Op zoek naar de profeet Mohammed – De overleveringen via Al-Zuhri

Posted on January 26th, 2012 by martijn.
Categories: Guest authors, Important Publications, Internal Debates, Religion Other.

Gastauteur: Nicolet Boekhoff – Van der Voort
We weten ogenschijnlijk heel veel over het leven van de stichter van de islam, de profeet Muhammad. Elk jaar verschijnt er weer een nieuwe biografie met gedetailleerde informatie over zijn militaire campagnes, zijn huwelijken en zijn dagelijkse bezigheden. Bijna al deze informatie is beschikbaar in de vorm van overleveringen of tradities, in het Arabisch ahadith, die door zijn volgelingen zijn doorgegeven. Deze overleveringen zijn vandaag de dag terug te vinden in verzamelingen die minstens 200 jaar na de dood van de profeet zijn samengesteld.

Enkele wetenschappers hebben de vraag gesteld of deze overleveringen daadwerkelijk de gebeurtenissen beschrijven of latere ontwikkelingen in de islam weergeven. Anders gezegd: gaan ze over de historische Muhammad of over het beeld dat zijn latere volgelingen van hem en de gebeurtenissen hebben, dus om een soort mythische Muhammad? Gaat het om geschiedenis of legende, of misschien iets ertussenin?
Wat kan helpen om deze vraag te beantwoorden zijn de overleveraarsketens (asanid) die meestal voor de beschrijving van de gebeurtenis staan. De keten zou het pad weergeven waarlangs de overlevering doorgegeven is, namelijk vanaf de samensteller van de verzameling waar de overlevering zich in bevindt, tot aan de ooggetuige van de gebeurtenis, dus bijvoorbeeld via welke personen de verzamelaar Ibn Hisham het verhaal van Ka’b heeft gehoord.

Een van de namen die regelmatig voorkomt in de keten van overleveringen over het leven van de profeet Muhammad, is die van Ibn Shihab al-Zuhri, een beroemde geleerde uit Medina, de woonplaats van de profeet en de tweede heilige stad na Mekka. Al-Zuhri leefde vanaf het laatste kwart van de 7e eeuw tot halverwege de 8e eeuw, wat betekent dat hij zo’n 40 tot 50 jaar na de dood van de profeet Muhammad geboren is. Hij behoorde tot de generatie van de Opvolgers, degenen die geboren zijn na de dood van de profeet en dus zelf geen contact met hem hebben gehad, maar wel overleverden van Muhammad’s metgezellen. Hij had zelf bij een aantal gerenommeerde geleerden uit Mekka en Medina gestudeerd en werkte lange tijd tot aan zijn dood voor een aantal kaliefen van het Umayyadenhof, die het islamitische rijk regeerden van het islamitische jaar 41-132/ ofwel van 661-750 christelijke jaartelling.

Het plaatje dat ik op de voorkant van mijn proefschrift heb gezet is dus geen afbeelding van hoe al-Zuhri er waarschijnlijk uit zag, maar geeft weer hoe ik al-Zuhri voor me zag, voordat ik me had verdiept in de gegevens over zijn leven. Voor zijn werk voor de Omayyadenkaliefen werden zijn schulden betaald, kreeg hij een geregelde toelage en een landgoed, dus waarschijnlijk zal hij niet op de grond voor een muur hebben gezeten tijdens het overleveren.

Zoals ik al eerder zei is het de vraag of de overleveringen in de latere werken historische gebeurtenissen beschrijven of het beeld weergeven dat latere generaties van hun profeet hadden. Moslimse en niet-moslimse wetenschappers zijn het met elkaar eens dat het overleveringsmateriaal vervalsingen, fouten, tegenstrijdige informatie, verfraaiing van de informatie en dergelijke bevat. In hoeverre is het echter mogelijk om authentiek materiaal van vervalst of gedeeltelijk vervalst materiaal te onderscheiden?

Daarnaast hebben we ook nog te maken met de problematiek van het overleveren zelf. Een verhaal dat overgeleverd wordt van persoon op persoon, hetzij mondeling, hetzij schriftelijk of in combinatie: mondeling op basis van schriftelijke aantekeningen, zal veranderen als het van persoon op persoon wordt overgeleverd. Je kunt dat vergelijken met het doorgeven van een stuk klei. Bij mondelinge overlevering is de klei heel zacht en vervormd makkelijk. De kern blijft hetzelfde zijn, maar de vorm zal anders zijn, zoals andere woorden, andere volgorde van het verhaal. Bij mondelinge overlevering obv aantekeningen heb je te maken met zachte klei met harde stukken erin. De zachte stukken kunnen vervormen, maar de harde stukken, de notities, die opgeschreven woorden, blijven vaak hetzelfde tijdens het overleveren. Bij schriftelijke overlevering, wat hardere klei, zijn er weinig veranderingen, hoewel er een stuk vanaf gehaald kan zijn of er kleine vervormingen in de klei zijn. Bij schriftelijk moet u denken aan het dicteren van een tekst of het controleren van een tekst die een student voorlas aan zijn leraar.

Elke overleveraar zal vingerafdrukken op de klei achterlaten in de vorm van woordjes, stukken tekst, verhaalelementen die alleen bij die overleveraar (en zijn studenten) te vinden zijn. Om te kijken of de overleveringen in de latere werken die aan al-Zuhri zijn toegeschreven, ook echt van hem afkomstig waren, ben ik bij drie verhalenop zoek gegaan naar zijn overleveringsvingerafdrukken. Daarvoor heb ik zoveel mogelijk varianten van dat verhaal verzameld. Ik heb alle ketens van de teksten in een diagram bij elkaar gezet, wat het volgende plaatje oplevert. Ik heb de versies van al-Zuhri’s studenten met elkaar vergeleken. Elke versie had een of meerdere kenmerken die niet bij de andere studenten te vinden waren, van elke student heb ik een overleveringsvingeradruk terug kunnen vinden. De versies van de vier studenten hadden ook veel gemeenschappelijk, wat de gegevens uit de overleveraarsketens bevestigt, want ze zijn allemaal van al-Zuhri afkomstig.

Om te controleren of al-Zuhri zijn overlevering vervolgens ook van de persoon had die hij in de keten als zijn informant aangeeft (de vier namen uit het schema bleken van een en dezelfde persoon te zijn), heb ik al-Zuhri’s versie vergeleken met een of meerdere versies die volgens de overleveraarsketens niet van hem afkomstig waren. Het bleek dat alle drie de verhalen inderdaad van al-Zuhri afkomstig waren en dat alle versies van zijn studenten van elkaar verschilden en karakteristieke overleveringsvingerafdrukken bevatten. Dit betekent dat bewezen is dat al-Zuhri’s studenten het verhaal van hun leraar hadden gekregen en het weer verder overleverd hadden. De versies van de studenten lijken echter zo veel op elkaar dat al-Zuhri hen moet hebben onderwezen op basis van uitgewerkte notitieboeken.

De analyse heeft ook laten zien dat de versie van een student van al- Zuhri, Ma’mar b. Rashid, afweek van die van de andere studenten. De versies van de andere studenten waren meer uitgewerkt dan die van Ma’mar en leken in veel gevallen ook sterk op elkaar. Voorbeelden van uitwerkingen zijn locaties die in Ma’mar’s versie vaag aangeduid zijn, maar in de versies van de andere studenten benoemd. Namen van personen die in Ma’mar’s versie afgekort zijn, zijn bij de anderen volledig vermeld. Bepaalde verhaalelementen zijn wel aanwezig in Ma’mar’s versie, maar over het algemeen genomen niet bij de anderen en vice versa.

De Umayyadenkalief Hisham heeft al-Zuhri waarschijnlijk in zijn laatste decennium ertoe aangezet om een boekwerk voor het hof te maken. Later heeft al-Zuhri ook studenten buiten het hof van de kalief deze boeken laten overschrijven. Andere resultaten waren dat al-Zuhri’s drie overleveringen teruggingen op verhalen uit de tijd rond de eeuwwisseling of eerder en dat hij zijn materiaal bewerkt heeft tussen de tijd dat hij het ontving en de tijd waarin hij het aan zijn studenten ging overleveren, waarbij hij overstapte van aantekeningen voor persoonlijk gebruik tot meer of minder uitgewerkte notitieboeken. Bij hem is een trent waarneembaar om zijn bronnen beter te specificeren en een groeiende belangstelling voor het verband van verhalen over de profeet met Koranverzen en juridische zaken. Langzamerhand ontstaat er zo meer kennis over de ontwikkeling van de biografie van de profeet Muhammad in de tijd voor de grote verzamelingen.

Nicolet Boekhoff (Utrecht, 1970) studeerde Talen en culturen van het Midden-Oosten (specialisatie Islam) aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze was als junioronderzoeker tussen 2002 en 2008 werkzaam bij de afdeling Arabisch en islam van de Radboud Universiteit Nijmegen. Momenteel is ze docent bij diezelfde afdeling. Dit onderzoek valt onder het programma van het Research Institute for Philosophy, Theology and Religious Studies van de Radboud Universiteit. De tekst van dit stuk is uitgesproken tijdens het zogenaamde lekenpraatje aan het begin van de verdediging van het proefschrift. Afgelopen maandag vond de verdediging plaats. De titel van haar proefschrift is Between history and legend. The biography of the prophet Muhammad by Ibn Shihab al-Zuhri.

4 comments.

Fantasy, action and the possible in 2011

Posted on December 18th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Headline, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Samuli Schielke

This essay is about Lenin, Tahrir, Islamists, poetry, choice and destiny in an attempt to provide some sort of theoretical synthesis of a confusing experience. It is the very slightly modified transcript of a lecture I gave at the University of North Carolina in Charlotte on 6 December 2011.

First of all, thank you very much everybody for coming here. I had no way to expect if I would get an audience of two or twenty, and it turned out to be more than twenty. I’m very happy about that. Thank you very much to Joyce Dalsheim and Gregg Starrett for inviting me here. And thank you to the University of North Carolina, and the Department of Anthropology and the Department of Global, International and Area Studies. This is a wonderful occasion to try to make some general sense of something which is very confusing: anthropological fieldwork in times of political and social transition. I have been writing a blog, and in every blog entry I have been presenting a different theory that has contradicted the previous day. It is very difficult to make any general kind of theory these days, but I’ll try to take the challenge offered to me in the shape of this presentation, and do some of that.

I’ll start with a little jump to history, because I think that the question which I try to tackle, which is that of the possible – the question: What is to be done? What can one do? Can what I do make a difference? Do I have a choice, and what kind of choices do I have? – is a question that was perhaps theoretically developed in relation to the revolutions more than hundred years ago by Vladimir Ilyich Lenin, the to-be leader of the Russian revolution, who in 1901 wrote his very influential pamphlet What is to be done? It is an interesting book to read for various reasons, and I want to open up with it, because he really poses the revolutionary question about the possible in a sense that deals with the tactics, and the conditions one must be able to create to change the paths of action.

Lenin’s book is basically a critique of the social democratic movement, it’s all about polemics against other socialists, and as such it is not very interesting for readers of our times. But it becomes interesting when he argues why the social democratic movement needs a vanguard of professional revolutionaries – because that is Lenin’s answer to the question about hat is to be done: In order to have socialism one must be able to create a vanguard of professional revolutionaries who are able to spread propaganda to all sorts of classes, and when the breaking point of the system comes, they are there, ready to take over. But Lenin also says is that this is a dream. This is a wildly unrealistic, fantastic kind of expectation: to have an all-Russian socialist newspaper, and a secret party apparatus that is there everywhere. But he says: It is a dream, and a revolutionary movement must be able to dream. If it doesn’t, it will become the victim of its own caution.

Lenin’s pamphlet is worth reading also in 2011, the year of the Arab uprisings, for various reasons. One reason is that he was successful. His plan actually worked out. And second, because his success was a terrible one. Lenin offers us a key question: What is to be done? – and a key clue, which is dreaming, fantasy. But he also offers us the historical case of a successful revolution that resulted in a devastating civil war, and, less than twenty years later, in the mass terror by Stalin that killed tens of millions of people. So it is also a very good reminder not to be too romantic about revolutions.

There are moments when revolutions are necessary, and in the Middle East it has come to this point. But even when they are necessary and justified, they are terrible. Things get destroyed, people get killed, and in the end the wrong people seize the power. This has happened in Egypt. The economy is at a standstill. At least a thousand people have been killed. And there seems to be no immediate end to the violence as long as the country is ruled by a military dictatorship that is very brutal in the ways it deals with protests. And it looks like Egypt will be governed for the next couple of years by an uneasy alliance of military rule and Islamist parties. All in all it would look like one should make a sceptical assessment of the current state of the revolution. At the same time, I must add that as a researcher I am a very decided supporter of the Egyptian uprising – so much that in my own work this year it has become very difficult to distinguish between ethnographic analysis and revolutionary propaganda. But I do not support the idea of the Egyptian revolution or the Arab uprisings for their own sake. There is nothing in revolutions that would be valuable for their own sake. They are valuable only insofar they open spaces that didn’t exist before: space to think, to say, to pursue things, to realise things that were inconceivable, or at least unlikely or frustrating just a year ago. And this has definitely changed.

This year in Egypt has been a time of transition when all kinds of people have been struggling with this question, which in Arabic is actually a proverbial question: eh il-‘amal? What is to be done? It is a vast field but I will take us through three concrete case studies which I run through quite hastily: One is revolutionary action; the other one is the dream of the Islamic state; and the third one is literary fantasy. They are all related in quite interesting ways.

