C L O S E R

Rowan Williams & Faith in the Public Square

Posted on January 31st, 2014 by martijn.
Categories: Public Islam, Religion Other, Religious and Political Radicalization.

On Friday 13 December 2013, former Archbishop of Canterbury and now Master of Magdalene College, Cambridge, Rowan Williams, gave the Edward Schillebeeckx lecture at the Radboud University Nijmegen, organised by the Soeterbeeck Programme and the journal Tijdschrift voor Theologie. During this event also the Dutch translation of Faith in the Public Square (Geloof in de publieke ruimte) will be presented. It has been translated by Huub Stegeman and Stephan van Erp.

Prior to the lecture a seminar on religion and politics was held in which Herman Westerink, Chantal Bax and yours truly were invited to discuss the book with Rowan Williams and the audience of the seminar. The three of us presented a short review of the book and these reviews have now been published at the Telos blog:

Rebellious and Responsible: On Rowan Williams’s Faith in the Public Sphere – Herman Westerink« Telos Press

A rebellious archbishop—what more can the reader wish? An archbishop willing to take the risk of “blundering into unforeseen complexities” when trying to find the connecting points between various public questions with religious faith. No blundering as far as I can tell, but a risk, yes, there is always a risk when talking about Faith in the Public Sphere, or having faith, being faithful, in the public sphere. This is not only a risky undertaking for an archbishop, but probably for every modern believer since the days of Ignatius and Calvin, who realizes that there is a tension between good civil behavior and raising one’s voice of conscience. Hence, that there is a fundamental tension between faith and the public sphere in modernity—a tension that cannot be resolved, but should actually be regarded to be constitutive and constructive for both faith and the public sphere itself.

Religion beyond Gemeinschaft and Gesellschaft: On Rowan Williams’s Faith in the Public Square – Chantal Bax « Telos Press

Faith in the Public Square is far from an orthodox book. It is unafraid to challenge received opinions, both religious and other kinds. This for instance shows itself in Williams’s consistent challenging of a dichotomy that has long shaped Western social and political thought, namely that of Gemeinschaft versus Gesellschaft, or of community versus society. What I am referring to is the idea that there is a sharp distinction between, on the one hand, traditional social bonds based on a robust shared identity resulting in organic solidarity—that would be Gemeinschaft—and on the other hand typically modern organizations of collective life in the form of negotiated interests and impersonal contracts—which would be Gesellschaft (and I’ll stick to the German terms because these bring out the contrast most clearly).

While Williams does not mention this distinction explicitly, his arguing against a secularism that bans religious voices from the public square—a main topic in almost all of the chapters of the book—can be explained as an undermining of the notion of Gesellschaft.

The Limits of Faith in the Public Square – Martijnde Koning« Telos Press

Rowan Williams’ book Faith in the Public Square, which is based upon several lectures, should not be read as a compendium of political theology, but instead as a “series of worked examples of trying to find the connecting points between various public questions and the fundamental beliefs about creation and salvation” (p. 2). I read the book as an attempt by Williams to provide the reader with themes, thoughts, and questions which are relevant to current debates about what kind of society we want to construct, how we should deal with pluralism, and how we might engage with any conflict between the religious and the secularist in contemporary society. And that is exactly what it does.

I want to address three issues that arose while I was reading, namely: the distinction between procedural and programmatic secularism, the limits of Williams’ approach and, related to both, the issue of gender segregation at UK universities.

0 comments.

Rowan Williams & Faith in the Public Square

Posted on January 31st, 2014 by martijn.
Categories: Public Islam, Religion Other, Religious and Political Radicalization.

On Friday 13 December 2013, former Archbishop of Canterbury and now Master of Magdalene College, Cambridge, Rowan Williams, gave the Edward Schillebeeckx lecture at the Radboud University Nijmegen, organised by the Soeterbeeck Programme and the journal Tijdschrift voor Theologie. During this event also the Dutch translation of Faith in the Public Square (Geloof in de publieke ruimte) will be presented. It has been translated by Huub Stegeman and Stephan van Erp.

Prior to the lecture a seminar on religion and politics was held in which Herman Westerink, Chantal Bax and yours truly were invited to discuss the book with Rowan Williams and the audience of the seminar. The three of us presented a short review of the book and these reviews have now been published at the Telos blog:

Rebellious and Responsible: On Rowan Williams’s Faith in the Public Sphere – Herman Westerink« Telos Press

A rebellious archbishop—what more can the reader wish? An archbishop willing to take the risk of “blundering into unforeseen complexities” when trying to find the connecting points between various public questions with religious faith. No blundering as far as I can tell, but a risk, yes, there is always a risk when talking about Faith in the Public Sphere, or having faith, being faithful, in the public sphere. This is not only a risky undertaking for an archbishop, but probably for every modern believer since the days of Ignatius and Calvin, who realizes that there is a tension between good civil behavior and raising one’s voice of conscience. Hence, that there is a fundamental tension between faith and the public sphere in modernity—a tension that cannot be resolved, but should actually be regarded to be constitutive and constructive for both faith and the public sphere itself.

Religion beyond Gemeinschaft and Gesellschaft: On Rowan Williams’s Faith in the Public Square – Chantal Bax « Telos Press

Faith in the Public Square is far from an orthodox book. It is unafraid to challenge received opinions, both religious and other kinds. This for instance shows itself in Williams’s consistent challenging of a dichotomy that has long shaped Western social and political thought, namely that of Gemeinschaft versus Gesellschaft, or of community versus society. What I am referring to is the idea that there is a sharp distinction between, on the one hand, traditional social bonds based on a robust shared identity resulting in organic solidarity—that would be Gemeinschaft—and on the other hand typically modern organizations of collective life in the form of negotiated interests and impersonal contracts—which would be Gesellschaft (and I’ll stick to the German terms because these bring out the contrast most clearly).

