The Majority Strategy of the Muslim Brotherhood II: Responses

Posted on January 14th, 2013 by martijn.
Categories: Activism, Public Islam, Religious and Political Radicalization, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Roel Meijer

Will the Muslim Brotherhood in Egypt promote the goals of the 25 January revolution, expanding civil, political, economic and social rights; or will it tailor these issues for its own purposes? Especially its strategy to gain power, here called the majority strategy, by means of general and presidential elections, has attracted attention. In two blogposts I will explore how this strategy be explained when its slogan under Mubarak had been “participation not domination” (musharaka la mughaliba)? In the first blogpost I have explained the background and development of the majority strategy. In the current blogpost I present an analysis of the counterforces and the failures of this strategy.  My overall argument is that rather than its ideology, it has been the political strategy that explains both the success as well as the failure of the Brotherhood after the fall of Mubarak.

Counterforces

Despite the spectacular success of the Muslim Brotherhood and the Salafi Nour party in winning three-quarters of the seats of parliament, marginalizing the traditional parties, such as the Wafd, the success would not be long-lived. Resistance against the Brotherhood’s majority strategy emerged from all directions of society.

The Tahrir activists were the first to voice criticism of the Brotherhood on account of its opportunistic use of Tahrir protests. While the Brotherhood was careful to maintain relations with SCAF, and chimed in with increasing popular critique of the demonstrators as “anarchists” who were sabotaging the economy and the unity of the country, the Brotherhood did support ‘Tahrir’ when it exerted pressure on the military. Khairat al-Shatir on several occasions threatened SCAF to march to Tahrir if it did not comply with the demands of the revolution. Muhammad al-Biltagi followed him in this respect. The activists, however, condemned this opportunistic use of the resistance against the military.

In the meantime the former Brotherhood youth who had been evicted organized themselves in different organizations such as al-Tayyar al-Masri and joined the elections with a left-wing slate. Although they hardly won parliamentary seats, their critique and inside knowledge, which was published widely, damaged the Brotherhood in the larger cities. The very fact that the debate on the Brotherhood was opened up to an unprecedented extent after the fall of Mubarak, forced the Brotherhood to respond and defend itself, making it vulnerable.

More liberal-minded older generation leaders, who had been members of the Guidance Council, such as Abd al-Mun‘aym Abu al-Futuh, Ibrahim Za‘farani and Muhammad Habib, were perhaps more successful in their critique. Their critique of the undemocratic manner in which FJP was founded and operated (no founding conference, limited influence of its members, appointment of its leadership by the mother organization instead of being elected among new members), damaged the Brotherhood, but mostly among existing liberal critics. More important was Abu al-Futuh’s challenge in the presidential elections. Attracting the new critical generation and even Salafis, he was able to pose as a liberal open-minded Islamist alternative to the Brotherhood, even if his campaign was far from flawless.

Increasingly also the critique of civil society was felt. The heavy-handed attempts of the Brotherhood to gain or retain control over professional organizations had alienated many of its members. This was especially the case with the doctors’ syndicate. The Doctors’ syndicate had been dominated by the Muslim Brotherhood after Mubarak had frozen the board elections in 1993 and no new elections had been held since. By the time Mubarak fell a whole new generation of doctors had emerged who found that the board members had done little to improve the profession, leading to a dramatic deterioration of the national health service. They founded new organizations such as the Doctors Without Rights, and Doctors of Tahrir. Typically they were much more activist than the conservative older generation of  the Brotherhood. In May 2011 they organized two strikes. These were opposed by the board dominated by the Brotherhood, following the deal with SCAF to oppose activism and promote “stability”. The Brotherhood later lost dramatically in syndicate elections on 18 October 2011 against the Independent List that won a majority in the boards of 14 of the 27 governorates.

But the story did not end there. The Doctors Without Rights persisted in its demands of raising the percentage of national budget form 4% to 15% and higher wages for doctors and a major overhaul of the whole system that should be based on accountability. When these  demands were not met, it organized a new strike on 1 October 2012 against the Brotherhood faction that now directly supported a Brotherhood government. As the strike dragged on for weeks, the strike became politicized and turned into an anti-Brotherhood campaign that attracted greater support from all kinds of opponents of Mursi. When the proposal of the constitution was made available the doctors joined the critique of the final draft proposal demanding a revision of the article on the right of health for citizens.

The independent trade union movement had a similar experience. The first independent had been founded under Mubarak, but it really expanded after his fall, expanding to two hundred independent trade unions, representing 2 million employees, by the end of 2011. Organized in the Independent Egyptian Federation of Independent Trade Unions (EFITU) and the Egyptian Democratic Labor Congress (EDLC), it competed with the corporatist, state controlled ETUF that had been founded in 1957 under Nasser. Although the EFITU was supported by the progressive minister of manpower and Migration, Ahmad Borai, it never succeeded in obtaining legal recognition under the government of Ahmad Sharaf, whose proposals were blocked by SCAF that was unwilling to sanction social rights.

Strikes were stepped up under the Mursi government as it became clear that the new Brotherhood minister of Manpower would not take measures beneficial to workers, condemning strikes, sit-ins and other forms of protest, as part of the official policy of the Brotherhood. Like the doctors, independent labor has recently strengthened its position by forming with a host of left-wing political parties the National Front for the Defense of Labor Rights and Unions Liberties.

Not all professional organizations were opposed to the Brotherhood after they became unfrozen. The Engineers syndicate was supportive of the Brotherhood, as was the Teachers Syndicate and the Pharmacists Syndicate, Dentists Syndicate, where the Brotherhood won the first free elections since the early 1990s in accordance of its majority strategy.

In others the results were mixed. In the Journalists’ Syndicate, its leader was sympathetic to the movement while its board was not, leading to internal struggle when the Brotherhood came to power. Often new organizations were established next to existing ones and had neither relations with the Muslim Brotherhood, not with the former NDP, such as the Teachers Outside Trade Unions,  the Coordinating Committee of Teachers, Judges for Reform, Engineers against Legal Restraint, Coordinating Committee of Revolutionary Lawyers. They would mobilize against Brotherhood organizations, such as Coalition of Engineers for Egypt and Doctors for Egypt.

But not only did the Brotherhood’s majority strategy not succeed across the board in the professional organizations, it also did not make inroads in organizations where the previous regime was strongly represented, such as the judiciary. The judiciary had always been divided in reformists who advocated the complete independence of the judiciary and judges who had been appointed by the government. Some organizations changed over the years. For instance, the Judges’ Club  (Nadi al-Quda’) had been reformist under Ahmad Makki, but became pro-government under Ahmad Zind.  High Court of Cassation had been pro-government but with the appointment of  al-Gharyani it had a pro-Brotherhood leader. The same applied to the Supreme Constitutional Court, that had been independent but became more subservient to the government.

Finally, the intellectual elite turned against the Brotherhood, when it realized the Brotherhood was pursuing a majority strategy. It especially condemned the Brotherhood for breaking its promises, first to just participate with winning 30 %, then with 40% and later 51% percent of the seats in parliament, and eventually going all the way. Its broken promise not running a presidential candidate infuriated them and seemed to confirm all the suspicions many intellectuals had always felt for the Brotherhood. Even highly sophisticated intellectuals such as Hasan Nafa‘a or Fahmi Huwaydi, who believed that the Brotherhood should take part in the political process, grew increasingly worried and disenchanted with the heavy-handed policy of the Brotherhood to dominate and exclude its critics rather than to cooperate and include them in fulfilling the demands of the revolution. When Mursi was inaugurated on 30 June 2012, many lambasted the Brotherhood and mocked its solemnity and moralism as a meager replacement for real politics and reform. They were careful to point out its lack of policy and its pursuit of the same economic policy that the previous government had pursued.

Failure of the majority strategy

The growing opposition against the Brotherhood started when its majority strategy had seemed at its most successful. At that point it became clear that the deal the Brotherhood had made with SCAF would not work in its favor. This was apparent from parliament and the Majlis al-Shura. Although the Islamists had a majority in both, they were hamstrung by the Constitutional Declaration of 30 March 2011 that withheld power form parliament the end of the transitional period and  the acceptance of the new constitution. After their victories, the Brotherhood became increasingly entangled in the very jungle of measures and procedures it itself had agreed upon.

The Brotherhood found itself increasingly isolated and beleaguered from all sides after it tried to implement its majority strategy in its attempt to dominate the Constituent Assembly together with the Salafis in March 2011. Its claim that it represented the majority and the “will of the people” and that its opponents only represented a small minority of the “elite” (nukhba) grew increasingly thin as more and more institutions were able to organize opposition to the Brotherhood and withhold the legitimacy it craved for.

For a long time the judiciary constituted the main opponent of the Brotherhood’s ambitions. Fearful of its own position and still protected by SCAF, in June the Supreme Constitutional Court disbanded the parliament under the pretext of procedural mistakes. In April the same the Electoral Committee headed by the head of the SCC ruled against participation of several presidential candidates, among them Umar Sulayman, the Salafi leader Hamad Abu Isma’il, but also Khayrat al-Shatir, who was replaced by Muhammad Mursi.

By the time of the presidential elections declining the popularity of the Brotherhood became apparent. Winning in the first round only  24,9 %,  against 24,5%  for the establishment figure Ahmad Shafiq, 21,1 %  for left wing candidate Hamdin Sabbahi and 21,6% for the more liberal-minded Islamist Abu al-Futuh, Mursi and the Brotherhood had done quit poorly; they had lost half the votes compared to the parliamentary elections half a year earlier. Clearly the following of the Brotherhood was a lot more volatile than had been expected and the boast of representing the will of the people became a lot more precarious. Only with support of the left and Islamist liberals was Mursi able to win barely from Ahmad Shafiq in the run-offs. In return Mursi pledged to the opposition to include them in the decision-making process, virtually promising to abandon its high-handed majority strategy. The new government reflected this intention, as well the establishment of a Advisory Council, with members such as Hasan Naf‘a.

 Polarization

Despite these good intentions the Muslim Brotherhood continued its earlier strategy. From the fact that the Brotherhood could get rid of SCAF by firing its head Husain al-Tantawi on 12 August, it drew the conclusion that it could go it alone with its Salafi partner the Nour party, after all. Finally the Brotherhood have its cake and eat it too.

The elimination of SCAF from the power equation, however, made the Brotherhood the focus of all the social, economic and political demands that had been formerly directed at SCAF. The anger at the closed manner at which the Brotherhood pursued its policies, its inability to present an alternative to the economic policies of the Mubarak regime, its incapacity to respond to critique and understand the deep-seated demands for reform only fed the anger of the more critical part of the population.

This anger would express itself in the gradual walk-out of 29 of the 1000 members of the second Constitutional Assembly after it was established in June, reaching a crescendo in November. Although many commentators have argued that its illiberal character is the reason for lack of support, this in itself is a reflection of the failure of the Brotherhood to include other social, ideological, economic and cultural currents into the deliberative process of the formulating the constitution and write their rights into the constitution.

The result has been an attack over the past months of journalists, trade unions, human rights organizations, Coptic church, women’s  organization, of the several draft and eventually of the final version of the constitution on 2 December as they progressively left the Constitutional Assembly. Theirs was basically in a vote of no-confidence in the Brotherhood-Salafi coalition to realize the demands of what they think is the revolution. Though Mursi’s “power grab” of 22 November of arrogating far-reaching power to himself and firing the Public Prosecutor is explainable as a means to be one step before the no-less undemocratic Supreme Constitutional Council to disband the Constituent Assembly and possibly annul the presidential elections, for the opposition it confirmed the worst fears of the Brotherhood. As opposed to the majority of the Brotherhood, it tried to mobilize its own ‘majority’ on Tahrir square.

Conclusion

The Muslim Brotherhood stands before a sheer impossible task of governing Egypt and solving the deep and almost insolvable economic crisis, while dealing with growing resistance of the vested interests on the hand in the military and the former regime on the one hand, and emerging plethora of activists and reformist movements on the other hand, while it has under fire of a strongly politicized  Salafi movement not to give concessions to “secularists” and “atheists”.  Even if the so-called liberals at a certain point have done everything in their power to sabotage the rule of the Brotherhood, the movement itself has made it extremely difficult for itself by pursuing a majority strategy that excludes instead of includes its opponents in order to implement widespread reform of the state instead of imposing its views on society.

Roel Meijer teaches modern Middle Eastern history at Radboud University in Nijmegen and is senior researcher at the Netherlands Institute of International Relations. He has published widely on Islamist movements: Global Salafism: Islam’s New Religious Movement and most recently, The Muslim Brotherhood in Europe.

This is part two of The Majority Strategy of the Muslim Brotherhood. The first part was published last week: Background and Development. A referenced version of this article has appeared in Orient, 1, 2013.

0 comments.

The Majority Strategy of the Muslim Brotherhood I: Background and Development

Posted on January 9th, 2013 by martijn.
Categories: Public Islam, Religious and Political Radicalization, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Roel Meijer

Few subjects are as controversial as the Muslim Brotherhood. During the past few decades many commentators have speculated about the nature of the Egyptian Muslim Brotherhood. Is it totalitarian, authoritarian, are there chances for it becoming democratic? What is the role of the  Tanzim (the main organization of the Brothers), the third generation, and the youth? What are its relations with the previous regime, the left,  and social movements in the first decade of the 2000s? This question has gained urgency with the fall of Mubarak and the Arab spring. Will the Brotherhood promote the goals of the 25 January revolution, expanding civil, political, economic and social rights; or will it tailor these issues for its own purposes? The past two years have provided new insights into the workings of the Brotherhood. Especially its strategy to gain power, here called the majority strategy, by means of general and presidential elections, has attracted attention. How can this strategy be explained when its slogan under Mubarak had been “participation not domination” (musharaka la mughaliba)?

In two blogposts I will explore the majority strategy of the Muslim Brotherhood. Firstly, in this blogpost,  I will delve into the background and development of the majority strategy. In the next blogpost I present an analysis of the counterforces and the failures of this strategy.  My overall argument is that rather than its ideology, it has been the political strategy that explains both the success as well as the failure of the Brotherhood after the fall of Mubarak.

 Changing views

As Nathan Brown (When Victory is not an Option: Islamist Movements in Arab Politics, New York: Cornell University Press) makes clear, the Muslim Brotherhood is not a exclusively a political organization, but one with multiple activities, diverse interests and different strategies. Having become extremely cautious under authoritarian regimes, political participation in the 1980s implied tremendous risks. The repression political participation could provoke could jeopardize the whole movement and therefore political participation remained one option among others. This does not mean that the movement did not change. Participation, the rise of the third generation and greater outreach to society, led to important ideological changes. Whereas under Hasan al-Banna (1906-1949) multiparty system had been rejected, “partyism” (hizbiyya) in the 1980s became increasingly accepted as a means of expanding the influence of the Brotherhood, aside from its more traditional work of building up its infrastructure of hospitals, schools, social services.

For the first time, the Brotherhood was forced to think deeper about politics and the political process, producing in 2004 and 2007 increasingly more elaborate political programs that provided pragmatic solutions to problems society faced as a whole. In its struggle against the authoritarian regime, it saw the usefulness of citizenship rights, the independence of the judiciary, the limitations of the power of the president and the balance of powers between the legislative, the judiciary and the executive. Even if these rights were marred by religious oversight, and contained illiberal elements, especially in regard with equal rights for women, non-Muslims, and the freedom of expression, it did recognize the sovereignty of the people. In that sense, it built upon the political opening Hasan Hudaiby had set out in his Preachers not Judges in the 1960s, a trend that most recently reflected in embracing the concept of the “civil state” (al-dawla al-madaniyya) rather than the religious state (al-dawla al-diniyya).

The question, however, was not whether the Brotherhood had changed, but to what extent? As it was still mostly a semi-legal, partly underground organization, repressed by an authoritarian state, it was difficult to determine how far these reforms went. The fact that its most liberal current split-off formed the Wasat party in the 1990s did not augur well. The Wasat Party no longer promoted the implementing the shari‘a and the founding of an Islamic state. Instead it upheld the idea that Islam is a civilization and Muslims and Copts were equal because they both were participants in its history. More reassuring was that liberal figures, such as Abd al-Mun‘aym Abu al-Futuh, still remained inside the movement and were members of the Guidance Council. Hope for reform was also stimulated by the emergence of a more progressive youth. On the other hand, it seemed unlikely that the more liberal-minded forces were able to influence the Tanzim, the highly structured main organization of the movement, based on a cell structure of the “family” (‘usra), which was mostly recruited from the conservative countryside. Neither were there any signs that the hierarchical internal structure, still based on the principle of “hearing and obeying” (sam‘a wa-l-ta‘a), was seriously challenged. If anything, the multiple interests, sectors, and strategies of the movement deepened the profound ambiguity that had plagued the Brotherhood from its inception.

Which direction the Brotherhood would take depended on the struggle between the more outward looking political current and the more inward looking da‘wa oriented section that was focused on Islamization pof society from below. While the first current seemed to gain in influence after the Brotherhood did well in the general elections in 2005, gaining 88 of the 454 seats, the subsequent repression, during which one if its leader Khairat al-Shatir was imprisoned, worked in favor of the latter. When during the fraudulent elections of 2010 the Brotherhood failed to win a single seat, and Muhammad Badi‘ became the General Guide, its more cautious wing seemed to have gained the upper-hand. In anticipation of the succession of Gamal Mubarak of his father, even the assuring slogan of “participation without domination”, seemed too radical. The cautious attitude of the Brotherhood was also reflected in the way it took part in the many demonstrations and movements of the decade preceding the uprising: it did participate but always kept the larger interests of preserving its organization and manifold non-political interests at heart.

 The majority strategy

The predominance of the inward looking group explains why the Muslim Brotherhood was not only taken by surprise by the uprising of 25 January 2011 but was also unable to respond adequately to the subsequent events. Not until 28 of January when the regime accused the Brotherhood of instigating the uprising, did it unleash the Tanzim on Tahrir and wholeheartedly supported the demands for the fall of the regime. But even then, the risks of participation in the revolution were so high, that it negotiated with the regime.

The majority strategy emerged after the fall of Mubarak. It was not a policy that was formulated from the beginning but grew over time, depending on the politics of its adversaries and their responses to the Brotherhood’s moves. Despite the lack of evidence of a stated policy, the subsequent measures the Brotherhood took make it into a coherent strategy. It consisted of two components. The first was to maintain good relations with Supreme Council of the Armed Forces (SCAF) and make a tacit agreement that recognized the military’s interests while playing down its own political ambitions. To assure the military of their good intentions, for instance, the old slogan “participation not domination” was dusted off, and the announcement was made that the Brotherhood would run only in limited number the electoral districts.

The second component contradicted the first and aimed at building up the Tanzim as rapidly as possible by expanding its countrywide network. Already on 14 February it announced that it would establish a new party, the Freedom and Justice Party (FJP). In the following year hardly a week passed without the Brotherhood announcing the opening of another office of the FJP. To its credit it must be said that secular opposition was weak and the Brotherhood had to fill the vacuum the defunct NDP had left behind.

More damaging in the long run were the series of deals with SCAF the majority strategy entailed. One of these deals was to prevent the most urgent demands of the revolution from being met, namely to elect a Constitutional Assembly to write a new constitution that would enshrine the civil, political and social rights the revolution demanded. Instead, a constitutional committee was appointed by SCAF in February 2011, headed by the pro-Brotherhood judge Tariq al-Bishri, with the assignment to adjust a limited number articles of the 1971 Constitution. Its  assignment was to pave the way for free and fair elections, of which the Brotherhood, as the strongest movement, would benefit the most. The victory of 77,3%  in favor of the amendments during the referendum on 19 March came as a shock to the activists of Tahrir square and the liberals, whose suspicions of the Brotherhood as a thoroughly counter-revolutionary movement—never far from the surface—were re-awakened.

The Constitutional Declaration (30 March) of SCAF would enshrine the previous compromises. It laid down that first general elections would be held under the adjusted constitution of 1971 after which the newly elected parliament would appoint 100 member Constituent Assembly. In addition, it stipulated that the transitional period would only end with a referendum accepting the constitution and that a transition of power from SCAF to independent government would be appointed by the president.

Although the recognition of political rights was a dramatic step forward (recognition of political parties became a formality), the flaws of the arrangement (the sequence of steps of the transitional phase, the retention of power of SCAF) would block the fundamental transformation of Egyptian society based on civil, political and social rights Egyptians in their new awareness as citizens were claiming after the fall of Mubarak. Because they were not supported by a sympathetic government during the transitional period that could translate the revolution in law,  reformists had to fight out a prolonged battle with conservatives in each and every institution for reform, almost always leading to bitter disputes. The  “long march through the institutions” from below would clash with the Brotherhood’s attempt to gain control of society from above by means of its majority strategy.

Containing the revolution

SCAF represented the first major hindrance to the revolution. With the exit of Mubarak and the source of corruption of intermingling of politics and economic interests, it believed the revolution had ended. It literally advised the revolutionaries to go home after Mubarak had left. It blocked all reform measures that would dismantle the authoritarian state and its patronage system and prevented the Sharif government from taking any initiatives to meet civil and social demands of demonstrators, refusing to disband the Military Courts, accept the existence of independent trade unions, reform universities, let alone take on the Ministry of Interior.

Only gradually did SCAF realize that political and social unrest would not go away. The continuous Friday demonstrations and sit-ins on Tahrir square beginning a week after Mubarak’s fall and gaining in force in March and the during the summer, turning into more violent confrontations on 9 October (Maspero massacre) and November and December (Muhammad Mahmoud street clashes), would tarnish the image of SCAF as the “guardian of the revolution” and belie its pledge not to fire on civilians.

At the same time the Muslim Brotherhood organized the FJP as an instrument to pursue its majority strategy. It did this by keeping it on a tight leash and transferring the top members of the Guidance Council to lead the party although they had to relinquish their functions in the Brotherhood. It, moreover, stipulated that its members were only allowed to vote for the FJP.

As a result, liberals and groups within the movement who did not agree with the majority strategy pursued by Khairat al-Shatir either left or were purged from the movement, in turn leading to the deepening of its conservative character. For instance, Abd al-Mun‘aym Abu al-Futuh was expelled after he announced candidacy to run for presidency.  The more independent minded Brotherhood youth started to leave in March,  and were finally kicked out in May after they had taken part in unauthorized mass demonstrations on Tahrir. The few independent minds that the movement harbored, such as Muhammad al-Baltaji, who had sympathized with the Tahrir movement and constantly tried to mediate between the two, were exceptional and in the end ineffectual to broker a compromise between the two.

Aside from building up its infrastructure, purging the dissidents, blocking demands for internal reforms and adapting itself to the much more open environment after the 25 January Revolution, the majority strategy also dictated that the Brotherhood extend its power to social and civic institutions in society, further hampering the drive for change. Gaining power over these institutions was imperative as the members of the Constituent Assembly would be nominated from. Also here the vacuum left behind by the NDP, which through patronage, often had its candidate elected head of the syndicates, proved helpful.

From the fall of Mubarak to the electoral victory in the parliament and Majlis al-Shura in February 2012 the majority strategy of the Brotherhood seemed to work. In return for tenuous support for Tahrir demonstrations and major counterdemonstrations on 27 July, which showed the power of the Islamist movement,  SCAF allowed the Brotherhood to build the necessary infrastructure to win the elections, which were exceptionally successful.

At the same time, the Brotherhood benefited from the gradual erosion of the prestige of SCAF that increasingly showed that it was incapable of handling the opposition in the fall-out of Maspero and Muhammad Mahmoud street clashes. Severely weakened, the Brotherhood increasingly could challenge SCAF when it overtly tried to preserve its privileges, as was the case with the Ali Silmi document. Typical of the Brotherhood, it unleashed its troops on Tahrir in protest against SCAF, but pulled them back at the right time not to alienate SCAF, letting the activists take the brunt of clash with security forces.

For the Brotherhood, winning the elections remained the main goal of its actions. Once they had the elections through the ballot box legitimacy would be transferred from Tahrir to parliament, with the Brotherhood representing the “will of the people” (iradat al-sha‘b). Representing the majority (ghalabiyya) was the basis of taking over power from SCAF.

The even larger victory for the Senate (Majlis al-Shura) in February seemed to confirm the viability of this strategy. Emboldened the Brotherhood took the next step and launched Khairat al-Shatir at the end of March 2012 as presidential candidate. When he was rejected as candidate by the Electoral Commission in April, he was succeeded by Muhammad Mursi, another previous member of the Guidance Council who had become leader of the FJP.

Roel Meijer teaches modern Middle Eastern history at Radboud University in Nijmegen and is senior researcher at the Netherlands Institute of International Relations. He has published widely on Islamist movements: Global Salafism: Islam’s New Religious Movement and most recently, The Muslim Brotherhood in Europe.

PS

This is part one of two blogposts on The Majority Strategy of the Muslim Brotherhood. Coming Monday the second part will be published on Monday.

0 comments.

The Jihad Struggle: #MyJihad Campaign

Posted on December 17th, 2012 by martijn.
Categories: Activism, anthropology, Notes from the Field, Public Islam.

A recent anti-Muslim ad campaign by the American Freedom Defense Initiative (ADFI) in New York called Muslims “savages” and proclaimed “defeat Jihad.” The ads appeared in New York underground stations and where quickly defaced. For many Muslims however Jihad is an Islamic spiritual concept that is simply means “struggle”:

a struggle against odds, difficulty, and barriers — a struggle to a better place.

This video is the making of the first photo shoot for the newly minted MyJihad ad campaign, a national public educational campaign, starting in Chicago, in which American Muslims showcase how everyday Muslims define, practice, and live Jihad.

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
MyJihad is an American campaign sponsored by the Council on American-Islamic Relations (CAIR). ‘MyJihad’ ads will appear on public buses featuring Muslims’ interpretations of the term ‘jihad’ often erroneously defined as ‘holy war’. This of course does not mean that no Muslim understand jihad as a violent struggle against oppression, imperialism and humiliation (as they probably see it). But what this campaign shows are the multitude of meanings connected to jihad. The campaign has its own website MyJihad and released two Youtube videos (above you already saw the first):
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
According to Ahmed Rehab of CAIR (on OnIslam):

The MyJihad campaign is about reclaiming Jihad from the Muslim and anti-Muslim extremists who, ironically but not surprisingly, see eye to eye on Jihad. Jihad is a term that has unfortunately been widely misrepresented by the actions of Muslim extremists first and foremost, and by attempts at public indoctrination coming from Islamophobes who claim that the minority extremists are right and the majority of Muslims are wrong.
It is also about pushing for an intelligent and informed understanding of Islam and its concepts and practices in the media, the educational circles, and the public,

According to campaign volunteer Angie Emara:

We have been overwhelmed with the participation of people of other faiths tweeting their struggles. People of different backgrounds are finding a common language, they’re learning to see themselves in one another as they share similar expressions of their daily Jihad.

The ads on the buses range from personal struggles to religious interpretations to wanting to share a positive image on Islam and the world and fighting Islamophobia in positive novel ways.
American Muslims launch campaign to reclaim ‘jihad’ | The Raw Story

“#MyJihad is to build friendships across the aisle,” says one ad showing an African American man leaning on the shoulder of a Jewish friend.