Revolutionary action

Revolutionary action is the one which you probably all are better informed about, because it has been very present in the media in the shape of Tahrir Square, in the shape of witty revolutionary activists who speak good English and very capable of conveying their message to the world audience – an important role! It has now become fetishised, it has become copied by various kinds of social protest, it has become a tourist product. The American University in Cairo Press is selling not less than three different glossy coffee table books about the revolution. But it is important to remember that when it originally happened, its power was in its surprising nature. It took everybody by surprise. It took the government by surprise, it took ordinary people by surprise, it took – and this is the most interesting thing – the revolutionaries themselves by surprise.

People went out on the streets not knowing what would happen, not expecting what they could possibly accomplish (inspired and hopeful, however, by the example already set by the Tunisian revolution), but simply angry and frustrated about years and years of social experience that offered them over and over again great expectations of good life and over and over again had disappointed these expectations. People were combining an extreme sense of anger and frustration with a very simple step to occupy the streets that had not been possible in Egypt before. The moment it became possible, the entire picture changed. It required very little in material terms. It required simply the possibility of enough people to occupy streets and to hold out against the police – which had been impossible since 1977, when there was the last uprising in Egypt, which failed. This very moment created a completely new situation, so much that it has become a sort of fantastic, utopian, almost religious moment. Ever since the protesters were able to occupy Tahrir Square in Cairo and other squares across the country, this moment of standing in the square has developed into something that now is an essential part of any idea of changing the country by means of revolution.

When I talk about revolution, I refer specifically to a group of people whom I describe as radical revolutionaries, those people who expect the country to fundamentally change, the people to change, the way the country is governed to change. It is not necessarily related to a political agenda. Most people who feature as radical revolutionaries would in Egyptian terms be liberal or left, but there are also Islamists among them who believe in religious government but don’t believe in the established Islamist parties. This radical revolutionary group, which is a small minority – I think the active core is maybe tens of thousands in a country of 80 million people, and its wider supporters may be about a quarter of the population – has turned this moment of standing in the square into a dynamic continuously surprising momentum that has at the same time amazing powers and deep limits.

Its primary power lies in its spontaneous and surprising nature. We saw this in the 18 days of the revolution in January and February when this ongoing pressure from the street made any attempt to strike a nice neat deal between the government and the opposition impossible, because there was nobody to speak to. There was no revolutionary leadership that could sell the revolution. The movement could not be betrayed by its leaders because it did not have any. This has repeatedly happened, most recently in the events this November, when very brutal violence by the Military Police did not crush the revolutionary movement. Instead of running away and being scared, people flocked into the square. There was again a spontaneous reaction. This has created a form of spontaneous resistance that is able to thwart any attempt of authoritarian restauration, over and again.

However, we should be very careful not to glorify this standing on the square too much. When I speak with people there, there is sometimes this idea that this square is what it’s all about. In order to change the country we need to have revolution, we need to have more revolution. It becomes limiting. When we go back to one year ago, nobody could really even dream of this moment. Now that it has become not only possible but material, it has gained such power over the radical revolutionaries’ imagination, that it has become difficult for them to think of any other way of changing this country.

This has become very evident in the elections where the revolutionary fraction received a fraction of the vote that is actually less than their already small numbers. Most of the revolutionaries failed (or refused) to participate in any kind of election campaigning because they were distrustful of the parties, considering all the parties corrupt and interested in sharing the cake of power and not interested in what the people need – which is all true. If you distrust the Islamist parties in Egypt you should see who is running Egypt’s liberal party: Egypt’s second richest man. There is not much to be expected from that side either. But this distrust also means that there is an incapability of taking to the streets outside the square. It is related to the difficulty of organisation, it is related to lack of funds – for example, certain groups have huge amounts of money. Other groups don’t. When it comes to spreading leaflets, you need to print them and you need to pay money for that. It becomes quite a concrete problem.

Occupying the square is a very ambiguous form of social protest and of changing the country. This was very much seen in the events of the end of November when at first, a new uprising took surprised everybody. Friday 18th of November witnessed big demonstrations which were lead by Islamist parties who were using these demonstrations in order to strike a better power sharing deal with the military, in which they seemed successful. These were cautious demonstrations, and the supporters of the Islamist parties were not making any chants aimed directly against military rule, only against certain ministers. That evening, I was in Alexandria, and some of the young leftists – who had also been in the demonstration but had left it early because they found that the Salafis, the radical Islamists, were dominating it – were very pessimistic. Their sensibility was that the revolution had now really lost. Next day, one hundred and fifty people staged a sit-in in Tahrir Square. The police came to break the sit-in with force, but these one hundred and fifty people were enough to create a momentum where thousands of angry people flocked into Tahrir Square, entered a days-long fight with the police whereby more than forty, possibly one hundred protesters were killed, and forced the Military Council to change the cabinet (even if that of course means nothing). There was a huge breakup of the situation, everybody was shaking – end then the elections came.

This time, the protesters were surprised. They had surprised themselves, surprised the government, surprised the Muslim Brothers who had become very defensive. They had seized the momentum, they had once again half a million people on the square, then came election day. The revolutionaries had thought that the elections will fail, that the Military Council doesn’t want to let them go through anyway, that they will sink in a wave of violence, that the elections are pointless. The elections were successful. There was a 62% voting turnout in the first round, which in Egypt is a historical record – usually the voting turnout been more like 6,2%. It broke the neck of the new uprising because people were suddenly happy. They were happy that they could vote. And in order to have an uprising you need people to be angry.

So again, there was a new surprising moment which showed that the way to the square lacked the capacity, the imagination to go other ways. The revolutionaries standing in the square at that moment actually lacked the fantasy to realise what the elections could possibly mean for Egyptians.

Islamic state

The elections are now bringing a landslide victory of Islamic religious parties. I was just reading the results of the first round – we don’t have the final results because the elections take place in three rounds, different provinces voting at different times (the electoral law requires every polling station to be supervised by a judge and there are not enough judges in the country). One third of Egypt’s provinces have voted now. The results show that about sixty per cent of the vote of the party lists go to two Islamist party alliances, one of them the Muslim Brotherhood who are conservative, and one of them the Salafis who are badass fundamentalists. This has completely surprised some people, but anybody who has actually been following the situation in the streets has not been surprised at all. Actually the Muslim Brotherhood got less votes than one would think. With 36% of the vote, they actually did badly. They should have gotten 50%.

In a country that just had a revolutionary uprising against a corrupt system that was not an uprising in religious terms but one in terms of social justice, or freedom, or human dignity, why did people vote for Islamic parties? One of them, the Muslim Brotherhood, supported the revolution (but sided with the Army very soon afterwards), the other, the Salafis, were actually supporting Mubarak. Why did people vote for them?

The first thing to remember is of course, again, that the revolutionaries are actually a minority in Egypt. The majority of people were never quite that enthusiastic about the revolution. They were enthusiastic once it was successful, but as long as it was still happening they were rather afraid. But there is more to it than that. It is important to realise that this sort of revolutionary enthusiasm and action was not the only thing that has been going on in Egyptian society. Lots of other things have been happening.

One of the things that have been happening for decades is a sense of a moral crisis. Of course, moral crisis is nothing special. People who study morality say that they have never encountered any society that does not have a moral crisis of some sort. Describing things as being in a crisis seems to be essential to moral imagination. But I would say that there has been a serious moral crisis that has to do with the fact that traditional Egyptian conservative, very family-oriented, very much relying on patriarchal alliances, clear hierarchies of age and gender, has become more and more destabilised, first by Arab socialism in the 50’s and 60’s, and then in a more subtle way by consumer capitalism since the 1970’s. It has made people to live more individualised lives, and it has made people’s livelihood in most cases immoral, illegal, and against Islamic principles: stealing, taking bribes, cheating, all kinds of questionable stuff. This is a society where there has emerged an enormous expectation for something that is morally sound. And Islamists can offer that promise. They offer a God-fearing government, a government that is morally sound and does not steal from its citizens.

This is another great dream, one that has not been so much the dream of the people who went out to the streets against Mubarak, but the dream of a much vaster part of the population: Can’t we just have a leadership that is good? Can’t we have a pious, decent person running this country? This is a different kind of dream as compared to the revolutionary dream of transforming the ways in which the country is governed (one focussing on the process and practice of government, the other on the characters of the people in the government), and it leads to different consequences. One of the major consequences is that Egyptians who would not be Islamist radicals in any proper sense, who would think about life in very pragmatic terms, who would be sometimes more conservative and sometimes more liberal, would nevertheless in doubt cast their vote for a religious candidate because they think: We want to give them a try.

The Islamist parties have played their cards very well. The revolutionary fraction, including also breakaway Islamists, has huge problems to compete with these large organisations that have huge amounts of money, that have social welfare projects, and that speak to the people. How do we actually struggle with this? This struggle has so far brought a very important lesson: If you don’t want to just change the government but if you actually want to change the way society works and the way people think about society, if you want to win elections, if you want to have majorities behind you, it is necessary to have something which people cannot disagree about.

This is the power of the Islamist movements in Egypt. Most people think of them as politicians. They don’t actually have full trust in them. As said, their support of an Islamic government is a conditional one. They know that politicians lie. Islamist politicians lie, too. There is no question about that. Many think that they are too extremist, too uptight, but they cannot disagree that these are pious people and that they speak the word of truth. They speak about Islam, and that is true. I don’t like you, but what you say is true. This seems to be crucial when we once again ask Lenin’s famous question: What is to be done? A crucial answers to that question is to be able to develop an ideological standpoint that stands beyond critique in a specific social setting.

The revolutionaries actually have a couple of these. One is the hatred towards all kinds of governmental oppression. This is something on which they rely all the time. One is the promise of dignity and freedom. Right now the Muslim Brotherhood has been able to rally on this promise. It depends on their ability to deliver whether the more radical fraction will be able to reclaim it from them. One in particular has tremendous power: The blood of the martyrs of the revolution is an enormously important asset for the radicals.

We have learned to think of Egypt’s revolution as a peaceful one. It was peaceful because the protesters didn’t carry weapons. But it was not peaceful in the sense that nobody would have gotten killed. A thousand people got killed, and the fact that a thousand people got killed has become the primary power and asset of any radical revolutionary action. Whatever there comes a tactical politician or a Salafi, the radicals can say: Where were you when the martyrs got killed? This is very consciously employed now by the radical fraction which last Friday staged a symbolic funeral for the people who had been killed most recently. And this is once again a reminder not to romanticise revolutions. It is easy to romanticise revolutions, and it is even easier to romanticise peaceful revolutions. But peaceful revolutions, too, need people getting killed.

The question that remains now is: Why could the Islamists in particular seize the day in the elections, and why could the radical revolutionaries not? Why could they, in turn, seize the day and surprise everybody on 20th of November but then lose the momentum? This is a question about what kind of actions are conceivable, and how one can actually change the scope of conceivable actions. What kind of actions have people learned to be good at, and how can people in such transitional state try to learn different kind of actions?

Literary Fantasy

I take quite a detour and turn to literary fantasy. The revolutionary year of 2011 is a year that constantly runs ahead of fantasy. Things happen, and people keep getting surprised, sometimes for the better, sometimes for the worse. Sometimes it’s a disaster, sometimes it’s fantastic. It is interesting to go after the issue of fantasy itself, because literature has a lot to do with this uprising.

The ground has been prepared, especially for the more educated parts of the population, by a growing wave of socially critical writing. Blogging has been studied most intensively but actually blogs are just one part of a big scene of people exchanging facebook posts, publishing books, reading poetry in cafes. I recently saw some friends of mine sitting in Tahrir square – they were protesters camping there since a week – and reading from a poetry collection by Amal Dunqul who at the moment has become one of Egypt’s most famous poets. He wasn’t quite that famous before last year. Amal Dunqul (1940–1983) was a communist poet who in the 60’s and 70’s wrote extremely pessimistic and critical poetry. He was against everything. He was against the Camp David Agreements two years before they were signed. He was against any kind of concession to power. He the was the personified refusal. He had one of these famous lines opening one his poems: “Glory to Satan who said no in face of those who said yes.” (Last Words of Spartacus, 1962) In a very religious society like Egypt this is a dramatic way of thinking. Now, people frequently cite this verse.

I had a meeting with a group of teachers in a poor neighbourhood of Alexandria who were writing poetry, and we started talking about this. – This is actually my new fieldwork, which is not about revolution, it’s about writing. I hop I can get rid of this revolution stuff and back to the issue of writing… – We started talking about Amal Dunqul. What did this verse (and others) by Amal Dunqul do, what did it accomplish? There emerged two competing theories. Of course, I lean for the other, but it is important to cite both theories.

One of the two theories was argued for by the poet and teacher Hamdi Musa who said: Literature changes nothing. Look, Hamdi says: Every other cafe in Egypt has Qur’an recitation running on all the time, but the people sitting in the cafe are not getting any more pious from it. If the word of God doesn’t do it, how could my writing change anything? He says that literature is only about immediate personal pleasure. If it is transformative in any way it is transformative to myself. But then others argued: No, that’s not true. Literature changes one’s outlook at the world. It offers something to think about. In the first theory, literature changes nothing, and we are now in Egypt reading Amal Dunqul because something happened and he gives a voice to something that was happening anyway. The other theory says: Because we have been reading Amal Dunqul we think about the world differently, we value protest, which we wouldn’t do if we hadn’t read Amal Dunqul.