While Williams does not mention this distinction explicitly, his arguing against a secularism that bans religious voices from the public square—a main topic in almost all of the chapters of the book—can be explained as an undermining of the notion of Gesellschaft.

The Limits of Faith in the Public Square – Martijnde Koning« Telos Press

Rowan Williams’ book Faith in the Public Square, which is based upon several lectures, should not be read as a compendium of political theology, but instead as a “series of worked examples of trying to find the connecting points between various public questions and the fundamental beliefs about creation and salvation” (p. 2). I read the book as an attempt by Williams to provide the reader with themes, thoughts, and questions which are relevant to current debates about what kind of society we want to construct, how we should deal with pluralism, and how we might engage with any conflict between the religious and the secularist in contemporary society. And that is exactly what it does.

I want to address three issues that arose while I was reading, namely: the distinction between procedural and programmatic secularism, the limits of Williams’ approach and, related to both, the issue of gender segregation at UK universities.

0 comments.

Empire & Saving Muslim Women?

Posted on January 26th, 2014 by martijn.
Categories: Activism, anthropology, Gender, Kinship & Marriage Issues, Important Publications, islamophobia, Multiculti Issues.

Lila Abu-Lughod is professor of anthropology and women’s studies and director of the Middle East Institute at Columbia University in New York. In 2002 she published an article in the academic journal American Anthropologist: Do Muslim Women Really Need Saving? Anthropological Reflections on Cultural Relativism and Its Others. In this article she explores the ethics of the ‘War on Terror’ and how anthropology can contribute to a critical interrogation on the justification for the American intervention in Afghanistan in terms of liberating, or saving, Afghan women. Her article is a plea for a serious critical appreciation of differences among women in the world as the products of different histories, expressions of different circumstances, and manifestations of differently structured desires and tries to answer the implications for working together in changing their lives.

In her recently published book, Do Muslim Women Need Saving?, she presents the result of her attempt to deconstruct the popular often stereotyped images about Muslim women coming about in reports on honor killings, abuse, and (as criticized by her) in the propaganda of FEMEN with the complexity of the lives of women she met during her research. In a recent article, responding the Femen controversy about Topless Jihad and the counter-responses by Muslim women, she wrote for the National she criticized the assumption that muslim are oppressed:

Topless protests raise the question: Who can speak for Muslim women? | The National

his assumption makes everything from banning forms of dress to hysteria about “Sharia” arbitration courts appear rational. It makes politicians and feminists more interested in a piece of clothing than the women who wear it.

The photographs posted by these visibly Muslim women in their counter-protest raise some awkward questions. Who speaks for Muslim women? How did “freedom” and “choice” come to be the key terms in the debates about Muslim women’s rights? And how did Islam come to be blamed when a simple look around would confirm that Muslim women’s lives, political views and social positions are so diverse?

The problems they face are clearly shaped by many factors besides Islam, which itself is a constantly changing and contested tradition.

There is a long history of negative western representations of women in the “Orient”. Popular media have been breathing new life into these images ever since liberating the women of Afghanistan was offered as a rationale for military intervention. In 2001, I was suspicious of this justification for war, a justification that former first lady Laura Bush along with former secretary of state Hillary Clinton resuscitated last week in the face of the dismal situation in Afghanistan.

As an anthropologist who had studied and written about women and gender politics in the Muslim world for 20 years, I could not make sense then of the gap between what I was seeing in the media and what I knew from experience. I wondered which Muslim women were imagined as the objects of such humanitarian concern. Could one lump together refugees begging on the streets of Beirut with prime ministers of populous Muslim countries?

In the next videos she discusses her book:

See also the New York Times Read Around Video: HERE.

In Time Magazine an excerpt of her book:

Lila Abu-Lughod: Do Muslim Women Need Saving? | TIME.com

A language of rights cannot really capture the complications of lives actually lived. If we were to consider the quandaries of a young woman in rural Egypt as she tries to make choices about who to marry or how she will make a good life for her children in trying circumstances, perhaps we would realize that we all work within constraints. It does not do justice to anyone to view her life only in terms of rights or that loaded term, freedom. These are not the terms in which we understand our own lives, born into families we did not choose, finding our way into what might fulfill us in life, constrained by failing economies, subject to the consumer capitalism, and making moral mistakes we must live with.

See also the Daily Beast

I think the book is timely and necessary addition to ongoing debates on gender, Muslim women, Islam, feminism and imperialism.

0 comments.

Empire & Saving Muslim Women?

Posted on January 26th, 2014 by martijn.
Categories: Activism, anthropology, Gender, Kinship & Marriage Issues, Important Publications, islamophobia, Multiculti Issues.

Lila Abu-Lughod is professor of anthropology and women’s studies and director of the Middle East Institute at Columbia University in New York. In 2002 she published an article in the academic journal American Anthropologist: Do Muslim Women Really Need Saving? Anthropological Reflections on Cultural Relativism and Its Others. In this article she explores the ethics of the ‘War on Terror’ and how anthropology can contribute to a critical interrogation on the justification for the American intervention in Afghanistan in terms of liberating, or saving, Afghan women. Her article is a plea for a serious critical appreciation of differences among women in the world as the products of different histories, expressions of different circumstances, and manifestations of differently structured desires and tries to answer the implications for working together in changing their lives.