“#MyJihad is to march on despite losing my son,” says another ad, featuring a portrait of a mother with her three remaining children.

“#MyJihad is to not judge people by their cover,” says a third, framed by two women in headscarves.

Although there are some sceptical voices among Muslims as well and also a few denouncing the use of women’s portraits in the campaign, most seem positive. The strongest criticism on the part of Muslims comes from some Salafi networks and organizations like Hizb ut Tahrir who criticize the outlook of the campaign as well as the content. As they see it the people from MyJihad want to make jihad compatible to American national identity by stripping it from its warrior content and de-politicizing it. Pamela Geller who co-founded ADFI called the MyJihad campaign a ‘contemptuous propaganda campaign‘. The ADFI will launch a new campaign in January 2013.

Besides the bus ads MyJihad makes extensive use of social media through a Facebook page and a Twitter stream:

All of this shows an interesting struggle (pun intended)of identity politics over the meaning of the word jihad with Muslims indeed trying to make it more compatible with secular notions of individual struggle and the common good and with both anti-islam activists and so-called radical Muslim groups trying to oppose such an attempt. But perhaps the secular-religious binary is a little to easy or even misleading here. It is not that the MyJihad campaign is fully detached from Muslim traditions; Jihad as a personal struggle has always existed but so does Jihad as an armed struggle (albeit with different definitions than for example the one of HuT). The whole issue here goes beyond Islam as a religion; it is also about trying to gain acceptance and recognition of Muslims as Americans and making a strong statement against anti-Islam campaigners and the definitions of Islam they try to impose on Muslims and wider society. Furthermore such a strong display of ‘Muslimness’ does that fit into American definitions of the secular? Maybe, I don’t know to be honest, but I expect it would be more problematic in some European countries such as France. There are also many non-Muslims supportive of this campaign equally dismayed by the anti-Islam rhetoric of Geller cs. The secular here is as much diversified as the religious when it comes to the question of Islam in American society.

I think we need to analyse the whole spectacle of the campaign, its supporters and opponents by going beyond the binary religious-secular; showing how they are blurred but perhaps also look for the a-secular/a-religious aspects of it. How do we that? Do we have meta-secular tools available for such an analysis? Or are we inevitably reproducing the binary and thereby perhaps privileging one perspective in the controversy over the other?

1 comment.

Rethinking Secularism: The Power of Religion in the Public Sphere

Posted on December 12th, 2012 by martijn.
Categories: anthropology, Public Islam, Religion Other.

On 22 October 2012 Jürgen Habermas, Charles Taylor, Judith Butler and Cornel West met in the historic Great Hall at Cooper Union to discuss “Rethinking Secularism.” In this symposium convened by the Institute for Public Knowledge at NYU, the Social Science Research Council and the Humanities Institute at Stony Brook University, they presented their accounts of religion in the public sphere.

  • Jürgen Habermas: “‘The Political’ – The Rational Sense of a Questionable Inheritance of Political Theology“
  • Charles Taylor: “Why We Need a Radical Redefinition of Secularism”
  • Judith Butler: “Is Judaism Zionism? Religious Sources for the Critique of Violence”
  • Cornel West: “Prophetic Religion and the Future of Capitalist Civilization”

You can listen to their very inspiring and challenging contributions on The Immanent Frame HERE and join the online discussion HERE.

0 comments.

Islamitische internaten in Nederland

Posted on December 6th, 2012 by martijn.
Categories: Activism, anthropology, Guest authors, Islam in the Netherlands, Public Islam.

Guest Author: Mehmet Sahin

Binnen de Turkse samenleving is het internaat een algemeen geaccepteerde instelling waar schoolgaande kinderen en studenten wonen. De eerste internaten werden door de Turkse overheid in de jaren vijftig opgericht om voor studerende jongeren van het platteland een geschikte slaapplaats in de stad te creëren. Bovendien wilde de Turkse overheid op deze manier indirect de modernisering van het platteland bevorderen. In diezelfde periode waren er ook al islamitische internaten waarbij de kinderen alleen maar Koranlessen kregen van de geestelijken, om later imam te worden. Deze islamitische internaten waren niet zo geïnteresseerd in het onderwijs dat door de Turkse overheid werd aangeboden, omdat dat immers gekarakteriseerd werd door een behoorlijke seculiere benadering.

Süleymanci- en de Nurcu bewegingen

Vanaf de jaren zestig hebben twee Islamitische stromingen in Turkije, namelijk de Süleymanci- en de Nurcu bewegingen (waarbij die laatste de toenmalige benaming was van de huidige Gülenbeweging), het curriculum in hun internaten veranderd, met een specifiek doel voor ogen. Aan de ene kant wilden deze twee bewegingen het islamitische onderwijs niet loslaten, maar aan de andere kant wilden ze het seculiere onderwijs promoten onder hun aanhang. In de jaren zeventig opende de Süleymanc?-beweging de eerste internaten met een gecombineerd programma van seculier en islamitisch onderwijs in Turkije. De leerlingen gingen overdag naar de seculiere school van de overheid. Na schooltijd echter kwamen deze leerlingen naar het internaat, om hun huiswerk te maken en zich te verdiepen in de islamitische leer. De leerlingen in deze internaten werden begeleid door de jonge sympathisanten van deze beweging die studeerden aan de universiteiten. Vanaf begin jaren tachtig begon de Gülenbeweging massaal zulke internaten te openen in Turkije waar kinderen, naast hun school, intensieve huiswerkbegeleiding en islamitische lessen kregen. Deze islamitische internaten bloeiden vooral omdat de islamitisch georiënteerde ouders wilden dat hun kinderen volwaardig zouden deelnemen aan de maatschappij, met behoud van hun geloof.

Vanaf de jaren negentig hebben de Turkse Süleymanci- en Gülen-bewegingen in Nederland verschillende internaten geopend voor de kinderen van de Turkse migranten. In de jaren tachtig stuurden veel Turkse ouders hun kinderen naar de internaten van deze bewegingen in Turkije, om hen te beschermen tegen de schadelijke effecten van de Westerse cultuur in Nederland. De opening van zulke internaten in Nederland vanaf de jaren negentig was een grote opluchting voor veel Turkse ouders. Ze hoefden hun kinderen nu niet meer naar Turkije te sturen. Daar, in Turkije, hadden veel van deze jonge kinderen het erg moeilijk omdat ze hun ouders erg misten. Daarnaast hadden deze kinderen grote aanpassingsproblemen wanneer ze terugkeerden naar Nederland. Hun diploma werd bovendien niet als gelijkwaardig aan het Nederlandse diploma erkend. Door hun lange verblijf in Turkije hadden daarnaast vele van deze jongeren de Nederlandse taal vergeten.

Soorten internaten

De Turkse studenten die nu verbonden zijn met deze bewegingen, wonen ook in de Nederlandse internaten. Daar helpen zij de jongeren met hun huiswerk. Er zijn ook studenten met een theologiestudie uit Turkije die intensief les geven over de islam aan deze jongeren en meisjes in deze internaten. Er zijn twee soorten internaten. De meisjes- en jongensinternaten hanteren een strikte scheiding van de seksen. Een belangrijk effect van het verblijf in deze internaten is dat de leerlingen meestal succesvol hun school afmaken door het strakke huiswerkbegeleidingprogramma. De student-begeleiders in deze internaten houden ook contact met de school van deze leerlingen en voeren dagelijkse gesprekken met de leerlingen over de school resultaten. Daarnaast vormt de geestelijke vorming een belangrijk aandachtspunt voor deze begeleiders. Met name in de weekenden hebben de leerlingen meer tijd om zich te verdiepen in de islamitische kennis en verder hebben ze meer tijd voor de sociale en sportactiviteiten. De ouders die hun kinderen missen mogen op bezoek komen wanneer ze willen. De kinderen mogen tijdens hun zomer- en andere schoolvakanties naar hun ouders gaan.

Ophef

Recent is er enige ophef over deze internaten ontstaan. Daarover is in het kort het volgende te zeggen: De verschillende journalisten in Nederland van de landelijke kranten zoals de Volkskrant, NRC en de Trouw hebben zeer kritische vraagtekens gezet bij het sociaalpedagogische klimaat in deze internaten. Aan de ene kant is het goede dat deze internaten aandacht krijgen van de pers, maar helaas deze internaten worden structureel in een negatieve context behandeld door de Nederlandse journalisten. Het zou erg functioneel en waardevol zijn dat de positieve effecten van deze internaten ook aandacht zouden krijgen. Het positieve effect van deze internaten aan de educatie van de kinderen krijgt geen enkele aandacht in de pers waardoor een foutief beeld ontstaat over deze internaten.

Mehmet Sahin is verbonden aan de afdeling Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit Amsterdam als NISIS PhD kanidaat. Zijn onderzoeksproject richt zich op de Gülen-beweging: The Golden Generation: Islam, Inspiration, Ethical techniques of binding within the Gülen Movement.

1 comment.

Secularistische Sentimenten: Huis, Haard & Haram

Posted on November 27th, 2012 by martijn.
Categories: Gender, Kinship & Marriage Issues, Islam in the Netherlands, islamophobia, Multiculti Issues, Public Islam.

Woningcorporatie Eigen Haard ging in op woonwensen van moslims. Het Parool noemde dit halalwoningen en haalde zo secularistische gevoeligheden omhoog. Hier een overzicht van multicultureel bouwen in Nederland en van de discussie naar aanleiding van de publicatie in Het Parool.

Als antropoloog kom ik graag bij de mensen thuis. Dan zie je nog eens wat. Want hoe eenvormig de huizen tegenwoordig ook mogen lijken, de meeste mensen geven er toch een persoonlijk tintje aan gebaseerd op wat men ‘mooi’, ‘praktisch’ en ‘gepast’ vindt. Daar zit dan vervolgens ook weer een bepaald patroon in aangezien dat soort zaken altijd met de sociaal-culturele context van mensen te maken heeft. Dat is voor autochtonen zo en ook voor allochtonen. De tijd is voorbij dat we 35 mannelijke gastarbeiders in pensions stopten die eigenlijk amper geschikt waren voor één groot gezin.

‘Multicultureel’ bouwen in Nederland
Inmiddels zijn er dan ook tal van woningbouwprojecten die rekening houden met de behoeften van allochtone inwoners, in het bijzonder voor wat betreft de functionaliteit van een huis; zeg maar de praktische inrichting en plattegrond. Den Haag heeft Schilderswijk (Punt Komma in 1988), Verzorgingshuis Schildershoek (ruimte voor christelijke, joodse en islamitische gelovigen), de Bazar (ondernemers), Rotterdam Biz Botuluyuz en Oude Noorden, Dordrecht Noorderkwartier, Amsterdam Hudsonhof, Indische buurt, en het Centraal Park Noord. Niet alles is gerealiseerd overigens en sommige projecten waren niet meer dan studieprojecten. Ook plaatsen als Wageningen, Nijmegen, Boxtel en Utrecht kennen projecten; voornamelijk gericht op ouderen.

Eén van de oudste projecten in Nederland waar gebruik is gemaakt ‘uitheemse’ invloeden is denk ik Kasbah in Hengelo uit 1973, maar in feite staat architectuur door de eeuwen heen bloot aan invloeden van buitenaf die ook de woonwensen van mensen hier beïnvloeden. Woningen kunnen daarbij op verschillende manieren aangepast aan de wensen van bewoners: geschikt voor ouderen, samenwonen van meerdere generaties, gescheiden leefcircuits, licht en donker verdeling, enzovoorts. Weliswaar hielden de projecten rekening met de wensen van allochtonen, maar ze werden vaak ook zeer gewaardeerd door autochtone bewoners. In sommige steden (Arnhem en Rotterdam) is geprobeerd de specifieke eisen op te nemen in de standaardeisen. Opvallend is het Rotterdamse Oleanderproject (1993), bedoeld als de mooiste ‘Turkse wijk in Europa’. Eén van de reden dat dit losgelaten is, was omdat Turkse Nederlanders geen wijk wilden die teveel door Turkse Nederlanders gedomineerd zou worden. Ook in andere projecten, zoals het Rotterdamse Le Medi (discussie 2002/2003), kwam de vrees naar voren dat er ‘getto-vorming’ (zoals dat werd genoemd) zou ontstaan en ‘dat de islam door islamitische bouwstijlen sterker zou worden’. Met name die projecten die zich richten op een ‘duidelijke’ identiteit en multiculturele expressie werden vaak gaandeweg bijgesteld. En wel op zo’n manier dat die specifieke identiteit minder opviel.

Halalwoningen
Afgelopen zaterdag wist Het Parool te melden dat woningcorporatie Eigen Haard in Bos en Lommer (Amsterdam) een complex van 188 appartementen speciaal heeft aangepast aan de wensen van moslims: ‘halal-woningen’. In het uitgebreidere stuk in het PS katern van Parool kunnen we lezen in het stuk ‘Zo woont Mustapha het liefst‘ dat het onder meer gaat om een extra grote keuken, een ruim voorportaal met een schoenenkast (maar die staat dan weer niet bij de voordeur, slimmeriken), satellietschotels, extra waterleidingaansluitingen voor ritueel reinigen (de familie in het stuk gebruikt die echter niet) en schuifdeuren zodat woonkamer en keuken gescheiden kunnen worden (wat de vrouw in het artikel bijvoorbeeld doet als er visite is die ‘niet zo intiem’ is).

Het complex is onder renovatie vanaf 2010; daarvoor was het een aardig verloederd en uitgewoond pand. Voor de renovatie is gekozen voor uitgebreide inspraak met onder meer een vrouwenraad en een kinderraad. Het bleek met name de vrouwenraad te zijn die hamerde op een vrouwendomein en een scheiding met het mannendomein. In het Parool stuk wordt daarbij verwezen naar Koerdische gebruiken uit Oost-Turkije: “Daar eten mannen en vrouwen apart”. Een hemelsblauwe keuken werd afgewezen omdat ‘Hollanders dat niet willen’ en ‘je moet flexibel blijven’. De woningen zijn ook groter geworden tegen een redelijk vriendelijke prijs. Er blijken ook meer ‘Nederlanders’ te wonen dan voorheen.

Eén van de vragen die opgeworpen worden in het stuk is of het wel de taak is van de woningcorporatie om rekening te houden met de religieus-culturele wensen van de huurders. UvA-socioloog Veldboer betwijfelt dit gezien de grote en snelle veranderingen in de wereld onder meer door secularisering (ontkerkelijking). Hij ziet wel een overeenkomst met een andere aanpak van corporaties: plaatsingsbeleid op grond van leefstijl. Hij erkent dat dat in het geval van ‘moslimleefstijl’ gevoelig is, maar als dat met andere leefstijlgroepen wél kan dan waarom hier niet.

Aanpassen aan moslims
In het grotere stuk staat nergens dat Eigen Haard stelt dat het gebouw is aangepast voor ‘moslims’; wel word er verwezen naar religieus-culturele wensen. Op de voorpagina echter stelt men wel dat EH het heeft aangepast aan de woonwensen van moslims. De politiek reageert daarop:

Volgens de gemeenteraadsleden Daniel van der Ree (VVD) en Marijke Shahsavari (CDA) zouden woningcorporaties zich niet moeten bezighouden met het aanbieden van woningen die specifiek inspelen op de woonwensen van moslims. “Dat komt de integratie niet ten goede.”
[…]
Integratiedeskundige Han Entzinger noemt het een sympathiek initiatief, maar waarschuwt voor concentraties van moslims. “De corporatie zegt wel dat ze braaf zal toewijzen via de regels, maar je loopt wel een risico dat er vooral moslims komen wonen.”

Van der Ree zegt dat het zo aanpassen van woningen geen corporatietaak is. “Je geeft zo het signaal af dat je specifiek bouwt voor moslims. Mensen mogen wonen waar ze willen, maar het is niet de bedoeling dat wij moslims naar een plek leiden om er met z’n allen onder elkaar te wonen.”

Volgens Shahsavari bestaat het gevaar dat het gebouw een moslimenclave wordt, doordat het in de praktijk vooral voor hen geschikt is. “En dan is dat allesbehalve bevorderend voor de integratie. Ik vind dit een heel vreemde ontwikkeling.”

Volgens Wim de Waard van Eigen Haard is er geen gevaar dat de woningen exclusief door moslims zullen worden bewoond. “We hebben geluisterd naar de wensen van onze bewoners, maar de woningen zijn net zo goed geschikt voor niet-moslims. Er is geen sprake van dat we zullen selecteren op religieuze achtergrond.”

En op pagina vier wordt gesproken over ‘moslimenclaves’

“En wat dan als er katholieken komen die bij hun huis graag een kapelletje willen?” zegt Shahsavari. “Dat wordt natuurlijk nooit toegestaan.”

Van der Ree en Shahsavari vinden dat de extra aanpassingen niet voor rekening van de belastingbetalers mogen komen. Wim de Waard van Eigen Haard stelt dat de kosten niet hoog zijn en verwerpt dat het complex een enclave wordt. “Inmiddels is het percentage niet-moslims toegenomen. De aanpassingen maken het onze moslimbewoners gewoon gemakkelijk, maar het kraantje dat de moslim gebruikt voor het ritueel reinigen, kan de niet-moslim gebruiken om zijn gieter te vullen.”

Entzinger noemt het een ‘beetje een ouderwets initiatief.’ “Aan de Molukkers vroegen we destijds ook: wat voor huizen willen jullie? Dat heeft niet veel zoden aan de dijk gezet.”

Hoewel de aanpassingen inderdaad gelegitimeerd kunnen worden op basis van de verwijzingen van mensen naar de islam, wordt dat in de bijlage niet gedaan. Hoogstens is er een verwijzing naar etnische patronen die de scheiding tussen mannen en vrouwen legitimeren. Het is echter nog maar de vraag wat dit nu allemaal met islam te maken, behalve wellicht dan dat veel bewoners moslim zijn. Er zijn genoeg redenen om het zo doen die te maken hebben met alledaagse praktische overwegingen die deels te maken hebben specifieke culturele gevoeligheden en patronen zoals Ferdows Kazemi laat zien.

Overigens in de voorbereiding op de renovatie is de woningcorporatie wel degelijk uitgegaan van een idee over wat moslims belangrijk zouden kunnen vinden:

“Daarnaast hebben we ook speciale bijeenkomsten voor vrouwen, omdat vrouwen uit een moslim-cultuur vaak niet met mannen in één ruimte samen willen zijn. Dat is het maandelijkse koffie-overleg. De deelneemsters hebben duidelijke eigen wensen, bijvoorbeeld de al bekende dichte keuken, waar vrouwen apart kunnen zitten, maar ook een betere wasgelegenheid in het toilet in plaats van het kleine handenwasbakje. Het lijkt niet spectaculair, maar het is belangrijk dat ze weten dat ze worden gehoord.”

Ook hieruit blijkt dat het de vrouwen waren die de nadruk legden op specifieke voorzieningen voor vrouwen. Je kunt je natuurlijk afvragen of men hier dan niet een heel specifieke selectie van vrouwen te pakken heeft. Zoals vaak het geval is bij inspraak is er een specifieke groep die de inspraak namens anderen verzorgd. Moslims die gruwen van een mogelijke scheiding tussen mannen en vrouwen zijn misschien niet aanwezig geweest. Overigens geldt daarbij nog wel de opmerking dat velen die een scheiding verwerpen, dat verwerpen voor publieke domeinen en niet voor privé-domeinen. Overigens, het rekening houden met specifieke etnisch-religieuze woonwensen (als dat het geval zou zijn) is natuurlijk nog niet hetzelfde als exclusief voor moslims bouwen.

De islamisering van minderheden
In de discussies die volgen op het Parool artikel gaat het met name om het vermeende islamitische aspect hiervan. Er wordt dan ook verwezen naar ‘halal-woningen’ (halal als in toegestaan in islamitische tradities). Het artikel zelf, de geschreven tekst, was nog niet eens zo heel slecht zoals ook Carel Brendel betoogt. Wat Brendel echter ook, terecht, betoogt is dat aan de veelbesproken plattegrond van de woningen niet te zien is of het islamitisch is en wat er islamitisch aan is. Hij geeft het voorbeeld van huizen in de Oekraïne, je zou ook aan grote woonboerderijen kunnen denken. De term halalwoning is daarom belangrijker dan menigeen suggereert. Die term op zich betekent weinig; het gaat niet om halal geslacht vlees, er is geen gezaghebbende instantie die het huis halal of haram kan verklaren. De term halalwoning krijgt betekenis en gezag doordat die voortdurend herhaald wordt: in andere krantenberichten, op blogs, twitter (RT’s) en Facebook (like & share). Het is de herhaling die van een onbestemde realiteit De Waarheid maakt.

Geenstijl duikt erop en vergroot het moslimaspect nog eens. Het aanpassen van woningen op basis van sekse (want onderdrukt!) en geloof kan niet. En columnist Jan Bennink schreef een stuk in de Volkskrant waarin hij zich beklaagt dat moslims voorgetrokken worden. Hij is er niet zozeer op tegen dat er rekening wordt gehouden met de woonwensen van mensen, maar wel wanneer dit zou gebeuren op basis van geloof in plaats van bijvoorbeeld inkomen. Het project zou een uiting zijn van een sluipende islamisering via commerciële kanalen. In haar programma gaat Eva Jinek in gesprek met minister Plasterk ook in tegen het idee van het aanpassen van woningen op basis van religieuze voorkeuren en zeker wanneer dat onder andere gaat om het scheiden van mannen en vrouwen en zeker zeker wanneer dat de overheid dat financiert. Plasterk relativeert dat, maar stelt ook dat we niet zo moeten gaan bouwen dat niet-moslims er niet meer willen wonen. De VVD in Amsterdam vindt het prima dat moslims onder elkaar willen wonen, maar met deze halalwoningen worden moslims toch een ‘verkeerde kant’ op gestuurd wat integratie niet ten goede zou komen. Daarbij gaat het hier om belastinggeld want sociale huurwoningen worden dubbel gesubsidieerd en dus moeten we er voorzichtig en efficiënt mee om gaan volgens hen. Dat betekent dat als mensen een eigen huis kopen of voor eigen rekening huren, ze zelf verantwoordelijk zijn voor indeling en inrichting. ‘Bij sociale huurwoningen ligt dit tot echt anders.’, aldus de VVD.

Seculiere neo-liberale gevoeligheden
In deze discussie zitten diverse interessante patronen;

  1. Religieus / etnisch – Een groot deel van de aanpassingen heeft te maken met alledaagse woonomgeving. Het is nutteloos om daar een onderscheid te maken tussen wat religieus of etnisch is; de scheiding tussen mannen en vrouwen is niet alleen een religieus patroon, maar ook een cultureel en, zo blijkt uit het Parool artikel, deels aangegeven door de vrouwen zelf die onder elkaar willen zijn. Toch overheerst in de discussie de term halalwoningen, bedoeld als verwijzingen naar islam.
  2. Man/vrouw – De scheiding tussen de seksen blijkt een gevoelige in de Nederlandse samenleving, zelfs wanneer dat achter de voordeur gebeurt. Behalve natuurlijk op verjaardagen en dergelijke van autochtone niet-moslims wanneer daar mannen en vrouwen apart zitten of wanneer in die families en vriendengroepen de vrouwen weer eens een dagje op pad gaan in het kader van zussen-, vrouwen- of vriendinnendag. Of mannen en hun mannendag natuurlijk. Maar in het geval van moslims wel, want die zijn islamitisch en in islam zouden vrouwen onderdrukt worden, en dus weten we hoe moslims denken en dus is die scheiding daar een uiting en een gevolg van. Of zoiets. Of degenen die niet in de val van het cultuurdenken trappen, wijzen erop dat de overheid (of semi-overheid) geen sekse-scheiding op religieuze gronden moet faciliteren.
  3. Religie / seculier – Kennelijk is het problematisch dat woningen worden aangepast op basis van vermeende religieuze en etnische wensen. Religie zou geen punt moeten zijn en zeker niet wanneer het door de staat gesubsideerd wordt. Wat kennelijk wel kan is inkomen en seculiere leefstijlen. Dit verwijst deels verwijst naar een neo-liberale invulling van het secularisme en een seculiere invulling van het neo-liberalisme. Dat geldt ook voor de scheiding tussen mannen en vrouwen, die sowieso door velen wordt afgewezen, maar een belangrijk argument daarbij is dat er belastinggeld heen gaat. Het seculiere wordt hier behoorlijk overheerst door liberale economische motieven. Maar het werkt ook andersom. We zouden ook het beleid van Eigen Haard kunnen aanmerken als liberaal marktdenken. Om te zorgen dat mensen een appartement huren, pas je het aan aan hun wensen. Vervolgens kun je ook een hogere huur vragen. Wanneer dat om etnische of religieuze wensen gaat, wordt dat dus anders. Hier wordt het neo-liberalisme als het ware doorsneden door een idee over de scheiding seculier / religieus.
  4. Publiek / Privé – De discussie gaat nogal ver, want het gaat over de privé-inrichting van huizen. Klaarblijkelijk heeft iedereen daar zeggenschap over behalve moslims en behalve mensen die sociale huurwoningen hebben; dan mogen anderen dat bepalen. Doet me een beetje denken aan de Volkskrant die een paar jaar geleden verzuchtte dat de integratie van moslims ophoudt bij de voordeur. We zien een dergelijke bemoeienis met het privé-leven van mensen ook terug in zaken als huwelijk, huiskamerbijeenkomsten (radicaal!), besnijdenis, enzovoorts.
  5. Integratie / segregatie – Moslim is per definitie een probleem. Immers, ik heb deze discussie nog niet gezien voor christelijke studentenhuizen en studentenkamers,  of voor Joodse studentenhuizen, of christenen die zouden blijven samenklitten in hun enclave, of voor de Duitstalige katholieken, of voor Nederlandse verzorgingstehuizen in den vreemde. Er zijn dus problemen met het idee dat moslims bij elkaar wonen. Men gaat er ook vanuit dat moslims graag bij elkaar willen wonen. Ook al blijkt uit het artikel in het Parool iets heel anders: a) er wonen meer autochtone Nederlandse niet-moslims dan voorheen en b) de andere bewoners zijn daar tevreden mee en c) het is niet alleen voor moslims. Gezien de koppeling met integratie hier is dat een herhaling van het voortdurend terugkerende standpunt dat moslims niet willen integreren en dat een concentratie van moslims niet goed is. Een standpunt dat niet alleen terug te vinden is bij radicalen als de PVV, maar ook bij sociaal-democraten als Plasterk. En niet te vergeten er zijn ook tegengeluiden.