My good friend and research assistant Mukhtar Shehata turned the second theory into a dialectical model of fantasy, dreams, and decisions. ( http://www.facebook.com/note.php?note_id=284111558280237) Fantasy, he says, is a space of freedom, completely free from any need to realise it. It depends on what we know and our material conditions; it is not free in the sense we could imagine anything. But it is a space of freedom where we can think up something and we don’t have to worry whether it can happen or not. Fantasy, Mukhtar says, is the ground from which we develop dreams (ahlam in Arabic), in the sense of aspirations. A dream is something that calls to be realised: It is my dream to marry, it is my dream to become a university professor, it is my dream that the world will be a peaceful place – it is all something that calls for realisation. Dreams, then, become something that guide people’s actions. Because they guide people’s actions they make people find themselves in situations where they have to make decisions.

His example is private tutoring. In Egypt, private tutoring is the main income of teachers who are very badly paid. So for everybody who goes to school, the actual studying takes place in the evening in private tutoring, which costs a lot of money. He gave up private tutoring after the revolution. On one occasion, he was speaking with another teacher about it, and his point was that you first have to think, imagine that there could be something else than private tutoring. That is the first step. Second, you have to start to desire it: If only I could live without private tutoring! The third step is that of decisions, of it leading you to moments where you can actually say: No, I’m not going to do it. I do something else. – And this, then, changes the material ground of reality because you make certain choices, and these choices bring you new experiences, and these new experiences create new grounds of fantasy, and the circle goes on.

This could, of course, be easily put into the shape of a liberal or neoliberal idea where everything is about choices, decisions, character, building my capacities, etc.
This calls for caution. When we talk about decisions and choices, we also have to talk about the inevitable. You cannot study the possible without thinking about the inevitable. In Egypt, when you talk about choice, people start talking about destiny (nasib). It’s not in my hand, it’s in God’s hand: I want to marry this girl but in the end I marry somebody else and I accept it. In Egypt, the inevitable usually takes religious shape as the will of God. But no matter what theoretical shape we give to the inevitable, be it the will of God or if it is the material conditions of production in a Marxist theory, the fact is that any sort of choices and decisions have to reckon with the inevitable. We live in a world where our character is cultivated and our choices made under specific conditions that direct and encourage what we can do. But the trick is that our own fantasy is one of these material conditions. Fantasy is not something that is fundamentally different from the ground I am standing on. It is part of these conditions that direct what I can do.

This leads us back to the question about why some people could seize the day in certain moments, and not in other moments.

We are talking here about choice and freedom as limited freedom. Maurice Merleau-Ponty, a phenomenologist philosopher argued in the 1940’s that Human freedom exists only within limitations. Limits are not against freedom. Freedom is only there because there are limits against which we experience our freedom. In Egyptian Arabic this is described with the verb yitsarraf, which means to manage in circumstances that are not of your own making. This is the condition of any answer we give to the question of what is to be done.

Any specific answer, any specific trajectory relies on its own material means and possibilities – the Islamists having vastly more money, for example, and the radical revolutionaries being very well connected to the international media. You have different material advantages that make it possible to do something. But it is also fundamentally related to having learned to anticipate certain kind of situations and to master them well. In a very short time the radical revolutionaries have learned to occupy Tahrir. They have learned to do it so well that in this November they just mastered it. It is a most amazing example of self-organisation. Without any leadership, actually even prohibiting parties and speakers’ stages, they managed to make a much better organised uprising than they did in January. But at the same time, it means that they are really bad at anything else. If you look at the Muslim Brotherhood, they have for decades mastered tactical manoeuvring between an authoritarian government and citizens who want to have a good religious government and society. They have been so good at this manoeuvring that when these elections came and they seemed to win with 36% of the vote but actually lost because they should have gotten 50%, this was because of their mastery of tactical manoeuvring. For the radical revolutionaries, even of Islamist leanings, they became unelectable because they showed absolutely no backbone. A big part of people with Islamist leanings in Egypt who really wanted to have a religious government didn’t vote for the Brotherhood because they thought: We really don’t know what these guys are going to do. (This was a reason for many to vote for the more radical Salafis instead, whose stance and programme are quite clear) Their particular knowledge and imagination of what could be done got them a very strong popular support but also brought specific limitations.

The really interesting question, then, is: How and when can people adapt their knowledge and imagination? My conclusion, a very short one, is that the really revolutionary task is to accomplish a shift in the way people look at the world and understand the scope of what they can do, which leads them to act in a different way. This shift requires fantasy. It requires a kind of active fantasy: not just the kind of passive fantasy of imagining whatever one already was used to, but rather a continuous engagement of going beyond the limits. This is why the Egyptian revolution was possible in the first place: because this shift happened. But its future will very much depend on how different actors in the scene will come to develop their expectations of what is possible (and what inevitable), that is, come up with new answers to Lenin’s question about what is to be done.

Samuli Schielke is a research fellow at Zentrum Moderner Orient (ZMO), Berlin. His research focusses on everyday religiosity and morality, aspiration and frustration in contemporary Egypt. In 2006 he defended his PhD Snacks and Saints: Mawlid Festivals and the Politics of Festivity, Piety and Modernity in Contemporary Egypt at the University of Amsterdam, Faculty of Social and Behavioural Sciences. During his stay in Cairo at the time of the protests at Tahrir Square he maintained a diary. The text here is part of that diary which you can read in full at his blog. He also wrote “Now, it’s gonna be a long one” – Some first conclusion on the Egyptian Revolution, The Arab Autumn? and Egypt: After the Revolution

0 comments.

‘Symbolische uitburgering’ en de neonazi moorden in Duitsland

Posted on November 29th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Misc. News.

Guest Author: Daan Beekers

by mac42

Een nachtwake voor de slachtoffers bij de Brandenburger Tor, een grote demonstratie in mijn wijk Friedrichshain en constante aandacht op radio en TV: tijdens de afgelopen weken die ik in Berlijn doorbracht stond de publieke discussie hier in het teken van de door neonazi’s gepleegde moorden op negen middenstanders met een migrantenachtergrond (mit Migrationshintergrund zoals dat hier heet), acht van Turkse en één van Griekse afkomst. Deze moorden werden tussen 2000 en 2006 op verschillende plekken in Duitsland gepleegd en stonden bekend als de ‘döner-moorden’ (twee van de slachtoffers hadden een döner-zaak). De ondernemers werden allen, schijnbaar in koelen bloede, in hun eigen zaak doodgeschoten. Tot voor kort waren de daders niet gevonden.

De recente ontdekking dat drie neonazi’s verantwoordelijk waren voor deze moorden, en voor nog een moord op een politieagente, bracht een grote shock teweeg in Duitsland (de daders behoorden tot de terreurgroep Nationalsozalistischer Untergrund; twee van hen zijn dood aangetroffen na een mislukte bankoverval, de derde heeft zich bij de politie gemeld). Het nieuws maakt duidelijk dat de moorden zonder aanzien des persoons zijn gepleegd, om geen andere reden dan de buitenlandse afkomst van de slachtoffers. (more…)

0 comments.

Voor Jonge Turken doet Nederland er niet toe

Posted on November 8th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Multiculti Issues, Society & Politics in the Middle East.

Voor Jonge Turken doet Nederland er niet toe

Guest Author: Zihni Özdil

Turken in Nederland worden gediscrimineerd – zeker. Maar velen van hen doen niets om de vooroordelen weg te nemen.

Het opiniestuk van Tuncay Cinibulak over de ‘Turks-Koerdische rellen’ in Nederland bevat een aantal analytische fouten en een misplaatste causaliteit. Cinibulaks stuk illustreert dat de integratie van de Turken in Nederland bij lange na niet is voltooid.

Ten eerste maakt Cinibulak een fout die je in veel reacties op de rellen terugziet: hij noemt de relschoppers ‘jonge Turken en Koerden’. Het zijn in werkelijkheid jonge Nederlanders wier (groot-)ouders afkomstig zijn uit Turkije. Deze jongeren zijn in Nederland geboren en zullen uiteindelijk ook hier sterven. Deze vanzelfsprekendheid wordt bijna vijftig jaar na de arbeidsmigratie nauwelijks onderkend door de meeste Turkse Nederlanders.

Het klopt dat de ontvangende samenleving ‘allochtone’ Nederlanders altijd als ‘de anderen’ heeft gezien. Zo is er nog steeds veel discriminatie in Nederland, zoals bleek uit recent onderzoek van de VU naar de bereidheid van uitzendbureaus om allochtonen desgevraagd voor vacatures uit te sluiten. Ook het uitgaansleven is notoir racistisch.

Door de opkomst van het rechtspopulisme zijn Nederlanders met een moslimachtergrond bovendien gereduceerd tot ‘kopvodden’ en ‘straatterroristen’. Voor die tijd was Nederland in de houdgreep van de eigenlijk net zo uitsluitende multiculturalisten. Omdat de integratiegraadmeter voor multiculturalisten altijd is geweest de mate waarin een groep overlast veroorzaakt, werden de Turken dus als redelijk goed geïntegreerd gezien.

Waarom? Ze stelen geen handtasjes, vinden onderwijs belangrijk en voldoen aan het sociaal-economisch ideaal van de kleine burgerij. Dat de bedrijvigheid van veel Turks-Nederlandse ondernemers – shoarmazaakjes, semicriminele belhuizen en bakkerijen in zwarte wijken – zou bijdragen aan integratie is op zijn zachtst gezegd twijfelachtig. Het wordt in elk geval niet gestaafd door onderzoek, mits we een realistische definitie van integratie zouden hanteren, namelijk de sociale, maatschappelijke en culturele binding met Nederland.

In het multiculturele tijdperk werden voormalige gastarbeiders en hun nakomelingen gestimuleerd zich vooral in een geprefabriceerde en gesubsidieerde zuil te bewegen. Turkse Nederlanders waren hier bij uitstek zeer goed in. Verstopt in organisaties die banden hebben met dubieuze religieuze of ultranationalistische clubs uit Turkije waren de Turken goed aan het ‘integreren’. Cinibulak stelt terecht dat de recente rellen geen acties waren van losgeslagen jongeren. Maar hij legt het verkeerde causaal verband als hij stelt dat de oorzaak ligt in een ‘nieuwe fase’ van het Turks-Koerdische conflict. Ook schetst hij een ongefundeerd doemscenario: ‘De frustraties en de woede van de Turkse jongeren komen nu nog impulsief tot uiting. Maar het kan niet worden uitgesloten dat ze zich op een kwaad moment ook op de Nederlandse samenleving afreageren. Zo beschouwd, kunnen de rellen worden opgevat als een mogelijke voorbode van een nieuwe geweldsgolf.’

Cinibulaks stelling dat jonge Turken en Koerden in Nederland goed Nederlands spreken en vertrouwd zijn met de Nederlandse omgangsnormen is in regelrechte tegenspraak met de feiten: ‘De taalachterstand is het grootst onder leerlingen met een Turkse achtergrond (…) Turken zijn in hun contacten meer gericht op de eigen groep dan Marokkanen. Hierin is de afgelopen tien jaar weinig veranderd’, aldus enkele conclusies van het SCP.

In tegenstelling tot Cinibulaks beschrijving waren de rellen niet impulsief en ook geen nieuwigheid maar een te voorspellen actie binnen een vast historisch patroon. Net als in de jaren negentig en in het afgelopen decennium komen ook nu honderden jonge Turkse Nederlanders georganiseerd – door de Grijze Wolven in dit geval – in actie als het Turks-Koerdische conflict escaleert. Elke keer kwam het daarbij tot rellen in Nederland met soms doden als gevolg. Volgens onderzoek kijkt bijna 70 procent van de Turkse Nederlanders dagelijks naar Turkse tv-zenders. De verontwaardiging die de Turkse media ventileerden na de aanslag op Turkse soldaten, werd dus direct overgenomen door (jonge) Turkse Nederlanders. Op internet lieten ze blijken hoezeer ze begaan waren met ‘hun land’ en ‘hun soldaten’.

Cinibulak wijst op de vele, goed gedocumenteerde, sociaal-psychologische problemen die Turks-Nederlandse jongeren ondervinden. Maar net als de verontruste Turken die in januari een manifest opstelden, ziet Cinibulak deze jongeren vooral als zielige slachtoffers van ‘de Nederlanders’. Ik bestrijd dat. Deze jongeren zijn zelf ook Nederlanders en zijn allesbehalve zielig. Ze zijn intelligent en hebben veel potentie.

Maar hun toekomst in Nederland ligt in hun eigen handen. De meesten kiezen nog te vaak voor de makkelijke weg. In plaats van de op Turkije gerichte ketens van hun (groot-) ouders en al die organisaties van zich af te werpen, omarmen ze die juist.

In plaats van de mouwen op te stropen en zich samen met hun Marokkaanse, Surinaamse, Antilliaanse en autochtone landgenoten in te zetten voor een toekomst in Nederland zonder discriminatie en uitsluiting kiezen ze ervoor om alleen in actie te komen voor Turkije.