In her recently published book, Do Muslim Women Need Saving?, she presents the result of her attempt to deconstruct the popular often stereotyped images about Muslim women coming about in reports on honor killings, abuse, and (as criticized by her) in the propaganda of FEMEN with the complexity of the lives of women she met during her research. In a recent article, responding the Femen controversy about Topless Jihad and the counter-responses by Muslim women, she wrote for the National she criticized the assumption that muslim are oppressed:

Topless protests raise the question: Who can speak for Muslim women? | The National

his assumption makes everything from banning forms of dress to hysteria about “Sharia” arbitration courts appear rational. It makes politicians and feminists more interested in a piece of clothing than the women who wear it.

The photographs posted by these visibly Muslim women in their counter-protest raise some awkward questions. Who speaks for Muslim women? How did “freedom” and “choice” come to be the key terms in the debates about Muslim women’s rights? And how did Islam come to be blamed when a simple look around would confirm that Muslim women’s lives, political views and social positions are so diverse?

The problems they face are clearly shaped by many factors besides Islam, which itself is a constantly changing and contested tradition.

There is a long history of negative western representations of women in the “Orient”. Popular media have been breathing new life into these images ever since liberating the women of Afghanistan was offered as a rationale for military intervention. In 2001, I was suspicious of this justification for war, a justification that former first lady Laura Bush along with former secretary of state Hillary Clinton resuscitated last week in the face of the dismal situation in Afghanistan.

As an anthropologist who had studied and written about women and gender politics in the Muslim world for 20 years, I could not make sense then of the gap between what I was seeing in the media and what I knew from experience. I wondered which Muslim women were imagined as the objects of such humanitarian concern. Could one lump together refugees begging on the streets of Beirut with prime ministers of populous Muslim countries?

In the next videos she discusses her book:

See also the New York Times Read Around Video: HERE.

In Time Magazine an excerpt of her book:

Lila Abu-Lughod: Do Muslim Women Need Saving? | TIME.com

A language of rights cannot really capture the complications of lives actually lived. If we were to consider the quandaries of a young woman in rural Egypt as she tries to make choices about who to marry or how she will make a good life for her children in trying circumstances, perhaps we would realize that we all work within constraints. It does not do justice to anyone to view her life only in terms of rights or that loaded term, freedom. These are not the terms in which we understand our own lives, born into families we did not choose, finding our way into what might fulfill us in life, constrained by failing economies, subject to the consumer capitalism, and making moral mistakes we must live with.

See also the Daily Beast

I think the book is timely and necessary addition to ongoing debates on gender, Muslim women, Islam, feminism and imperialism.

0 comments.

Hoe allochtone Amsterdammers worden uitgesloten van de politiek

Posted on January 14th, 2014 by martijn.
Categories: Activism, Citizenship Carnival, Headline, Multiculti Issues.

Gastauteur: Jean Tillie

Op 6 en 7 november 2013 diende de Amsterdamse gemeenteraad het amendement ‘Opkomstbevordering gemeenteraadsverkiezingen’ in. Burgemeester en Wethouders van Amsterdam werden verzocht een campagne te organiseren om de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014 op minimaal 65% te krijgen. In het breed gedragen amendement werd gestreefd naar een substantiële verhoging in de stadsdelen waar de opkomst laag was en onder specifieke groepen met een laag opkomstpercentage, zoals (1) Amsterdamse jongeren (2) allochtone Amsterdammers en (3) stemgerechtigde ‘internationals’ (bijvoorbeeld EU-burgers die lokaal stemrecht hebben).

Oppositie in opstand

Twee maanden later verzet de gemeenteraad zich tegen haar eigen amendement. Tijdens de discussies van afgelopen donderdag rond de ‘voortgangsbrief’ waarin beschreven wordt hoe het besluit van de gemeenteraad  zal worden uitgevoerd komt de oppositie, geïnspireerd door De Telegraaf, GeenStijl en The Post Online, in opstand. Omdat veel allochtone Amsterdammers PvdA stemmen is deze campagne eigenlijk een manier om de PvdA sterker te maken en dat is een onacceptabele manier om gemeenschapsgelden te besteden, zo luidt het argument. Het hoogtepunt in de discussie komt van CDA-fractievoorzitter Marijke Shahsavari: “Als dit wordt doorgezet, kunnen de uitslagen van de verkiezingen worden beïnvloed. Als een etnische groep plotseling massaal gaat stemmen is de verkiezing geen afspiegeling van de samenleving meer.”

Er zijn op deze pagina te weinig woorden beschikbaar om allemaal te beschrijven wat hier mis gaat. Laat ik er daarom een paar punten uitlichten. Het eerste wat opvalt is dat het oorspronkelijke idee was om de opkomst onder drie groepen te verhogen: jongeren, allochtone Amsterdammers en Internationals. Donderdag ging het alleen nog maar over allochtone Amsterdammers, die hebben dus blijkbaar een speciale status ten opzichte van jongeren en EU-burgers. Je zou het woord discriminatie in de mond kunnen nemen, maar dan zou ik aan de gemeenteraadsleden eerst willen vragen wat die speciale status dan is. Voorlopig moeten we het doen met het feit dat allochtone Amsterdammers allemaal PvdA stemmen.

Nu doe ik zelf al vanaf 1994 onderzoek naar het lokale stemgedrag van allochtonen en daaruit blijkt dat er alleen in 2006 sprake was van een massale stem op de PvdA. Allochtone Amsterdammers stemmen wél dominant op linkse partijen, maar er zijn belangrijke uitzonderingen: in 2002 stemden 19% van de Turkse Amsterdammers op de VVD, in 1994 ging 37% van de Turkse stem naar het CDA. En als je aan allochtone Amsterdammers vraagt of zij zich kunnen voorstellen ooit op de PVV te stemmen dan antwoorden 18% van de Antillianen en 13% van de Turken met ‘misschien’ of ‘ja’. De assumptie dat alle allochtonen PvdA zullen stemmen is dus fout en vooral een grove onderschatting van de allochtone Amsterdammer die bij elke verkiezing opnieuw bekijkt op welke partij hij of zij zal stemmen.