Dikke seculier neo-liberale haram?
De obsessie met moslims zorgt ervoor dat we dit soort aanpassingen en huizen meteen zien als des moslims en islamisering ook al gaat het grotere artikel in het Parool daar nauwelijks over (in tegenstelling tot de kleinere teasers in het Parool). Dat is genoeg om vanuit secularistische overwegingen ‘Haram!‘ / ‘Mag Niet!’ te roepen. Op zo’n manier wordt het duidelijk dat het onderscheid tussen religieus – seculier, publiek – privé, integratie – segregatie, man-vrouw niet zozeer vastomlijnde heldere scheidingen zijn, maar het resultaat van politieke overwegingen en neo-liberale belangen. Het gaat daarbij niet eens zozeer om moslims vs. seculiere samenleving, maar eerder om verschillende invullingen van de liberale, seculiere multiculturele samenleving door verschillende instanties en politieke partijen. Er zijn ook tegengeluiden dus er is zeker geen eensgezindheid over waar de grenzen liggen. In plaats van scheidingen tussen bijvoorbeeld seculier / religieus als absolute scheidingen te nemen, kunnen we ze beter opvatten als verschillende posities in publieke debatten over de grenzen tussen verschillende domeinen en over het type samenleving dat we willen zijn.

Overzicht andere sites/blogs

  1. De ‘halalwoning’: een hoop gedoe over een schuifdeur en een kastje – Religie – TROUW
  2. DWDD praat halalwoningen goed | www.dagelijksestandaard.nl
  3. Een halalwoning niet vrouwvriendelijk? – Joop.nl
  4. Lief Dagboek: ‘Ook Henk en Ingrid hebben recht op een halalwoning’ – Katinka Polderman – VK
  5. Columnisten: De Halalwoning of Apartheidswoning op kosten van de belastingbetaler
  6. Zaanse architecten ontwierpen in 2009 al ‘Halalwoning’ – Zaandam – dichtbij.nl – Zaanstreek
  7. Rel over halalwoningen. Stigmatisering? – Plazilla.com
  8. Wereldjournalisten Mag ik één halalwoning en een portie eindeloze ophef?
  9. » ‘Halalwoning’ moet standaard worden « Blog Jack Tummers
  10. De Halalwoning en de islamisering van Nederland. – Plazilla.com
  11. Het Parool maakt zich met voorpagina-artikel over Halalwoning behoorlijk belachelijk | Amsterdam
  12. Menneweblog » Blog Archive » (2522) Halalwoning en In the getto
  13. Parool neemt term ‘halalhuizen’ niet terug – Radio 1
  14. Wereldjournalisten Mag ik één halalwoning en een portie eindeloze ophef?
  15. Halalwoning | MacBlogt
  16. Misleidend jargon voor woonwensen blijkt voer voor moslimbashers
  17. ‘Halal woning’ legt open zenuw bloot | | Khalid BoutachekourtKhalid Boutachekourt
  18. Halalwoningen « Eriks Gaap
  19. Ophef over “halalwoningen” onnodig « EtnoMarketing.NL
  20. Islamisering: Halalwoningen voor moslims in Amsterdam | Welke toekomst?
  21. Te huur: Halaloptrekje met uitzicht : Nieuwemoskee
  22. Halalwoningen | mispunt
  23. Woonwensen van moslims ingewilligd, maar volgens welke norm? « George Knight
  24. BOS EN LOMMER: WONINGEN AANGEPAST AAN WENSEN VAN MOSLIMS « Nieuws van deze tijd…
  25. en die kreet “Halalhuis” is al helemaal een geintje… | Jasterke’s blogsite
  26. Opgepast: aangepast! – Artikel7
  27. K: PvdA: best dat moslims vrouwen thuis apart zetten op kosten van de sociale huursector
  28. BOINNK!!! | Misschien nog een martelkamertje bijbouwen voor de ten uitvoerlegging van de sharia?
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

0 comments.

Secularistische Sentimenten: Huis, Haard & Haram

Posted on November 27th, 2012 by martijn.
Categories: Gender, Kinship & Marriage Issues, Islam in the Netherlands, islamophobia, Multiculti Issues, Public Islam.

Woningcorporatie Eigen Haard ging in op woonwensen van moslims. Het Parool noemde dit halalwoningen en haalde zo secularistische gevoeligheden omhoog. Hier een overzicht van multicultureel bouwen in Nederland en van de discussie naar aanleiding van de publicatie in Het Parool.

Als antropoloog kom ik graag bij de mensen thuis. Dan zie je nog eens wat. Want hoe eenvormig de huizen tegenwoordig ook mogen lijken, de meeste mensen geven er toch een persoonlijk tintje aan gebaseerd op wat men ‘mooi’, ‘praktisch’ en ‘gepast’ vindt. Daar zit dan vervolgens ook weer een bepaald patroon in aangezien dat soort zaken altijd met de sociaal-culturele context van mensen te maken heeft. Dat is voor autochtonen zo en ook voor allochtonen. De tijd is voorbij dat we 35 mannelijke gastarbeiders in pensions stopten die eigenlijk amper geschikt waren voor één groot gezin.

‘Multicultureel’ bouwen in Nederland
Inmiddels zijn er dan ook tal van woningbouwprojecten die rekening houden met de behoeften van allochtone inwoners, in het bijzonder voor wat betreft de functionaliteit van een huis; zeg maar de praktische inrichting en plattegrond. Den Haag heeft Schilderswijk (Punt Komma in 1988), Verzorgingshuis Schildershoek (ruimte voor christelijke, joodse en islamitische gelovigen), de Bazar (ondernemers), Rotterdam Biz Botuluyuz en Oude Noorden, Dordrecht Noorderkwartier, Amsterdam Hudsonhof, Indische buurt, en het Centraal Park Noord. Niet alles is gerealiseerd overigens en sommige projecten waren niet meer dan studieprojecten. Ook plaatsen als Wageningen, Nijmegen, Boxtel en Utrecht kennen projecten; voornamelijk gericht op ouderen.

Eén van de oudste projecten in Nederland waar gebruik is gemaakt ‘uitheemse’ invloeden is denk ik Kasbah in Hengelo uit 1973, maar in feite staat architectuur door de eeuwen heen bloot aan invloeden van buitenaf die ook de woonwensen van mensen hier beïnvloeden. Woningen kunnen daarbij op verschillende manieren aangepast aan de wensen van bewoners: geschikt voor ouderen, samenwonen van meerdere generaties, gescheiden leefcircuits, licht en donker verdeling, enzovoorts. Weliswaar hielden de projecten rekening met de wensen van allochtonen, maar ze werden vaak ook zeer gewaardeerd door autochtone bewoners. In sommige steden (Arnhem en Rotterdam) is geprobeerd de specifieke eisen op te nemen in de standaardeisen. Opvallend is het Rotterdamse Oleanderproject (1993), bedoeld als de mooiste ‘Turkse wijk in Europa’. Eén van de reden dat dit losgelaten is, was omdat Turkse Nederlanders geen wijk wilden die teveel door Turkse Nederlanders gedomineerd zou worden. Ook in andere projecten, zoals het Rotterdamse Le Medi (discussie 2002/2003), kwam de vrees naar voren dat er ‘getto-vorming’ (zoals dat werd genoemd) zou ontstaan en ‘dat de islam door islamitische bouwstijlen sterker zou worden’. Met name die projecten die zich richten op een ‘duidelijke’ identiteit en multiculturele expressie werden vaak gaandeweg bijgesteld. En wel op zo’n manier dat die specifieke identiteit minder opviel.

Halalwoningen
Afgelopen zaterdag wist Het Parool te melden dat woningcorporatie Eigen Haard in Bos en Lommer (Amsterdam) een complex van 188 appartementen speciaal heeft aangepast aan de wensen van moslims: ‘halal-woningen’. In het uitgebreidere stuk in het PS katern van Parool kunnen we lezen in het stuk ‘Zo woont Mustapha het liefst‘ dat het onder meer gaat om een extra grote keuken, een ruim voorportaal met een schoenenkast (maar die staat dan weer niet bij de voordeur, slimmeriken), satellietschotels, extra waterleidingaansluitingen voor ritueel reinigen (de familie in het stuk gebruikt die echter niet) en schuifdeuren zodat woonkamer en keuken gescheiden kunnen worden (wat de vrouw in het artikel bijvoorbeeld doet als er visite is die ‘niet zo intiem’ is).

Het complex is onder renovatie vanaf 2010; daarvoor was het een aardig verloederd en uitgewoond pand. Voor de renovatie is gekozen voor uitgebreide inspraak met onder meer een vrouwenraad en een kinderraad. Het bleek met name de vrouwenraad te zijn die hamerde op een vrouwendomein en een scheiding met het mannendomein. In het Parool stuk wordt daarbij verwezen naar Koerdische gebruiken uit Oost-Turkije: “Daar eten mannen en vrouwen apart”. Een hemelsblauwe keuken werd afgewezen omdat ‘Hollanders dat niet willen’ en ‘je moet flexibel blijven’. De woningen zijn ook groter geworden tegen een redelijk vriendelijke prijs. Er blijken ook meer ‘Nederlanders’ te wonen dan voorheen.

Eén van de vragen die opgeworpen worden in het stuk is of het wel de taak is van de woningcorporatie om rekening te houden met de religieus-culturele wensen van de huurders. UvA-socioloog Veldboer betwijfelt dit gezien de grote en snelle veranderingen in de wereld onder meer door secularisering (ontkerkelijking). Hij ziet wel een overeenkomst met een andere aanpak van corporaties: plaatsingsbeleid op grond van leefstijl. Hij erkent dat dat in het geval van ‘moslimleefstijl’ gevoelig is, maar als dat met andere leefstijlgroepen wél kan dan waarom hier niet.

Aanpassen aan moslims
In het grotere stuk staat nergens dat Eigen Haard stelt dat het gebouw is aangepast voor ‘moslims’; wel word er verwezen naar religieus-culturele wensen. Op de voorpagina echter stelt men wel dat EH het heeft aangepast aan de woonwensen van moslims. De politiek reageert daarop:

Volgens de gemeenteraadsleden Daniel van der Ree (VVD) en Marijke Shahsavari (CDA) zouden woningcorporaties zich niet moeten bezighouden met het aanbieden van woningen die specifiek inspelen op de woonwensen van moslims. “Dat komt de integratie niet ten goede.”
[…]
Integratiedeskundige Han Entzinger noemt het een sympathiek initiatief, maar waarschuwt voor concentraties van moslims. “De corporatie zegt wel dat ze braaf zal toewijzen via de regels, maar je loopt wel een risico dat er vooral moslims komen wonen.”

Van der Ree zegt dat het zo aanpassen van woningen geen corporatietaak is. “Je geeft zo het signaal af dat je specifiek bouwt voor moslims. Mensen mogen wonen waar ze willen, maar het is niet de bedoeling dat wij moslims naar een plek leiden om er met z’n allen onder elkaar te wonen.”

Volgens Shahsavari bestaat het gevaar dat het gebouw een moslimenclave wordt, doordat het in de praktijk vooral voor hen geschikt is. “En dan is dat allesbehalve bevorderend voor de integratie. Ik vind dit een heel vreemde ontwikkeling.”

Volgens Wim de Waard van Eigen Haard is er geen gevaar dat de woningen exclusief door moslims zullen worden bewoond. “We hebben geluisterd naar de wensen van onze bewoners, maar de woningen zijn net zo goed geschikt voor niet-moslims. Er is geen sprake van dat we zullen selecteren op religieuze achtergrond.”

En op pagina vier wordt gesproken over ‘moslimenclaves’

“En wat dan als er katholieken komen die bij hun huis graag een kapelletje willen?” zegt Shahsavari. “Dat wordt natuurlijk nooit toegestaan.”

Van der Ree en Shahsavari vinden dat de extra aanpassingen niet voor rekening van de belastingbetalers mogen komen. Wim de Waard van Eigen Haard stelt dat de kosten niet hoog zijn en verwerpt dat het complex een enclave wordt. “Inmiddels is het percentage niet-moslims toegenomen. De aanpassingen maken het onze moslimbewoners gewoon gemakkelijk, maar het kraantje dat de moslim gebruikt voor het ritueel reinigen, kan de niet-moslim gebruiken om zijn gieter te vullen.”

Entzinger noemt het een ‘beetje een ouderwets initiatief.’ “Aan de Molukkers vroegen we destijds ook: wat voor huizen willen jullie? Dat heeft niet veel zoden aan de dijk gezet.”

Hoewel de aanpassingen inderdaad gelegitimeerd kunnen worden op basis van de verwijzingen van mensen naar de islam, wordt dat in de bijlage niet gedaan. Hoogstens is er een verwijzing naar etnische patronen die de scheiding tussen mannen en vrouwen legitimeren. Het is echter nog maar de vraag wat dit nu allemaal met islam te maken, behalve wellicht dan dat veel bewoners moslim zijn. Er zijn genoeg redenen om het zo doen die te maken hebben met alledaagse praktische overwegingen die deels te maken hebben specifieke culturele gevoeligheden en patronen zoals Ferdows Kazemi laat zien.

Overigens in de voorbereiding op de renovatie is de woningcorporatie wel degelijk uitgegaan van een idee over wat moslims belangrijk zouden kunnen vinden:

“Daarnaast hebben we ook speciale bijeenkomsten voor vrouwen, omdat vrouwen uit een moslim-cultuur vaak niet met mannen in één ruimte samen willen zijn. Dat is het maandelijkse koffie-overleg. De deelneemsters hebben duidelijke eigen wensen, bijvoorbeeld de al bekende dichte keuken, waar vrouwen apart kunnen zitten, maar ook een betere wasgelegenheid in het toilet in plaats van het kleine handenwasbakje. Het lijkt niet spectaculair, maar het is belangrijk dat ze weten dat ze worden gehoord.”

Ook hieruit blijkt dat het de vrouwen waren die de nadruk legden op specifieke voorzieningen voor vrouwen. Je kunt je natuurlijk afvragen of men hier dan niet een heel specifieke selectie van vrouwen te pakken heeft. Zoals vaak het geval is bij inspraak is er een specifieke groep die de inspraak namens anderen verzorgd. Moslims die gruwen van een mogelijke scheiding tussen mannen en vrouwen zijn misschien niet aanwezig geweest. Overigens geldt daarbij nog wel de opmerking dat velen die een scheiding verwerpen, dat verwerpen voor publieke domeinen en niet voor privé-domeinen. Overigens, het rekening houden met specifieke etnisch-religieuze woonwensen (als dat het geval zou zijn) is natuurlijk nog niet hetzelfde als exclusief voor moslims bouwen.

De islamisering van minderheden
In de discussies die volgen op het Parool artikel gaat het met name om het vermeende islamitische aspect hiervan. Er wordt dan ook verwezen naar ‘halal-woningen’ (halal als in toegestaan in islamitische tradities). Het artikel zelf, de geschreven tekst, was nog niet eens zo heel slecht zoals ook Carel Brendel betoogt. Wat Brendel echter ook, terecht, betoogt is dat aan de veelbesproken plattegrond van de woningen niet te zien is of het islamitisch is en wat er islamitisch aan is. Hij geeft het voorbeeld van huizen in de Oekraïne, je zou ook aan grote woonboerderijen kunnen denken. De term halalwoning is daarom belangrijker dan menigeen suggereert. Die term op zich betekent weinig; het gaat niet om halal geslacht vlees, er is geen gezaghebbende instantie die het huis halal of haram kan verklaren. De term halalwoning krijgt betekenis en gezag doordat die voortdurend herhaald wordt: in andere krantenberichten, op blogs, twitter (RT’s) en Facebook (like & share). Het is de herhaling die van een onbestemde realiteit De Waarheid maakt.

Geenstijl duikt erop en vergroot het moslimaspect nog eens. Het aanpassen van woningen op basis van sekse (want onderdrukt!) en geloof kan niet. En columnist Jan Bennink schreef een stuk in de Volkskrant waarin hij zich beklaagt dat moslims voorgetrokken worden. Hij is er niet zozeer op tegen dat er rekening wordt gehouden met de woonwensen van mensen, maar wel wanneer dit zou gebeuren op basis van geloof in plaats van bijvoorbeeld inkomen. Het project zou een uiting zijn van een sluipende islamisering via commerciële kanalen. In haar programma gaat Eva Jinek in gesprek met minister Plasterk ook in tegen het idee van het aanpassen van woningen op basis van religieuze voorkeuren en zeker wanneer dat onder andere gaat om het scheiden van mannen en vrouwen en zeker zeker wanneer dat de overheid dat financiert. Plasterk relativeert dat, maar stelt ook dat we niet zo moeten gaan bouwen dat niet-moslims er niet meer willen wonen. De VVD in Amsterdam vindt het prima dat moslims onder elkaar willen wonen, maar met deze halalwoningen worden moslims toch een ‘verkeerde kant’ op gestuurd wat integratie niet ten goede zou komen. Daarbij gaat het hier om belastinggeld want sociale huurwoningen worden dubbel gesubsidieerd en dus moeten we er voorzichtig en efficiënt mee om gaan volgens hen. Dat betekent dat als mensen een eigen huis kopen of voor eigen rekening huren, ze zelf verantwoordelijk zijn voor indeling en inrichting. ‘Bij sociale huurwoningen ligt dit tot echt anders.’, aldus de VVD.

Seculiere neo-liberale gevoeligheden
In deze discussie zitten diverse interessante patronen;

  1. Religieus / etnisch – Een groot deel van de aanpassingen heeft te maken met alledaagse woonomgeving. Het is nutteloos om daar een onderscheid te maken tussen wat religieus of etnisch is; de scheiding tussen mannen en vrouwen is niet alleen een religieus patroon, maar ook een cultureel en, zo blijkt uit het Parool artikel, deels aangegeven door de vrouwen zelf die onder elkaar willen zijn. Toch overheerst in de discussie de term halalwoningen, bedoeld als verwijzingen naar islam.
  2. Man/vrouw – De scheiding tussen de seksen blijkt een gevoelige in de Nederlandse samenleving, zelfs wanneer dat achter de voordeur gebeurt. Behalve natuurlijk op verjaardagen en dergelijke van autochtone niet-moslims wanneer daar mannen en vrouwen apart zitten of wanneer in die families en vriendengroepen de vrouwen weer eens een dagje op pad gaan in het kader van zussen-, vrouwen- of vriendinnendag. Of mannen en hun mannendag natuurlijk. Maar in het geval van moslims wel, want die zijn islamitisch en in islam zouden vrouwen onderdrukt worden, en dus weten we hoe moslims denken en dus is die scheiding daar een uiting en een gevolg van. Of zoiets. Of degenen die niet in de val van het cultuurdenken trappen, wijzen erop dat de overheid (of semi-overheid) geen sekse-scheiding op religieuze gronden moet faciliteren.
  3. Religie / seculier – Kennelijk is het problematisch dat woningen worden aangepast op basis van vermeende religieuze en etnische wensen. Religie zou geen punt moeten zijn en zeker niet wanneer het door de staat gesubsideerd wordt. Wat kennelijk wel kan is inkomen en seculiere leefstijlen. Dit verwijst deels verwijst naar een neo-liberale invulling van het secularisme en een seculiere invulling van het neo-liberalisme. Dat geldt ook voor de scheiding tussen mannen en vrouwen, die sowieso door velen wordt afgewezen, maar een belangrijk argument daarbij is dat er belastinggeld heen gaat. Het seculiere wordt hier behoorlijk overheerst door liberale economische motieven. Maar het werkt ook andersom. We zouden ook het beleid van Eigen Haard kunnen aanmerken als liberaal marktdenken. Om te zorgen dat mensen een appartement huren, pas je het aan aan hun wensen. Vervolgens kun je ook een hogere huur vragen. Wanneer dat om etnische of religieuze wensen gaat, wordt dat dus anders. Hier wordt het neo-liberalisme als het ware doorsneden door een idee over de scheiding seculier / religieus.
  4. Publiek / Privé – De discussie gaat nogal ver, want het gaat over de privé-inrichting van huizen. Klaarblijkelijk heeft iedereen daar zeggenschap over behalve moslims en behalve mensen die sociale huurwoningen hebben; dan mogen anderen dat bepalen. Doet me een beetje denken aan de Volkskrant die een paar jaar geleden verzuchtte dat de integratie van moslims ophoudt bij de voordeur. We zien een dergelijke bemoeienis met het privé-leven van mensen ook terug in zaken als huwelijk, huiskamerbijeenkomsten (radicaal!), besnijdenis, enzovoorts.
  5. Integratie / segregatie – Moslim is per definitie een probleem. Immers, ik heb deze discussie nog niet gezien voor christelijke studentenhuizen en studentenkamers,  of voor Joodse studentenhuizen, of christenen die zouden blijven samenklitten in hun enclave, of voor de Duitstalige katholieken, of voor Nederlandse verzorgingstehuizen in den vreemde. Er zijn dus problemen met het idee dat moslims bij elkaar wonen. Men gaat er ook vanuit dat moslims graag bij elkaar willen wonen. Ook al blijkt uit het artikel in het Parool iets heel anders: a) er wonen meer autochtone Nederlandse niet-moslims dan voorheen en b) de andere bewoners zijn daar tevreden mee en c) het is niet alleen voor moslims. Gezien de koppeling met integratie hier is dat een herhaling van het voortdurend terugkerende standpunt dat moslims niet willen integreren en dat een concentratie van moslims niet goed is. Een standpunt dat niet alleen terug te vinden is bij radicalen als de PVV, maar ook bij sociaal-democraten als Plasterk. En niet te vergeten er zijn ook tegengeluiden.

Dikke seculier neo-liberale haram?
De obsessie met moslims zorgt ervoor dat we dit soort aanpassingen en huizen meteen zien als des moslims en islamisering ook al gaat het grotere artikel in het Parool daar nauwelijks over (in tegenstelling tot de kleinere teasers in het Parool). Dat is genoeg om vanuit secularistische overwegingen ‘Haram!‘ / ‘Mag Niet!’ te roepen. Op zo’n manier wordt het duidelijk dat het onderscheid tussen religieus – seculier, publiek – privé, integratie – segregatie, man-vrouw niet zozeer vastomlijnde heldere scheidingen zijn, maar het resultaat van politieke overwegingen en neo-liberale belangen. Het gaat daarbij niet eens zozeer om moslims vs. seculiere samenleving, maar eerder om verschillende invullingen van de liberale, seculiere multiculturele samenleving door verschillende instanties en politieke partijen. Er zijn ook tegengeluiden dus er is zeker geen eensgezindheid over waar de grenzen liggen. In plaats van scheidingen tussen bijvoorbeeld seculier / religieus als absolute scheidingen te nemen, kunnen we ze beter opvatten als verschillende posities in publieke debatten over de grenzen tussen verschillende domeinen en over het type samenleving dat we willen zijn.

Overzicht andere sites/blogs

  1. De ‘halalwoning’: een hoop gedoe over een schuifdeur en een kastje – Religie – TROUW
  2. DWDD praat halalwoningen goed | www.dagelijksestandaard.nl
  3. Een halalwoning niet vrouwvriendelijk? – Joop.nl
  4. Lief Dagboek: ‘Ook Henk en Ingrid hebben recht op een halalwoning’ – Katinka Polderman – VK
  5. Columnisten: De Halalwoning of Apartheidswoning op kosten van de belastingbetaler
  6. Zaanse architecten ontwierpen in 2009 al ‘Halalwoning’ – Zaandam – dichtbij.nl – Zaanstreek
  7. Rel over halalwoningen. Stigmatisering? – Plazilla.com
  8. Wereldjournalisten Mag ik één halalwoning en een portie eindeloze ophef?
  9. » ‘Halalwoning’ moet standaard worden « Blog Jack Tummers
  10. De Halalwoning en de islamisering van Nederland. – Plazilla.com
  11. Het Parool maakt zich met voorpagina-artikel over Halalwoning behoorlijk belachelijk | Amsterdam
  12. Menneweblog » Blog Archive » (2522) Halalwoning en In the getto
  13. Parool neemt term ‘halalhuizen’ niet terug – Radio 1
  14. Wereldjournalisten Mag ik één halalwoning en een portie eindeloze ophef?
  15. Halalwoning | MacBlogt
  16. Misleidend jargon voor woonwensen blijkt voer voor moslimbashers
  17. ‘Halal woning’ legt open zenuw bloot | | Khalid BoutachekourtKhalid Boutachekourt
  18. Halalwoningen « Eriks Gaap
  19. Ophef over “halalwoningen” onnodig « EtnoMarketing.NL
  20. Islamisering: Halalwoningen voor moslims in Amsterdam | Welke toekomst?
  21. Te huur: Halaloptrekje met uitzicht : Nieuwemoskee
  22. Halalwoningen | mispunt
  23. Woonwensen van moslims ingewilligd, maar volgens welke norm? « George Knight
  24. BOS EN LOMMER: WONINGEN AANGEPAST AAN WENSEN VAN MOSLIMS « Nieuws van deze tijd…
  25. en die kreet “Halalhuis” is al helemaal een geintje… | Jasterke’s blogsite
  26. Opgepast: aangepast! – Artikel7
  27. K: PvdA: best dat moslims vrouwen thuis apart zetten op kosten van de sociale huursector
  28. BOINNK!!! | Misschien nog een martelkamertje bijbouwen voor de ten uitvoerlegging van de sharia?
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

0 comments.

The Muslim Brotherhood of Europe

Posted on November 14th, 2012 by martijn.
Categories: Activism, Guest authors, Headline, Islam in the Netherlands, islamophobia, Multiculti Issues, Public Islam, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Roel Meijer

The following is excerpted from the Introduction of the Muslim Brotherhood in Europe. Editors Roel Meijer and Erwin Bakker. New York / London: Columbia University Press / Hurst Publishers. 2012

Introduction

The Muslim Brotherhood is perhaps one of the most contested Islamic organisations in the world. Founded in 1928 by Hasan al-Banna in Egypt, it established a counterweight to the growing Westernisation of the country under British rule. It is, furthermore, regarded as the oldest Islamic organisation that turned Islam into a political activist ideology. In Egypt itself, the Brotherhood rapidly became more popular as it supported Islamic issues, such as the Palestinian revolt in 1936, and more so as the Egyptian monarchy collapsed and politics became radicalised. With its paramilitary youth organisations, it followed a militant trend that the political parties had already pioneered. It distinguished itself, however, by establishing a secret organisation, which developed into a terrorist cell that plotted the assassination of public figures and carried out bomb attacks on Jewish warehouses and institutions. Banned in 1948, its leader Hasan al-Banna was assassinated in 1949.

Since then, the Brotherhood has experienced a bumpy history. Legalised in 1950, it supported the military takeover of the Free Officers two years later, only to become involved in an unequal power struggle ending, in 1954, in its renewed banishment. The subsequent period of trial (mihna) would last until the early 1970s when President Sadat released the Brothers from prison. The agreement was made that they were allowed to operate and exercise da‘wa, as long as they did not become involved in politics. Aside from a brief clamp-down on their movements just before the assassination of Sadat, the honeymoon with the regime would last until the end of the 1980s, when, once again, the regime started to distrust the movement and its intentions. Despite the Brotherhood’s participation in elections in coalition with political parties or as independents, even winning 88 seats (of 454 seats) in 2005, over the last twenty years, its leaders have been constantly harassed, arrested and released in a cat and mouse game with the Mubarak regime.