In april hield ik in Den Haag een toespraak tijdens een manifestatie tegen de onderwijsbezuinigingen. De Turkse studentenverenigingen waren uiteraard afwezig, en dat was te verwachten. Deze verenigingen ‘integreren’ liever door middel van het organiseren van jaarlijkse iftar-diners, Istanbul-reizen en enkele gastsprekers uit Turkije.

Cinibulak beseft niet dat de kern van het probleem ligt in de begrijpelijke maar op lange termijn funeste zelfidentificatie van deze jongeren. Hun Turkse afkomst is niet een erfgoed dat hun Nederlandse identiteit aanvult. Integendeel, anno 2011 zijn de Turkse ‘Blut und Boden’ juist de allesbepalende identiteit voor veel van deze jongeren.

Ik spreek regelmatig met uitwisselingsstudenten uit Turkije, en zij zijn altijd ontzettend verbaasd wanneer ze zien hoe conservatief en nationalistisch de Turkse jongeren in Nederland zijn.

De overmatig op Turkije gerichte organisaties in Nederland houden de geslotenheid van de gemeenschap en daarmee ook de schizofreen te noemen zelfidentificatie van jonge Turkse Nederlanders in stand. Fysiek leeft men in Nederland maar Turkije is vaak het enige land waar men zich werkelijk om bekommert. Het publieke debat over maatschappelijke kwesties in hun eigen land gaat grotendeels aan deze jongeren voorbij.

Zihni Özdil is docent en promovendus maatschappijgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit. Dit opiniestuk verscheen in de Volkskrant (07 november 2011). Dit stuk is ook te lezen op zijn eigen site: zihniozdil.info

2 comments.

The Arab Autumn?

Posted on October 12th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Samuli Schielke

I never liked the expression “the Arab Spring” because I know too well what happened to the Prague Spring in 1968. A short time of hope in a “socialism with a human face” was crushed by Soviet tanks, and it took more than twenty years before a new revolution could gather momentum.

2011, the year of revolutions and uprisings around the Arab world, has been marked not only by an amazing spirit of change, but also by fierce resistance by the ruling elites, and a fear of instability and chaos among large parts of the ordinary people. Some uprisings, most notably that in Bahrain, were crushed with brute force at an early stage. Others, in Yemen and Syria, continue with an uncertain future. Along with Tunisia, Egypt appeared to be one of the lucky Arab nations that were able to realise a relatively peaceful and quick revolution, a turning point towards a better future of justice, freedom, and democracy. This autumn, however, the situation in Egypt raises doubts about that better future.

Returning to a different country

I returned to Egypt on October 2nd, this time not with the aim to follow the events of the revolution but to begin a new ethnographic fieldwork on writing and creativity, pursuing questions about the relationship of fantasy and social change. I found Egypt in a very different state from what it had been when I left it behind in March. Returning here, I encountered an air of freedom, a sense of relaxation and ease, and a strong presence of creativity, discussion, and interest in politics. But I also encountered a fear of economic collapse and a continued sense of turmoil, with strikes (mostly successful) continuing all over the country, a political struggle among political parties to share the cake of elections beforehand through alliances and deals, confrontation between competing sections within the Islamist spectrum (which has much more presence and popular support than the liberal and leftist camp), an increased visibility and activity of what in post-revolutionary jargon are called the fulul, or “leftovers” (literally, the dispersed units of a defeated army) of Mubarak’s National Democratic Party that was dissolved last spring, renewed confessional tensions, and last but not least a military rule tightening its grip over the country.

My revolutionary friends are without exception extremely frustrated about the situation. Some see the revolution in grave danger, others say that it has already failed, that it in fact failed on 11 February when the military took over from the Mubarak family. In different variations, they argue that the Supreme Council of the Armed Forces (SCAF) has proven itself as a faithful follower of Mubarak, intent on taking over power through the manipulation of the upcoming elections, if necessary by the way of spreading chaos and terror. Also the Islamists in their different colourings, who until the summer were very supportive of the military rule (hoping to strike a good power share deal), have turned critical of the SCAF, beginning to realise that the army is deceiving them just like Gamal Abdel Nasser did back in 1954 when after a period of cooptation, the Muslim Brotherhood was prohibited and brutally suppressed. But a lot of people (probably the majority) are still trustful in the army, believing what state television says and what public sector newspapers write. And most Egyptians are first of all busy with the economic situation, which is very difficult.

It was in this mixed atmosphere of an air of freedom and a sense of frustration and anxiety about the way things are evolving that I arrived in Alexandria three days ago, after spending a week in Cairo. Alexandria is one of the power bases of Salafis and the Muslim Brotherhood, and their posters and banners are visible all over the city, but not to the exclusion of others: posters of liberal or leftist parties, banners of new parties by the fulul, graffitis by the radical opposition and politicised football ultras.

The massacre at Maspiro

On Sunday 9 October, large-scale Christian demonstrations were organised in several cities around the country in protest against the burning of a church and Christian appartments in Idfu (in the south of Egypt) more than a week earlier, and the very inappropriate reaction of the authorities. The governor of Aswan, rather than trying to solve the crisis, had declared that the church had been built without a licence anyway. A sit-in of Christian protesters in front of the state television headquarters at Maspiro (overlooking the Nile in Central Cairo) had been forcibly dispersed and many people had been injured. On 9 October, a large number of Christians, feeling to be under increasing pressure since quite a while, went out to streets in large numbers, and rather than just occupying one place, they took out in protest marches through the cities.

On the afternoon of that day, I was returning from downtown Alexandria to Mandara in the east of the city on a minibus when we entered a big traffic jam on the seafront Corniche road. The minibus driver diverted to the side streets, and after a while we saw that on the Corniche there was a large (a few thousands) march of Christians with lots of crosses visible from afar. Turning left and right on the narrow side streets, the driver managed to get us just ahead of the march, and stopped shortly to pick up passengers, calling them to hurry: “Get in, get in, let’s move before we get beaten up!” He didn’t specify who he expected to get beaten by – in any case, he sensed danger. In Alexandria, the march headed for the Northern Regional Military Headquarters, the standard destination of demonstration marches in Alexandria ever since the army seized power on 11 February (unlike in Cairo where demonstrations are usually stationary at Tahrir Square, in Alexandria they usually march through the city).

At the same time, a similar march was heading to Maspiro in Cairo. The events that followed and the terrible death toll are known, and there is nothing I can add to the many eyewitness reports from Cairo that tell about stones being thrown at the march on its way, the army attacking the protesters at Maspiro with live ammunition, armoured troop carriers crushing people, cars being set in fire, and riots evolving. The bits of pieces from eyewitness reports I get from Cairo tell of a chaotic situation evolving around the centre of the city, with various groups of Muslim citizens, some of them groups of (apparently hired) thugs, others people incited by the state media, going out to the streets, trying to break into Christian shops and institutions, threatening people, stealing things. Things were not everywhere simply a matter of Muslims and Christians, however. In Faggala, one witness reports on Facebook, the standoff was between poor youths and thugs on the one side, intent on looting Christian property, and Muslim inhabitants of the area who were not at all happy about the idea of stealing in the name of Islam.

In Alexandria, the night was tense, fights were reported in some parts of the city, and the protesters at the Northern Regional Headquarters were attacked by civilians, described as inhabitants of the district by news media. But to my knowledge no shots were fired in Alexandria, and nobody got killed.

More terrible than the veritable massacre committed by the army at Maspiro was its coverage by Egyptian state media that – this has become very clear in the past two days – openly called “the noble people of Egypt” to come to help the Army against Christians, reported that the protesters killed three Egyptian soldiers (to date it remains unclear whether any soldiers were killed at all), showed clearly dubbed interviews with injured soldiers. We don’t know what they really said, but the dubbed voices told of Christians seizing the weapons of the army, attacking people, stealing their money, beating soldiers to death. Also in the following days, after footage and eyewitness accounts have proven that the official version was not only skewed, but completely false, the state media and a big part of the independent media have continued to spread the version of 23 dead “from both sides,” giving the impression of an equal confrontation. Today, state-owned newspapers have began to distribute new versions of the story, one according to which the protesters stole the armed troop carriers, and another according to which protesters set a troop carrier in fire and killed a large number of soldiers inside it. At the same time, there is no official confirmation of any deaths from the ranks of the army and the police. After the direct incitement by state television in the first hours, the official tone has shifted to expressing compassion with “our Christian brothers” and commemorating “the martyrs from among the army and police.” There is a huge cover-up going on.

A lot of people continue to trust the state media, and especially when the issue becomes mixed with confessional sentiments, it becomes very compelling to believe that version of the story. D., a man from the countryside and very critical of the system since years, told me that he heard the news about the massacre at Maspiro in a cafe in Birimbal. In village cafes, people usually watch Egyptian Channel One which they still trust over other news media. He tells that based on the coverage of Channel One, he really believed its account of the events, and thought that if protesters get armed and attack the army, then nobody else than the military can control the situation and that they need to be given the power to do so. Only when he got home an hour later and opened the Internet did he find out that it was the army that shot at the protesters and drove over them with armoured vehicles. No wonder then if others, who are less determined supporters of the revolution and less critical of the army and the military rule, believed – and still believe – what state television said.

Many – if not most – Muslims in Egypt do not have a sense that Christians would be in any way disadvantaged. They claim that there is national unity in Egypt, that Muslims and Christians are united and equal – a powerful fiction that makes it easy to overlook the really existing forms of discrimination. This is the ground from which the claims by state media about armed Christian protesters attacking the Egyptian army could gain their credibility: a sense that the Christians are demanding more than is their fair share anyway, now turned into a terrible union of patriotic militarism with sectarian distrust of the religious other. In the social media, this sensibility is expressed without the veil of national unity and sorrow in the official state media, with comments that range from anger to open aggression towards Christians. For those who never liked Christians anyway but had no good reason for this sentiment, the official story of Christian protesters arming themselves and attacking the Egyptian army offers a legitimate reason to hate.

Sectarian tension has a decades-long history in Egypt, and while it is evident that the army and state television did their best to incite confessional tensions, they were only able to do so because they really are widely shared by Egyptians. While Christians are at the losing end of these tensions due to their smaller number and their lack of presence in key nods of the military-media complex, it does not mean that they would be innocent of sectarian intolerance. There has been a strong turn to religion as the basis of identity and good life among Muslims and Christians alike, and part of this has been an increasing degree of closure towards the religious other. If Egypt were a 90% Christian country, we might have seen Muslim protesters massacred at Maspiro on Sunday.

The success of the media cover-up is far from total, however. It may have been aimed at tightening the army’s control over the country, but rather than creating a unified public opinion, it has deepened existing political splits. A lot of people don’t buy the army’s version of the story, and even many who are sympathetic of the army say that they don’t know what to believe.

One of the paradoxes of the Massacre at Maspiro is it that targeted people who otherwise would have been very likely to be supportive of a military rule that guarantees continuity and stability. Under Mubarak, many Christians would see in the ruling system a protector of Christians against the Islamists, even if they suffered from it as much if not more than everybody else. Last Sunday turned a big part of the Christians from hesitant supporters of the system into angry opponents of military rule.

Also among Egyptians of Muslim faith, many are putting the blame on the army, the more so after huge numbers of eyewitness accounts and horrible photographs and videos on the Internet and on some television stations have shown the extent of the violence by the army and the outright lying of the state media. The euphoric sense that “the army and the people are one hand” has been shifting more and more towards a distrust in the army’s ability (and good will) to run the country properly. Add the fact that there is not only a lot of sectarian tension in Egypt, but also quite some opposition to it by people who resist the momentum of sectarian closure. Who wants to be informed in Egypt, can be. Those who didn’t trust the military anyway, see in the events at Maspiro is a terrible proof of how much the SCAF, aided by the fulul, is intent to resorting to the tactics of chaos and terror that the Mubarak regime tried in the first days of the revolution last January.

D. sees that there is a plan that is being executed step by step. Not a clever one, and not well implemented, but a plan. The attack at the Israeli embassy in Cairo was one step, a way to exploit nationalist sentiment while inciting fear of unrest. The massacre at Maspiro was another step. The elections will be the next one, and D. expects that they will turn very violent and will be cancelled after the first round. The army intentionally lets the situation deteriorate, to let chaos prevail, the economy collapse, and the worse things get, the more people are willing to accept military rule as a guarantee of stability and security. In 2013 or 2014, D. predicts, an army candidate, most likely chief of staff Samy ‘Annan, will run for presidency, and even if the elections were fully free and fair (which they will not be), he will win.

My friend S. from Alexandria, since long frustrated about the current state of affairs since has strangely enough found new optimism in this moment. He thinks that what the country is going through now may be the birth labours of a better future. He (a Muslim by the way) is teacher at a school that has a large portion of Christian pupils and teachers, and confessional tensions have been very tangible there since long. Today, he gave the daily school opening speech. He started with telling that he saw Hosni Mubarak in a dream, the former president telling him that from his point of view, everything is going exactly as he wants. Calling the teachers and pupils to fight the Mubarak that continues to live inside them, S. concluded with an appeal to humanity and the need of people to recognise each others as humans. The speech moved people to tears, Muslims and Christians, and S. says that it made him feel a lot more optimistic.

A., calling me on the phone from the Emirates where he is working as a migrant labourer, tries to take it with humour: “The solution is that the Muslims burn the churches and Christians burn the mosques and everybody prays at home.”

Revolution as continuity

In Egypt this autumn, what in the way of a bad omen was called the Arab Spring is being crushed under the wheels of a military-media complex intent on employing sectarianism and the fear of chaos to consolidate their hold of the country. There are plenty of reasons for pessimism. Is there reason for optimism?