Democratische vs totalitaire traditie

Wat nog belangrijker is: wie in een discussie rond opkomstbevordering het eventuele stemgedrag van specifieke groepen betrekt, plaatst zichzelf niet in een democratische traditie, maar in een totalitaire traditie. In een democratie wil je dat zoveel mogelijk mensen gaan stemmen ongeacht wat ze gaan stemmen. In een totalitair systeem wil je dat alleen de mensen gaan stemmen die op jou zullen stemmen. Dat is ook het perverse van het argument van CDA-fractievoorzitter Marijke Shahsavari (als een etnische groep plotseling massaal gaat stemmen is de verkiezing geen afspiegeling van de samenleving meer). Los van de interessante logica, hoe meer mensen gaan stemmen hoe kleiner de afspiegeling, maakt zij de politieke participatie van etnische groepen verdacht louter omdat zij een bepaalde partijvoorkeur zouden hebben.

Politieke participatie van allochtonen verdacht gemaakt

In discussies rond de politieke integratie van etnische groepen staan meestal vier punten centraal: politieke rechten (toekenning van het stemrecht), democratische normen en waarden (bijvoorbeeld opvattingen over de scheiding tussen kerk en staat en de gelijkheid van mannen en vrouwen), identificatie met Nederland (in hoeverre voelen mensen zich onderdeel van deze samenleving) en politieke participatie (hoeveel mensen gaan stemmen en hoeveel allochtone Amsterdammers zijn vertegenwoordigd in de gemeenteraad). Wie dit rijtje nu langsloopt kan alleen maar somber worden. Wat betreft het stemrecht voor niet-Nederlanders bij lokale verkiezingen wil het kabinet de tijdsduur van legaal verblijf om dit stemrecht te verkrijgen oprekken van 5 jaar naar 7 jaar.

Wat betreft de democratische normen en waarden en de identificatie met Nederland worden er grote vraagtekens gezet bij de integratie van allochtone Nederlanders. Soms terecht maar vaak ook onterecht. En nu wordt in Amsterdam hun politieke participatie verdacht gemaakt en zelfs ontmoedigd. Want een stad die accepteert dat een groep structureel ondervertegenwoordigd is (ook het aantal allochtone kandidaten loopt terug), is een stad die niet wil dat deze groep participeert. Wat dat betreft hoeft de PVV helemaal niet mee te doen bij de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen. Haar intolerante gedachtengoed wordt vanzelf uitgedragen. Met dank aan de Amsterdamse gemeenteraad, De Telegraaf, GeenStijl en The Post Online en het college van Burgemeester en Wethouders.

Jean Tillie studeerde politicologie en schreef zijn proefschrift over partijvoorkeuren en stemgedrag. Hij is bijzonder hoogleraar electorale politiek en programmaleider van het AISSR programma ‘Challenges to Democratic Representation’.

Dit stuk verscheen in Het Parool op 13 januari 2014 en is met toestemming van de auteur hier opnieuw gepubliceerd.

Dit stuk maakt deel uit van de serie ‘Citizenship Carnival‘

5 comments.

Muslims of France: Colonials, Immigrants and Citizens

Posted on January 6th, 2014 by martijn.
Categories: Islam in European History, islamophobia, Multiculti Issues, Public Islam, Religious and Political Radicalization, Young Muslims.

Al Jazeera has a very interesting series on Muslims in France by filmmaker Karim Miské. They ask:

Today, there are an estimated five million Muslims living in France. A century ago, they were referred to as “colonials”. During the 1960s, they were known as “immigrants”. Today, they are “citizens”. But how have the challenges facing each generation of immigrants changed?

The first part of the series tells the story of the 5,000 Muslims who by 1904 were working on the shop floors of Paris, in the soap factories of Marseilles and in the coalfields of the north; of the Muslim soldiers who fought and died for France during the First World War; and the Muslim members of the resistance who helped liberate Paris in 1944. Born as North Africans, many would die for France. But how much did post-war France care about their sacrifices?

The second part of the series explores post-Second World War immigration and reveals a generation of Muslims who, far from expecting to one day return home, began building their lives and communities in France.

The third and final part of the series tells the stories of the young Muslims who grew up in France and entered adulthood at a time of economic crisis, massive unemployment and rampant social problems.

The series is very useful I think for teaching purposes. I will consider using it next year.
All info on the episodes taken from the Al Jazeera site

0 comments.

De Quenelle of waarom cabaretier Dieudonné de Franse elite tart

Posted on January 5th, 2014 by martijn.
Categories: Uncategorized.

Gastauteur: Ellen van de Bovenkamp

De minister van Binnenlandse Zaken kondigde onlangs aan zijn optredens te willen verbieden vanwege herhaaldelijke antisemitische uitlatingen. Sindsdien gaat de naam van komiek Dieudonné M’bala M’bala in alle Franse media over de tong. Zelf laat de cabaretier zich alleen op zijn eigen YouTube-kanaal uit over de controverses rond zijn persoon. Al jaren maakt Dieudonné in zijn shows grappen over de macht van de joodse lobby in Frankrijk. Toch won hij tot nu toe bijna alle processen die tegen hem werden aangespannen vanwege antisemitisme. Elke gewonnen rechtszaak verhoogde zijn status. Nu zijn shows daardoor ondertussen meer over politiek gaan dan over humor, vindt de Franse overheid het tijd om zijn shows te verbieden. Waarmee Dieudonné waarschijnlijk een nog grotere held wordt voor zijn publiek, dat een afkeer heeft van de gevestigde orde.