The muslim brotherhood in Europe

The presence of the Brotherhood in Europe dates from the 1960s, when leaders such as Said Ramadan and other refugees from Egypt and Syria settled there to escape persecution of the military regimes. As the different chapters of this volume make clear, these migrants never intended to stay and mainly saw Europe as a base to recuperate and eventually reclaim the homeland from the regimes that had banished them. To what extent the rapidly expanding student organisations were part of the Brotherhood remains unclear. In Spain and Germany, the local organisations set up by Egyptians, Syrians and others were extensions of the Middle Eastern organisations of which they were members. In France and the UK, relations were looser and more informal. What is clear is that these organisations gradually became more involved in European society, by helping to build mosques and Muslim societies with and for migrant workers from Turkey, Morocco, Algeria, Pakistan and India. It was only in the 1980s and 1990s, when many of the students and migrants decided to stay in Europe, that these communities started to build the network of Muslim organisations that today cover the continent.

Research and Politics
It would be naive to think that research into the Muslim Brotherhood could be carried out in a political vacuum. The movement’s political ambitions, totalizing ideology and violent history have dogged the movement itself. Moreover, it has put a heavy burden on its current leaders and affiliated organisations, which are always pursued by its past and held in suspicion. At a time when Islam is regarded as a threat to the West and the Brotherhood is considered to be one of its most important political movements, the Brotherhood has come to embody this threat. Thus, researchers are immediately confronted with its negative image. Any volume on the Brotherhood should, therefore, address this negative image and try to separate the valid arguments from the spurious ones.
A cursory glance on the Internet and in newspapers shows that the differences of opinion run deep and emotions evoked by the Brotherhood regularly reach new heights. A dividing line in Europe runs between those politicians, journalists and researchers who believe, on the one hand, that organisations associated with the Brotherhood promote the integration of Muslims into European society and those, on the other side, who regard them as an obstacle to integration.

Accusing the Muslim Brotherhood
The most commonly heard accusation is that Brotherhood-affiliated organisations speak with a forked tongue. While they present themselves as democrats towards the European authorities, with the purpose to acquire good standing and influence, its leaders are suspected to actually be intolerant militants when speaking to their own following.

Another means of discrediting the Brotherhood is to point out the persistent popularity and influence of its historic leaders, specifically those who condoned or promoted violence, such as the Egyptians Hasan al-Banna (1906-49) and Sayyid Qutb (1906-66), and the Pakistani Abu A’la alMawdudi (d. 1973). The Brotherhood’s slogan, ‘Allah is our goal, the messenger is our model, the Quran is our constitution, jihad is our means, and martyrdom in the way of Allah is our aspiration’ is cited ad nauseam. In France, some talk of the ‘secret ambitions’ of the UOIF and its ‘discours de façade’,or ‘le double langage’.

The Muslim Brotherhood is frequently associated with terrorism. Some
critics regard it as the source of all Islamic terrorism, of which Al-Qaeda is
the latest manifestation. However, the most common way to discredit the Brotherhood and its affiliated organisations is to link them to Hamas, regarded by the United States as a terrorist organisation. By far the most fundamental accusation is that the Muslim Brotherhood is taking advantage of the freedom of organisation and expression in Europe in order to take over the continent and Islamise it. Once inside the halls of power, critics discern that the Brotherhood tries to put its plan of infiltration into practice, even becoming the ally of the state in its struggle against terrorism. In the UK, for instance, members of the Muslim Association of Britain (MAB) and the Muslim Council of Britain (MCB) were appointed by the government to the Mosques’ and Imams’ National Advisory Board (MINAB) to fight extremism. But many believe that, ‘far from being an ally in the fight against extremism, the MCB is part of the problem.’

The complexities of the Brotherhoods
This volume is meant to contribute to the discussion on Brotherhood-affiliated organisations. It aims to show that the role of these organisations is a far more complex story than that which is typically portrayed in the press or the political arena. Moreover, it investigates the extent to which the various arguments against the Muslim Brotherhood can be considered valid, one-sided or unfounded.

As with all conspiracy theories that try to portray the enemy as a solid front, the critics often forget that the Brotherhood has been wracked with internal disputes. For instance, the Brotherhood in Egypt supported the Khomeini revolution in 1979, while those branches in Saudi Arabia (organised in the Sahwa) did not. Likewise, the Brotherhood in Egypt supported the invasion of Kuwait in 1990-1, in opposition to the Kuwaiti branch, which was opposed. During the first years of the American invasion of Iraq, the Islamic Party of Iraq was one of the closest allies of the Americans, while other Brotherhood organisations called for resistance against American occupation.

However, not only between branches, but also within national branches, the front has been far from united. Many internal disputes started in the lands of origin and were transported to Europe. For instance, disputes within the Syrian community contributed to the decline of the Brotherhood’s presence in Spain (Chapter 9). In France, the followers of the Syrian Isam al-Attar, organised in l’Association des étudiants islamiques de France (AEIF), clashed with the UOIF, which followed the Egyptian Brotherhood.

As far as we know, the Syrian disputes also spilled over into Germany; and in the UK, the divisions between Egyptian, Iraqi and Syrian branches often complicate internal cooperation. In the past, the fabled organiser Said Ramadan seems to have clashed with Mustafa Mashhur, who is supposedly the founder of Brotherhood International. However, growing preoccupation with the local situation may decrease the impact of disputes in the country of origin on their affiliated organisations in Europe.

As all the authors in this volume point out, the Brotherhood in Europe was founded by students who had fled the Middle East. And it remains, basically, an elitist organisation. Nowhere have the Brotherhood-affiliated organisations succeeded in becoming mass organisations. Neither has its position as an interlocutor with the state always been that advantageous. In France, many Muslims complain about the meekness of the UOIF. In fact, this seems to be the universal flaw of the Brotherhood: becoming interlocked with the state in a pas de deux that revolves around the issue of power, rather than mobilising its followers. The Collectif des musulmans de France criticised the UOIF of spawning the ‘new Muslim notables of the Republic’. Another flaw in the criticism is that critics do not make a distinction between the branches in the Middle East and those in Europe. They neglect these groups’ tremendous differences, which are growing, as several chapters in this volume make clear. Local circumstances induce Brotherhood-affiliated organisations to revise their concepts and create a European version of the Brotherhood’s heritage.

Challenges of Brotherhood heritage.

It seems that, in the European context, it is more useful to look at ideological and practical changes that are made on a daily basis in relation to mixité, headscarves, and citizenship, rather than to keep on pointing at the continued reference to Hasan al-Banna and Sayyid Qutb. Despite this call for a more conscientious analysis of Brotherhood-affiliated organisations in Europe, there are reasons for being critical thereof.

One of the pressing issues is their secrecy, both on the level of the organisations as well as the flow of their money. Some movements seem to be aware of the need to create greater transparency. The suspicions are fed by the categorical denial of all the organisations’ leaders that they are affiliated with the Muslim Brotherhood. Stefan Meining (Chapter 10) shows how the suspicions between the Verfassungsschutz and the IGD feed on each other. Thus, both sides have become locked into an endless game of accusations and denials, which derives from the misconception that the Muslim Brotherhood is an antidemocratic, totalitarian movement opposed to the German Constitution.

Finally, the ideology of the Muslim Brotherhood itself still poses problems. Although one should look at the daily influence of, for instance, the European Council for Fatwa and Research (ECFR), the major ideological lines are still not exclusively positive. Even if many of the authors in this volume are able to explain it, the most perplexing aspect of the Brotherhood is the peaceful coexistence of the most contradictory currents of thought. This is evident in Egypt (see Chapters 11 and 12), but is also apparent in Europe.

This book deals primarily with the establishment and expansion of the Muslim Brotherhood in Europe since the 1960s, when its European affiliated branches began to acquire their own dynamics. But clearly developments concerning the Muslim Brotherhood across the Mediterranean cannot be ignored. Due to constant personal, intellectual and financial transnational contacts, the Middle East and Europe have influenced each other. For this reason, we have divided the book into three sections. The first section focuses on more general European and transnational trends within the Brotherhood and Brotherhood-affiliated organisations. It also poses general questions, such as: what are the transnational relations?; are they centrally organised, or should we regard them as networks? In addition, the nature of these organisations will be discussed along with the long-term trends, such as the secularisation of the movement. In the second section, more attention is given to developments in specific countries. Despite a number of prominent works, the history of many of these national organisations is still to be written.

Roel Meijer teaches modern Middle Eastern history at Radboud University in Nijmegen and is senior researcher at the Netherlands Institute of International Relations. He has published widely on Islamist movements, most recently the book Global Salafism: Islam’s New Religious Movement. 
You can find the book on Columbia University Press, Hurst Publishers, Amazon.com

You can download the full introduction chapter here:

3 comments.

‘Lekker Makkelijk’ – Thierry Baudet en Generaliseren over Islam

Posted on November 9th, 2012 by martijn.
Categories: Islam in the Netherlands, islamophobia, Public Islam, Religious and Political Radicalization, Society & Politics in the Middle East.

Guest Authors: Paul Aarts; Maurits Berger, Leon Buskens; Nathal Dessing; Dick Douwes; Karin van Nieuwkerk; Ruud Peters; Jan Jaap de Ruiter; Amr Ryad; Petra Sijpestijn; Thijl Sunier; Gerard Wiegers.

Generaliseren van islam is wel heel gemakkelijk, menen islam-wetenschappers, want dan hoeft er niet gekeken te worden naar de vele manieren waarop moslims met hun islam omgaan.

Het is bizar om van een wetenschapper te vernemen dat ‘generaliseren’ over een complex onderwerp als islam nodig is, en dat er ‘geen helder zicht’ zou zijn op de problematiek. Dit is wat gepromoveerd jurist Thierry Baudet stelt in zijn column ‘Durf te generaliseren over de islam’ (NRC 2 november 2012).

Nuance in onderzoek naar islam
Als hij even de academische databanken had gegoogled, had hij kunnen zien dat alleen al door de Nederlandse wetenschappers in de afgelopen tien jaar een enorme hoeveelheid onderzoek is verricht naar alle facetten van de islam, en dat daar wel degelijk een helder beeld uit naar voren komt, namelijk dat de islam en moslims even gevarieerd zijn als bijvoorbeeld het christendom en christenen. Maar blijkbaar is het nogal storend dat dit beeld genuanceerd is.

Die nuance moet ook wel, want het gaat om mensen. En dat is precies het punt waar personen als Thierry Baudet de mist in gaan: zij beoordelen moslims niet als mensen met een geloof, maar beschouwen islam als een geloof dat mensen aanstuurt. Moslims, in hun visie, beschikken niet over het vermogen zelf te beslissen, te oordelen of te handelen.

De realiteit: Moslims niet gevangen in doctrines
Daarom krijg je wederom het verhaaltje opgelepeld van de theologische doctrine van de islam die zou verklaren waarom moslims hun religie niet kunnen ‘herinterpreteren’, zij ‘oorlogszuchtig’ zouden zijn, niet doen aan de ‘scheiding van godsdienst en politiek’ en dat de sharia onverenigbaar is met democratie. Dit voldoet misschien aan het ‘heldere beeld’ dat Baudet heeft van de islam, maar niet aan het heldere beeld van de werkelijkheid.

Deze werkelijkheid is dat de islam meer dan ooit wordt geherinterpreteerd. Dat betekent dat er dus allerlei opvattingen naar voren worden gebracht die afwijken van de gangbare orthodoxie. Salafisten zitten aan de ene kant van het spectrum, moslimfeministen en –liberalen aan de andere kant. Verwarrend, want wat is dan nog ‘de islam’ waar Baudet en anderen over willen generaliseren? Het enige antwoord is dat de islam een bron is voor een veelheid aan interpretaties waar de moslims op dit moment van hun geschiedenis mee worstelen.

De werkelijkheid is ook dat er inderdaad veel gewelddadige conflicten plaatsvinden waarbij ‘moslims’ een rol spelen. In veel gevallen speelt religie inderdaad een rol: soms als rechtvaardiging, soms als identiteit van ‘wij’ tegen ‘zij’. Vaker blijken de onderliggende redenen voor de conflicten veel aardser te zijn: migratie, geld, land, macht. Maar als wij ervoor kiezen om de strijdende partijen een religieuze titel te geven, bestaat het gevaar dat wij het conflict zelf religieus maken, zoals over de landconflicten in de grensgebieden van Birma waar gesproken wordt over ‘Boeddhisten’ die ‘moslims’ aanvallen.

De werkelijkheid is voorts dat de scheiding van godsdienst en politiek nergens zo afwezig is geweest als in Nederland. Daarentegen waren religieuze politieke partijen waren tot voor kort verboden geweest in de Arabische landen als Egypte en Tunesië. Nu zij vanwege de omwentelingen voor het eerst stem kunnen geven aan het volk, blijkt dat die net zo verdeeld is langs religieuze en seculiere lijnen als Nederland. Dit mag onwenselijke gevolgen hebben, maar dat doet niet af aan de werkelijkheid van wat er gebeurt. En generalisaties passen daarin net zo min als dat in de ingewikkelde relatie tussen religie en politiek die we waarnemen in het Amerikaanse of Nederlandse politieke bestel.

Tenslotte de werkelijkheid over de relatie tussen sharia en democratie, die onverenigbaar zou zijn. Baudet haalt hiervoor de uitspraak aan van het Europees Hof van de Rechten van de Mens, dat in 2003 heeft geoordeeld dat ‘sharia’ onverenigbaar is met de beginselen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Hier passen twee opmerkingen. Ten eerste ging het om het specifieke geval dat de Turkse islamitische Refah Partij allerlei dreigende taal had uitgeslagen in de trant van ‘wacht maar als wij aan de macht zijn, dan slaan we jullie om de oren met sharia.’ In dat opzicht was de uitspraak terecht.

Maar het Hof gaat de fout in door ‘de sharia’ in zijn algemeenheid onverenigbaar te verklaren met mensenrechten. De sharia is namelijk meer dan alleen strafmaatregelen – zij omvat ook bepalingen omtrent bidden, vasten, begraven, contractrecht, enzovoort. Geen gedragingen die tegen mensenrechten zijn.

Maar dan gaat Baudet in één adem door met de bewering dat sharia in de weg staat aan democratie. Hij doet dat met theologische argumenten, maar opnieuw wijst de werkelijkheid anders uit. Uit grootschalige onderzoeken in de Arabische en moslimwereld is gebleken dat zowel sharia als democratie hoog op de lijst staan van wat moslims wensen. De Arabische revoltes hebben laten zien hoezeer dat waar is. Nogmaals, de uitkomst van de relatie tussen islam en democratie mag ons in het Westen niet aanstaan, maar het is onzin om te beweren dat die relatie tegenstrijdig is.

Geen aandacht voor diversiteit in praktijken
De theologische benadering van Baudet is kenmerkend voor de wijze waarop het islam-debat in Nederland zo lang al wordt gevoerd. Die benadering is ook gemakkelijk: zo hoef je geen aandacht te schenken aan de vele manieren waarop moslims met die islam omgaan.

Paul Aarts is universitair docent internationale betrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam;
Maurits Berger is hoogleraar islam in het hedendaagse Westen aan de Universiteit Leiden;
Leon Buskens is hoogleraar recht en cultuur in islamitische samenlevingen aan de Universiteit Leiden;
Nathal Dessing is docent antropologie van de islam aan de Universiteit Leiden;
Dick Douwes is hoogleraar Geschiedenis van het Midden-Oosten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam;
Karin van Nieuwkerk is hoogleraar Islamstudies aan de Radboud Universiteit Nijmegen;
Ruud Peters is emeritus hoogleraar islamitisch recht van de Universiteit van Amsterdam;
Jan Jaap de Ruiter is arabist en universitair docent aan de Universiteit van Tilburg;
Amr Ryad is docent islamitische geschiedenis aan de Universiteit Leiden;
Petra Sijpestijn, hoogleraar Arabisch aan Universiteit Leiden;
Thijl Sunier is hoogleraar Islam in Europese samenlevingen aan de Vrije Universiteit;
Gerard Wiegers, hoogleraar religiestudies aan de Universiteit van Amsterdam.

Zie ook Zihni Özdil – Selectief generaliseren over islam

0 comments.

'Lekker Makkelijk' – Thierry Baudet en Generaliseren over Islam

Posted on November 9th, 2012 by martijn.
Categories: Islam in the Netherlands, islamophobia, Public Islam, Religious and Political Radicalization, Society & Politics in the Middle East.

Guest Authors: Paul Aarts; Maurits Berger, Leon Buskens; Nathal Dessing; Dick Douwes; Karin van Nieuwkerk; Ruud Peters; Jan Jaap de Ruiter; Amr Ryad; Petra Sijpestijn; Thijl Sunier; Gerard Wiegers.

Generaliseren van islam is wel heel gemakkelijk, menen islam-wetenschappers, want dan hoeft er niet gekeken te worden naar de vele manieren waarop moslims met hun islam omgaan.

Het is bizar om van een wetenschapper te vernemen dat ‘generaliseren’ over een complex onderwerp als islam nodig is, en dat er ‘geen helder zicht’ zou zijn op de problematiek. Dit is wat gepromoveerd jurist Thierry Baudet stelt in zijn column ‘Durf te generaliseren over de islam’ (NRC 2 november 2012).

Nuance in onderzoek naar islam
Als hij even de academische databanken had gegoogled, had hij kunnen zien dat alleen al door de Nederlandse wetenschappers in de afgelopen tien jaar een enorme hoeveelheid onderzoek is verricht naar alle facetten van de islam, en dat daar wel degelijk een helder beeld uit naar voren komt, namelijk dat de islam en moslims even gevarieerd zijn als bijvoorbeeld het christendom en christenen. Maar blijkbaar is het nogal storend dat dit beeld genuanceerd is.

Die nuance moet ook wel, want het gaat om mensen. En dat is precies het punt waar personen als Thierry Baudet de mist in gaan: zij beoordelen moslims niet als mensen met een geloof, maar beschouwen islam als een geloof dat mensen aanstuurt. Moslims, in hun visie, beschikken niet over het vermogen zelf te beslissen, te oordelen of te handelen.

De realiteit: Moslims niet gevangen in doctrines
Daarom krijg je wederom het verhaaltje opgelepeld van de theologische doctrine van de islam die zou verklaren waarom moslims hun religie niet kunnen ‘herinterpreteren’, zij ‘oorlogszuchtig’ zouden zijn, niet doen aan de ‘scheiding van godsdienst en politiek’ en dat de sharia onverenigbaar is met democratie. Dit voldoet misschien aan het ‘heldere beeld’ dat Baudet heeft van de islam, maar niet aan het heldere beeld van de werkelijkheid.

Deze werkelijkheid is dat de islam meer dan ooit wordt geherinterpreteerd. Dat betekent dat er dus allerlei opvattingen naar voren worden gebracht die afwijken van de gangbare orthodoxie. Salafisten zitten aan de ene kant van het spectrum, moslimfeministen en –liberalen aan de andere kant. Verwarrend, want wat is dan nog ‘de islam’ waar Baudet en anderen over willen generaliseren? Het enige antwoord is dat de islam een bron is voor een veelheid aan interpretaties waar de moslims op dit moment van hun geschiedenis mee worstelen.

De werkelijkheid is ook dat er inderdaad veel gewelddadige conflicten plaatsvinden waarbij ‘moslims’ een rol spelen. In veel gevallen speelt religie inderdaad een rol: soms als rechtvaardiging, soms als identiteit van ‘wij’ tegen ‘zij’. Vaker blijken de onderliggende redenen voor de conflicten veel aardser te zijn: migratie, geld, land, macht. Maar als wij ervoor kiezen om de strijdende partijen een religieuze titel te geven, bestaat het gevaar dat wij het conflict zelf religieus maken, zoals over de landconflicten in de grensgebieden van Birma waar gesproken wordt over ‘Boeddhisten’ die ‘moslims’ aanvallen.

De werkelijkheid is voorts dat de scheiding van godsdienst en politiek nergens zo afwezig is geweest als in Nederland. Daarentegen waren religieuze politieke partijen waren tot voor kort verboden geweest in de Arabische landen als Egypte en Tunesië. Nu zij vanwege de omwentelingen voor het eerst stem kunnen geven aan het volk, blijkt dat die net zo verdeeld is langs religieuze en seculiere lijnen als Nederland. Dit mag onwenselijke gevolgen hebben, maar dat doet niet af aan de werkelijkheid van wat er gebeurt. En generalisaties passen daarin net zo min als dat in de ingewikkelde relatie tussen religie en politiek die we waarnemen in het Amerikaanse of Nederlandse politieke bestel.

Tenslotte de werkelijkheid over de relatie tussen sharia en democratie, die onverenigbaar zou zijn. Baudet haalt hiervoor de uitspraak aan van het Europees Hof van de Rechten van de Mens, dat in 2003 heeft geoordeeld dat ‘sharia’ onverenigbaar is met de beginselen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Hier passen twee opmerkingen. Ten eerste ging het om het specifieke geval dat de Turkse islamitische Refah Partij allerlei dreigende taal had uitgeslagen in de trant van ‘wacht maar als wij aan de macht zijn, dan slaan we jullie om de oren met sharia.’ In dat opzicht was de uitspraak terecht.

Maar het Hof gaat de fout in door ‘de sharia’ in zijn algemeenheid onverenigbaar te verklaren met mensenrechten. De sharia is namelijk meer dan alleen strafmaatregelen – zij omvat ook bepalingen omtrent bidden, vasten, begraven, contractrecht, enzovoort. Geen gedragingen die tegen mensenrechten zijn.

Maar dan gaat Baudet in één adem door met de bewering dat sharia in de weg staat aan democratie. Hij doet dat met theologische argumenten, maar opnieuw wijst de werkelijkheid anders uit. Uit grootschalige onderzoeken in de Arabische en moslimwereld is gebleken dat zowel sharia als democratie hoog op de lijst staan van wat moslims wensen. De Arabische revoltes hebben laten zien hoezeer dat waar is. Nogmaals, de uitkomst van de relatie tussen islam en democratie mag ons in het Westen niet aanstaan, maar het is onzin om te beweren dat die relatie tegenstrijdig is.

Geen aandacht voor diversiteit in praktijken
De theologische benadering van Baudet is kenmerkend voor de wijze waarop het islam-debat in Nederland zo lang al wordt gevoerd. Die benadering is ook gemakkelijk: zo hoef je geen aandacht te schenken aan de vele manieren waarop moslims met die islam omgaan.

Paul Aarts is universitair docent internationale betrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam;
Maurits Berger is hoogleraar islam in het hedendaagse Westen aan de Universiteit Leiden;
Leon Buskens is hoogleraar recht en cultuur in islamitische samenlevingen aan de Universiteit Leiden;
Nathal Dessing is docent antropologie van de islam aan de Universiteit Leiden;
Dick Douwes is hoogleraar Geschiedenis van het Midden-Oosten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam;
Karin van Nieuwkerk is hoogleraar Islamstudies aan de Radboud Universiteit Nijmegen;
Ruud Peters is emeritus hoogleraar islamitisch recht van de Universiteit van Amsterdam;
Jan Jaap de Ruiter is arabist en universitair docent aan de Universiteit van Tilburg;
Amr Ryad is docent islamitische geschiedenis aan de Universiteit Leiden;
Petra Sijpestijn, hoogleraar Arabisch aan Universiteit Leiden;
Thijl Sunier is hoogleraar Islam in Europese samenlevingen aan de Vrije Universiteit;
Gerard Wiegers, hoogleraar religiestudies aan de Universiteit van Amsterdam.

Zie ook Zihni Özdil – Selectief generaliseren over islam

0 comments.

New Book: Whatever Happened to the Islamists?

Posted on November 8th, 2012 by martijn.
Categories: Important Publications, ISIM/RU Research, Murder on theo Van Gogh and related issues, Public Islam, Religious and Political Radicalization, Ritual and Religious Experience, Society & Politics in the Middle East, Young Muslims.

At France24 we find an interview with sociologist of Islam, Amel Boubekeur.
Amel Boubekeur, Sociologist and expert on political Islam – FRANCE 24

As the West struggles to wrap its head around the repercussions of the Arab Spring, one issue that stands out is the increasing role of Islamists in all aspects of life. So how should Western leaders reframe their approach when it comes to dealing with Islamist politicians? Annette Young talks to Amel Boubekeur, a sociologist and the co-author of “Whatever Happened to the Islamists?”

Watch the interesting interview here:

Olivier Roy and Amel Boubekeur have edited a volume on Islamism and political Islam:Whatever Happened to the Islamists?

Islamism and political Islam might seem like contemporary phenomena, but the roots of both movements can be traced back more than a century. Nevertheless, the utopian beliefs of Islamism have been irrevocably changed by the processes of modernization—especially globalization—which have taken the philosophy into unmistakable new directions.

Through meticulous theoretical and ethnographic research, this collection maps the movements of current and former Islamists to determine what has become of political Islam. Islam continues to be a fresh and vital ideology to a new generation of militants, even though the channels though which it is expressed have changed. Jihad is often conducted electronically, via Islamist e-mail list-serves, and Islamist activism has been personalized—even domesticated—through the production and consumption of political goods, such as Islamic soft drinks. Even the street protests that once characterized the Islamist struggle have been eclipsed by Islamic rap concerts. In addressing these changes, this anthology highlights Islam’s remarkable adaptation to modern influences and the ongoing revitalization of its utopian message.

About the Author

Amel Boubekeur is research fellow and head of the Islam and Europe program at the Centre for European Policy Studies, Brussels.Olivier Roy is a professor at l’Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales in Paris and a research director at the Centre National de la Recherche Scientifique. A world authority on Islam and politics, Roy’s books are Secularism Confronts Islam, The Failure of Political Islam, The New Central Asia: The Creation of Nations, Globalized Islam: The Search for a New Ummah, and, with Mariam Abou Zahab, Islamist Networks: The Afghan-Pakistan Connection.

I’m very honoured to have a chapter in this excellent volume. In this chapter “The ‘Other’ Polical Islam: Understanding Salafi Politics’ I discuss how modern Dutch Salafi networks engage in politics in new and unexpectedways. Although many have described the Salafi movement as lacking a politicial program and shying away from politics, I show how they have started to becomeincreasingly engaged and entangled in the Dutch political scene. By attempting to influence the Dutch political scene while being the main target of the counter-radicalization policies, they have adjusted their messages and styles in a way that accommodates Dutch secular society. As such they have engaged in a politics of lifestyles, distinction and resistance, trying to transform the oppressive structures of society and build up their position as the only legitimate representatives of Islam in Dutch society.

For more information see also Hurst Publishers.

0 comments.

Moslims Tellen: SCP rapport Moslim in Nederland 2012

Posted on November 6th, 2012 by martijn.
Categories: anthropology, Gender, Kinship & Marriage Issues, ISIM/RU Research, Islam in the Netherlands, Multiculti Issues, Public Islam, Ritual and Religious Experience.