A few people whom I have met these days express a sense of optimism that they cannot quite explain. There is a sense that something has changed, that there is no return to the past, a sense that the events that we see these days, no matter how terrible they are, may actually be signs of the revolution’s success. Even if it may be a mistaken optimism – revolutions are very unpredictable and dangerous events, and they can go awfully wrong (think of the Russian revolution of 1917) – it is something to take seriously.

Part of this optimism is related to the sense of freedom, the wave of creativity, discussion and communication that goes on in the society. It is related to social dynamics released by the revolutionary momentum that are likely to influence the formation of the coming generation even if the political aims of the revolution may fail. This is what I would like to call the progress theory of the Egyptian revolution, a vision of the revolution creating something new, something that wasn’t there before. It has a grain of truth, but I think that by emphasising the novelty of the January 25 Revolution, it overlooks the history of revolutions in Egypt. To conclude this essay, I try to think about 2011 from the point of view of what I call the continuity theory of the Egyptian revolution. Rather than something completely unprecedented, the January 25 Revolution can also be seen as a return to a historical normality – and it’s a hard landing.

Until this year, Egypt as I knew it was that of the late Mubarak era, one of the most depoliticised times in Egypt’s contemporary history. I first arrived in Egypt in the late 1990’s, a time when the de facto civil war between the regime and the Gama‘at al-Islamiya in southern Egypt was ending with a bloody defeat of the Islamist militants. From the 1990’s until 2010 was a time when everybody in Egypt, including the Islamists, were compelled to yikabbar, to mind their own business and not get involved. In retrospect, however, the Mubarak era that was Egypt as I knew it, appears as an exceptional one, an interruption in a long history of revolutions and uprisings in Egypt since the 19th century.

The Egyptian book market has been flooded by a wave of books about the revolution, most of them of mediocre value at best. But there are pearls among them, and one of them is Muhammad Hafiz Diyab’s Uprisings or Revolutions in the History of Modern Egypt (Intifadat am thawrat fi tarikh Misr al-hadith, Cairo: Dar al-Shorouk, 2011). Diyab presents a history of popular uprisings, student and strike movements, riots, and full-fledged revolutions that begins in the 19th century and continues throughout the 20th century, with the 1919 revolution against British colonial rule, student protests in 1935, student and labour protests in 1946, the military coup of 1952 and the following revolutionary rearrangement of political and economic power, demonstrations in the late 1960’s and early 1970’s, and the so-called “bread riots” of January 1977, a wide-scale protest movement involving workers, students, and political activists of different colourings against Anwar al-Sadat’s policies of economic liberalisation. These different uprisings share a number of important features: a key role played by young people (especially students, and since the 1940’s by industrial workers), significant participation across political and party lines, large-scale demonstrations often focussed on Tahrir Square (formerly Isma’iliya Square) in Cairo, a visible role played by women, and an at best moderate degree of success of the protesters in realising their demands.

The fantastic moment of standing in Tahrir square in January and February 2011 was a moment that went beyond the wildest dreams of who participated in that moment, a moment of utopia turned into material reality. For those who were there it has gained a quality that comes close to that of a religious belief. That fantastic quality has created two blind spots about the relationship of the revolution with the ordinary world. The first blind spot is a practical one. The reality of social and political change is a lot more difficult, a lot less pure and grand, and comparing it with the fantastic moment of revolution can create a sense of powerless that makes it difficult to make a realistic assessment of what is to be done next. The second blind spot is a temporal one. The fantastic moment of revolution carries an experienced singularity of a once-in-a-lifetime moment that because of its singularity exceeds ones wildest fantasies. The January 25 Revolution was not a singular event, however. It stands in a tradition, and without repeating history, it builds on its predecessors and paves the ground for struggles to come, struggles that are now becoming evident.

This, I think, is the source of the inexplicable optimism in these difficult days of what, in Egypt at least, looks like the beginning of an Arab autumn, a period of authoritarian restoration and violent confrontations. January 25th 2011 was not the opening of a new era in Egypt. It was the return to the historical normality of a nation in revolt, the continuation of a state of uprising that began in 1919, or perhaps already in 1881, and that is bound to continue.

Samuli Schielke is a research fellow at Zentrum Moderner Orient (ZMO), Berlin. His research focusses on everyday religiosity and morality, aspiration and frustration in contemporary Egypt. In 2006 he defended his PhD Snacks and Saints: Mawlid Festivals and the Politics of Festivity, Piety and Modernity in Contemporary Egypt at the University of Amsterdam, Faculty of Social and Behavioural Sciences. During his stay in Cairo at the time of the protests at Tahrir Square he maintained a diary. This article was also published on his blog.

Samuli Schielke wrote earlier:

2 comments.

Minister Donner as Mufti: New developments in the Dutch ‘burqa debates’

Posted on September 21st, 2011 by martijn.
Categories: Gender, Kinship & Marriage Issues, Guest authors, Headline, Multiculti Issues, Public Islam.

Guest Author: Annelies Moors
Minister Donner as Mufti: New developments in the Dutch ‘burqa debates’

Following in the footsteps of France and Belgium, on Friday 16 September the Dutch Council of Ministers agreed to prohibit covering the face in public space. Although the headlines already consider it a run race, the draft Bill still needs to be sent to the Council of State, the government’s legal advisory body, before parliament will vote on it. One of the questions the Council of State needs to answer is its compatibility with the Constitution.

This is not the first time an attempt is made to implement a ban on face-veiling in the Netherlands. In December 2005, the Netherlands was the first country in Europe where a parliamentary majority voted in favour of a resolution to ban the burqa (and the niqab) from all public space. Geert Wilders, who tabled the resolution, specifically targeted Muslim women, by proposing a ban of ‘the burqa’ rather than of face-coverings more generally.* His main argument was that the burqa is a sign of Muslim women’s oppression and an obstacle to their emancipation. As it turned out, it was not easy to implement such a ban. A commission installed by the then Minister for Integration stated that a general ban of the burqa would be an infringement of the freedom of religion, whereas a general ban of face-coverings would only be possible for reasons of security. However, the police, public transport, and the security sector all stated that face-veiling was not a security issue. The next Center-Left coalition government no longer aimed for a general ban, but instead worked towards a number of functional bans (in education, health, public transport and for civil servants) using the argument of the need for open communication to maintain the rule of law. It only succeeded in implementing the ban for civil servants.

The recent attempts to ‘ban the burqa’ do not come as a surprise. The new Center-Right minority government has concluded an agreement of support with Geert Wilders’ Party for Freedom (PVV). A general ban on face-coverings was not only included in the coalition agreement, but the issue was also taken up in the Memorandum on Integration presented by the Minister of the Interior, Piet Hein Donner, a few months ago. This document officially declared the end of Dutch multicultural society. It considers Dutch society as a community of citizens with a shared language, values and beliefs, that is grounded in a fundamental continuity of values, beliefs, institutions, and habits, which shape ‘the leading culture’, and to which those who settle in the Netherlands need to adapt. Government needs to ‘confront citizens with behaviour that is contrary to notions of cohesion and citizenship’, if necessary through legal obligations. The document then explicitly mentions face-veiling as a cause of discomfort and hence an issue where the legislature needs to act normatively. The intention is to prohibit covering the face in public from 1 January 2013 as a matter of public order.

Commenting on the decision of the Council of Ministers to move forward with the ban, Minister Donner underlined that face-veiling is contrary to the character and customs of public life in the Netherland where we should be able to recognize each others’ faces. This rather ambiguous formulation seems to hint both at the need to be identifiable and to participate in open communication. This raises the question on which legal grounds this can be demanded from citizens who simply step outside their door. Moreover, if one were to take this seriously, there is a far wider range of forms of public presence that could be taken into account, such as wearing sunglasses (especially reflecting ones that make it impossible to ‘look each other into the eye’) and the use of iPods, cellphones and similar ‘obstacles to open communication’. Perhaps Donner was referring to the sense of discomfort or intimidation people may experience when confronted with someone who wears a face-veil. However, the actual chance to find oneself in such a situation is rather slim, as, on average, less than 3 in 100.000 people wear a face-veil (100-400 persons in the whole country). And again, there is a host of other dressing styles and accompanying behaviour that may cause fear or discomfort. Men in army boots and bomber jackets as well as men in expensively tailored suits and other forms of power dressing can be quite intimidating to particular publics. Whereas legislating against such styles of dress, worn by far larger numbers, would be considered ridiculous (as well as an infringement of the freedom of expression), women wearing face-veils, an extremely small minority, are an easy target.

Donner also used two more specific arguments to legitimize a ban of face-veiling. First, he argues that face-veiling can be considered as contrary to the principle of equality between men and women as only women are required to don a face-veil. The intention here seems to be to protect women against gender discrimination. Resonating strongly with Wilders’ earlier 2005 resolution to ban ‘the burqa’ as a sign of women’s oppression and an obstacle to their emancipation, this reference to gender discrimination implies that wearing a face-veil is considered as a form of gender oppression. However, the women concerned – a considerable number of whom are Dutch converts – underline that they do so by choice, often to the dismay of their families. What then are the grounds to consider face-veiling as a form of gender discrimination the state needs to legislate against? And if it were the case that these women are pressured to wear a face-veil, on what ethical grounds should the state then exclude them – the victims – from education, health care, public transport and public space? It makes, in fact, more sense to consider the ban itself, which disproportionately affects women, as an infringement of the equality of men and women. Moreover, if we are to take Donner’s line of argumentation seriously, this also raises the more general issue of gender difference in dress. Amongst strictly orthodox Protestants some object to women wearing pants. Does this then mean that wearing skirts, as a sartorial practice only affecting women, is also an infringement of the equality of men and women? Should this then also be banned? And what about secular gendered styles of dress, such as wearing high heels, a potential health and safety risk, which also mainly women engage in?

But the most remarkable is Donner’s second argument. Whereas Geert Wilders considers the prohibition of ‘the burqa’ important to stop ‘the Islamization of Europe’, according to Donner face-veiling is a cultural or regional style of dress, rather than one related to Islam. Here he follows the French president Sarkozy who in his speech to parliament in 2009, stated that the burqa is ‘not a sign of religion, it is a sign of subservience’. Obviously, when face-veiling is only considered as a regional style, rather than an Islamic practice, banning face-veils can no longer be considered as an infringement of the constitutional right of the freedom of religion. Whereas it is true that some Muslims who oppose face-veiling follow a similar line of argumentation – it is not really an Islamic practice -, there are also Islamic scholars who support face-veiling. In any case, the face-veiling women themselves strongly underline that they do so for religious reasons. What matters here is that Donner – a practicing Protestant – does not simply express his personal opinion about what is Islamic and what is not, but that he does so in the function of Minister of the Interior. Such a form of direct state interference in the substance of a religion goes against the grain of Dutch secularism. It is ironic that a Minister who strongly underlines the importance of the continuity of Dutch values and institutions, produces such a fundamental break with Dutch ways of organizing the relation between the state and religion. In essence, he proposes that the state acts as theologian. A discussion whether face-veiling is or is not an Islamic practice is an internal Muslim affair and should not be a Dutch governmental concern. It is helpful here to go back to 1985 when the municipal council of Alphen aan de Rijn attempted to ban headscarves in public schools using the argument that wearing a headscarf is not a Quranic obligation. In response to parliamentary questions, the then Minister of Education, also a Christian Democrat, stated that it is not up to public authorities to decide about the correct interpretation of the Quran, and the ban was withdrawn. In a similar vein, it also is not the task of the Minister of the Interior to judge whether face-veiling is Islamic or not, unless he wants to claim the position of ‘state mufti’. In that case, it is, however, unlikely that his views will be considered authoritative in the circles of the women concerned.

* The term burqa is highly problematic. It refers to the Afghani style of full covering (with a grid in front of the eyes), which evokes the Taliban regime and women’s oppression. The women who face-veil in the Netherlands usually wear the Arab style niqab, a thin, mostly black piece of cloth that covers the face, but often leaves the eyes uncovered.

Annelies Moors studied Arabic at the University of Damascus and Arabic and anthropology at the University of Amsterdam. She holds the chair for contemporary Muslim societies at the department of sociology and anthropology at the University of Amsterdam. She is co-director of the research programme group ‘Globalizing Culture and the Quest for Belonging: Ethnographies of the Everyday’, and director of the research programme Muslim Cultural Politics at the AiSSR (Amsterdam Institute for Social Science Research). Annelies Moors is the primary investigator of a NWO Cultural Dynamics programme on ‘Islamic cultural practices and performances: New youth cultures in Europe’. She has published widely on gender, nation and religion in such fields as Muslim family law and Islamic marriages, wearing gold, the visual media (postcards of Palestine), migrant domestic labor, Islamic fashion, and wearing face-veils.

UPDATES BY Martijn
27 January 2011: Despite a negative advise the Dutch government persists in banning the face-veil.

7 comments.

Vechten met roze bokshandschoenen – Gender, religie en kickboksen

Posted on August 6th, 2011 by martijn.
Categories: Gender, Kinship & Marriage Issues, Guest authors, Multiculti Issues, Young Muslims, Youth culture (as a practice).