Een middelvinger tegen het systeem

De afgelopen tien jaar ontwikkelde Dieudonné zich van een populaire cabaretier tot een populistische demagoog die denkt in termen van zij en wij. Zijn fans vormen een beweging, verenigd in de Dieudosphere. Elke week richt ‘Dieudo’ zich via een YouTubeclip tot zijn volgers. Die volgers hebben een eigen gebaar, de quenelle, dat inmiddels een ware cultstatus heeft bereikt. De quenelle wordt al jaren gebruikt als een aanduiding die zoiets betekent als ‘iemand een linkse geven’. Op YouTube zijn talloze televisiefragmenten te vinden met titels als ‘Tariq Ramadan deelt een quenelle uit aan Sarkozy’ en ‘Norman Finkelstein schuift BHL dikke quenelle toe’.

Met het argot, het slang dat in de buitenwijken van grote steden wordt gesproken en dat voor de gemiddelde Fransman onnavolgbaar is, zetten Franse jongeren zich af tegen de gevestigde orde. De quenelle maakt daar deel van uit. Er hoort een gebaar bij: een arm uitgestrekt naar beneden en de andere arm over de borst gevouwen, waarbij de uitgestrekte arm op schouderhoogte tegengehouden lijkt te worden door de hand van de gevouwen arm. Eigenlijk staat de quenelle voor ‘je t’encule’, een veelgehoorde maar zeer vulgaire Franse uitdrukking die letterlijk ‘ik neuk je in je kont’ betekent. Het is een middelvinger tegen het systeem, een éigen middelvinger die een bepaalde groep mensen met elkaar verbindt: de mensen die zich buitengesloten voelen door de elite en wiens stem niet telt in het publieke debat.

De afgelopen maanden doken beelden op van Fransen die in uiteenlopende situaties het quenelle-gebaar maakten. Franse soldaten in uniform, iemand uit het publiek in een tv-studio, voetballer Anelka die op het veld een quenelle liet zien om een doelpunt te vieren, zelfs Asterix en Obelix deden mee. De publieke verontwaardiging was groot. Tegen de soldaten zijn disciplinaire maatregelen genomen, de televisiepresentator zag zich genoodzaakt om zijn kijkers excuses aan te bieden, Anelka’s club verbood hem het gebaar nogmaals te maken, en pretpark Asterix legde uit dat het allemaal een vergissing was, aangezien Asterix en Obelix apolitiek zijn. Maar waar gaat deze heisa nu eigenlijk over?

Antisemitische grappen

Dominique Straussssssss Kahn. De Franse cabaretier Dieudonné houdt de laatste s van Strauss zo lang aan dat het doet denken aan het gesis dat vaak hoorbaar is in Nederlandse stadions, als een club tegen Ajax speelt. Een misselijke referentie aan de gaskamers van de nazi’s. Dieudonné provoceert bewust, want hij is boos. Hij vindt het belachelijk dat ten tijde van de verkrachtingszaak tegen DSK, zoals Strauss Kahn bijna liefkozend genoemd wordt in Frankrijk, telkens gezegd werd dat hij onschuldig was, zolang niet was bewezen dat hij het kamermeisje had verkracht. Zijn sperma zat overal op, er waren camerabeelden van een vluchtend meisje, maar nee hoor, DSK genoot het voordeel van de twijfel. Stel je voor, zoiets had hén moeten overkomen, hem of iemand uit het publiek…! Er wordt met twee maten gemeten in Frankrijk: ‘Ze hebben schijt aan ons, wij sukkels, het stomme gepeupel’.

Gehoord worden

In het maken van antisemitische grappen vond Dieudonné een manier om gehoord te worden. Zijn shows roepen een golf van negatieve reacties op, een teken dat hij wordt gezien en gehoord. Tellen wij niet mee? Dan vinden we wel iets waar we jullie mee kunnen raken. Nu kan hij met de quenelle laten zien hoeveel invloed hij en zijn volgers hebben. Hij is zo machtig dat anderen zich bedreigd voelen door de stiekeme middelvinger. Het is een omgekeerde nazigroet, menen ze zelfs. En daarmee doen ze precies wat Dieudonné verwacht. Ze zien het gebaar als een dreiging die ze vanuit hún referentiekader uitleggen, en nemen het gebaar, dat ooit voor de lol is bedacht, daarmee zo serieus dat het meer betekenis krijgt dan het in eerste instantie had.

De quenelle gaat niet over antisemitisme, maar over gehoord worden. Het traject dat Dieudonné heeft afgelegd nadat hij voor het eerst werd aangeklaagd voor antisemitische uitlatingen, is veelzeggend. In 2004 wordt hij voor de rechter gedaagd vanwege een sketch waarin hij, verkleed als orthodoxe jood, jongeren uit de banlieue oproept zich aan te sluiten bij de amerikaans-zionistische as, onder de slogan ‘Isra-heil’. Vlak nadat hij deze rechtszaak heeft gewonnen wordt hij op televisie geïnterviewd door de Franse journalist Ardisson.