Moslims in nederland

Den Haag, 6 november 2012
Persbericht

  • Er zijn in Nederland naar schatting 825.000 moslims.
  • De meerderheid is van Turkse of Marokkaanse komaf.
  • Vrijwel alle Turkse (94%) en Marokkaanse (97%) Nederlanders noemen zichzelf moslim, maar er is grote diversiteit in geloofsbeleving tussen en binnen groepen.
  • Steeds meer moslims van de tweede generatie bezoeken minstens 1 x per week de moskee. Tussen 1998 en 2011 steeg dit bij Marokkaanse moslims van 9% naar 33% en bij Turkse moslims van 23% naar 35%.
  • 20% van de Turkse moslims is niet-praktiserend; nog eens 20% volgt alleen de voedselvoorschriften (halal eten en meedoen aan de ramadan).
  • Onder Marokkaanse en Somalische moslims is bijna iedereen praktiserend. Meer dan de helft van de uit Iran afkomstige moslims zijn niet-praktiserend.
  • 64% van de Turkse en 76% van de Marokkaanse moslims vindt het vervelend wanneer hun kind zou trouwen met een niet-moslim.
  • Een groot deel van de Turkse (63%) en Marokkaanse (80%) Nederlanders vindt dat Nederlanders veel te negatief tegenover de islam staan.
  • Hoofddoekdragende moslima’s ervaren niet meer discriminatie dan nietdraagsters.

Dit zijn enkele conclusies uit het rapport Moslim in Nederland 2012 van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Het rapport is geschreven door dr. Mieke Maliepaard en dr. Mérove Gijsberts en richt zich op de religieuze beleving van verschillende moslimgroepen in Nederland. Op basis van grootschalig enquêteonderzoek onder moslims in Nederland laat deze studie zien wat voor hen de betekenis is van de islam en hoe de religieuze participatie en beleving zich ontwikkelt.

Weinig aanwijzingen voor secularisering
Er zijn in Nederland volgens het CBS naar schatting 825.000 moslims. Het merendeel is van Turkse of Marokkaanse herkomst. Daarnaast zijn er moslims uit Afghanistan, Irak, Iran en Somalië. In 2004 constateerde het SCP bij moslims een voorzichtige trend naar secularisering. In 2011 valt vooral de diversiteit in geloofsbeleving op. Onder de tweede generatie neemt het moskeebezoek de laatste jaren toe. Ook voor weinig praktiserende moslims blijft de islam een belangrijke leidraad in het leven. Zo blijft er bij huwelijken een sterke voorkeur bestaan voor een moslimpartner (uit de eigen etnische groep), hoewel deze tegenwoordig wel steeds vaker in Nederland geboren en getogen is.

Wisselend praktiserend
Van zowel de Turkse als de Marokkaanse tweede generatie gaat een groeiend aandeel wekelijks naar de moskee. Bij de Turken is het aandeel dat nooit de moskee bezoekt ook toegenomen sinds 1998 (van 10 naar 22%). Een aanzienlijk deel van de moslims van Turkse origine en van de moslims uit vluchtelingengroepen bidt niet, gaat niet naar de moskee, maar houdt zich wel aan de voedselvoorschriften (halal eten en meedoen aan de ramadan). Moslims van Marokkaanse en Somalische origine volgen de geloofsregels het meest trouw.

Groot verschil tussen Turkse en Marokkaanse moslims

Marokkaanse moslims vertonen een hogere mate van religieus gedrag dan moslims van Turkse herkomst. Ze bidden vaker vijf keer per dag (76% tegenover 27%), doen vaker mee aan de ramadan (93% tegenover 66%) en eten vaker iedere dag halal (93% tegenover 66%). Ook vinden ze bijvoorbeeld vaker dat moslims moeten leven volgens de regels van het geloof (73% tegenover 54%). Marokkaans-Nederlandse vrouwen dragen bovendien vaker een hoofddoek dan de vrouwen van Turkse herkomst (64% tegenover 48%). Voor alle groepen geldt dat vrouwen minder naar de moskee gaan, maar dat ze vaker dan de mannen zeggen vijfmaal daags te bidden.

Veel verschil in religieuze betrokkenheid tussen vluchtelingengroepen
Somalische moslims vertonen van de vier kleinere moslimgroepen duidelijk de hoogste mate van religieuze participatie. Ze gaan het vaakst naar de moskee (36% gaat minimaal iedere week), bidden het meest vijfmaal daags (69%), de vrouwen onder hen dragen vaak een hoofddoek (80%) en de grote meerderheid doet alle dagen mee aan de ramadan (72%). De uit Iran afkomstige moslims participeren op alle fronten veruit het minst. De Afghaanse en Iraakse moslims zitten daartussen.

Beperkte generatieverschillen in geloofsbeleving

In opvattingen over het geloof is de eerste generatie wat strikter dan de tweede, maar de verschillen zijn relatief gering, vooral in de Marokkaanse groep. Ook met betrekking tot het vasten en halal eten zijn er weinig verschillen tussen de generaties. Van de eerste generatie Marokkaanse moslims geeft 83% aan vijfmaal per dag te bidden. Onder de tweede generatie ligt dit aandeel lager, maar bidt nog steeds een ruime meerderheid (63%) vijfmaal daags. Wel een groot verschil tussen de generaties is te zien in het dragen van een hoofddoek: 58% van de Turkse en 79% van de Marokkaanse moslimvrouwen van de eerste generatie dragen een hoofddoek. Onder de tweede generatie moslimvrouwen liggen deze aandelen op respectievelijk 20% voor de Turkse en 38% voor de Marokkaanse vrouwen.

Hoogopgeleide moslims van Marokkaanse en Somalische origine zijn bewust bezig met hun geloof
Voor de meeste groepen geldt dat hoe hoger men is opgeleid, hoe minder sterk de geloofsbeleving is. Turkse moslims met een hogeronderwijsdiploma participeren duidelijk minder en gaan losser met de regels om dan de lager opgeleide herkomstgenoten. Dit geldt niet voor de hoogopgeleide moslims van Marokkaanse en Somalische herkomst. Een deel van hen is heel bewust bezig met het geloof. Zij gaan vaak op zoek naar informatie over de islam op internet en praten veel over hun geloof.

Religieuze moslims meer binding met land van herkomst en conservatiever

Moslims die meer belang aan hun geloof hechten, voelen zich sterker verbonden met hun land van herkomst en minder met Nederland. Bovendien verkeren zij vaker in eigen etnische kring en denken zij conservatiever over de positie van vrouwen en homoseksuelen.

Moslims voelen zich niet altijd geaccepteerd

Een groot deel van de Turkse en Marokkaanse Nederlanders (resp. 63% en 80%) vindt dat Nederlanders veel te negatief tegenover de islam staan. Van de vluchtelingengroepen is ongeveer de helft deze mening toegedaan. Ook een aanzienlijke groep (een zesde tot een kwart) vindt dat migranten in Nederland veelvuldig gediscrimineerd worden. Het dragen van een hoofddoek hangt niet samen met het ervaren van meer discriminatie of minder acceptatie.

SCP-publicatie 2012/25, Moslim in Nederland 2012 van Mieke Maliepaard en Mérove Gijsberts, Den Haag, Sociaal en Cultureel Planbureau, november 2012, ISBN 978 90 377 0621 5, prijs € 27,00

Bovenstaande is overgenomen van het persbericht van het SCP.

Dit nieuwe rapport van het Sociaal-Cultureel Planbureau bevat ook een tweetal reflecties op de onderzoeksresultaten. Het ene is geschreven door Joep de Hart die vanuit een godsdienstsociologisch perspectief naar de resultaten kijkt. De tweede reflectie is van mijn hand. Ik bekijk de onderzoeksaanpak en de resultaten vanuit een kritisch kwalitatief (antropologisch) perspectief. Het siert de auteurs Mieke Maliepaard en Merove Gijsberts dat ze dergelijke reflecties in hun eigen rapport opnemen en het was dan ook een eer om dit te mogen doen en betrokken te mogen zijn bij de besprekingen. Hieronder volgt de inleiding, de rest leest u in het rapport zelf.

Moslims tellen. Reflectie op onderzoek naar islam, moslims en secularisering in Nederland

Introductie
Toen het onderzoek Moslim in Nederland uitkwam in 2004 (Phalet en Ter Wal 2004) mocht het zich in een grote belangstelling verheugen: klaarblijkelijk doen moslims ertoe. Die belangstelling is niet los te zien van een politieke context waarin islamofobische gedachten zijn door gedrongen in beleid en media. De categorie ‘moslims’ lijkt verworden te zijn tot een politieke categorie waarmee ‘iets’ moet gebeuren (Sunier 2009). Vooral na 2001 en 2004 is er een enorme hausse gekomen aan onderzoek over mogelijke radicalisering en staat de discussie over islam steeds meer in het teken van geweld en mogelijke dreigingen
(Roggeband en Vliegenthart 2007). Wetenschap dient echter ook enigszins los te staan van de waan van de dag. Een van de manieren om dit te doen, is een reflectie aan de hand van de vraag wat voor kennis wetenschappelijk onderzoek oplevert. Draagt het onderzoek bij aan bestendiging van bestaande ongelijkheden of juist niet? Is het beeld dat wetenschappers over een verschijnsel produceren eenzijdig? En, zeker in een situatie waarin het onderzoeksveld per definitie gepolitiseerd is zoals bij moslims en islam, wat is de relatie tussen de kennis die we als wetenschappers produceren en moslims als onderwerp van publiek debat en object van beleid (vgl. Jackson 2007)? Een kritische reflectie op onderzoek is dan ook niet alleen noodzakelijk, het is simpelweg betere wetenschap.

In deze reflectie op het onderhavige onderzoek richt ik me op twee elementen: de definiëring van het onderzoeksveld en de oppositie tussen seculier en religieus. Allereerst dient in elk wetenschappelijk onderzoek het onderzoeksveld gedefinieerd te worden. Twee vragen, die ik in de volgende twee paragrafen zal behandelen, staan daarbij centraal: wat is islam en wie bedoelen we met moslims? Bij het eerste gaat het om de analyse van religieuze voorstellingen en praktijken die verwijzen naar islamitische tradities. Bij het tweede gaat het om het analyseren hoe mensen betekenis geven aan de wereld om hen heen op basis van bepaalde voorstellingen en praktijken. Deze vragen zijn niet los te zien van de bredere context van wetenschappelijk onderzoek naar religie in Nederland, waarbij een oppositie wordt gemaakt tussen religieus en seculier. Aan de hand van Moslim in Nederland 2012 zal ik deze tegenstelling ter discussie stellen in paragraaf 4 en laten zien dat dit denken in opposities slechts een beperkt begrip van islam in Nederland oplevert. In de slotparagraaf zet ik een en ander nog eens op een rij.

Download: Moslims in Nederland 2012

Naar aanleiding van dit rapport een klein gesprekje op NOS op 3. In vier delen:

Voor de hele context zie NOSop3.

4 comments.

Thierry Baudet durft selectief te generaliseren

Posted on November 5th, 2012 by martijn.
Categories: Guest authors, islamophobia, Multiculti Issues, Public Islam, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Zihni Özdil

Thierry Baudet greep de dag van de verschrikkelijke moord op Theo van Gogh aan om te pleiten voor nóg meer generalisatie over ‘de’ islam.

‘Daarom is het jammer dat generalisaties over de islam worden gemeden’ schrijft Baudet. Het zogeheten ‘islam-debat’ van het afgelopen decennium heeft dus schijnbaar bol gestaan van de nuanceringen.

Het meest frappante aan zijn pleidooi is het argument dat wetenschap ‘algemene conclusies trekken uit waarnemingen’ is. Baudet’s betoog toont echter aan dat hij het onderdeel ‘waarnemen’ niet al te serieus neemt. Bovendien mijdt hij het tweede component van een gedegen wetenschappelijk bedrijf; kennisverdieping door middel van toenemende nuancering in de vorm van falsificatie.

Imam Baudet
Op een ontzettend originele, en in de afgelopen jaren nooit eerder gedane, wijze gaat ook Baudet op de stoel van een imam zitten en ons eens haarfijn uitleggen wat dé islam in essentie zou zijn. Namelijk, niet compatibel met democratie. Imam Baudet onderbouwt dit vervolgens met drie generalisaties.

Zijn eerste punt is de drogredenering dat omdat de koran voor moslims het woord van god is herinterpretatie en relativering onmogelijk zouden zijn. Het feit dat sinds het ontstaan van de islam de koran aan ontelbare herinterpretaties, relativeringen en zelfs aanvullingen heeft blootgestaan neemt Baudet schijnbaar niet waar in zijn generalisatie-exercitie.

Als de islam zo monolithisch is vanwege de aard van het beestje ben ik benieuwd naar zijn verklaring voor de enorme diversiteit aan islamitische stromingen, sektes en ‘scholen’ die er bestaan. En die bovendien hemelsbreed van elkaar kunnen verschillen in religieuze en liturgische opvattingen.

Of zijn Hanefi Soennieten, Ahmadiya, Zevener Sjiieten, Nusayri – om maar slechts enkelen te noemen – geen echte moslims? Het lijkt erop dat volgens Baudet de enige ware islam die van de ultraorthodoxe Salafisten is, hetgeen zij overigens zouden beamen.

Over de bijbel schrijft hij vervolgens dat ‘het boekwerk’ voor christenen niet het woord van god zelf zou zijn. Ik vraag me af hoe een gemiddelde christen uit de bible belts van deze wereld hierop zou reageren.

De bijbel staat vol met passages waarin god oproept tot genocide, homofobie en vele andere daden die ‘moeilijk in te passen zijn in een democratie’. Hetzelfde geldt voor de koran; er zijn hele verzen waarin religieuze tolerantie wordt gepropageerd en er zijn hele verzen waarin geweld wordt bepleit.

Oorlogszuchtige dader
Baudet’s tweede generalisatie poogt een verklaring te geven voor zijn stelling dat het voorbeeld voor moslims (Mohammed) ‘een oorlogszuchtige dader’ zou zijn en het voorbeeld voor christenen (Jezus) ‘een vredelievend slachtoffer dat de andere wang toekeerde’. Ook hier etaleert Baudet zijn volstrekte gebrek aan historische kennis of überhaupt enig begrip van religie als sociaal, politiek en cultureel instrument.

Hij zou bijvoorbeeld eens de toespraak van Paus Urbanus II in Clermont kunnen lezen. Net als een vredelievend slachtoffer dat de andere wang toekeert roept hij zijn volgelingen in naam van Jezus op tot het ‘uitroeien van een duivels ras’.

Als dat te lang geleden is voor Baudet moet hij nog maar eens het manifest van de christentempelier Anders Breivik openslaan. Of het betoog van Timothy McVeigh, die voor bijbel en vaderland honderden mensen de dood injoeg. Of de websites van de vele fundamentalistisch christelijke clubs in de USA die oproepen tot een heilige oorlog tegen iedereen die afwijkt van het woord van Jezus.

Toen Tariq ibn Ziyad enkele eeuwen voor Urbanus II op het punt stond over te steken naar Spanje gaf hij zijn soldaten het George W. Bush argument: ‘we gaan de bevolking verlossen van een tiran’. Helaas voor mensen als Baudet is het een historisch gegeven dat moslimrijken andere religies niet per definitie vervolgden. Daarom vluchtten de meeste Spaanse joden bijvoorbeeld naar het Osmaanse Rijk toen zij door de brute christelijke reconquista werden verdreven.

Sharia
Baudet’s derde punt over de sharia snijdt meer hout. Hoewel ook ‘dé’ sharia niet bestaat klopt het dat inherent regressieve, patriarchale en discriminerende ideologieën – even los van de daadwerkelijke uitwerking hiervan in de echte wereld – geen grondslag kunnen zijn voor een democratische samenleving. Maar ook hier is Baudet selectief aan het generaliseren door te doen alsof democratie voortkomt uit de kernwaarden van het christendom.

Baudet onderbouwt deze stelling met het welbekende zinnetje uit het oeuvre van Jezus: ‘aan de keizer wat des keizers is, en aan God wat God toebehoort’. Zo ken ik er ook nog wel een paar. Ex-post facto democratische interpretaties geven aan selectief gekozen citaten uit teksten van duizenden jaren geleden is een zinloze exercitie. Zelfs vroegmoderne denkers die het ‘keizer en god’ zinnetje aanhaalden werden later door veel Verlichtingsdenkers op dit punt tegengesproken.

In werkelijkheid was het juist een radicale verwerping van christelijke invloed in matters of state die onze moderne westerse opvattingen over secularisme en democratie mogelijk heeft gemaakt. Niet in het minste voortbordurend op oude islamitische denkers zoals Ibn Rushd (Averroes) die betoogden dat religie niet de enige manier is om de wereld te begrijpen.

Daarnaast herhaalt Baudet het ‘Innocence of Muslims’ voorbeeld zonder daarbij te melden dat wereldwijd slechts 0.0006% van de moslims de straat opgingen. Detijds notabene gefact-checked door zijn eigen krant. Bovendien zijn alleen al de dag na de aanslag in Benghazi bijna het dubbele aantal moslims boos de straat opgegaan om de daders te veroordelen.

Deze beelden zijn nooit te zien in de meeste media en schijnbaar is Baudet hier ook blind en doof voor. Net als voor de jarenlange democratische strijd van miljoenen moslims over de hele wereld, meestal bruut onderdrukt door ‘onze’ dictators.

Wel consistent, want als je wilt generaliseren heb je niks aan feiten die je generalisatie de prullenbak ingooien.

Generalisatie fetisjisten
Een elementair begrip van religie als sociaal instrument wil maar niet doordringen tot figuren als Thierry Baudet. Daarom is het zogeheten islamdebat in beginsel net zo wezenloos absurd als bijvoorbeeld een ‘balpennendebat’. Er valt niks te debatteren want met een balpen kun je de mooiste gedichten schrijven en je kunt er iemand de nek mee insteken.

Kortom, Baudet´s betoog is een vermoeiende herhaling van de selectieve generalisaties uit het afgelopen decennium. Het publieke debat wordt zodoende gekaapt door generalisatie fetisjisten. Dat zijn enerzijds neo-nationalisten als Baudet en anderzijds linkse doorgeschoten boerka-knuffelaars die met droge ogen durven te beweren dat een bikini dragen op het strand net zo misogyn is als een boerka dragen in het dagelijks leven.

Zihni Özdil is wetenschappelijk docent en promovendus aan de Erasmus Universiteit. Hij doceert over de geschiedenis van religie en samenlevingen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.

Volg Özdil ook op Twitter

Dit stuk is ook te lezen op Joop.nl: Selectief islam-shoppen met Thierry Baudet

Naschrift MdK:

Zie ook de reactie van Marcel Hulspas op De Jaap De Rellerige Praatjes van Thierry Baudet

Zie ook de reactie van Bart Voorzanger op Republiek Allochtonië: Islam en Christendom

2 comments.

Straf van God: Stormen van Verontwaardiging

Posted on November 1st, 2012 by martijn.
Categories: Multiculti Issues, Notes from the Field, Public Islam, Religion Other, Ritual and Religious Experience.

Een ‘act of God’ is een juridische term die verwijst naar gebeurtenissen zoals orkanen, aardbevingen, enzovoorts. Datgene waar mensen geen invloed op kunnen uitoefenen en waarvoor dus ook niemand verantwoordelijk is. Met de recente orkaan Sandy in de VS zien we mensen die verwijzen naar deze orkaan als straf van God. Hetzij een straf omdat de VS homohuwelijken zou toestaan, hetzij vanwege de buitenlandpolitiek van de VS die dood en verderf brengt onder moslims, enzovoorts. Sarah Posner van Religion Dispatches bespreekt de verwijzingen naar de orkaan als straf van God met religiestudies onderzoekster Sarah Sentilles.

Goddelijke verontwaardiging

Sentilles maakt twee interessante opmerkingen hier. Allereerst het aspect van politiek opportunisme. Inderaad mensen die verwijzen naar de orkaan als straf van God lijken ervan uit te gaan dat God het met hen eens is. Anders gezegd, het feit dat de VS nog steeds de enige supermacht is zal door hen niet gezien worden als teken van God dat hij het eens is met de buitenlandpolitiek of het homo-huwelijk. Maar er is meer. Sentilles stelt dat een dergelijke opvatting iets zegt over het beeld van God dat men heeft. Volgens Sentilles is die verwijzing naar orkanen als straf van god een teken van een gebrek aan compassie en een verwijzing naar een God zonder compassie.

De reactie van Posner en Sentilles is zowel verbaal als non-verbaal niet positief. Het lijkt erop alsof het beeld van een God die naast barmhartig en goed ook hard maar ‘rechtvaardig’ is en die straft met mededogen uit ons beeld van een acceptabele religie is geschrapt. En als het wel naar voren gebracht, dan worden seculiere gevoeligheden geraakt.

In vrijwel alle religies kennen we tradities die laten zien dat God verschillende kanten heeft: vreedzaam en bereid tot geweld, mededogen en hard straffend, scheppend en vernietigend: de Heer neemt en geeft. Zo straft God wanneer mensen zondigen. En God kan hard straffen omdat zondigen niet simpelweg het overtreden van regels is, maar het aantasten (of zelfs verbreken) van de relatie met God. God is dan hard, krachtig en doortastend. Velen benadrukken echter liever dat God genadevol is, barmhartig, vergevingsgezind en vreedzaam.

Seculiere en gelovige verontwaardiging

Dat soort argumenten als ‘straf van God’ worden vaak fel afgekeurd door andere gelovigen en ook door seculiere mensen. In beide gevallen omdat het politieke opportunisme over de rug van slachtoffers heen vaak als misselijkmakend wordt beschouwd. In het geval van gelovige mensen ook omdat het tegen hun beeld van God als vredelievend, weldadig en goed indruist. In het geval van seculiere mensen ook omdat het voor hen vaak een voorbeeld is van irrationele religie die dan ook nog eens politiek gebruikt wordt.

Degenen die vanuit religieus oogpunt het idee van de orkaan als straf van God afwijzen, wijzen daarmee niet noodzakelijkerwijze het idee af dat de hand van God hier wel een rol speelt. Zelfs niet als men erkent dat er wetenschappelijke verklaringen zijn voor fenomenen als dit, zoals de uitspraken op OnIslam leert (Dank aan CB voor de link). Weer anderen zien de aanwezigheid van God op een andere manier. Zoals hier in een filmpje waarin we een compleet vernietigd gebied in Indonesië zien waar alleen de moskee nog overeind staat.

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
En bijvoorbeeld de volgende foto die op Twitter is rondgestuurd na het passeren van de orkaan Sandy en waarop een engel van God te zien zou zijn in de wolken:

De foto is volgens mij overigens niet genomen ten tijde van de orkaan Sandy, maar dat doet aan de betekenis niets af; de aanwezigheid van God’s macht die zich laat voelen en zien.

Religieuze en seculiere gevoeligheden

Voor de goede orde, waar sommige gelovigen dus discussiëren over de aard van God’s teken en de vraag of je er blij over mag zien (zie hier MEMRI, dank aan CB), houden andere gelovigen zich bezig met hulpverlening. Onder niet-gelovige / seculiere mensen is de weerzin tegen de opvatting ‘straf van God’ vrij groot en het woord ‘reli-gekkie’ valt dan al snel. Zie bijvoorbeeld de reacties op de uitspraken over de dramatische gebeurtenissen op Pukkelpop van een paar jaar terug als straf van God op de NRC site waarbij mensen aangeven er ‘kotsmisselijk’ van te worden. Om Pukkelpop te zien als straf van God moet je wel extreem zijn zo lijkt het idee en dus zijn de mensen die dat doen ook extreme, radicale of fundamentalistische gelovigen (gelijksoortige argumenten zie je overigens ook bij gelovigen die zich tegen dit specifieke idee van de straf van God keren).

Schijnbaar overtreden gelovigen die verwijzen naar natuurrampen als straf van God toch bepaalde ongeschreven normen. Het is in ieder geval een assertief politiek gebruik van religie wat in een seculiere samenleving gevoelig ligt en dan ook nog eens over de ruggen van slachtoffers (althans zo wordt dat beleefd). Religie moet in het publieke vooral onschuldig, niet prikkelend en niet opvallend zijn en vooral zich conformeren aan wat we tegenwoordig rationeel en beschaafd vinden. Gebeurt dat niet en worden seculiere gevoeligheden geraakt, zoals klaarblijkelijk met het idee van ‘straf van God’, dan kunnen mensen hun afkeer zelfs lichamelijk (misselijk) duiden.

Waarschijnlijk is de afkeer voor dit soort argumenten niet alleen te wijten aan het idee dat religie zich niet moet opdringen, maar kunnen we het ook terug herleiden naar de holocaust. Die holocaust zo vonden velen destijds kon en mocht niet de wil van God geweest zijn; want hoe moet je zoiets verschrikkelijks nu rijmen met God? Wat zegt dat over God? Het adagium, God’s wegen zijn ondoorgrondelijk, was duidelijk niet afdoende. Ik denk dat de afkeer van een straffende God dus ook iets met de holocaust te maken heeft en dat het als ongepast wordt gevonden om te wijzen op God’s straffende hand en het idee dat hij het leven geeft en wegneemt.

Ook het vermanende aspect van de verwijzingen van de straf van God wordt waarschijnlijk niet op prijs gesteld en gezien als een uiting van een religie die op opdringerige manier haar moraal aan de samenleving wil opleggen. Daarbij krijgt het vermanen in dit geval ook het karakter van aanklagen en verleiden; het aanklagen van de mensen vanwege hun ‘zondige’ gedrag (of dat van hun leiders) en het verleiden van mensen om zich toch maar neer te leggen bij de almacht van God; dat laatste zal ongetwijfeld bij veel gelovigen en niet-gelovigen nogal triomfalistisch zal overkomen.

Seculiere verzoekingen en beproevingen

Dat wil overigens niet zeggen dat er geen seculiere (of areligieuze) varianten op dit thema zijn. Zo stelde Oliver Stone dat de orkaan een straf was omdat we ‘Moeder Natuur‘ negeren. Zo zou Theo van Gogh ‘de hoogste prijs‘ betaald hebben voor de vrijheid die werd aangetast door onze vermeende welwillendheid ten opzichte van islamitische gevoeligheden. En zo was de oorlog in Irak noodzakelijk omdat het land niet democratisch was en een bedreiging voor de wereldvrede (nou ja zo werd het verkocht he). In alle gevallen gaat het erom dat de politieke elite of een andere kleine groep iets fout doet, zondigt tegen een sacrale waarde, dat de bevolking ervoor wordt bestraft en dat deze beproeving iets goeds oplevert zodra men zich maar overlevert aan specifieke transcendente waarden of entiteiten: Moeder Aarde, Vrijheid en Democratie. (Of Obama, Israel, Aliens) Niet voor niets staat bij herdenkingen van natuurrampen, aanslagen en oorlogen altijd voorop, wat hebben we ervan geleerd? Met andere woorden we deden eerst iets fout, daardoor kwamen we in de problemen, vervolgens werd dat rechtgebreid en nu hebben we ervan geleerd; we zijn dus betere mensen geworden.

0 comments.

Tijdschrift voor Theologie: Islamisering of Secularisering? De Kwestie van Islam in Europa

Posted on October 23rd, 2012 by martijn.
Categories: anthropology, Important Publications, Public Islam.

De redactie van het Tijdschrift voor Theologie heeft mij gevraagd een reviewessay te schrijven over het thema Islam in Europa. Dat is verschenen in het septembernummer.