Vechten met roze bokshandschoenen
Gender en religie bij Marokkaans-Nederlandse kickboksters

Guest Author: Jasmijn Rana

In 2008 ontmoette ik Halima. Halima is 16 jaar en heeft Marokkaanse ouders. Ze is zelf in Nederland geboren en heeft twee nationaliteiten. Ze spreekt voornamelijk de Nederlandse taal, ook thuis, tegelijkertijd voelt ze zich ook Marokkaanse. Halima is praktiserend moslima, hetgeen zich onder meer uit in het dragen van een hoofddoek. Ze participeert sinds anderhalf jaar in kickbokstrainingen en heeft de ambitie om ook wedstrijden te vechten. Ze traint liever niet met jongens samen en volgt daarom ‘ladies-only’ trainingen. Toch draagt ze ook in de les een hoofddoek. Als ze eenmaal in een kickboksgala meedoet, waar altijd mannen aanwezig zijn, zal ze namelijk ook een hoofddoek willen dragen. Op deze manier oefent ze er alvast mee. Tijdens de trainingen draagt ze roze handschoenen, roze scheenbeschermers en een roze broekje. Onder haar zwarte hoofddoek draagt ze een roze onderdoek, waarvan je het voorste stukje op haar voorhoofd ziet. Bovendien draagt ze onder haar roze broekje een zwarte legging, zodat ook daar geen bloot te zien is. In haar uiterlijk, maar zeker ook in haar gedrag, draagt zij ideeën uit over vrouwelijkheid, etniciteit en religie.

Halima is geen uitzondering. In haar buurt is een groei te zien van het aantal meisjes dat kickbokst, een groei in het aantal lessen dat wordt gegeven en het aantal settings waar de sport werd aangeboden. Ook in andere buurten (in verschillende steden) waar veel migranten(kinderen) wonen, is een groei van het aantal kickboksscholen zichtbaar, terwijl ook buurthuizen vaker vechtsporten aanbieden. Vooral allochtone jongens en meisjes en autochtone jongens kiezen vaak voor vecht/verdedigingssporten. Opvallend is vooral de toename van de lessen waar ook, of uitsluitend, dames welkom zijn. Vooral jonge meiden zijn vaak actief betrokken bij deze activiteiten. Ze nemen deel aan zelfverdedigingssporten zoals karate en taekwondo, maar ook aan vechtsporten zoals kickboksen. Dat een vrij groot aantal meiden van Marokkaanse achtergrond kickbokst, gaat in tegen de gangbare beeldvorming. Dat roept de vraag op wat de achtergronden van deze meisjes zijn en vooral wat hen beweegt om voor deze sport te kiezen. De dagelijkse praktijken van deze meisjes laten zien hoe zij omgaan met thema’s als vrouwelijkheid, lichamelijkheid en religie. Hoe motiveer je als vrouw je keuze voor een ‘mannelijke’ sport? En hoe beargumenteer je deze sportkeuze tegenover je ouders en je religie?

Ladies Only
Er is in de geschiedenis een scheidslijn te zien tussen sporten voor mannen, en sporten voor vrouwen. De vraag of een sport geschikt was voor vrouwen lag aan de (wel of niet gracieuze) bewegingen van de sport. Kickboksen staat niet bekend om zijn gracieuze bewegingen, maar juist om zijn ruwe en gewelddadige schoppen en stoten. Net als andere vechtsporten wordt kickboksen daarom altijd al gezien als een typische mannensport. Deze stereotypering bestaat (nog steeds) bij veel mannen en vrouwen, van verschillende achtergronden en generaties. Het gewelddadige karakter van de sport wordt vooral als mannelijk gezien, omdat het voor vrouwen niet gepast zou zijn om een ander moedwillend pijn te willen doen. Veel meisjes zijn het eens met deze stelling en kiezen ervoor om alleen te trainen, en geen wedstrijden te doen. Toch wordt ook vaak expliciet benadrukt hoe heerlijk het is om al je agressie en frustratie op een bokszak los te laten. En ook ouders geven aan dat ze blij zijn dat hun dochter is gaan trainen, omdat ze nu minder agressief zijn in huis.

Kickboksende meisjes zijn zich er van bewust dat ze een ‘mannelijke sport’ doen en kennen de vooroordelen die ermee gepaard gaan. Ondanks de vaak stoere reacties hierop zijn sommigen ook bang voor ‘manwijf’ of lesbienne uitgemaakt te worden. Als kickboksende vrouw tussen de mannen moet je behalve over een lichamelijke conditie en kracht dus over behoorlijk wat zelfvertrouwen beschikken. Hoewel de vrouwen die niet in gemengde lessen trainen, zich niet direct hoeven te bewijzen tegenover mannelijke tegenstanders, hebben ook zij te maken met de stereotyperingen omtrent vechtsport. Op school, thuis en op straat worden ze hiermee geconfronteerd. Vechtsporten heeft de reputatie, net zoals voetbal bijvoorbeeld, mannelijke lichaamskenmerken op te leveren. Meer dan zwemmen of tennis, terwijl die ook vaak vergelijkbare fysieke effecten hebben. De sport wordt voor vrouwen daardoor vaak gepromoot met andere kenmerken van de sport, zoals dat je jezelf leert verdedigen. Door de collectieve ideeën die bestaan over mannelijkheid en vrouwelijkheid, en sporten die daarbij zouden passen, bieden sportscholen aangepaste lessen aan zoals ‘ladies-only’ lessen en Boks & Fun. Het ruwe karakter van de sport wordt zo afgezwakt. Veel meisjes kiezen deze aangepaste lessen juist uit vanwege deze ‘vrouwelijke touch’. De dames willen graag afvallen en ‘gezellig een uurtje bewegen’, en niet per se hun agressie kwijt of kunnen vechten. Ze behouden bij het sporten graag hun vrouwelijke karakter en bijbehorende lichaamskenmerken. Ook de posters en flyers voor damestrainingen promoten juist de vrouwelijke voordelen van het kickboksen. Als we de dames op kickboksposters en flyers moeten geloven, krijg je van kickboksen een slanker en strakker lichaam. De vrouwen kijken wel altijd stoer en alsof ze ieder moment kunnen aanvallen. Veel meiden vallen voor het ideaal van de slanke dame in roze op het affiche. Zo wordt in de kleedkamer het gewicht veelvuldig besproken. Elke week een kilo erbij of eraf, of weer een nieuw dieet uitgeprobeerd, iedereen is van elkaars vorderingen op de hoogte. Veel van de meisjes noemen ‘gewichtsverlies’ als reden dat ze zijn gaan kickboksen. Ze doen heel erg hun best om zo vrouwelijk mogelijk over te komen. Dit gebeurt in verschillende ‘mannelijke’ sporten, en vooral jonge vrouwen houden zich hier veel mee bezig. Dit merk je vooral in gemengde lessen. Als een meisje samen met een jongen traint, dan doet het meisje alsof ze heel hard is, maar zodra de oefening over is, lacht ze vriendelijk en maakt een speels grapje. Een bijkomende reactie hierop is het tonen van vrouwelijkheid via het uiterlijk. Ook dit heeft al een lange traditie. In sporten voor mannen wordt ‘mannelijkheid’ historisch gezien gepromoot en ‘gevierd’ door de media en overheid. Vrouwelijke sporten werden door deze tendens ook op hun vrouwelijkheid beoordeeld.

Zowel de meisjes die ik heb gesproken in de gemengde lessen als in de ‘ladies-only’ lessen doen hun best om een vrouwelijk uiterlijk te creëren. Roze is bijvoorbeeld een erg populaire kleur als het om kleding, handschoenen en scheenbeschermers gaat. En hoewel lang haar onpraktisch is, zijn er maar weinig meisje die het voor hun sport afknippen. Ook zorgen de meeste dames ervoor dat ze goed gekleed en gekapt de sportschool in en uitlopen, vooral als het mooi weer is. Toen er in Amsterdam een professionele fotograaf langs kwam, riep een van de meisjes: ‘Wacht ik doe nog even wat lipgloss op!’ Dit wordt ook wel ‘the feminine apologetic’ genoemd: het idee dat vrouwelijke sporters aantrekkelijk moeten zijn voor mannen om hun participatie in bepaalde sporten te legitimeren. Dit fenomeen is niet uniek in de sport, maar wordt bijvoorbeeld ook gesignaleerd in de zakenwereld.

De meiden zijn wel ook trots dat ze een ruwe sport beoefenen, omdat je je mannetje staat, je laat niet over je heen lopen. Ook zijn ze trots op de blauwe plekken, zoals blijkt uit dit stukje dialoog dat plaatsvond na een training in de kleedkamer:

Halima: Ah lekker! Ik ben kapot!
Aziza: Zo, anders ik wel. Die elleboog van jou was echt niet normaal hoor?
Halima: Elleboog?
Aziza: Ja elleboog ja! Je blokte mijn knie met je elleboog! Dat wordt zéker een blauwe plek. Hier kijk.
(Aziza stroopt haar legging omhoog en laat haar knie zien, die een beetje rood is.)
Halima: Ach man, dat is niks. Kijk, dit zijn blauwe plekken. Dit (laat haar bovenarm zien), dit (laat haar dijbeen zien).
(Trainster Mounia komt binnenlopen en lacht om het gesprek. Ze tilt haar knie op en wijst op haar scheenbeen.)
Mounia: Kijk, zo kan het ook. Geen blauwe plekken. Jullie moeten nog hard worden. En gewoon beter verdedigen.

Dit citaat laat zien dat het de kickboksters niet alleen gaat om de vrouwelijke aspecten van de sport. Ook het hard worden spreekt ze aan. Er wordt niet gezeurd over de pijn, maar eerder opgeschept over hoeveel pijn iemand kan verdragen.

Bescheidenheid en ingetogenheid
De vrouwelijkheid die gepromoot wordt op de posters voor ‘ladies-only’ trainingen, wordt op zodanige manier toegepast op het lichaam dat het nog strookt met wat er binnen de kring van de meisjes acceptabel is. Je hoeft niet per se een topje aan te trekken om je vrouwelijkheid te accentueren. Halima bijvoorbeeld, bedekt haar hele lichaam, maar accentueert het wel met roze elementen. De meeste meisjes dragen een T-shirt dat de schouders bedekt. Vaak zit daar zelfs nog een hemdje onder, dat in de broek gestopt wordt om een blote rug te voorkomen. Het is te kort door de bocht gezegd dat de meisjes dit doen omdát ze islamitisch zijn. We kunnen dit beter beschouwen als een habituele handeling die terug is te voeren op religie. Ook Marokkaans-Nederlandse meisjes die zich niet sterk identificeren met de islam hebben vaak deze gewoontes. Zo ook Souad, een 21-jarige hbo-studente. Ze is moslim, maar praktiseert haar geloof, naar eigen zeggen, niet ‘100%’. Ze draagt geen hoofddoek, bidt niet dagelijks en doet ‘wel eens dingen die God verboden heeft, zeg maar’. Op een dag zag ik haar naar de gymzaal toe lopen met een sjaal om haar bovenlijf gewikkeld. Om bij de gymzaal te komen moest ze door een korte gang waar de (mannelijke) eigenaar van de gym nog stond te praten met de trainster. Achteraf legde ze uit dat ze een sjaal omsloeg omdat ze het ‘niet zo netjes’ vond om langs hem te lopen met ‘zo’n strak truitje’. Bescheidenheid en ingetogenheid zijn voor haar een vanzelfsprekend onderdeel van lichamelijk handelen. Deze bescheidenheid en ingetogenheid zijn volgens velen voor vrouwen ook door de islam voorgeschreven. Deze modesty is een veel bestudeerd onderwerp op het gebied van gender en islam. Het gaat hierbij behalve om het dragen van (in een bepaalde mate) bedekkende kleding bijvoorbeeld ook om het niet in de ogen kijken van mannen. Ook dit zijn habituele handelingen, die vaak worden teruggevoerd op religie.

De eerste sociaal-wetenschappelijke studies naar sport en sportparticipatie hadden vaak een etnocentrische invalshoek. Daar zijn vooral stereotyperingen uit naar voren gekomen zoals ‘Aziaten zijn niet geïnteresseerd in sport’ of ‘islamitische meisjes mogen van hun ouders niet sporten. De identiteitsvorming van islamitische meisjes moet echter breder onderzocht worden. Zij zijn soms minder geneigd zich te identificeren met de etnische groep, maar in eerste plaats vaak met religie, dus in dit geval als moslima. De ouders van bijvoorbeeld Marokkaans-Nederlandse meisjes zijn bijvoorbeeld niet gewend te sporten. De islam biedt deze meisjes echter juist handvatten om te sporten, omdat de religie voorschrijft dat lichamelijke beweging gezondheidsvoordelen oplevert. Vooral in Iran is dit goed te zien, waar vrouwen steeds vaker (gescheiden) sporten, en dit zelfs gestimuleerd wordt met verwijzing naar de Koran. Paardrijden is om die reden een populaire sport in Iran. Ook op verschillende webfora wordt de discussie naar voren gehaald of vrouwen wel of niet zouden mogen sporten volgens de islam. Vaak gaat het daarbij of het toegestaan is om gemengd te sporten of dat het beter is alleen met vrouwen te sporten. Vaak zijn deze gesprekken praktisch van aard, en worden er tips over kleding uitgewisseld en adressen waar je lange kickboksbroeken kan kopen. Een ander punt dat vaak terugkomt in discussies is de vraag hoe om te gaan met muziek tijdens een sportles. Sommige discussies gaan dieper en verwijzen naar de teksten. Een veel gehoord voorbeeld is de beschreven hardloopwedstrijden tussen profeet Mohammed en zijn vrouw Aicha. Een discussie waar zowel vrouwen als mannen zich in bevinden gaat over de vraag of kickboksen überhaupt wel toegestaan is in de islam. De antwoorden variëren van persoonlijke meningen en ervaringen tot citaten uit de koran en hadith. Volgens de overleveringen zou het niet toegestaan zijn om andere of jezelf letsel aan te brengen, en al helemaal niet om iemand in het gezicht te slaan. Veel mensen kiezen er daardoor voor om alleen te trainen, en geen wedstrijden te vechten. Veel trainingen voor beginners en ook sommige gevorderde ladies-only lessen, gaan uit van oefeningen zonder in het gezicht te slaan. Ook het sparren gebeurd zonder het gezicht te raken. De meisjes die dit wel doen, beargumenteren hun keuze door te wijzen op het feit dat beide personen in het gevecht hier vrijwillig voor gekozen hebben.