‘Zo’n sketch gaat toch veel te ver’, vindt Ardisson. Maar Dieudonné vraagt zich af waarom hij wel grappen kan maken over een katholieke priester of over een islamitische mollah, maar niet over een Israëlische settler: ‘waarom moet antisemitisme als een apart soort racisme benoemd worden?’ Als Ardisson hem bepaalde uitspraken over de joodse lobby verwijt, verbetert Dieudonné hem: ‘Dat heb ik niet gezegd. Ik sprak over de zionistische lobby. Ik maak een duidelijk onderscheid tussen joods en zionistisch.’ Ardisson pusht hem om in de uitzending zijn excuses aan te bieden, maar dat weigert de cabaretier. Hij heeft meteen na de sketch zijn excuses aangeboden aan een ieder die zich gekwetst voelde, en daarmee is voor hem de kous af. Als humorist maak je nou eenmaal grappen die soms ten koste van anderen gaan. ‘Kun je je niet beter opwerpen als voorvechter voor zwarten?’ vraagt Ardisson dan aan Dieudonné, die een Bretonse moeder en een Kameroense vader heeft, ‘waarom moet het altijd over Palestina gaan?’ ‘Dat doe ik ook’, zegt hij, ’en het blijkt dat het nog steeds een groot taboe is om te praten over de gevolgen van slavernij. Wie bepaalt dat het ene lijden meer waard is dan het andere?’ Nadat Ardisson meldt dat het waarschijnlijk de laatste keer was dat hij Dieudo voor een gesprek heeft uitgenodigd, omdat hij zich niet kan verenigen met zijn standpunten, neemt deze rustig en vriendelijk afscheid.

Buitengesloten

Deze uitzending laat in een notendop de kern van het probleem zien. Terwijl Dieudonné zegt antizionistisch te zijn, wrijven zijn tegenstanders hem aan antisemitisch te zijn. Als hij weigert zijn excuses aan te bieden om zo weer zijn plekje in het establishment terug te verdienen, wordt hij buitengesloten. Voor Dieudonné laat dit zien dat publieke verontwaardiging selectief is en dat zijn mening minder waard is dan die van anderen. Het is voor hem een bevestiging dat er feitelijk nauwelijks of geen verschil is tussen zionistisch en joods. Kritiek op Israël is niet toegestaan en grappen over zionisten worden onevenredig hard afgestraft, wat bewijst dat joodse intellectuelen in Frankrijk een grote vinger in de pap hebben en wel degelijk zionistisch zijn. Dieudonné, die zijn carrière nota bene ooit begon als duo met zijn joodse vriend Elie Sermoun, blijft provoceren met zijn grappen over joden en wordt telkens aangeklaagd. Zo vriendelijk en rustig als hij aan het einde van het interview met Ardisson is, is hij al snel niet meer. Een transformatie die ook zichtbaar is in zijn uiterlijke verschijning: de vriendelijk glimlachende, slanke jongeman maakt plaats voor een dikbuik met een duivelse grijns. Er ontstaat een vicieuze cirkel, waarin Dieudonné steeds meer een persona non grata wordt en zijn aanhang hoe langer hoe meer bestaat uit jongeren die zich gemarginaliseerd voelen en die een sterke afkeer van of zelfs haat tegen de gevestigde orde hebben. Zij vinden het prachtig dat Dieudonné’s grappen over joden zo serieus worden genomen. Tien jaar na het gemoedelijke interview met Ardisson is Dieudonné een tragische populist geworden, die allang niet meer grappig gevonden wordt door het brede publiek.

Maar waar gaat dit nu echt over?

Wat de controverses rond Dieudonné vooral duidelijk maken is dat er in de witte katholiek-joodse elite van intellectuelen die in de Franse media hun mening verkondigen geen ruimte is voor andersdenkenden. Je mag best een kleurtje hebben of een of andere malle godsdienst aanhangen, zolang je je maar conformeert aan het algemeen geaccepteerde discours. Denk niet dat Fransen racistisch zijn, want ze zijn dol op andere culturen. Zo zijn er bijvoorbeeld genoeg Arabieren in het Franse medialandschap: een Malek Chebel, die de folkloristische en exotische kant van de Arabische cultuur benadrukt in boeken als De Arabische Kamasutra en Anthologie van wijn en dronkenschap in de islam. En er zijn de Arabische christenen, zoals Antoine Basbous en Antoine Sfeir, die weinig op hebben met de islam. Een prachtig voorbeeld van Frans oriëntalisme is de Marokkaanse joodse cabaretier en acteur Gad Elmaleh, die Marokkaanse stereotypes met verve verbeeldt, maar ook in een succesvolle speelfilm een Sefardische miljonair vertolkte. Hij is uitstekend in de Franse elite geïntegreerd: Elmaleh laat alleen de exotische kant van Marokko zien, is getrouwd met een Monegaskische prinses en gaat net zo lief op vakantie naar Marrakech als naar Tel Aviv.

Er zijn veel parallellen tussen de verkettering van Dieudonné en het woelige parcours van islamoloog Tariq Ramadan. Ramadan, die in Engeland, waar hij alweer jaren woont, vaak door de BBC of the Guardian wordt uitgenodigd om als deskundige bepaalde gebeurtenissen te duiden, is in Frankrijk altijd op alle fronten tegengewerkt. De Zwitserse intellectueel spreekt in dezelfde wollige zinnen als een doorsnee Franse intellectueel en is een begenadigd polemist. Maar dat hij even gemakkelijk Molière citeert als de profeet Mohammed werd door de Franse elite opgevat als hoogverraad. Een wolf in schaapskleren, oordeelden ze. Als Franse intellectueel moet je namelijk niet alleen een bepaalde etiquette in acht nemen, maar je ook onderwerpen aan de laïciteit, de Franse scheiding van kerk en staat, die er in de praktijk op neerkomt dat je ofwel latent katholiek bent, ofwel latent joods. Omdat hij zich expliciet op zijn moslim-zijn voor laat staan, schond Ramadan deze ongeschreven regel. Door de manier waarop Ramadan zijn tegenstanders van repliek diende, groeide zijn aanhang onder moslims, zowel binnen als buiten Frankrijk. Hij won alle rechtszaken die hij zelf aanspande tegen ontzeggingen, ontslagen en laster, waardoor zijn gezag alleen maar groter werd, en de kloof tussen moslims en niet-moslims breder werd, terwijl hij die nu juist had willen dichten.