Islamisering of Secularisering? De Kwestie van Islam in Europa

De islam is al eeuwen een onderdeel van Europa. We kunnen grofweg vier stromen onderscheiden die ieder een ander type invloed en aanwezigheid met zich meebrachten en/of –brengen. Allereerst is er de nauwelijks te onderschatten invloed van de Moren in Spanje (711-1492). Er zijn geen islamitische nazaten in Spanje van deze beschaving, maar resten ervan zijn duidelijk terug te vinden in wetenschap, namen van plaatsen, gebouwen, enzovoorts. Ten tweede zijn er de Krimtataren (vanaf de tiende eeuw) die in het kielzog van de Mongolen Oost-Europa binnenkwamen en momenteel nog terug te vinden zijn in Finland, Polen en Litouwen. Nazaten hiervan hebben nog met de Polen meegevochten in de Slag bij Wenen tegen de Ottomanen. Die groep vormt vanaf de 14e eeuw de derde categorie en er zijn nog steeds afstammelingen van deze groep in Oost-Europa (vaak Turken genoemd hoewel ook bekeerlingen en hun nakomelingen soms dat label krijgen). Als vierde zijn er, voornamelijk in West-Europa, vanaf de 19e eeuw moslims die als koloniale migrant, gastarbeider of vluchteling naar Europa kwamen. In het verleden had Oost-Europa overigens enkele groepen moslims van wie de herkomst onduidelijk was zoals de Böszörmény in Hongarije (10e – 13e eeuw) en een groep die nu nog bestaat: de Pomaks (in Bulgarije).

In het algemeen kunnen we stellen dat door de eeuwen heen de relatie tussen islam en Europa wordt gekenmerkt door onderlinge dialoog en kruisbestuiving op het gebied van politiek, technologie en maatschappelijke arrangement, maar ook conflict en competitie. De islam is dus een wezenlijk onderdeel van de Europese geschiedenis. Toch lijkt de vraag hoeveel religie een samenleving kan hebben, of hoeveel islam, er één van de laatste tijd. Er ligt een sterk normatieve component ten grondslag aan die vraag. Kan islam zich hedentendage inpassen in de Europese morele gemeenschap die zich idealiter zou kenmerken door seculiere en seksuele vrijheden? Kan de islam zich aanpassen aan de Europese cultuur en alle problemen rondom integratie en radicalisering achter zich laten? Hoe verhoudt islam zich tot het Europese zelfbeeld (en dat van de afzonderlijke natie-staten) als een beschaving gebaseerd op joods-christelijke tradities? Er is ‘dus’ iets mis met islam wat dergelijke vragen klaarblijkelijk oproept. Deze vragen gaan uit van een strikt onderscheid tussen het religieuze en het seculiere domein in een samenleving. Recent onderzoek zet deze tegenstelling echter onder druk. In dit reviewessay behandel ik de volgende publicaties:

  • Ahmet Yukleyen, Localizing Islam in Europe: Turkish Islamic Communities in Germany & the Netherlands, 1e ed. (Syracuse: Syracuse University Press, 2012).
  • John R. Bowen, Can Islam Be French?: Pluralism and Pragmatism in a Secularist State (Princeton, Oxford: Princeton University Press, 2009).
  • Kristen Ghodsee, Muslim Lives in Eastern Europe: Gender, Ethnicity, and the Transformation of Islam in Postsocialist Bulgaria (Princeton, Oxford: Princeton University Press, 2010)
  • Christine M. Jacobsen, Islamic Traditions and Muslim Youth in Norway (Leiden: Brill, 2010).

Uit deze publicaties blijkt helder dat in ieder Europees land het religieuze domein er anders uit ziet. Het is afhankelijk van de politieke en culturele context door de tijd heen en meestal sterk bepaald door de onderhandelingen tussen de christelijke kerk en de seculiere liberale of communistische elites. Dit betekent dat waar de grens tussen het religieuze en het seculiere wordt getrokken, wie dat doet en op welke wijze niet als vanzelfsprekend gezien moeten worden, maar juist centraal moeten staan in studies die zich met politiek, religie en secularisme bezighouden. Niet alleen is er niet één islam, er is ook niet één Europa.

Lees Verder: Islamisering of Secularisering? De Kwestie van Islam in Europa

Andere artikelen in dit nummer zijn:
Tijdschrift voor Theologie: Jaargang 2012, Nummer 3

Jaargang 2012, Nummer 3

  1. Ruim baan voor de verbeelding Over creativiteit en geloof Timothy Radcliffe
  2. Alle dingen nieuw Theologie uit genade Erik Borgman
  3. Is het personalisme achterhaald? Darwin en christelijke ethiek Johan de Tavernier
  4. Wereldse theologie Publieke theologie en de economische wetenschap Aloys Wijngaards

0 comments.

Material Religion – Popularizing Islam: Muslims and Materiality

Posted on October 17th, 2012 by martijn.
Categories: Activism, anthropology, Arts & culture, ISIM/RU Research, Public Islam, Religion Other.

A short commentary of mine was published in the last issue of Material Religion: The Journal of Objects, Art and Belief, Volume 8, Number 3, September 2012.
 Styles of Salafi Activism: Escaping the Divide

Dutch Salafi Muslims adopt different styles of activism that blur the binary opposition between the secular and the religious. In this short commentary I present two examples and reflect upon how Salafi activists attempt to escape the divide between the religious and the secular while at the same time triggering debates and policies that impose the dichotomy upon them.

 

DOI: http://dx.doi.org/10.2752/175183412X13415044209032

Source: Material Religion: The Journal of Objects, Art and Belief, Volume 8, Number 3, September 2012 , pp. 400-401(2)

Publisher: Berg Publishers

This short article is part of the ‘In Conversation’ section of Material Religion: The Journal of Objects, Art and Belief in which (invited by prof. Annelies Moors) the authors reflect upon the division between the secular and the religious. The pieces in this section are:
In conversation

The current issue of Material Religion (to which aforementioned articles belong) is a special issue: popularizing islam: muslims and materiality edited by prof. Annelies Moors. It includes the following articles:
Material Religion: The Journal of Objects, Art and Belief

Popularizing Islam: Muslims and Materiality-Introduction
pp. 272-279(8)
Author: Moors, Annelies
Abstract:

This special issue centers on how Islam becomes present in the public through material, tangible forms, including mosques, headscarves, and movies in a wide variety of locations, such as Morocco, Egypt, Kyrgyzstan, Turkey, and the Netherlands. It zones in on how both nation-states and Islamic movements have developed new kinds of cultural politics, taking into account the twin forces of the state governance of Islam and consumer capitalism.

Constructing Authentic Houses of God: Religious Politics and Creative Iconographies in Dutch Mosque Design
pp. 280-307(28)
Author: Roose, Eric R.
Abstract:

Modern mosques in the West are all too often considered to be anachronistic pastiches of authentic historical examples that are literally out of place in the Muslim diaspora. Whereas this perspective has usually led to projections of nostalgia onto generalized communities, in this article I will take two prominent and enigmatic examples from the Netherlands and trace empirically how their designs have developed. Building on an expanding body of iconological studies of religious architecture, I will present an analysis of the different positions the Muslim patrons who initiated these buildings have taken up in Islamic politics. An empirical reconstruction of their prototypical selections, and how these were used to steer the architects towards the creation of desired drawings, makes their outcomes more intelligible. Whereas both mosques have been modeled on the same historical example, an underlying contestation of religious authorization has led to divergent forms of architectural authentication.

Formats, Fabrics, and Fashions: Muslim Headscarves Revisited
pp. 308-329(22)
Authors: Ünal, R. Arzu; Moors, Annelies
Abstract:

Changes in the sartorial practices of Dutch-Turkish women who wear Muslim headscarves may be summarized as a shift from sober, religiously inspired forms of dress towards colorful, more fashionable styles. A focus on the materiality of headscarves indicates, however, that the relation between Islam, dress, and fashion is more complex. The main motivation for the women to adopt headscarves, including the fashionable ones, is religious. They do so because they consider it a practice prescribed in the foundational Islamic texts and because presenting a pleasant, up-to-date look can be considered as a form of visual da’wa. At the same time, however, wearing particular styles of fashionable headscarves also performs other, non-religious, identities and forms of belonging, such as those pertaining to status, ethnicity, and professionalism. This is evident in how fabrics (such as silk) and shapes of headscarves (square or rectangular) matter. An investigation of headscarves as particular items of dress is, in turn, helpful to understand the limits of a focus on aesthetic styles and fashion. The headscarf format makes these items of dress easy to acquire and hard to discard, because they are often received as gifts. A woman’s attachment to particular headscarves-materializing social relations and functioning as souvenirs-goes beyond aesthetic styles and mitigates the force of fashion.

In the Name of Culture: Berber Activism and the Material Politics of “Popular Islam“ in Southeastern Morocco
pp. 330-353(24)
Author: Silverstein, Paul A.
Abstract:

After Moroccan independence in 1956, salafi critiques of the heterodox and heteroprax tendencies associated with “popular Islam“ (l’islam populaire, as elaborated in particular by French colonial ethnologists and legal scholars) became enshrined within state ideology and administration. In response, over the past twenty years, a burgeoning Berber (or Amazigh) cultural movement has espoused local religious beliefs and practices as more attuned to the authentic culture of North Africa, and sought the protection of such regional idioms in the name of human rights. This article explores how a set of Amazigh activists from southeastern Morocco, while in many cases avowing a politics of secularism (laïcité), nonetheless ambivalently embrace certain practices of “popular Islam“ as paramount elements of Berber culture, including pilgrimage to the tombs of “saints,“ the role of marabouts and Sufi brotherhoods, the pre-Islamic (Jewish or Christian) roots of ritual life, and the general inscription of the natural landscape with baraka. Their ideology ironically dovetails with recent attempts by state actors to (re-)construct a particular, non-fundamentalist Moroccan Islam as part of its participation in the global “war on terror.“ Such a material embrace of “popular Islam“ challenges scholastic categories.

Islamically Marked Bodies and Urban Space in Two Egyptian Films
pp. 354-373(20)
Author: Armbrust, Walter

Since the 1970s Egyptian cinema has grappled with two closely related issues. First, filmmakers sought to neutralize the occurrence of Islamically marked bodies through visual conventions that either carefully excised them from the urban fabric, or alternatively, cast them as a political challenge to the state’s modernist project. Secondly, filmmakers struggled to digest the material decline of urban space that had, in earlier eras, functioned as the aspirational site of modern life. Starting in the mid 1990s, as the ideology of economic liberalism gained traction in Egypt, new visual conventions for representing both piety and urban space began to emerge. In this article I examine these emerging conventions, instantiated in two films from the late Mubarak era: The Yacoubian Building (2006) and I Am Not With Them (2007). I argue that the apparent novelty of these emergent visual conventions-the depiction of Islamically marked bodies, and the displacement of location from the old urban center to the new suburbs-should be understood as cultural naturalizations of neoliberalism.

Watching Clone: Brazilian Soap Operas and Muslimness in Kyrgyzstan
pp. 374-396(23)
Author: McBrien, Julie
Abstract:

In 2004 Clone, a Brazilian soap opera that featured Moroccans and Brazilians as main characters, broadcast throughout post-Soviet Central Asia. The program rose to tremendous popularity in the Kyrgyzstani town of BazaarKorgon partly due to the romanticism of its imagery. The town’s residents said they were so taken by the soap opera because it was the first fictionalized program that featured Muslims as main characters that had aired in the post-Soviet period. While the rather orientalized images featured in the serial can be read as highly stereotypical, Bazaar-Korgonians nonetheless utilized the soap to widen conceptualizations of what “true“ Muslimness could be. Some even used it to support their efforts at religious piety. The soap opera was certainly not a religious object. Nevertheless, residents utilized it in explicitly religious projects. This forces us to consider the role that such ambiguously classifiable objects-those that fall outside of the undeniably religious/non-religious dialectic-play in “doing religion.

 

1 comment.

In actie: ‘Humanitair drama tentenkamp Nieuw-West’

Posted on October 5th, 2012 by martijn.
Categories: Activism, Multiculti Issues, Notes from the Field, Public Islam.

Diverse islamitische organisaties in Amsterdam Nieuw-West slaan de handen ineen om zich in te zetten voor betere humanitaire omstandigheden in het tentenkamp in de wijk. In dit tentenkamp bivakkeren enkele tientallen uitgeprocedeerde asielzoekers onder schrijnende omstandigheden. De groep bestaat uit volwassen mannen, maar ook kinderen en (zwangere) vrouwen. De samenwerkende islamitische organisaties hopen te voorzien in warme maaltijden, betere kleding en betere beschutting om de asielzoekers een meer menswaardig verblijf te kunnen geven.

“We zien in de media dat diverse politieke partijen hun handen aftrekken van deze groep mensen en hen letterlijk in de kou laten staan. De discussie gaat dan vooral over de reden van het protest,” zo stelt Nourdeen Wildeman van Stichting OntdekIslam. “Wij vinden dat wij als medemensen een verantwoordelijkheid dragen voor de minimale humanitaire voorzieningen, ongeacht ons standpunt over de inhoud van het protest. Wij zien kinderen, zwangere vrouwen en anderen in omstandigheden die een groot risico vormen voor de gezondheid.”

Onderdeel van de actie is een inzamelingsactie. Mensen worden opgeroepen een donatie te doen naar Stichting OntdekIslam via rekeningnummer 27.13.967 onder vermelding van ‘tentenkamp’. Via de website ontdekislam.nl zullen foto’s worden verspreid van de geleverde hulp.

De islamitische organisaties die zich inzetten voor het welzijn van de asielzoekers zijn onder andere de Blauwe Moskee uit Slotervaart, de Suleymaniye Moskee in Osdorp, Stichting OntdekIslam, het Landelijk Platform Nieuwe Moslims en diverse betrokken individuen. “Wij nodigen iedere andere (religieuze) organisatie uit om zich bij ons aan te sluiten – islamitisch of niet – zodat we ons kunnen inzetten voor onze medemens,” benadrukt Wildeman. “Wij bieden ook hulp aan alle bewoners van het kamp, ongeacht verblijfstatus, nationaliteit of religieuze achtergrond. Wij nemen als burgers onze verantwoordelijkheden en doen wat we kunnen. We hopen dat burgemeester van der Laan dat tijdens de beraadslaging vanavond ook zal doen.”

Deze informatie is afkomstig van een persbericht

0 comments.

In actie: 'Humanitair drama tentenkamp Nieuw-West'

Posted on October 5th, 2012 by martijn.
Categories: Activism, Multiculti Issues, Notes from the Field, Public Islam.

Diverse islamitische organisaties in Amsterdam Nieuw-West slaan de handen ineen om zich in te zetten voor betere humanitaire omstandigheden in het tentenkamp in de wijk. In dit tentenkamp bivakkeren enkele tientallen uitgeprocedeerde asielzoekers onder schrijnende omstandigheden. De groep bestaat uit volwassen mannen, maar ook kinderen en (zwangere) vrouwen. De samenwerkende islamitische organisaties hopen te voorzien in warme maaltijden, betere kleding en betere beschutting om de asielzoekers een meer menswaardig verblijf te kunnen geven.

“We zien in de media dat diverse politieke partijen hun handen aftrekken van deze groep mensen en hen letterlijk in de kou laten staan. De discussie gaat dan vooral over de reden van het protest,” zo stelt Nourdeen Wildeman van Stichting OntdekIslam. “Wij vinden dat wij als medemensen een verantwoordelijkheid dragen voor de minimale humanitaire voorzieningen, ongeacht ons standpunt over de inhoud van het protest. Wij zien kinderen, zwangere vrouwen en anderen in omstandigheden die een groot risico vormen voor de gezondheid.”

Onderdeel van de actie is een inzamelingsactie. Mensen worden opgeroepen een donatie te doen naar Stichting OntdekIslam via rekeningnummer 27.13.967 onder vermelding van ‘tentenkamp’. Via de website ontdekislam.nl zullen foto’s worden verspreid van de geleverde hulp.

De islamitische organisaties die zich inzetten voor het welzijn van de asielzoekers zijn onder andere de Blauwe Moskee uit Slotervaart, de Suleymaniye Moskee in Osdorp, Stichting OntdekIslam, het Landelijk Platform Nieuwe Moslims en diverse betrokken individuen. “Wij nodigen iedere andere (religieuze) organisatie uit om zich bij ons aan te sluiten – islamitisch of niet – zodat we ons kunnen inzetten voor onze medemens,” benadrukt Wildeman. “Wij bieden ook hulp aan alle bewoners van het kamp, ongeacht verblijfstatus, nationaliteit of religieuze achtergrond. Wij nemen als burgers onze verantwoordelijkheden en doen wat we kunnen. We hopen dat burgemeester van der Laan dat tijdens de beraadslaging vanavond ook zal doen.”

Deze informatie is afkomstig van een persbericht

0 comments.

Mannen met een Missie: Fadel Soliman & Ben Kok

Posted on October 2nd, 2012 by martijn.
Categories: Activism, islamophobia, Notes from the Field, Public Islam.

Afgelopen weekend organiseerde OntdekIslam samen met het Landelijk Platform Nieuwe Moslims (LPNM) een zogenaamd dawah weekend in Brabant. Spreker tijdens dit driedaagse kamp was Fadel Soliman, voorzitter van Bridges Foundation (recent interview met hem: Deel1 en deel 2). Nee, u krijgt van mij hier geen verslag ook al had ik het voorrecht er twee dagen bij te zijn. Ik beschouw het niet als ‘public event’ en daarmee is het niet geschikt voor een verslag op dit blog. Een verslag in op Al Jazeera Arabisch vindt u HIER.

flyer dawa training

Wat inmiddels wel publiek is, en daarom ook hier, is het slotgesprek van Fadel Soliman met ‘joods-christelijk’ pastor Ben Kok. Deze pastor publiceerde een tijdje terug zijn DVD Islam en Waarheid. U ziet hier de trailer en let even op bij 4.50min:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
Ben Kok interviewde Fadel Soliman al eerder in juni 2010:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
In het interview tijdens het dawah-weekend confronteerde Soliman Ben Kok met een fragment uit zijn DVD dat u in de trailer op 4.50 min kunt zien: het gaat om een hond die dichtbij de Qur’an komt. Soliman vroeg hem of hij het was die de hond aan de Qur’an likte waarop Ben Kok stelde dat de hond alleen dichtbij de Qur’an was (en het boek niet likte) en dat het doel was om te laten zien dat de Qur’an ook maar een gewoon boek was net als de Bijbel. Hieronder ziet u het interview zoals geplaatst op het youtube kanaal van Bridges Foundation:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
En hier ziet u het gebeuren zoals in beeld gebracht door twee mensen die met Ben Kok meekwamen:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
Interessant verschil in cameravoering overigens
Hier leest u het verslag van Ben Kok: HIER.

U ziet dat de aanwezigen met de heer Soliman vertrekken (nou ja na eerst keurig opgeruimd te hebben). Veel reacties die ik hierop gehoord en gezien heb zijn positief voor Soliman hoewel er ook mensen zijn die zich afvragen waarom Ben Kok überhaupt was uitgenodigd. Al met al kun je stellen dat Soliman niet alleen vertelt over hoe je dawah moet doen, maar het ook heeft voorgedaan en heeft voorgedaan waar, althans voor hem, de grens ligt. Op zijn manier geldt dit ook voor Ben Kok. Hij wil vertellen dat de islam de wereld overneemt en met dit gesprek probeert hij dit ook te laten zien.

UPDATE

Zie ook het blog van Carel Brendel: Harde woorden in Brabant, mooi-weer-praatjes in Brussel

En van Peter Frans Koops (met wie ik na afloop van het gesprek tussen Soliman en Kok nog een kort interessant gesprek had): De ware aard van de islam.

Zorgwekkend is het blog EJBron waar één zelfs oproept tot geweld in een reactie op een stuk Martien Pennings: Ben Kok werd uitgenodigd voor een typische islamdialoog

29 comments.

Mannen met een Missie: Fadel Soliman & Ben Kok

Posted on October 2nd, 2012 by martijn.
Categories: Activism, islamophobia, Notes from the Field, Public Islam.

Afgelopen weekend organiseerde OntdekIslam samen met het Landelijk Platform Nieuwe Moslims (LPNM) een zogenaamd dawah weekend in Brabant. Spreker tijdens dit driedaagse kamp was Fadel Soliman, voorzitter van Bridges Foundation (recent interview met hem: Deel1 en deel 2). Nee, u krijgt van mij hier geen verslag ook al had ik het voorrecht er twee dagen bij te zijn. Ik beschouw het niet als ‘public event’ en daarmee is het niet geschikt voor een verslag op dit blog. Een verslag in op Al Jazeera Arabisch vindt u HIER.

flyer dawa training

Wat inmiddels wel publiek is, en daarom ook hier, is het slotgesprek van Fadel Soliman met ‘joods-christelijk’ pastor Ben Kok. Deze pastor publiceerde een tijdje terug zijn DVD Islam en Waarheid. U ziet hier de trailer en let even op bij 4.50min:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
Ben Kok interviewde Fadel Soliman al eerder in juni 2010:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
In het interview tijdens het dawah-weekend confronteerde Soliman Ben Kok met een fragment uit zijn DVD dat u in de trailer op 4.50 min kunt zien: het gaat om een hond die dichtbij de Qur’an komt. Soliman vroeg hem of hij het was die de hond aan de Qur’an likte waarop Ben Kok stelde dat de hond alleen dichtbij de Qur’an was (en het boek niet likte) en dat het doel was om te laten zien dat de Qur’an ook maar een gewoon boek was net als de Bijbel. Hieronder ziet u het interview zoals geplaatst op het youtube kanaal van Bridges Foundation:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
En hier ziet u het gebeuren zoals in beeld gebracht door twee mensen die met Ben Kok meekwamen:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
Interessant verschil in cameravoering overigens
Hier leest u het verslag van Ben Kok: HIER.

U ziet dat de aanwezigen met de heer Soliman vertrekken (nou ja na eerst keurig opgeruimd te hebben). Veel reacties die ik hierop gehoord en gezien heb zijn positief voor Soliman hoewel er ook mensen zijn die zich afvragen waarom Ben Kok überhaupt was uitgenodigd. Al met al kun je stellen dat Soliman niet alleen vertelt over hoe je dawah moet doen, maar het ook heeft voorgedaan en heeft voorgedaan waar, althans voor hem, de grens ligt. Op zijn manier geldt dit ook voor Ben Kok. Hij wil vertellen dat de islam de wereld overneemt en met dit gesprek probeert hij dit ook te laten zien.

UPDATE

Zie ook het blog van Carel Brendel: Harde woorden in Brabant, mooi-weer-praatjes in Brussel

En van Peter Frans Koops (met wie ik na afloop van het gesprek tussen Soliman en Kok nog een kort interessant gesprek had): De ware aard van de islam.

Zorgwekkend is het blog EJBron waar één zelfs oproept tot geweld in een reactie op een stuk Martien Pennings: Ben Kok werd uitgenodigd voor een typische islamdialoog

29 comments.

The Innocence Of Muslims – Three Not So Random Thoughts

Posted on October 1st, 2012 by martijn.
Categories: Activism, Arts & culture, islamophobia, Notes from the Field, Public Islam, Society & Politics in the Middle East.

  1. Anti-semitism: As far as I know, when the Innocence of Muslims was shown on Egyptian television, the host of the program mentioned that it was a production by a Copt living in Egypt. When I learned about the film however sometime later most of the news outlets were talking about a Jewish, Zionist, Israeli-American. Or variants thereof. And with lots of money. Where did this story came from? And why was it so easily believed at first? Because it fits nice with some ancient stereotypes on Jews? Now it appears that the makers deliberately presented themselves as Jewish, Zionist, Israeli-Americans with lots of money. This isn’t an innocent way of drawing attention to the wrong people in order to protect yourself, it is a deliberate choice to put the blame on the Jews. I think that merits some attention and discussion.
  2. Politics of Aesthetics: Why does the idea that the film is of really poor quality matter in the discussion? One very often hears ‘Why are Muslims protesting over such a stupid movie?’ or ‘I don’t like the movie, it is poorly made, but Muslims should not use violence’. On what grounds is such an evaluation of the quality based? And if this was an Oscar winning movie (to mention just one contested standard of quality) would it then make sense to protest? Or if they won the Golden Calf (the Dutch film awards) violence is ok? What does an argument like that actually produce? It appears to allow people to distance themselves from both the filmmakers and Muslims. The former are provocateurs and amateurs with bad motives who don’t understand how to make a nice movie while the latter are irrational rioters who cannot distinguish between poor art and good art nor appreciate freedom of expression. What does that mean with regard to the type of art and protest that is expected, appreciated and allowed in particular societies (or circles within)? And what does that say about the people who use the argument; and yes I did as well in the beginning, but now it has started to bother me. It is like saying there are two aggressive irrational players fighting each other: the islamophobes vs. the Muslims and ‘we’ are the last refuge of the civilized world. Both groups are seen as to threaten modernity, peace and tolerance and just don’t have to qualities to appreciate the good life and share it with others? And instead of those Muslims and Islamophobes are we claiming to have the moral and aesthetic authority to be the Voice of ‘our’ moral community? And what is the role of the press in this?
  3. On Seeing: Ok, if Muslims don’t want to be offended, then don’t watch the film! How many times did we hear that? But also, ‘Really, you are protesting, but you haven’t even seen the film?!’ So, if people do see the film, it is their own fault they feel offended (so don’t protest it is your own fault). If they do not watch it, they should not protest. Well, apparently people can share particular feelings and ideas without actually seeing them first hand. Apparently, there is another mechanism at work here, but more important is that both arguments only work to convince Muslims they should not protest at all and, again, make them look irrational. And the combination of the two is a trap; damned if you do, damned if you don’t.

0 comments.

‘Maar niet de Profeet’: protest, vrijheid en een experiment

Posted on September 28th, 2012 by martijn.
Categories: Activism, islamophobia, Multiculti Issues, Notes from the Field, Public Islam, Society & Politics in the Middle East.

Introductie
Er is veel te doen geweest en nog steeds over de film The Innocence of Muslims, vooral door de dood van de Amerikaanse ambassadeur in Libië. De woede, afkeer en walging van de film lijken breed gedragen onder moslims, maar zoals altijd verklaart dat niet de demonstraties. Daar is meer voor nodig; er zijn altijd meerdere groepen met ieder zo hun eigen belangen en motieven. Dat bleek bijvoorbeeld bij de protesten in Libanon, waar Hezbollah de toespraak van de paus bijwoonde en het protest uitstelde tot hij weg was en opriep tot religieuze tolerantie.

Een paar weken geleden vond op het Museumplein een demonstratie plaats tegen de Mohammed-film, het beledigen van de islam, ic. de profeet en tegen de Verenigde Staten en haar ‘war on terror’. Waarom ik zo laat ben met mijn verslag? Omdat ik nu eenmaal ook andere dingen te doen heb; ik word immers niet betaald voor dit blog. Een andere reden is dat we tegenwoordig gebaat zijn bij ‘slow research’; gedegen, diepgaand en niet meegaan met de waan van de dag. Dus neem ik rustig de tijd om goed na te denken over wat ik wel en niet publiceer in dit blog (of elders in andere professionele of meer wetenschappelijke publicaties).

