C L O S E R

Austin Dacey – De vrijheidsmisvatting

Posted on December 1st, 2008 by martijn.
Categories: [Online] Publications.

a href=”http://www.trouw.nl/opinie/letter-en-geest/article1911464.ece/De_vrijheidsmisvatting_.html”De vrijheidsmisvatting – Trouw/abr /blockquoteEr bestaat in de ziel van seculier links vandaag de dag grote verwarring over de betekenis van vrijheid. Dit noem ik de ’vrijheidsmisvatting’. Het spinozistische principe dat het individuele geweten niet onderdrukt mag worden door anderen, niet door goden of overheden en niet door de tirannie der gewoonte, leidt tot de verkeerde conclusie dat het individuele geweten gevrijwaard moet zijn van kritische evaluatie en beoordeling door anderen. Omdat het geweten overgelaten wordt aan het individu zou de waarheid van de conclusies óók aan dat individu moeten worden overgelaten.br /br /Maar mensen hebben wél het recht te denken wat zij willen, ze hebben alleen niet het recht om gelijk te hebben. Kritiek leveren is géén inbreuk op de vrijheid van het individu. Sterker nog: kritiek is de ultieme bevestiging van de vrijheid van een ander. Iemands redenen om te doen wat hij doet zijn van nature zodanig dat anderen die in overweging kunnen nemen en kunnen accepteren. Maar als anderen ze kunnen accepteren, dan kunnen zij ze ook verwerpen.br /br /Door het geweten tot privézaak te verklaren, hoopte seculier links het publieke domein te beschermen tegen de soms giftige effecten van het geloof. Maar paradoxaal genoeg ondermijnt deze privatisering alle pogingen om je te verzetten tegen religie als die de mensenrechten bedreigt – zoals het geval is in het debat over de islam. Gelukkig is er een coherentere en handiger manier om na te denken over een seculiere, open samenleving. Het zal geen verrassing zijn dat we hiervoor weer bij Spinoza moeten zijn.br /br /Spinoza hangt zijn argumenten voor het vrije geweten niet op aan subjectiviteit of privacy, maar juist aan objectiviteit en openbaarheid. Het geweten kan niet gedwongen worden omdat het voortkomt uit onze eigen beoordeling over welke handeling voor ons de juiste is. Het hogere doel van de bescherming van het geweten is om de waarheden van het geweten te kunnen delen met andere mensen. (Dat is wat Spinoza zelf ook probeerde én bereikte – zij het postuum.)br /br /Voor Spinoza zijn gewetenszaken dus niet privé, maar openbaar: open om besproken te worden, open voor kritische evaluatie aan de hand van objectieve normen, en open voor verandering. Ik heb het geweten getypeerd als een open source-systeem, naar het voorbeeld van de open source-beweging in computer software. Een open source-systeem is een vorm van democratische, collectieve besluitvorming waarin alle deelnemers elke oplossing kunnen overwegen, bekritiseren en herzien. Het proces zelf staat open voor iedereen wier bijdragen bruikbaar lijken.br /br /Zo bezien moeten beweringen over gewetenskwesties niet alleen getolereerd worden in het publieke domein, maar zelfs actief aangemoedigd. Dergelijke gesprekken zullen niet altijd eenvoudig of gemakkelijk zijn, maar in een vrije samenleving zijn ze van wezenlijk belang. Het is de essentie van vrijheid./blockquote

0 comments.