Een bekende dissident van een heel ander kaliber is natuurlijk Jean-Marie Le Pen. Nadat er een sanitair cordon tegen hem was afgekondigd won het Front National alleen maar stemmen. Blijkbaar hebben de Fransen daar weinig van geleerd.

Blijf in je eigen hokje: folkloriseren, bevoogden en verpolderen

De onderliggende boodschap is telkens: blijf in je eigen hokje, zodat de wereld die wij blanken zo overzichtelijk hebben ingedeeld, duidelijk en beheersbaar blijft. Dat is in Frankrijk zo, en dat is in Nederland zo. Iemand als Dieudonné hebben we tot op heden niet in Nederland, maar als we zo doorgaan, groeit het gevaar dat we er een creëren. Kritiek op zionisme is een delicaat pijnpunt, maar het had net zo goed om een ander onderwerp kunnen gaan. Het fundamentele probleem is dat een allochtoon niets aan mag kaarten dat buiten de algemeen beschaafd Nederlandse ideeënwereld valt.

Er zijn drie mechanismes die verhinderen dat witte Nederlanders iemand met een andere kleur of andersoortige naam als gelijke kunnen zien: folkloriseren, bevoogden en verpolderen.

Folkloriseren: Als je ons de exotische kant van je cultuur laat zien vinden we dat prachtig, want daarmee kunnen we onszelf een veer in ons achterwerk stoppen: we eten graag Turkse pizza en zitten op buikdansles, kijk eens hoe tolerant we zijn tegenover buitenlanders. Het supermarktblaadje beeldt een vrouw met donkere krullen af bij een recept over couscous, maar zal nooit een artikel over de gunstige effecten van vasten opnemen. Wel de vorm, niet de inhoud.

Bevoogden: We trekken ons het lot aan van vrouwen in de Arabische wereld en maken geld over voor de hongerende kindertjes in Afrika. We geven onszelf daarvoor schouderklopjes, en voelen ons beter dan de Ander. Maar als we onszelf als superieur blijven zien, kunnen we nooit een gelijkwaardige dialoog aangaan.

Verpolderen: Dit is een mechanisme waardoor veel mensen in Nederland uit het publieke debat worden geweerd, niet alleen mensen met een niet-Hollandse culturele achtergrond, maar ook PVV-stemmers of SGP-aanhangers bijvoorbeeld. De witte masculiene liberale elite bepaalt over welke onderwerpen er wel en niet gediscussieerd kan worden en bakent ook meteen de grenzen van de discussie af. Iemand met een kleurtje mag misschien meedoen aan het debat – als hij (heel misschien zij) welbespraakt is en accentloos Nederlands spreekt, maar toch zeker niet bepalen waar een debat over moet worden gevoerd.

De zogenaamde Zwarte Pietendiscussie maakte dat pijnlijk duidelijk. Quinsy Gario, die een andere invulling van het sinterklaasfeest bespreekbaar wilde maken, werd nog bijna voordat hij iets had kunnen zeggen verketterd als iemand die een oer-Hollands kinderfeest probeert te verzieken en die maar beter terug kan gaan naar zijn eigen land. Veel mensen gaan er dus nog steeds vanuit dat je alleen iets mag zeggen over de gang van zaken in Nederland als je wit bent. Terwijl de Pietitie Facebookrecords liet sneuvelen haalden politici in Den Haag hun neus op voor de hele discussie en weigerden om commentaar te geven.

Als historicus Zihni Özdil kritische kanttekeningen plaatst bij de manier waarop er met bijstandmoeders wordt omgegaan of bij de privatisering van de zorg krijgt hij een horde twitteraars op zijn dak die vragen of hij zich eerst niet eens druk kan maken om de Armeense genocide. De parallel met de Franse journalist die Dieudonné aanraadde om het maar liever over slavernij te hebben is frappant. En hartstikke leuk als de Arabische prins Hafid Bouazza ons vermaakt met zijn lofzangen op erotiek, wijn en opiaten, maar iemand als Mohamed Cheppih, die ijvert voor een Nederlandse islam, zien we toch liever niet op de tv. Ook in Nederland werd Tariq Ramadan afgefakkeld, omdat hij weigerde de Nederlandse opvattingen over homoseksualiteit te omarmen.

Nederland is een land van polderen en sussen, waar debatteren sowieso bepaald geen traditie is zoals het dat in Frankrijk wel is. Misschien hebben we daarom de mazzel dat er geen populist als Dieudonné is opgestaan. Maar als we blijven vasthouden aan folkloriseren, bevoogden en verpolderen wordt de kans steeds groter dat ook hier iemand zin krijgt om een quenelle uit te delen.

Ellen van de Bovenkamp (1979) woonde zes jaar lang in Marokko. Ze werkte er als correspondent voor onder meer Trouw, NOS Radio 1, de Groene Amsterdammer en de Wereldomroep. Eerder werkte zij als coördinatrice Gedetineerdenbegeleiding op de Nederlandse ambassade in Rabat en als redactrice bij Bulaaq, een uitgeverij gespecialiseerd in de Arabische en islamitische wereld. Sinds begin 2013 is ze terug in Amsterdam, waar ze werkt aan haar proefschrift over de aantrekkingskracht die de islamitische intellectueel Tariq Ramadan uitoefent op jongeren in Marokko.

19 comments.

Winnaars en verliezers van 2013: Dr Kromzwaard Trofee 2013

Posted on January 1st, 2014 by martijn.
Categories: Blind Horses, Blogosphere, Islam in the Netherlands, islamophobia, Multiculti Issues.