Opvallend is echter dat de sportende meisjes zelf, ook als ze zich nadrukkelijk als moslima identificeren, deze discussies niet vaak voeren in en rondom de sportschool. Ze hebben de keuze al gemaakt, voordat ze de eerste training begonnen. Wel gaan er heel veel gesprekken over het sporten als moslima. Dus als je sport, hoe doe je dat dan? Sommige meiden laten daarmee heel bewust zien dat het goed mogelijk is om tegelijkertijd te kickboksen én moslima te zijn.

Tot slot
Kickboksende dames, met verschillende etnische of religieuze achtergronden, hebben te maken met de stereotypering van kickboksen als mannensport. Zij moeten zich derhalve verdedigen voor de sport die ze uitoefenen. Daarbij bevinden de meisjes zich in een levensfase waarbij zij hun vrouwelijkheid ontwikkelen en tegelijkertijd de grenzen van het gezag van ouders opzoeken. De meiden identificeren zich soms met het harde karakter van de sport, maar hopen tegelijkertijd ‘vrouwelijke’ lichaamskenmerken te verkrijgen met de sport en benadrukken deze vrouwelijkheid juist via gedrag en kleding. Tegelijkertijd performen zij deze vrouwelijkheid zodanig dat het strookt met de normen en waarden die ze van huis uit hebben meegekregen. Daarbij komt dat Marokkaans-Nederlandse meisjes en hun islamitische ouders vaak minder moeite hebben met kickboksen, omdat het een sport is waar meisjes gescheiden kunnen trainen en geen (niet-bedekkende) kleding hoeven te dragen die de vrouwelijke vormen accentueert. De populariteit van kickboksen onder Marokkaans-Nederlandse meisjes, en ladies-only lessen in het bijzonder, maken duidelijk dat deze groep meisjes de bestaande stereotyperingen kunnen weerleggen.

Jasmijn Rana voerde in opdracht van Forum onderzoek uit naar kickboksende Marokkaans-Nederlandse meisjes. Onlangs verscheen bij Boom Lemma Uitgevers ‘Chicks, Kicks & Glory. De betekenis van kickboksen voor Marokkaans-Nederlandse meisjes’.
Zij begint in oktober 2011 aan haar promotieonderzoek Young Muslim women in combat sports: Tensions and connections, aan de Berlin Graduate School for Muslim Cultures and Societies, Freie Unviersität Berlin.

0 comments.

Campus Watch, but better – Freedom Party and politics of obstruction

Posted on July 7th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Headline, State of Science.

Guest Author: Maurits Berger

The conference Applying Sharia in the West organized by me was reason for Geert Wilders’ Freedom Party (PVV) to make use of the parliamentarian right to ask questions to cabinet ministers, in this case the Ministers of Interior and Education. Some questions were based on faulty assumptions (that our conference was organized in conjunction with the European Council for Fatwa and Research, for instance), other questions required some exegesis (for instance, whether the Ministers agreed that the central questions of the conference would be ‘a sign of progressive Islamization in education’).

The way the whole issue was launched by the PVV was typical of this party’s pr-policies: they hurl as set of statements and assumptions into the public domain, which are then quickly reproduced by the media. Insofar as media is interested in facts and backgrounds, they usually do not inquire with the PVV (because they never respond), but to those who stand accused. The no-response policy by the PVV was very effective, because it brought about the wondrous situation of journalists asking what we thought that the PVV ‘may have meant’ by questions that were either lies or incomprehensible.

What took the PVV three seconds to say, took us three days to rectify by means of press releases and answering journalists and the Ministry’s civil servants who had to formulate the formal answer to the parliamentarian inquiries. Why would you respond at all, colleagues asked, why bother if it is all lies anyway? But that was exactly the reason why we had to react: the lies would stick if we did not deny them. And denying lies, it turned out, is not easy.

This method is as effective as it is perverse. It is as if I would call someone on the radio a whoremonger and would then refuse any comment. In normal life I would have been the person who would have to corroborate such a serious accusation. But not in this life, not here in Holland. Not reacting to insinuations is accepting guilt. And accusing, even insulting, has become part of the freedom of speech. So bring in the mud and the slings.

This method is also successful for other reasons. Imagine that your name is mentioned as part of a parliamentarian question. It happened to one of my colleagues at university. He is a specialist of Islam and I had urged him to write more newspaper articles because we, as academics, had a duty to take part in public debates, especially in issues as sensitive as Islam and Muslims. It was our obligation to make the public aware of what is fact and what is falsehood, so I told him. And then one morning he walked into my office, white as a sheet, stuttering that his name and article were subject of parliamentarian questions posed by the PVV. Their statements were – again – false, their arguments – as usual – nonsense, but that was not the issue. The game of blaming and shaming was played, and my colleague will never write again. One-zero for the PVV.

The ingenuity of the perversity gets better. Many colleagues will shrug their shoulders: as long as it does not affect your academic freedom, let them talk their rubbish. But it is not what they say, not even that they say it, but the prolific way of saying it. The incredible repetitiousness of these kinds of nonsense – the PVV is the party that asks by far the most parliamentarian questions – and the constitutional obligation of the Ministers to answer has made people cautious or even fearful. Better not to have such kind of conferences like ours, because it may cause questions being asked in parliament. Civil servants suffer from the same inhibition: we know there is nothing against such conferences, but perhaps it is better not to subsidize such an event because… you know. The self-censorship has kicked in, and the nonsense has become a measure stick in real life.

The most frustrating aspect is that the PVV is not interested in the content of what they criticize. They were of course immediately invited to attend the conference. But none of them appeared, and no one asked for the conference proceedings. It is Islam, Muslims, Sharia and therefore: bad. And who is interested in badness? I used the argument that our rejection of genocide, fascism or serial killers does not preclude our academic interest in these issues. So, even if a party like the PVV abhors Islam as a ‘totalitarian doctrine aiming at domination, violence and oppression’ (from the PVV’s latest election programme), one would expect that they would like to know their enemy. But no.

This puts scholars of Islam in a particular difficult position. At Leiden we have established the Leiden University Center for the Study of Islam and Society (LUCIS) that aims at catering to the societal and political need for background information on Islam and Muslims. We academics at LUCIS want to leave our ivory towers and step into society. But the only arms we have is knowledge, and the only skills we have is to disseminate that knowledge. We are not prepared at all for the kind of onslaught that we receive from organizations like the PVV.

How to respond? And – more important – how do we get the time to respond? How can we turn the tables so that we can give a quick answer in three seconds and oblige the PVV to spend three days substantiating their ludicrous remarks? At present we are not equipped to do so, and as a reaction we mostly retreat back into our ivory tower where we can continue working on our peer-reviewed articles that ultimately will get us more credits within the university.

This situation has been on my mind for years, and as of recent really started to worry me. Because it is not only academics that are being cornered. The self-censorship has become all-pervasive. That means that the PVV is gaining the upperhand with empty rhetoric that we all know to be nonsense. As academics we fail the means to fight it, but neither can we allow ourselves to rely on the smug assumption that truth will prevail. It won’t, because new truths are being created. We need to change logic and methods – the thing is that I do not yet quite know how and what.

Maurits Berger is Professor of Islam in the contemporary West at Leiden University. He was senior research fellow with the Clingendael Institute from 2003-2008. Before that he worked as a lawyer in Amsterdam, and was researcher and journalist in Egypt and Syria for seven years. His expertise is Islamic law (Sharia) and political Islam.

3 comments.

Open Brief – Geen innovatie zonder wetenschap

Posted on June 20th, 2011 by martijn.
Categories: anthropology, Guest authors, Headline, State of Science.

Guest Authors:
Peter-Paul Verbeek
Appy Sluijs
Beatrice de Graaf

Topteams

In de komende maanden worden cruciale politieke besluiten genomen over de toekomst van het wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Nederland lijdt aan een zogeheten innovatieparadox: er wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan, maar dat creëert onvoldoende economische kansen. Er zijn daarom negen ‘topteams’ gevormd die binnen negen ‘topsectoren’ plannen ontwikkelen om wetenschappelijk onderzoek en innovatie beter op elkaar te laten aansluiten. Komende week presenteren deze teams hun plannen aan de bewindspersonen.

Innovatieparadox

Volgens het Nederlands Observatorium van Wetenschap en Technologie (NOWT) is één van de oorzaken van de innovatieparadox de achterblijvende samenwerking van Nederlandse innovatieve bedrijven met universiteiten en onderzoeksinstellingen. Het valt dan ook te prijzen dat de regering deze situatie wil verbeteren. Maar daarbij mag niet vergeten worden dat fundamenteel wetenschappelijk onderzoek in veel gevallen de motor achter innovatie is.

Antropologisch onderzoek naar kannibalisme in Papoea Nieuw Guinea leidde bijvoorbeeld tot de ontdekking van de prionziektes (Nobelprijs 1976 en 1997), waartoe ook de gekkekoeienziekte behoort. Onderzoek naar atoomkernspinresonantie wordt tegenwoordig gebruikt in MRI’s. Taalkundig onderzoek leidde tot automatische spraakherkenners. Onderzoek naar magnetische lagen leverde nu onmisbare hardware voor computers op. Zulk onderzoek verbetert de kwaliteit van leven en onze materiële mogelijkheden. Stuk voor stuk laten deze voorbeelden zien dat innovaties doorgaans op onvoorspelbare manieren ontstaan uit fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. In de huidige plannen zou een aanzienlijk deel van de budgetten van de twee belangrijkste spelers in het fundamentele onderzoek in Nederland – de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) – moeten worden besteed binnen de negen aangewezen gebieden. Gegeven het belang van het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek is het cruciaal dat deze operatie met grote zorg wordt uitgevoerd.

Excellente output door wetenschap

Volgens het NOWT presteren wetenschappers in Nederland excellent op output in publicaties (2e in de wereld) en op impact van die publicaties (4e in de wereld). Dat is overigens vooral het gevolg van investeringen in het verleden. Ruimte om het budget verder af te romen is er niet: nu al besteedt de Nederlandse staat slechts 0.8% van het BNP aan wetenschap, flink minder dan andere westerse landen, en aanzienlijk lager dan het in de EU afgesproken streefcijfer. De geplande verschuiving van budgetten van fundamenteel naar toepassingsgericht onderzoek betekent dat we een kwalitatief zeer goed systeem (wetenschap) aantasten in een poging een minder goed werkend systeem (innovatie) te verbeteren. Dat kan geen goede ontwikkeling zijn voor een land dat wil opklimmen in de ranglijst van kenniseconomieën.

Wat is dan wel nodig voor structureel succesvolle innovatie?

De basis is het creëren en in stand houden van een vruchtbare voedingsbodem. Dat begint bij creativiteit, durf en een onderzoekende geest: eigenschappen die bij uitstek worden getraind door de uitdaging van fundamenteel toponderzoek. Ten tweede dient het beleid zich op de juiste tijdschaal te richten. Er zitten doorgaans tientallen jaren tussen een doorbraak in onderzoek en de maatschappelijke en/of economische impact daarvan. En dus moeten er structureel langetermijninvesteringen gedaan worden in fundamenteel onderzoek. Ten derde is er breedte nodig. Het is onvoorspelbaar uit welke velden belangrijke innovaties zullen komen, zoals duidelijk werd uit bovengenoemde voorbeelden. Die breedte strekt zich nadrukkelijk uit tot sociaalwetenschappelijk en geesteswetenschappelijk onderzoek. Innovatie betaalt zich niet alleen uit in direct economisch nut, maar ook in indirect kapitaal, zoals sociaal-maatschappelijke, juridische of culturele vooruitgang.

Creëren van vruchtbare koppelingen tussen wetenschap en bedrijfsleven

De oplossing voor de innovatieparadox ligt daarom niet in het eenzijdig overhevelen van middelen van fundamenteel naar toepassingsgericht onderzoek, maar in het creëren van vruchtbare koppelingen tussen wetenschap en bedrijfsleven. Dat kan op twee manieren. Allereerst zou een deel van de gelden voor de topsectoren geoormerkt moeten worden voor fundamenteel onderzoek, gekoppeld aan de domeinen van de topsectoren en onder auspiciën van NWO en KNAW. Zo blijft er een dynamische en vruchtbare poule van wetenschappelijk onderzoek bestaan, die misschien niet onmiddellijk ‘nuttig’ is, maar wel een onuitputtelijke bron voor innovatie blijft. Bovendien kunnen we alleen op die manier (buitenlands) talent werven en vasthouden.