De organisatie was in handen van Behind Bars / Straatdawah (over wie al eerder bericht HIER, HIER en HIER). Op de dag zelf werd bekend dat Sharia4Belgium/Sharia4Holland (s4b/s4h) ook aanwezig zou zijn; hetgeen gelijk verwachtingen schiep voor wat er ging gebeuren: geweld. Niet dat die verwachtingen er anders niet waren; de meest gestelde vraag van buitenstaanders aan mij tijdens de demo en erna was: ‘En? Rustig gebleven?’ of varianten daarop. Dat was ook de teneur van de berichtgeving later. Dat s4b eerder in Antwerpen een demo hield die uit de hand liep versterkte die indruk alleen maar. Het leidde ertoe dat één van de kandidaten voor het burgemeesterschap van Antwerpen (ja er zijn verkiezingen) stelde dat Antwerpen niet langer van iedereen kon zijn. Ook uit moslimhoek, imam Nordin Taouil, kwam kritiek op deze demo (waar geen vergunning voor was) en de rellen. S4b heeft een andere kijk op het hele gebeuren, zie het volgende filmpje:

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

De demo

Ik kom rond half vier aan bij het Museumplein. De vlaggen zijn van verre te zien waaronder de vlag met de zegel van de profeet. Dit is een vlag die door meerdere groepen wordt gebruikt, waaronder ook Al Qaeda vandaar dat de vlag in de volksmond ook wel de Al Qaeda vlag genoemd wordt. Er is veel pers aanwezig, ik schat zeker zo’n 40 journalisten. Daarnaast zijn er zichtbaar zeker 25 agenten aanwezig, maar waarschijnlijk meer aan de hoeveelheid mannen met oortjes te zien. Het aantal demonstranten bedraagt zo’n 120, over de hele dag schat ik zo’n 150.

De demonstratie vindt plaats veraf van het Amerikaanse consulaat; zo’n 200 meter omdat Behind Bars geen toestemming kreeg om dichterbij te demonstreren. Nu stonden ze eigenlijk midden op het Museumplein bij de doorgaande weg hetgeen als podium nog niet zo slecht was ook al was de organisatie aanvankelijk verontwaardigd over die afstand.

Aan de periferie van de demonstratie staan veel mensen te kijken en een enkeling voert discussie met sommige deelnemers. Dat gaat over het algemeen in een goede sfeer. Er zijn mensen die bepleiten dat ‘we niets hebben aan radicalisme’ en dat we vroeg of laat toch ergens in het midden moeten uitkomen; waarop een van de demonstranten stelt dat het midden niet meer bestaat sinds de laatste verkiezingen. Andere moslims wijzen omstanders erop dat de groep die hier demonstreert niet alle moslims vertegenwoordigt. Ze lijken het wel eens te zijn met de kritiek van de demonstranten, maar vinden deze demonstratie, de slogans en het vlagvertoon maar niets. ‘Je moet deze lui niet serieus nemen’ zegt iemand. Zie ook het filmpje bij AT5.

De demonstratie bestaat uit diverse toespraken en het roepen van slogans zoals takbier!, la illah illa Allah en ook ‘obama obama, wij zijn allemaal osama’. Volgens de woordvoerder hebben ze van tevoren nagedacht over wat ze zouden roepen. ‘Jullie zoeken de grens op, dan wij ook.’ Met grens verwijst hij naar de profeet Mohammed. Volgens hem hebben ‘jullie’ (het westen, amerika) onze grondstoffen al, onze landen, onze vrouwen (Aafia Siddiqui), maar van onze profeet blijf je af. Dit hoorde ik ook tijdens de toespraken waarin voortdurend verwezen naar het onrecht in de moslimlanden, de aanvallen van Amerika: ‘Maar niet onze profeet!’ (Afgelopen weekend had ook de As Soennah moskee in Den Haag een bijeenkomst, met als titel ‘Allesbehalve onze Profeet‘ waar ik helaas niet bij kon zijn vanwege verplichtingen in Duitsland; met andere woorden een gevoel/grens die breder wordt gedeeld in activistische kringen). In de toespraken werd ook voortdurend een beroep gedaan op moslims als ‘broeders’ om op te komen voor elkaar in de ‘oorlog tegen moslims’ en in de strijd van de moslims tegen de tawagheet (afgoden / tirannen). Met name de verwijzingen naar Jemen, waar Amerika voortdurend aanvallen uitvoert met drones, waren legio . Af en toe waren er verwijzingen naar de Nederlandse politiek, in het bijzonder Wilders. Opvallende andere slogans op borden waren ‘We are all…’ en dan volgde bijvoorbeeld Anwar Al Awlaki (gedood door de VS samen met zijn 16-jarige zoon Abdulrahman) en Mohammed Bouyeri.

Aan het einde van de demonstratie wordt er gebeden. Daarvoor wijst de organisatie erop dat mensen rustig en vreedzaam moeten vertrekken zoals de demonstratie ook begonnen is. Dit betekent niet massaal door de straten gaan, spullen inleveren bij de organisatie. De politie wijst later enkele individuen erop dat ze niet gemaskerd door de straat mogen. Tijdens de demonstratie bedekten velen hun gezicht. ‘We gaan terug naar huis, vreedzaam zoals we de demonstratie begonnen zijn, terug naar onze site’. De laatste is een verwijzing naar de website Dewaarheid.nl.

Het gebed wordt uitgevoerd door ongeveer 110 mensen. En zeer nauw gadegeslagen door de pers die de fotocamera bijna op de biddende mannen drukt. Het visuele aspect is klaarblijkelijk erg aantrekkelijk voor de journalisten. Na afloop van het gebed volgt er nog een oproep om geld in te zamelen voor ‘broeders in Syrië’. Ik praat nog wat na met de woordvoerder van Behind Bars en, (helaas maar heel kort, maar ik was al te laat voor een afspraak en moest dus weg) ook even met nog wat andere jonge jongens.

Video-impressies

Er was veel aandacht voor de demonstratie vanuit reguliere media. Zie Novum:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

Maar ook door anderen zijn er verslagen gemaakt. Zie de filmpjes van Milatu Ibrahim.nl/Salafimedia.nl:

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

Hier een impressie van de organisatie zelf:

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

Controverse

Natuurlijk was er ook de nodige controverse over de demo. Ik laat de opinies van de gebruikelijke columnisten e.d. even buiten beschouwing; die zijn er teveel en voegen eigenlijk niks toe. Interessanter zijn de commentaren vanuit de hoek van moslims. Zo stelde Abdelkarimo op Joop.nl dat types als Sharia4Belgium (‘onkruid’) de stem van de moslims kapen en dat moslims daar zelf stelling tegen moeten blijven nemen. Een soortgelijk argument kwam van Samira Bouchibti die stelde af te willen van ‘wilde mannen’ die vrouwen de wet proberen voor te schrijven en het ‘aanzien’ van het geloof bepalen. Mohamed Azahaf vond dat moslims zich niet zo moeten laten provoceren door dit soort films en meer kennis op moeten doen over de islam zodat men met wijsheid kan reageren. Jongerencentrum Argan tenslotte riep op tot bezinning.

Abou Moussa, woordvoerder van Behind Bars, diende Abdelkarimo van repliek en vond diens stuk slordig, denigrerend en getuigen van weinig respect voor pluralisme onder moslims. Zie verder ook de discussie op dit blog waar Abou Moussa reageert: HIER en HIER. In de reactie op mijn stukken stelt Abou Moussa dat de demonstratie niet bedoeld was om de wij-zij tegenstelling te scheppen of te versterken. De indruk zou inderdaad gewekt kunnen worden dat ik dat stel, aangezien ik eerder beschrijf dat demonstraties in het algemeen dienen om de wij-zij tegenstelling aan te scherpen. De situatie ligt wat complexer dan ik hier kan uitleggen. Men was inderdaad tijdens de demonstratie erg voorzichtig om de tegenstelling tussen wij (als in Nederlanders) en zij (als in moslims) niet teveel de boventoon te laten voeren; men richtte zich vooral tegen de VS. Of dat ook echt lukte is natuurlijk de vraag gezien de slogans en de protestborden en ook gezien het feit dat de demo nu eenmaal geïnterpreteerd wordt binnen het kader van het islamdebat dat bol staat van de wij-zij tegenstellingen. Dus ook al is het niet de bedoeling dan nog kan dat wel gebeuren door de wijze waarop anderen er betekenis aan geven.

 

Niet onze profeet

Het belang van het idee ‘onze profeet’ kan het best duidelijk gemaakt worden aan de hand van een experiment dat W.J.T. Mitchell, de pionier van het vakgebied van Visual Studies, eens uitvoerde met zijn studenten. Ik heb er even over nagedacht omdat met enkele van mijn Twitter followers te doen, maar daar heb ik toch maar van afgezien. Het experiment verloopt ongeveer als volgt:

Haal een foto tevoorschijn van iemand die je zeer nabij staat, die je lieft hebt, maar die niet meer leeft. Stel nu dat ik je opdraag te spuwen op de foto, de ogen van de persoon op de foto door te prikken en het in brand te steken of in stukken te scheuren.

Zou je dat doen? Zeer waarschijnlijk geldt voor de meeste mensen dat ze dat niet zouden doen. En als ik de foto uit jouw handen zou grissen en het vervolgens zou bespuwen, de ogen doorprikken en in brand steken of in stukken scheuren? Zou je dat toelaten? En als ik het gedaan had, zou je me ermee weg laten komen? Ook hier geld; in de meeste gevallen waarschijnlijk niet.

En waarom eigenlijk niet? De foto is geen levende persoon. Het is maar een foto waarop iemand afgebeeld staat. Meer niet. Het is niet alsof we de persoon zelf bespuwen, de ogen uitsteken, verbranden of verscheuren. Toch? Of juist wel? De meeste mensen zullen een foto van een overleden dierbare (vriend, vriendin, partner, kind, vader of moeder) niet snel beschadigen of vernietigen. We behandelen de foto wel degelijk als een persoon ook al is het ‘slechts’ de afbeelding van die persoon; maar die afbeelding is natuurlijk wel verbonden met herinneringen, een gevoel van ergens bij te horen, het gemis van een bepaald persoon, de pijn die gevoeld wordt nu een persoon er niet meer is, het verlangen naar iemand, enzovoorts. Sommige afbeeldingen raken mensen dus, roepen bepaalde gevoelens en herinneringen op waar mensen op een bepaalde manier op reageren.

In het geval van de profeet Mohammed is dat voor sommige, en ik schat in veel, moslims min of meer gelijk (er zijn mensen voor wie de profeet Mohammed nog dierbaarder is dan hun ouders). In het volgende Youtube filmpje met een Amerikaanse woordkunstenaar wordt dat heel aardig verwoord:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
Maar wat nu als iemand je moeder als oneindig slecht ziet en haar nakomelingen ook? En vervolgens doelbewust de foto besmeurt en vernietigt om een reactie uit te lokken. En dat niet één keer, ook niet twee keer, ook niet drie keer, ook niet vier keer, maar toch al zeker voor de vijfde keer? Hoe zou je dan reageren? En als je ‘verkeerd’ reageert zegt de dader ‘zie je wel’ en ‘wat doe je moeilijk, het is toch maar een plaatje’. En als je niet reageert, heeft de dader dan waar hij je wil hebben: murw, moegebeukt en uiteindelijk onderworpen? Of betekent geen reactie dat je uit het spel van actie-reactie stapt en niet meer mee doet met het spel? En is het inderdaad zo vreemd dat in deze omstandigheden iemand over gaat tot het gebruik van geweld, zoals ook Nuweira Youskine al begrijpelijk probeerde te maken in relatie tot de Mohammed film (tot ongenoegen van sommigen). En al is het gebruik van geweld voor degene die de foto ontheiligt wellicht een teken van irrationaliteit die met religie samenvalt, voor de gelovige kan het ontheiligen van de foto een daad van geweld zijn. Immers, de liefdevolle herinnering van moeders zoon of dochter moet op plotselinge, onverwachte en drastische wijze wijken voor de nare herinnering van de dader zonder dat de eerste daar enige zeggenschap of controle over heeft.

Slotoverwegingen

En dan mijn aanvankelijke idee om dit experiment uit te voeren met enkele volgers op Twitter. De reden waarom ik besloot het niet te doen, was om dat dit te diep in zou grijpen in de levens en gevoelens van mensen en ik hen niet wilde kwetsen maar alleen ‘gebruiken’ om een punt te maken. Ik besloot echter (na enkele tweets en een mail) dat dat het niet waard was en niet ethisch verantwoord voor mij als persoon en als onderzoeker. Is deze terughoudendheid nu zelfcensuur en heb ik de vrijheid van meningsuiting geweld aangedaan? Immers ‘gekwetst’ zijn is een subjectief begrip en dat kan iedereen wel roepen en buigen voor geweld is natuurlijk helemaal uit den boze. Verliest de vrijheid van meningsuiting daarmee niet een heel belangrijke dimensie, namelijk die van de vrijheid? De vrijheid namelijk om niks te zeggen, of je woorden anders in te kleden? Is de vrijheid niet geworden tot een dwangbevel om het liefst zo direct mogelijk te zijn en betekent direct zijn grof zijn en geen rekening houden met de gevoelens van anderen? Is dat een gevolg van het feit dat we zo nodig oprecht en authentiek moeten zijn en het idee dat je dat alleen bent als je niet beperkt wordt door wat anderen van jou en je opvattingen vinden? En de manier omdat te laten zien is door uitermate grof te zijn?

Laat het voorbeeld van die foto’s ook niet zien dat het waanidee van de absolute vrijheid van meningsuiting helemaal niets te maken heeft met een vrije uitwisseling van ideeen en democratisch debat? Dat, als je het idee van absolute vrijheid van meningsuiting aanhangt, er geen enkele reden meer is om doodsbedreigingen te verbieden? Of haatzaaien? Sterker nog dat het volkomen onlogisch is om dat te doen, Immers, dat is allemaal in ‘the eye of the beholder’ en daarmee niet objectief vast te stellen? En meer nog, als ik oproep tot geweld en iemand anders voert het uit, waarom zou dat dan mijn schuld zijn? Iemand is toch zeker verantwoordelijk voor zijn eigen daden? Of worden moeten doodsbedreigingen toch afgewezen worden omdat deze woorden misschien wel degelijk een daad van geweld inhouden. Immers, het beperkt anderen in hun autonomie; net zoals het opzettelijk ontheiligen van de foto van een dierbare dat ook doet?

Naast het aantasten van die autonomie, is er nog een ander punt dat uit bovenstaand voorbeeld komt: namelijk de relatie tussen mensen. Je zou kunnen stellen dat in het geval van mensen die je tot je eigen kring rekent, terughoudend bent om hen te kwetsen en dat je hen zeker niet doelbewust kwetst. De waarde die je dus aan bepaalde relatie hecht, bepaalt de waarde die je hecht aan bepaalde uitingsvormen. Daar zitten natuurlijk altijd gradaties in; je familie betekent over het algemeen meer dan je collega’s en je buren meer dan iemand ‘down under’. Vandaar ook dat iedereen wel eens een leugentje om bestwil vertelt of dat je bepaalde onderwerpen in bepaalde kringen niet aanroert. In alle situaties zeggen wat je denkt is dan ook niet het feest van de vrijheid van meningsuiting of heldendom, maar vooral moreel autisme. Soms is dat handig, als je vindt dat bepaalde dingen echt gezegd moeten worden, als taboes doorbroken moeten worden, enzovoorts.

De makers van deze film maken hun punt over de ruggen van joden en doelbewust ten koste van moslims tegen wie men eigenlijk zegt, we zien je niet als medemens. En in die zin valt de film zeker onder het kopje haatzaaien. Dat is kwalijk in een samenleving waarbij het belangrijk is om in tijden van globalisering en individualisering de sociale cohesie en sociale veiligheid te bewaren.

4 comments.

'Maar niet de Profeet': protest, vrijheid en een experiment

Posted on September 28th, 2012 by martijn.
Categories: Activism, islamophobia, Multiculti Issues, Notes from the Field, Public Islam, Society & Politics in the Middle East.

Introductie
Er is veel te doen geweest en nog steeds over de film The Innocence of Muslims, vooral door de dood van de Amerikaanse ambassadeur in Libië. De woede, afkeer en walging van de film lijken breed gedragen onder moslims, maar zoals altijd verklaart dat niet de demonstraties. Daar is meer voor nodig; er zijn altijd meerdere groepen met ieder zo hun eigen belangen en motieven. Dat bleek bijvoorbeeld bij de protesten in Libanon, waar Hezbollah de toespraak van de paus bijwoonde en het protest uitstelde tot hij weg was en opriep tot religieuze tolerantie.

Een paar weken geleden vond op het Museumplein een demonstratie plaats tegen de Mohammed-film, het beledigen van de islam, ic. de profeet en tegen de Verenigde Staten en haar ‘war on terror’. Waarom ik zo laat ben met mijn verslag? Omdat ik nu eenmaal ook andere dingen te doen heb; ik word immers niet betaald voor dit blog. Een andere reden is dat we tegenwoordig gebaat zijn bij ‘slow research’; gedegen, diepgaand en niet meegaan met de waan van de dag. Dus neem ik rustig de tijd om goed na te denken over wat ik wel en niet publiceer in dit blog (of elders in andere professionele of meer wetenschappelijke publicaties).

De organisatie was in handen van Behind Bars / Straatdawah (over wie al eerder bericht HIER, HIER en HIER). Op de dag zelf werd bekend dat Sharia4Belgium/Sharia4Holland (s4b/s4h) ook aanwezig zou zijn; hetgeen gelijk verwachtingen schiep voor wat er ging gebeuren: geweld. Niet dat die verwachtingen er anders niet waren; de meest gestelde vraag van buitenstaanders aan mij tijdens de demo en erna was: ‘En? Rustig gebleven?’ of varianten daarop. Dat was ook de teneur van de berichtgeving later. Dat s4b eerder in Antwerpen een demo hield die uit de hand liep versterkte die indruk alleen maar. Het leidde ertoe dat één van de kandidaten voor het burgemeesterschap van Antwerpen (ja er zijn verkiezingen) stelde dat Antwerpen niet langer van iedereen kon zijn. Ook uit moslimhoek, imam Nordin Taouil, kwam kritiek op deze demo (waar geen vergunning voor was) en de rellen. S4b heeft een andere kijk op het hele gebeuren, zie het volgende filmpje:

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

De demo

Ik kom rond half vier aan bij het Museumplein. De vlaggen zijn van verre te zien waaronder de vlag met de zegel van de profeet. Dit is een vlag die door meerdere groepen wordt gebruikt, waaronder ook Al Qaeda vandaar dat de vlag in de volksmond ook wel de Al Qaeda vlag genoemd wordt. Er is veel pers aanwezig, ik schat zeker zo’n 40 journalisten. Daarnaast zijn er zichtbaar zeker 25 agenten aanwezig, maar waarschijnlijk meer aan de hoeveelheid mannen met oortjes te zien. Het aantal demonstranten bedraagt zo’n 120, over de hele dag schat ik zo’n 150.

De demonstratie vindt plaats veraf van het Amerikaanse consulaat; zo’n 200 meter omdat Behind Bars geen toestemming kreeg om dichterbij te demonstreren. Nu stonden ze eigenlijk midden op het Museumplein bij de doorgaande weg hetgeen als podium nog niet zo slecht was ook al was de organisatie aanvankelijk verontwaardigd over die afstand.

Aan de periferie van de demonstratie staan veel mensen te kijken en een enkeling voert discussie met sommige deelnemers. Dat gaat over het algemeen in een goede sfeer. Er zijn mensen die bepleiten dat ‘we niets hebben aan radicalisme’ en dat we vroeg of laat toch ergens in het midden moeten uitkomen; waarop een van de demonstranten stelt dat het midden niet meer bestaat sinds de laatste verkiezingen. Andere moslims wijzen omstanders erop dat de groep die hier demonstreert niet alle moslims vertegenwoordigt. Ze lijken het wel eens te zijn met de kritiek van de demonstranten, maar vinden deze demonstratie, de slogans en het vlagvertoon maar niets. ‘Je moet deze lui niet serieus nemen’ zegt iemand. Zie ook het filmpje bij AT5.

De demonstratie bestaat uit diverse toespraken en het roepen van slogans zoals takbier!, la illah illa Allah en ook ‘obama obama, wij zijn allemaal osama’. Volgens de woordvoerder hebben ze van tevoren nagedacht over wat ze zouden roepen. ‘Jullie zoeken de grens op, dan wij ook.’ Met grens verwijst hij naar de profeet Mohammed. Volgens hem hebben ‘jullie’ (het westen, amerika) onze grondstoffen al, onze landen, onze vrouwen (Aafia Siddiqui), maar van onze profeet blijf je af. Dit hoorde ik ook tijdens de toespraken waarin voortdurend verwezen naar het onrecht in de moslimlanden, de aanvallen van Amerika: ‘Maar niet onze profeet!’ (Afgelopen weekend had ook de As Soennah moskee in Den Haag een bijeenkomst, met als titel ‘Allesbehalve onze Profeet‘ waar ik helaas niet bij kon zijn vanwege verplichtingen in Duitsland; met andere woorden een gevoel/grens die breder wordt gedeeld in activistische kringen). In de toespraken werd ook voortdurend een beroep gedaan op moslims als ‘broeders’ om op te komen voor elkaar in de ‘oorlog tegen moslims’ en in de strijd van de moslims tegen de tawagheet (afgoden / tirannen). Met name de verwijzingen naar Jemen, waar Amerika voortdurend aanvallen uitvoert met drones, waren legio . Af en toe waren er verwijzingen naar de Nederlandse politiek, in het bijzonder Wilders. Opvallende andere slogans op borden waren ‘We are all…’ en dan volgde bijvoorbeeld Anwar Al Awlaki (gedood door de VS samen met zijn 16-jarige zoon Abdulrahman) en Mohammed Bouyeri.

Aan het einde van de demonstratie wordt er gebeden. Daarvoor wijst de organisatie erop dat mensen rustig en vreedzaam moeten vertrekken zoals de demonstratie ook begonnen is. Dit betekent niet massaal door de straten gaan, spullen inleveren bij de organisatie. De politie wijst later enkele individuen erop dat ze niet gemaskerd door de straat mogen. Tijdens de demonstratie bedekten velen hun gezicht. ‘We gaan terug naar huis, vreedzaam zoals we de demonstratie begonnen zijn, terug naar onze site’. De laatste is een verwijzing naar de website Dewaarheid.nl.

Het gebed wordt uitgevoerd door ongeveer 110 mensen. En zeer nauw gadegeslagen door de pers die de fotocamera bijna op de biddende mannen drukt. Het visuele aspect is klaarblijkelijk erg aantrekkelijk voor de journalisten. Na afloop van het gebed volgt er nog een oproep om geld in te zamelen voor ‘broeders in Syrië’. Ik praat nog wat na met de woordvoerder van Behind Bars en, (helaas maar heel kort, maar ik was al te laat voor een afspraak en moest dus weg) ook even met nog wat andere jonge jongens.

Video-impressies

Er was veel aandacht voor de demonstratie vanuit reguliere media. Zie Novum:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

Maar ook door anderen zijn er verslagen gemaakt. Zie de filmpjes van Milatu Ibrahim.nl/Salafimedia.nl:

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

Hier een impressie van de organisatie zelf:

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

Controverse

Natuurlijk was er ook de nodige controverse over de demo. Ik laat de opinies van de gebruikelijke columnisten e.d. even buiten beschouwing; die zijn er teveel en voegen eigenlijk niks toe. Interessanter zijn de commentaren vanuit de hoek van moslims. Zo stelde Abdelkarimo op Joop.nl dat types als Sharia4Belgium (‘onkruid’) de stem van de moslims kapen en dat moslims daar zelf stelling tegen moeten blijven nemen. Een soortgelijk argument kwam van Samira Bouchibti die stelde af te willen van ‘wilde mannen’ die vrouwen de wet proberen voor te schrijven en het ‘aanzien’ van het geloof bepalen. Mohamed Azahaf vond dat moslims zich niet zo moeten laten provoceren door dit soort films en meer kennis op moeten doen over de islam zodat men met wijsheid kan reageren. Jongerencentrum Argan tenslotte riep op tot bezinning.

Abou Moussa, woordvoerder van Behind Bars, diende Abdelkarimo van repliek en vond diens stuk slordig, denigrerend en getuigen van weinig respect voor pluralisme onder moslims. Zie verder ook de discussie op dit blog waar Abou Moussa reageert: HIER en HIER. In de reactie op mijn stukken stelt Abou Moussa dat de demonstratie niet bedoeld was om de wij-zij tegenstelling te scheppen of te versterken. De indruk zou inderdaad gewekt kunnen worden dat ik dat stel, aangezien ik eerder beschrijf dat demonstraties in het algemeen dienen om de wij-zij tegenstelling aan te scherpen. De situatie ligt wat complexer dan ik hier kan uitleggen. Men was inderdaad tijdens de demonstratie erg voorzichtig om de tegenstelling tussen wij (als in Nederlanders) en zij (als in moslims) niet teveel de boventoon te laten voeren; men richtte zich vooral tegen de VS. Of dat ook echt lukte is natuurlijk de vraag gezien de slogans en de protestborden en ook gezien het feit dat de demo nu eenmaal geïnterpreteerd wordt binnen het kader van het islamdebat dat bol staat van de wij-zij tegenstellingen. Dus ook al is het niet de bedoeling dan nog kan dat wel gebeuren door de wijze waarop anderen er betekenis aan geven.

 

Niet onze profeet

Het belang van het idee ‘onze profeet’ kan het best duidelijk gemaakt worden aan de hand van een experiment dat W.J.T. Mitchell, de pionier van het vakgebied van Visual Studies, eens uitvoerde met zijn studenten. Ik heb er even over nagedacht omdat met enkele van mijn Twitter followers te doen, maar daar heb ik toch maar van afgezien. Het experiment verloopt ongeveer als volgt:

Haal een foto tevoorschijn van iemand die je zeer nabij staat, die je lieft hebt, maar die niet meer leeft. Stel nu dat ik je opdraag te spuwen op de foto, de ogen van de persoon op de foto door te prikken en het in brand te steken of in stukken te scheuren.

Zou je dat doen? Zeer waarschijnlijk geldt voor de meeste mensen dat ze dat niet zouden doen. En als ik de foto uit jouw handen zou grissen en het vervolgens zou bespuwen, de ogen doorprikken en in brand steken of in stukken scheuren? Zou je dat toelaten? En als ik het gedaan had, zou je me ermee weg laten komen? Ook hier geld; in de meeste gevallen waarschijnlijk niet.