U weet het; 1 januari dus is het tijd voor de bekendmaking van de Dr. Kromzwaard Trofee 2013. Een paar opmerkingen vooraf:

1. De competitie is een paar jaar geleden gestart met een ludieke ondertoon; de naam is daar een onderdeel van.. Dat neemt niet weg dat de suggesties van mensen en de uiteindelijke stemmen natuurlijk wel serieus zijn. Vorig jaar werd eigenlijk voor het eerst vooral benadrukt hoe onbelangrijk de trofee is; maar er werd iets te vaak gezegd dat het onbelangrijk was. Ook dit jaar moest onder andere Annabel Nanninga (Geenstijl) toch vooral publiekelijk laten weten dat het niets uitmaakt dat zij genomineerd was (ze verwachtte overigens zeker de nummer één te worden in haar faalhaas-categorie). Ook stijgt ieder jaar het aantal stemmen. Dit jaar is dat 1497. Daarbij is de klacht van enkele mensen dat je een trofee met deze naam niet makkelijk op je cv zet. Met andere woorden, de competitie is heeft iets te serieuze proporties aangenomen voor deze naam. In 2014 krijgt de competitie daarom een nieuwe naam. Als u suggesties heeft, dan hoor ik ze graag!
2. Het blijkt opnieuw dat het aantal keer dat een artikel is ingezonden als suggestie, werkelijk helemaal niets zegt over de einduitslag. In geen enkele categorie is het meest ingezonden artikel de winnaar geworden.
3. Hieronder volgt de uitslag per categorie. Helemaal onderaan vindt u het complete overzicht van de stempercentages.

De winnaars van 2013

Beste blog

Sterke kandidaten hier. Het vaakst ingezonden was het prachtige stuk van Martijn Kleppe over de foto van Marokkaans-Nederlandse jongeren en hoe deze is verworden tot een icoon. Martijn Kleppe kreeg uiteindelijjk 19% van de stemmen. Het stuk van Rahma Bavelaar dat één van de beste kritieken is op media-verslaggeving van het afgelopen jaar, werd derde met 9% van de stemmen. De winnaar met de meeste stemmen is het mooie en zeer noodzakelijke stuk van Nourdeen Wildeman over de Rohingya met liefst 72% van de stemmen (het hoogste percentage van allemaal bij de winnaars).

Beste nieuws/achtergrond

Een lastige categorie voor velen omdat ze televisie moesten vergelijken met een geschreven stuk. Het vaakst ingezonden item vooraf was de uitzending van het NRCV programma Altijd Wat over de Syrië-gangers. Uiteindelijk kreeg dit programma 23% van de stemmen, net voor de uitzending over Marianne Vaatstra van het programma Medialogica met 21% van de stemmen. De overduidelijke winnaar hier is het stuk van Nadia Fadil met 56% van de stemmen. Dit stuk is geschreven in de context van de discussie over Syrië-gangers, maar laat een breder patroon zien waarom mensen hun eigen land verlaten.

Beste opinie/column

Hier is het verschil tussen inzendingen en de uiteindelijke uitslag misschien wel het grootst. Het artikel van Nadia Ezzeroili over haar afscheid van islam was veruit het vaakst ingezonden. Geen enkel artikel in welke categorie dan ook is zo vaak voorgesteld: 15 keer. Uiteindelijk wordt ze derde met 17% van de stemmen, maar we gaan zeker nog van haar horen denk ik. Nummer twee (24%) is het stuk van Johny van Hove over hoe racisme is verweven met onze tradities en populaire cultuur; waarschijnlijk het meest analytische stuk van de drie. De winnaar hier is Norah Karrouche met haar krachtige (en net als bij Ezzeroili’s stuk) invoelbare verhaal over integratie met 59% van de stemmen.

Alle mensen in deze drie categorieeën van harte gefeliciteerd en in het bijzonder de winnaars natuurlijk!

Faalhazen

Daar gaan we verder niet teveel woorden aan wijden mensen.

Blogfaalhaas

Meest ingezonden stuk was van Frank Verhoef: uiteindelijk 16% van de stemmen. Annabel Nanninga die zeker wist dat ze hier nummer één zou worden, maar het maakte haar natuurlijk niks uit, kreeg 34% van de stemmen. Bart Schut is de verliezer met 50% van de stemmen.

Nieuwsfaalhaas

Meest ingezonden: Perdiep Ramesar over de Schilderswijk (38%). Nummer drie is Omroep West over de Piermoskee met 15% van de stemmen. De verliezer hier is Spitsnieuws, hoewel vermeld moet worden dat ook anderen trapten in de seksjihad hoax: 47% van de stemmen.

Opinie/columnfaalhaas

Vaakst ingezonden was hier Jonathan van het Reve en deze eindigt uiteindelijk als derde met 10% van de stemmen. Rob Wijnberg wordt tweede met 16% en de verliezer is hier het stuk van Geert Wilders en Joram van Klaveren met maar liefst 74% van de stemmen.

Tot Slot

Rest mij alle winnaars te feliciteren! En natuurlijk iedereen te bedanken die stukken heeft ingezonden en heeft gestemd. Met dank aan L.M. en U.O voor het vele werk (nou ja dit jaar was een makkie toch?).

U kunt het hele jaar 2014 weer stukken inzenden als suggesties voor de competitie van 2014. Maar zoals hierboven gesteld, de naam gaat veranderen in 2014. Ook daarvoor worden suggesties op prijs gesteld!

En natuurlijk, alle goeds toegewenst voor u en uw dierbaren in 2014 (en hopelijk ver daarna ook…).

PS
Overigens bestaat mijn site in 2014 15 jaar. Ter gelegenheid van dat blogessaywedstrijd. Denk dat ik het thema heb, maar suggesties mogen nog. In maart meer.

3 comments.