange tijd het adagium integratie met behoud van eigen cultuur had, maar dat de nadruk altijd al (en die is voor Koopmans) lag op sociaal-economische integratie en dat het behoud van eigen cultuur maar door migranten zelf moest gebeuren. Migranten ontbeerden de kracht op cultuurspecifieke claims te maken. Het boek Contested Citizen van Koopmans e.a. laat overigens ook zien dat er nauwelijks specifieke claims van migranten zijn.
4. Tegelijkertijd is daarbij altijd gesteld dat de ‘Nederlandse cultuur’ leidend is. We vinden dat al terug in de Minderhedennota van 1983. Hoezo multicultureel? Maar ook hoezo een verandering naar nationalisme?
5. Koopmans heeft zeker een punt als het gaat om media, maar wat is nu eigenlijk de reikwijdte van die media? Ditzelfde geldt voor sport. Migranten doen het goed in sport en er is aandacht voor hun roots. Maar een doorbraak in sport, maakt een samenleving nog niet multicultureel.
6. Dit geldt ook voor zijn punt over islamitische scholen, maar die scholen zijn een uitvloeisel van het Nederlandse onderwijsstelsel en geen resultaat van specifiek migrantenbeleid. Daarbij is het uiteindelijk maar een zeer klein aandeel van de leerlingen dat daar heen gaat.
7. De notie dat integratie en aanpassing een tweezijdig proces is, lijkt toch echt verdwenen onder de autochtone bevolking en politici. Dat is wel een grote verandering met voorheen.
8. Hetzelfde geldt voor de notie dat het de cultuur van migranten is waar per definitie iets mis mee is (niet in de zin van slecht, maar gewoon ‘anders’) mbt integratie. Deze notie is veel sterker geworden vanaf de jaren ’90.
9. Koopmans heeft denk ik zeker een punt als het gaat om padafhankelijkheid. Inmiddels bestaande instituties laten zich niet zo gemakkelijk opheffen. Aan de andere kant kun je je, bijvoorbeeld met betrekking tot jeugdzorg, ook afvragen in hoeverre specifieke projecten of afdelingen niet vooral het resultaat zijn van de standaardisering van procedures (afgestemd op de blanke middenklasse) en de weigering om werkwijzes cultureel-sensitiever te maken (en niet alleen overigens voor allochtone Nederlanders).
10. Zou het niet zo kunnen dat Nederland tobberig nationalistisch is en tobberig multicultureel?

0 comments.