En waarom eigenlijk niet? De foto is geen levende persoon. Het is maar een foto waarop iemand afgebeeld staat. Meer niet. Het is niet alsof we de persoon zelf bespuwen, de ogen uitsteken, verbranden of verscheuren. Toch? Of juist wel? De meeste mensen zullen een foto van een overleden dierbare (vriend, vriendin, partner, kind, vader of moeder) niet snel beschadigen of vernietigen. We behandelen de foto wel degelijk als een persoon ook al is het ‘slechts’ de afbeelding van die persoon; maar die afbeelding is natuurlijk wel verbonden met herinneringen, een gevoel van ergens bij te horen, het gemis van een bepaald persoon, de pijn die gevoeld wordt nu een persoon er niet meer is, het verlangen naar iemand, enzovoorts. Sommige afbeeldingen raken mensen dus, roepen bepaalde gevoelens en herinneringen op waar mensen op een bepaalde manier op reageren.

In het geval van de profeet Mohammed is dat voor sommige, en ik schat in veel, moslims min of meer gelijk (er zijn mensen voor wie de profeet Mohammed nog dierbaarder is dan hun ouders). In het volgende Youtube filmpje met een Amerikaanse woordkunstenaar wordt dat heel aardig verwoord:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
Maar wat nu als iemand je moeder als oneindig slecht ziet en haar nakomelingen ook? En vervolgens doelbewust de foto besmeurt en vernietigt om een reactie uit te lokken. En dat niet één keer, ook niet twee keer, ook niet drie keer, ook niet vier keer, maar toch al zeker voor de vijfde keer? Hoe zou je dan reageren? En als je ‘verkeerd’ reageert zegt de dader ‘zie je wel’ en ‘wat doe je moeilijk, het is toch maar een plaatje’. En als je niet reageert, heeft de dader dan waar hij je wil hebben: murw, moegebeukt en uiteindelijk onderworpen? Of betekent geen reactie dat je uit het spel van actie-reactie stapt en niet meer mee doet met het spel? En is het inderdaad zo vreemd dat in deze omstandigheden iemand over gaat tot het gebruik van geweld, zoals ook Nuweira Youskine al begrijpelijk probeerde te maken in relatie tot de Mohammed film (tot ongenoegen van sommigen). En al is het gebruik van geweld voor degene die de foto ontheiligt wellicht een teken van irrationaliteit die met religie samenvalt, voor de gelovige kan het ontheiligen van de foto een daad van geweld zijn. Immers, de liefdevolle herinnering van moeders zoon of dochter moet op plotselinge, onverwachte en drastische wijze wijken voor de nare herinnering van de dader zonder dat de eerste daar enige zeggenschap of controle over heeft.

Slotoverwegingen

En dan mijn aanvankelijke idee om dit experiment uit te voeren met enkele volgers op Twitter. De reden waarom ik besloot het niet te doen, was om dat dit te diep in zou grijpen in de levens en gevoelens van mensen en ik hen niet wilde kwetsen maar alleen ‘gebruiken’ om een punt te maken. Ik besloot echter (na enkele tweets en een mail) dat dat het niet waard was en niet ethisch verantwoord voor mij als persoon en als onderzoeker. Is deze terughoudendheid nu zelfcensuur en heb ik de vrijheid van meningsuiting geweld aangedaan? Immers ‘gekwetst’ zijn is een subjectief begrip en dat kan iedereen wel roepen en buigen voor geweld is natuurlijk helemaal uit den boze. Verliest de vrijheid van meningsuiting daarmee niet een heel belangrijke dimensie, namelijk die van de vrijheid? De vrijheid namelijk om niks te zeggen, of je woorden anders in te kleden? Is de vrijheid niet geworden tot een dwangbevel om het liefst zo direct mogelijk te zijn en betekent direct zijn grof zijn en geen rekening houden met de gevoelens van anderen? Is dat een gevolg van het feit dat we zo nodig oprecht en authentiek moeten zijn en het idee dat je dat alleen bent als je niet beperkt wordt door wat anderen van jou en je opvattingen vinden? En de manier omdat te laten zien is door uitermate grof te zijn?

Laat het voorbeeld van die foto’s ook niet zien dat het waanidee van de absolute vrijheid van meningsuiting helemaal niets te maken heeft met een vrije uitwisseling van ideeen en democratisch debat? Dat, als je het idee van absolute vrijheid van meningsuiting aanhangt, er geen enkele reden meer is om doodsbedreigingen te verbieden? Of haatzaaien? Sterker nog dat het volkomen onlogisch is om dat te doen, Immers, dat is allemaal in ‘the eye of the beholder’ en daarmee niet objectief vast te stellen? En meer nog, als ik oproep tot geweld en iemand anders voert het uit, waarom zou dat dan mijn schuld zijn? Iemand is toch zeker verantwoordelijk voor zijn eigen daden? Of worden moeten doodsbedreigingen toch afgewezen worden omdat deze woorden misschien wel degelijk een daad van geweld inhouden. Immers, het beperkt anderen in hun autonomie; net zoals het opzettelijk ontheiligen van de foto van een dierbare dat ook doet?

Naast het aantasten van die autonomie, is er nog een ander punt dat uit bovenstaand voorbeeld komt: namelijk de relatie tussen mensen. Je zou kunnen stellen dat in het geval van mensen die je tot je eigen kring rekent, terughoudend bent om hen te kwetsen en dat je hen zeker niet doelbewust kwetst. De waarde die je dus aan bepaalde relatie hecht, bepaalt de waarde die je hecht aan bepaalde uitingsvormen. Daar zitten natuurlijk altijd gradaties in; je familie betekent over het algemeen meer dan je collega’s en je buren meer dan iemand ‘down under’. Vandaar ook dat iedereen wel eens een leugentje om bestwil vertelt of dat je bepaalde onderwerpen in bepaalde kringen niet aanroert. In alle situaties zeggen wat je denkt is dan ook niet het feest van de vrijheid van meningsuiting of heldendom, maar vooral moreel autisme. Soms is dat handig, als je vindt dat bepaalde dingen echt gezegd moeten worden, als taboes doorbroken moeten worden, enzovoorts.

De makers van deze film maken hun punt over de ruggen van joden en doelbewust ten koste van moslims tegen wie men eigenlijk zegt, we zien je niet als medemens. En in die zin valt de film zeker onder het kopje haatzaaien. Dat is kwalijk in een samenleving waarbij het belangrijk is om in tijden van globalisering en individualisering de sociale cohesie en sociale veiligheid te bewaren.

4 comments.

Innocence of Muslims – Humiliation, Rage and Subordination

Posted on September 20th, 2012 by martijn.
Categories: Activism, International Terrorism, islamophobia, Multiculti Issues, Notes from the Field, Public Islam, Religious and Political Radicalization, Society & Politics in the Middle East.

In the debates on the Innocence of Muslims I came across an interesting argument after learning that the French magazine Charlie Hebdo would publish cartoons about the prophet Muhammad. Several people on my Twitter told this was a great idea, ‘we should publish cartoons and films mocking Islam over and over again until the Muslims learn that they should not protest (violently) against it’. The most clear example is Pat Condell’s older video:

But also others, usually less islamophobic, people have expressed such sentiment: let’s teach them.

What do I mean by teaching them? governmentality | Tumblr

“Liberal democratic polities place limits upon direct coercive interventions into individual lives by the power of the state; government of subjectivity thus demands that authorities act upon the choices, wishes, values, and conduct of the individual in an indirect manner… The citizens of a liberal democracy are to regulate themselves… Citizens shape their lives through the choices they make about family life, work, leisure, lifestyle, and personality and its expression. Government works by ‘acting at a distance’ upon these choices, forging a symmetry between the attempts of individuals to make life worthwhile for themselves, and the political values of consumption, profitability, efficiency, and social order… The government of the soul depends upon our recognition of ourselves as ideally and potentially certain sorts of person, the unease generated by a normative judgement of what we are and could become, and the incitement offered to overcome this discrepancy by following the advice of experts in the management of the self. The irony is that we believe, in making our subjectivity the principle of our personal lives, our ethical systems, and our political evaluations, that we are, freely, choosing our freedom.”
— Nikolas Rose, Governing the Soul: The Shaping of the Private Self

It is about teaching citizens to become liberal subjects not by repression and direct power, but by making clear what normal behaviour is and what is deviant and by making them realize for themselves that it is better for them to be ‘normal’. The argument of free speech is often combined with saying something ‘Look, if you are offended by watching the film, then just don’t watch it’ (somewhat later followed by condemning those Muslims who protest but ‘didn’t even saw the film’). Now if magazines like Charlie Hebdo really were concerned with freedom of speech / freedom of the press they probably should consider running the photo’s of a naked Kate Middleton as well together with, for example, cartoons made by the Arab European League depicting Anne Frank with Hitler (they were fined for publishing these). But that is not what they or others do. It is directed at Islam and Muslims.

There seems to be this idea that it is religious people in general but in particular Muslims who feel offended (too) easily. Therefore ‘we’ make videos, cartoons and so on in order to make more thick-skinned. These videos and cartoons do not just depict Muslims or key symbols of Islam but they represent them in a way the makers know can be taken as an insult: terrorists, sexmaniacs and so on; the classic orientalist visualizations often like in the Innocence of Muslims by sexual references. In order to teach them the blame for all the reactions against the insult is put on the target of the insult:
The Innocence of White People – StumbleUpon

Innocence is simply the playground bully calling your mother a slut after already breaking your jaw, and then wondering why you can’t take a joke.

As I explained earlier in the case of the Qur’an burning by Jones:
The Ritual of Provocation I – Burn, burn the Quran – C L O S E R — C L O S E R

the insult, provocation or criticism is a ritual form of teaching a group subordination by way of humiliation (Guimarães 2003: 142). It is more or less like saying this is the way we do things here, and you better acknowledge that and act accordingly. It not only expresses and reproduces the desired social order but also reproduces and legitimizes the hierarchy between Muslims and non-Muslims and is form of including individuals Muslims in the group as long as they meet certain criteria that are determined by the dominant groups in society. At the same time the accusations by some Muslims that these films and the Quran burning constitute blasphemy is an attempt to block the transgression from the side of the secular or Christian politicians and opinion leaders.

Releasing ‘offending and provocative’ films and other performances is a means to express, legitimize and naturalize elements of the social order that are deemed fundamental in the discourses about how a society should be (non-Islamic), in times when these same elements are perceived as threatened (by Islam).

This already shows to some extent how humiliation may work. Joel Robbins, elaborating on Marshall Sahlins work on the study of cultural change in Melanesia, takes us a step further not only seeing humiliation as a psychological factor but also a cultural one. According to Robbins in Sahlins model humiliation gives an answer to the question as to why people ’embrace’ so-called Western values and development instead of maintaining cultural continuity. Humiliation instils a ‘global inferiority complex’ that results in people themselves wanting to change and to accommodate to Western dominance in multiple ways. But as Sahlins also explains this humiliation can also lead to a self-consciousness that makes people resist Western dominance. It should be clear then that humiliation is, apart from being psychological, also a social fact (as Robbins explains based upon other writers such as Rorty and Margalit) shaping experiences, expectations, motivations and social processes for example how people search for belonging and connections (and where). The emphasis on integration and becoming liberal subjects makes clear what Muslims ‘lack’ (according to some) but also gives the promise that it is possible to overcome it; much in the same way as religion, ic Islam, does. The latter can be used by militant activists as a way to mobilise people, while the former can be used by secularists to subordinate people.

An interesting way to dilute the power of humiliation is, I speculate, using humour. As their Dutch counterparts already did, Charlie Hebdo and Newsweek appear to have discovered that using particular stereotypes on Muslims sells. Newsweek came with the headline Muslim Rage featuring so-called angry Muslims on their cover (and with a piece by Ayaan Hirsi Ali). Instead of getting angry, many Muslims on Twitter turned the #muslimrage hashtag into a joke. Or does this form of resistance come about after discovering that getting angry is indeed less beneficiary? It remains to be seen what happens furthermore of course, on Monday ads will appear in the New York metro saying that civilized people should support Israel and counter jihad.

6 comments.

De Onschuld der Moslims – In Tien Vragen en Antwoorden II

Posted on September 17th, 2012 by martijn.
Categories: Activism, International Terrorism, Multiculti Issues, Notes from the Field, Public Islam, Religious and Political Radicalization, Society & Politics in the Middle East.


6. Zijn de rellen irrationeel, zinloos en doelloos?
De meeste aandacht in relatie tot The Innocence of Muslims gaat uit naar de rellen. Termen als ‘haatbaarden’, ‘moslimgekkies’, ‘booslims’,  en ‘wilde moslimmannen’ doen veelvuldig de ronde en ook de kwalificaties voor de makers van de film zijn geen haar beter. Alsof deze mensen alleen gedreven worden door haat en collectieve gekte en een ‘achterlijke’, ‘pre-moderne’, religie of ‘domrechtse’ ideologie. Rellen zijn echter zelden volledig spontaan en hebben vaak heldere doelen en regels en zijn in die zin, zoals veel onderzoekers al hebben laten zien, te vergelijken met rituelen.

Dat geldt ook voor de film. Net als Submission I, de Mohammed cartoons, het verbranden van de Quran en Fitna is de film gebaseerd op een provocatie ritueel dat meestal drie stappen kent: een selectie wordt gemaakt van de centrale symbolen die staan voor een bepaalde groep en vervolgens wordt de manier gekozen om die symbolen te ontheiligen. Als derde stap wordt de schuld voor alle reacties op die ontheiliging geschoven op het bordje van die bepaalde groep. Het is hun schuld dat er wordt geprotesteerd en dat er rellen zijn, de provocateurs staan daar los van. Het doel van deze provocatie is om een sterke wij-zij tegenstelling te scheppen op basis van bekende stereotype beelden die het hele verhaal een zeker logisch karakter verlenen omdat ze verwijzen naar reële personen of gebeurtenissen.

Demonstraties en rellen doen iets soortgelijks. Zij dragen eveneens een specifieke identiteit uit en hebben als doel deze tegelijkertijd te creeeren door significante plekken te bezetten of aan te vallen. Soms valt dit samen met een provocatie-ritueel; denk aan de Oranjemarsen in Noord-Ierland. Iets dergelijks kan puur symbolisch machtsvertoon zijn, maar ook de ‘zuivering’ van bepaalde publieke ruimten als doel hebben door ‘vreemde’ (als in niet-behorend tot of zelfs vijandig aan de eigen groep) elementen te verwijderen. Bijvoorbeeld door het aanvallen, plunderen en in de brand steken van bepaalde gebouwen. Daarbij gaat het ook om de controle van de publieke ruimte; wie is er de baas van de publieke ruimte en wie heeft zeggenschap / beschermt bepaalde symbolen? En daarmee ook wie heeft het voor het zeggen in de wijdere samenleving? (Zie bijvoorbeeld de reactie op ongeregeldheden in Antwerpen en de reactie in de VS op de gebeurtenissen in het Midden-Oosten.). Geweld en demonstraties kunnen zich ook op de eigen groep richten wanneer er mensen zijn die weigeren om mee te doen. Veel vaker overigens zie je ook dat organisatoren er juist op hameren dat er geen geweld gebruikt mag worden. In beide gevallen dienen demonstraties en (het gebrek aan) geweld ook om de eigen mensen te disciplineren.

Kijk je naar de film en naar de slogans van de demonstranten zie je verder dat de ‘tegenstander’ gedemoniseerd wordt door deze te presenteren als een bedreiging voor de integriteit, waardigheid en culturele waarden van de eigen groep. Hoe dit gebeurt of moet gebeuren is vaak weer onderwerp van heftige interne debatten. De rituele constructie van provocaties, demonstraties en rellen heeft dus als doel de eigen identiteit te presenteren, te versterken en te vormen. Tegelijkertijd maken ze gebruik van al eerder bestaande sjablonen: moslims kunnen niet tegen kritiek en vrijheid van meningsuiting / Het Westen, de VS, is anti-islam. Dat er geweld bij komt kijken is te betreuren, maar niet zo vreemd. Het vormen van een eigen identiteit gebeurt helaas ook vaak met behulp van geweld. Cynisch gesteld, er zijn weinig dingen zo goed voor een sterke eigen identiteit als betrokken zijn bij een gewelddadig conflict. Of dit nu de War on Terror is of the Global Jihad.

Tot slot, iedereen die in discussies, analyses, media en dergelijke ingaat op een dergelijk conflict wordt onderdeel van het ritueel op het moment dat men geen afstand houdt tot het wij-zij denken. Afbeeldingen en films zijn uitstekend materiaal in de propaganda strijd. We denken te weten wat we zien, maar in feite zijn het vaak krachtige verstoringen van de realiteit van de straat. We mogen de indruk hebben dat de halve wereld in brand staat, in werkelijkheid gaat het maar om een zeer klein aantal demonstranten. Mediaberichtgeving in termen van ‘de moslims’ of ‘de koptische christenen’ zijn geen weergave van wat er aan de hand is, of een duiding en analyse van de fenomenen, maar worden onderdeel van de strategieeen van verschillende groepen om de wij-zij tegenstelling op te roepen en te bestendigen.

7. Hoeveel slachtoffers zijn er nu?
Naast de Amerikaanse ambassadeur in Libië, zijn er helaas nog zeven slachtoffers te betreuren (and counting wellicht). Zet dat overigens ook even af tegen de ongeveer 100.000 doden tijdens de opstanden. Naast deze doden zijn de belangrijkste slachtoffers de Syrische burgers. Want wie heeft het nu nog over hen?

8. Hoe zit het met de vrijheid van meningsuiting?
In zijn algemeenheid, in het Westen, goed. Elders minder. Dat mensen het recht hebben een dergelijke film te maken, lijkt bij de veel opiniemakers buiten kijf te staan (maar zie Imran Khan). Er zijn pogingen geweest om ook op wereldschaal (bij de VN) het belasteren en belachelijk maken (defamation) van religie te verbieden. Je kunt inderdaad stellen dat de internationale mensenrechten een weerspiegeling zijn van seculiere liberale en democratische waarden, in plaats van die van religieuze (hoewel ze nauw verbonden zijn met christelijk erfgoed). Wat overigens niet wil zeggen dat religieuze mensen de huidige internationale mensenrechten niet willen (daar gingen onder meer de opstanden over in het Midden-Oosten). Een bescherming van religieuze waarden onder het mom van mensenrechten zou gezien kunnen worden als een correctie ten gunste van religies, maar dit is niet gelukt. Ook de Amerikaanse wet biedt geen mogelijkheden een dergelijke film te verbieden.

Ingewikkelder wordt het als vrijheid van meningsuiting onderdeel wordt van het spel van de politieke en religieuze entrepeneurs. Dan wordt het onderdeel van de wij-zij tegenstelling waarbij ‘wij’ westerlingen natuurlijk geen lange tenen hebben en voor de vrijheid staan terwijl ‘hullie’ moslims gewoon nergens tegenkunnen. Dan wordt een vreedzame demonstratie van moslims tegen de film ook al snel een demonstratie van extremisten puur vanwege het feit dat ze tegen een film demonstreren. En dan wordt iemand die de vrijheid van meningsuiting verdedigd al snel iemand die ook de film goedkeurt. Het is ook in dit licht dat we het maken van deze film moeten zien. Degene die film maakte, wilde scoren over de hoofden van Israelische joden tegen moslims en weet zich daarbij beschermd door de vrijheid van meningsuiting en de film wordt gezien als consequentie van de vrijheid van meningsuiting. De demonstraties van moslims klaarblijkelijk niet altijd.

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

9. Wat zegt dit over de Arabische Lente?
De term Arabische Lente is zo fout dat ik er een aparte post aan zou moeten wijden; andere keer misschien. Laten we het nu maar even gebruiken als label voor de golf aan opstanden in de Arabische wereld. Is dit nu het resultaat van de Arabische Lente? Is dit nu het gevolg van democratie in het Midden-Oosten? Dat soort commentaren zie je geregeld voorbij komen en de spijt en treurnis druipen ervan af; spijt en treurnis over Westerse belangen overigens in het algemeen. Maar als de Arabische Lente iets wegheeft van bijvoorbeeld de Val van de Muur of de Franse Revolutie dan weten we dat dit soort opstanden nooit direct leidt naar vrijheid en democratie, maar vaak nog een terugslag krijgt die juist haaks staat op de ontwikkeling naar democratie (mijn hemel je mag toch hopen dat men niet het patroon van na de Franse Revolutie gaat volgen…). De omwentelingen, of pogingen daartoe, zijn nog een maar amper een jaar oud en heel veel zinnigs valt er dus niet over te zeggen over de toekomst. Dergelijke opvattingen verraden vooral het racistische idee dat men vindt dat de moslim of de Arabier toch echt een andere mentaliteit heeft dan de Europeaan. En ieder geval zijn die Arabieren in dat gedachtegoed erg ondankbaar, want ‘we’ hebben ‘ze’ toch zo goed geholpen en nu vermoorden ‘ze’ ‘onze’ ambassadeur; kunnen ze niet wat dankbaarder zijn?

10. Wat gebeurt er in Europa?
Ik beperk me tot Engeland en Nederland aangezien dat de landen zijn die ik volg. In beide landen zijn er inmiddels demonstraties geweest, maar in beide landen zijn er ook grote twijfels of men wel de straat op moet gaan. Sommigen vrezen voor rellen, anderen zien er het nut er niet van in, anderen vrezen vereenzelvigd te worden met radicalen (zie hiervoor) en velen zijn ook teleurgesteld over de gewelddadige reacties die volgens hen meer kwaad doen aan de islam dan de film. Anderen vragen zich af of demonstreren wel des islams is, hoewel dat nu toch maar een beperkt sentiment lijkt te zijn.

In Engeland zijn tal van groepjes de straat op gegaan met allerlei flyers, brochures en boekjes over de islam en in het bijzonder de profeet Mohammed. Daarnaast was er een demonstratie in Londen, van ongeveer 150 man, bij de Amerikaanse ambassade waarbij betogers anti-Amerikaanse leuzen riepen en de Amerikaanse vlag verbrandden. In Nederland was er vrijdag op de Dam een kleine demonstratie van enkele tientallen mensen. Aanvankelijk wilde men naar het Museumplein, waar het Amerikaanse consulaat is, maar daar zag men toch van af. De demonstratie op de Dam verliep in mijn ogen (ik was aanwezig) rustig. De manifestatie was georganiseerd door stichting Cleopatra die zich overwegend bezighoudt met multiculturele activiteiten in de vorm van kooklessen en andere cursussen. Ik ken de organisatie niet, maar op het eerste gezicht heeft de club niet een heel erg politiek karakter behalve wellicht dan dat men zich erg verbonden voelt met de situatie in Egypte in soms niet mis te verstane (of juist wel?) teksten. Dit zeggen ze zelf over hun stichting:
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
Belangrijker denk ik overigens zijn de debatten op social media onder moslims over de film, over de daaropvolgende reacties in het Midden-Oosten en over de mogelijkheid om in Nederland en Engeland te demonstreren. Groepen als The Arrivalists keuren zowel de film als de gewelddadige protesten af en op WijBlijvenHier kunnen we iets soortgelijks vinden. De reactie van Hizb ut Tahrir daarentegen is veel militanter. Anderen verspreiden via Twitter en Facebook bijvoorbeeld de volgende flyers:

 

Op zondag 16 september was er een demonstratie op het Museumplein georganiseerd door Behind Bars. Er was veel pers aanwezig, ik schat zeker zo’n 40 journalisten. Daarnaast waren er zichtbaar zeker 25 agenten aanwezig, maar waarschijnlijk meer aan de hoeveelheid mannen met oortjes te zien. Het aantal demonstranten bedroeg zo’n 120, over de hele dag schat ik zo’n 150; ongeveer het aantal dat ik verwacht had. De demonstratie bestond uit diverse toespraken en het roepen van slogans. De gebruikelijke slogans, maar ook de slogan: obama obama, wij zijn allemaal osama. De woordvoerder erkent dat dit een gevoelige slogan is, maar ‘Jullie zoeken de grens op, dan wij ook.’ Met grens verwijst hij naar de profeet Mohammed. Volgens hem hebben ‘jullie’ (het westen, amerika) onze grondstoffen al, onze landen, onze vrouwen (hij verwijst naar Aafia Siddiqui), maar van onze profeet blijf je af. Dit hoorde ik ook tijdens de toespraken waarin voortdurend verwezen werd naar het onrecht in de moslimlanden, de aanvallen van Amerika: Maar niet onze profeet!

In die zin (zie ook één van de commentaren op het stuk van gisteren) is het terecht om in de verklaringen en analyses van de protesten niet te snel gevoelens over de film naar de prullenbak te verwijzen en alleen te kijken naar de politieke context, war on terror en het werk van politieke entrepeneurs. Je hoeft in analyses niet klakkeloos de uitlatingen van respondenten over te nemen, maar ze volkomen negeren en alleen verwijzen naar de politieke context betekent dat je de uitlatingen van mensen ook niet erg serieus neemt en eigenlijk stelt dat men leidt aan een vals bewustzijn. De uitlatingen van de woordvoerder zijn in die zin dan ook zeer verhelderend doordat ze het ongenoegen over de film en het beschimpen van de profeet plaatsen in die politieke context. In de toespraken werd ook voortdurend een beroep gedaan op moslims als ‘broeders’ om op te komen voor elkaar in de ‘oorlog tegen moslims’ en in de strijd van de moslims tegen de ‘tirannen’. Met name de verwijzingen naar Jemen waren legio waar Amerika voortdurend aanvallen uitvoert met drones. Af en toe waren er verwijzingen naar de Nederlandse politiek, in het bijzonder Wilders. Hier twee korte impressies die op Youtube geplaatst zijn (als u even goed kijkt, ziet u uw favoriete antropoloog ook nog heel even):
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
(Later deze week volgt een uitgebreider verslag van deze demo)

Deel 1 en Deel 2 zijn gebaseerd op eigen waarnemingen en gesprekken. Daarnaast is gebruik gemaakt van de volgende uitstekende bronnen:
“Was the Arab Spring Really Worth It?”: The Fascinating Arrogance of Power
Libya Recap: Snapshots from Social Media
“The Innocence of Muslims”: Rights, Responsibilities, and Cultural (and Political) Impositions | Castan Centre for Human Rights Law
An Annotated Map of Today’s Protests and of the ‘Muslim World’ – Max Fisher – The Atlantic
Of Stupid Men and Smart Machines
Romney Jumps the Shark: Libya, Egypt and the Butterfly Effect | Informed Comment
#NoToViolence (with images, tweets) · islamoyankee · Storify
Embassy attacks in Libya and Egypt are about more than religion – latimes.com
Beyond religion: Getting to the heart of the violence – CBS News
YouTube Terrorism | Culture | Religion Dispatches
tabsir.net » The “Muslim” Problem
(1) Wall Photos
Riots and Rituals: The Construction of Violence and Public Space in Hindu Nationalism – Peter van der Veer
Blowback of the ugliest kind: The lessons no one will learn from Benghazi – Opinion – Al Jazeera English
Activism in the Coptic Diaspora: A Brief Introduction
Dreaming of the Apocalypse – Opinion – Al Jazeera English

De uiteindelijke weergave en interpretatie is natuurlijk geheel mijn verantwoording. Wellicht volgt er eind van de week nog een update en dan wel over de Onschuld der Moslims als anti-semitische film.

1 comment.