Ten tweede is het van belang dat het bedrijfsleven zélf investeert in innovatie. De cijfers van het NOWT laten zien dat het bedrijfsleven slechts 1.0% van het BNP investeert in Research and Development (R&D). Volgens de Europese norm zou deze investering twee keer zo hoog moeten zijn – sterke economieën blijken nog veel meer te investeren om concurrerend te zijn. Er zijn overigens uitzonderingen: het Nederlandse hightech bedrijf ASML investeert bijvoorbeeld jaarlijks zo’n 500 miljoen euro in R&D en verdient hier goed aan. ASML valt binnen een Topsector, zoals veel andere bedrijven waarvan de R&D investeringen prima op peil zijn. Dit roept de vraag op of extra overheidsgelden in deze gevallen nodig zijn en tot meer innovatie zullen leiden. Misschien belemmeren zulke gelden juist private investeringen in R&D.

Creatief en innovatief onderzoekstalent, bottom up faciliteren

Creatief en innovatief onderzoekstalent kan het beste bottom up gefaciliteerd worden, en niet top down georganiseerd. Dat is te realiseren door een substantieel deel van de innovatiegelden te oormerken voor fundamenteel onderzoek in de topsectoren. Via open competitie moet dit budget worden geïnvesteerd in de beste mensen met de beste ideeën. Daarnaast moet de overheid bedrijven stimuleren om te investeren in R&D, daarbij nauwe samenwerking zoekend met universiteiten en kennisinstituten. Innovatie drijft op goede ideeën van talentvolle individuen in vruchtbare samenwerkingsverbanden. Laat dat talent niet verloren gaan. De Jonge Akademie staat klaar om mee te denken over verdere beleidsontwikkeling.

Namens De Jonge Akademie

Peter-Paul Verbeek
Appy Sluijs
Beatrice de Graaf

De auteurs zijn lid van De Jonge Akademie en hebben dit stuk geschreven namens De Jonge Akademie, een zelfstandig onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. De Jonge Akademie is een dynamisch en innovatief platform van jonge topwetenschappers, werkzaam bij Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstituten, die samen een breed spectrum van wetenschappelijke disciplines vertegenwoordigen en een visie uitdragen op wetenschap en wetenschapsbeleid.

Over Papoea Nieuw Guinea, kannibalisme en prion-ziektes zie:

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

Lees hier de review ‘Understanding Kuru’ The contribution of anthropology and medicine door Shirley Lindenbaum

0 comments.

"V for Vendetta": The Other Face of Egypt's Youth Movement

Posted on June 3rd, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Headline, Society & Politics in the Middle East, Youth culture (as a practice).

Guest Author: Linda Herrera

“Beneath this mask there is more than flesh. Beneath this mask there is an idea […] and ideas are bulletproof.” – From the film V for Vendetta

Image from Google ImagesIn the summer of 2010 the youth of Facebook, “shebab al-Facebook,” began a campaign of peaceful civil disobedience through the Arabic “We are all Khaled Said” Facebook Fan Page. The success of their “silent stands” throughout the country gave youth a media friendly face as a group that espouses peaceful non-violent forms of civil disobedience to confront oppression and tyranny. The inspiration for the peaceful side of the movement was derived from divergent sources. Analysts writing in the western press were keen to point out the influence from celebrated figures and icons of nonviolence like Gandhi, Martin Luther King, and Gene Sharp and the human rights orientation of the cause. [1] The reputation the youth garnered as deft in nonviolent civil disobedience was well deserved and the silent stands were a feat of group solidarity, DIY youth activism, and the art of on-line to off-line mobilization. [2] But in actuality the youth movement has moved on multiple fronts and employed diverse strategies. The page itself vacillates between using bellicose language and images when talking about the objects of their rage — for example, the police and Interior Ministry — to instructing the community on non-violent peaceful strategies. The two approaches coexist in a symbiotic relation. On the flip side of any mask of peace is often a mask of menace.

From Google Images

The Guy Fawkes mask lifted from the comic book series and film V for Vendetta has been a staple of the page and the movement from the start. V for Vendetta enjoys cult status among certain segments of shebab al-Facebook who fall under the rubric of leftists, anarchists, Mohamed el Baradei supporters, Islamists, post-Islamists — which are by no means mutually exclusive categories. The potent imagery and eminently quotable lines from the film permeate individual Facebook pages and the “We are all Khaled Said” Facebook Fan Page as posts, threads, cartoons, video links, and wall photos.

Cartoon posted on Arabic "We are All Khaled Said" Wall on July 29, 2010. The text reads: "We seek God's aid against misery."

The film, written and directed by Andy and Larry Wachowski and adapted from the comic book characters created by Alan Moore and David Lloyd, is set in a dystopian future that is a totalitarian Britain. The story serves as a warning to governments not to push their people too far and is a reminder to people of the formidable power they possess if they know how to harness it. The antihero, V, whose name stands for vendetta, vengeance, victim, villain, victory, violence, and “vestige of the vox populi,” also denotes “veritas,” truth. V survives a personal ordeal of captivity and torture and dedicates his life to taking revenge on his captors and awakening his fellow citizens to their oppression. He uses the mass broadcast system, the state’s propaganda machinery, to transmit his message. He proclaims:

“[T]he truth is, there is something terribly wrong with this country, isn’t there? Cruelty and injustice . . . intolerance and oppression. And where once you had the freedom to object, to think and speak as you saw fit, you now have censors and systems of surveillance, coercing your conformity and soliciting your submission. How did this happen? Who’s to blame? Well certainly there are those who are more responsible than others, and they will be held accountable. But again, truth be told . . . if you’re looking for the guilty, you need only look into a mirror.”

The speech continues:

“I know why you did it. I know you were afraid. Who wouldn’t be? War. Terror. Disease. There were a myriad of problems which conspired to corrupt your reason and rob you of your common sense. Fear got the best of you and in your panic, you turned to the now High Chancellor Adam Sutler. He promised you order. He promised you peace. And all he demanded in return was your silent, obedient consent. Last night, I sought to end that silence. Last night, I destroyed the Old Bailey to remind this country of what it has forgotten. More than four hundred years ago, a great citizen [Guy Fawkes] wished to embed the fifth of November forever in our memory. His hope was to remind the world that fairness, justice and freedom are more than words — they are perspectives.”

V not only speaks the truth about the complicity of individuals in perpetuating the system, but makes them aware that they hold the power to overturn it. He declares to his fellow citizens:

“You are but a single individual. How can you possible make any difference? Individuals have no power in this modern world. That is what you’ve been taught because that is what they need you to believe. But it is not true. This is why they are afraid and the reason that I am here: to remind you that it is individuals who always hold the power. The real power. Individuals like me. And individuals like you.”

On June 14, 2010, eight days after Khaled Said’s killing at the hands of two officers, a short film, “Khaled for Vendetta,” was uploaded to YouTube with links to it on the Facebook page. A second film, “Khaled Vendetta,” followed on July 29, 2010.
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
The five-minute film “Khaled for Vendetta,” written and directed by Mohamed Elm elhoda (Matrix2008 studio), masterfully draws out the parallels between the totalitarian society in V for Vendetta and Egypt under Emergency Law.

The film opens with ominous music from V for Vendetta followed by a fade in and out of Khaled’s image over a black backdrop. The shot cuts to the Peoples Assembly (Majlis al-Sha`ab) session of May 11, 2010, with the then Prime Minister, Ahmed Nazif, announcing the renewal of Emergency Law for two more years. He declares it will be used only to confront drugs and terrorism. Members of parliament applaud. The words “drugs and terrorism” are repeated over and over.

V sets down the first domino.

The next scene opens with a homemade film of a smiling Khaled in what appears to be his bedroom, followed by the now infamous photo taken at the morgue of his mangled face. A text states that Khaled Said was beaten by two plainclothes police under the auspices of the Emergency Law.

The masked man stacks more dominos.

The shot moves to a scene from the original film, a conversation between two police investigators about how everything is connected:

Finch: I suddenly had this feeling that everything was connected. It was like I could see the whole thing; one long chain of events that stretched back […]. I felt like I could see everything that had happened, and everything that was going to happen. It was like a perfect pattern laid out in front of me and I realized that we were all part of it, and all trapped by it.

Dominic: So do you know what’s gonna happen?

Finch: No. It was a feeling. But I can guess. With so much chaos, someone will do something stupid. And when they do, things will turn nasty. And then, Sutler [the leader] will be forced do the only thing he knows how to do. At which point, all V needs to do is keep his word. And then . . .

In the meantime V is setting up an elaborate pattern of dominos in the shape of an encircled “V.” He flicks the first domino and it sets off scenes of violence, chaos, destruction, fire, protests, shouting, upheaval.

The film ends with two still images. The first is of police in disproportionate numbers surrounding a small group of demonstrators. The second and final image is of the people outnumbering and surrounding the police. This closing image no doubt conveys the famous dictum from the film, “People should not be afraid of their governments. Governments should be afraid of their people.”

In June of 2010, after the film was uploaded, a handful of viewers posted comments which are revealing of the movement within a movement.

“Brilliant video . . . Maybe Dr.El Baradei will be our “v” here in Egypt to save? us . . . I recommend this movie for everyone, it is like a mirror to the current situation here in Egypt . . . God bless you”

“Beneath this mask there is more? than flesh. Beneath this mask there is an idea, Mr. Adly, and ideas are bulletproof.”

“It brought the tears to my eyes? I can see it all coming soon isa? [inshaallah] it’s not khaled for vendetta anymore . . . it’s? Egypt for vendetta thnx mohamed for that awesome video”

With the fall of Tunisian President Zine El Abidine Ben Ali on January 14, 2011, an image that immediately started circulating on Facebook was that of a masked man in the foreground of Tunisia’s flag. As Egyptians prepared for their own revolution, the simple image of the masked V made the rounds.

Image posted on Facebook

The appearance of this mask signaled that shebab al-Facebook were becoming restless. Their strategy of silence, even a deafening silence, was perceived as no longer enough to achieve the kind of political change they anxiously desired. And change they got.

In this post-revolution, post-Mubarak period, the mask and spirit of V have been more of less dormant. If events take a turn for the worse, if the crackdown from the military becomes unbearable or a dreaded counterrevolution occurs, V may very well resurface. But for now this seems unlikely, as youth are working in coalitions to develop civil political strategies to meet the changing circumstances. They are making some inroads as they press for democratic change, for working towards the realization of a society that affords people dignity and livelihoods. Yet so much remains unclear. What is certain is that the idea for change has been firmly planted and cannot be eradicated. Ideas after all, as V proclaims, are bulletproof. The struggle continues.

[1] See, for instance, articles about the influence of Gene Sharp in the revolution and articles about the Arabic translation of a comic book about Martin Luther King and strategies of non violence.

[2] For more on the silent stands see the excellent articles by Nadine Wahab and Adel Iskandar.

Linda Herrera is a social anthropologist with expertise in comparative and international education. She has lived in Egypt and conducted research on youth cultures and educational change in Egypt and the wider Middle East for over two decades. She is currently Associate Professor, Department of Education Policy, Organization and Leadership, University of Illinois at Urbana-Champaign. She is co-editor with A. Bayat of the volume Being Young and Muslim: New Cultural Politics in the Global North and South, published by Oxford University Press (2010).

This is article also appears on Jadaliyya.com. Other articles by Linda Herrera on Closer are:
Two Faces of Revolution
Egypt’s Revolution 2.0 – The Facebook Factor

1 comment.

“V for Vendetta”: The Other Face of Egypt’s Youth Movement

Posted on June 3rd, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Headline, Society & Politics in the Middle East, Youth culture (as a practice).

Guest Author: Linda Herrera

“Beneath this mask there is more than flesh. Beneath this mask there is an idea […] and ideas are bulletproof.” – From the film V for Vendetta

Image from Google ImagesIn the summer of 2010 the youth of Facebook, “shebab al-Facebook,” began a campaign of peaceful civil disobedience through the Arabic “We are all Khaled Said” Facebook Fan Page. The success of their “silent stands” throughout the country gave youth a media friendly face as a group that espouses peaceful non-violent forms of civil disobedience to confront oppression and tyranny. The inspiration for the peaceful side of the movement was derived from divergent sources. Analysts writing in the western press were keen to point out the influence from celebrated figures and icons of nonviolence like Gandhi, Martin Luther King, and Gene Sharp and the human rights orientation of the cause. [1] The reputation the youth garnered as deft in nonviolent civil disobedience was well deserved and the silent stands were a feat of group solidarity, DIY youth activism, and the art of on-line to off-line mobilization. [2] But in actuality the youth movement has moved on multiple fronts and employed diverse strategies. The page itself vacillates between using bellicose language and images when talking about the objects of their rage — for example, the police and Interior Ministry — to instructing the community on non-violent peaceful strategies. The two approaches coexist in a symbiotic relation. On the flip side of any mask of peace is often a mask of menace.

From Google Images

The Guy Fawkes mask lifted from the comic book series and film V for Vendetta has been a staple of the page and the movement from the start. V for Vendetta enjoys cult status among certain segments of shebab al-Facebook who fall under the rubric of leftists, anarchists, Mohamed el Baradei supporters, Islamists, post-Islamists — which are by no means mutually exclusive categories. The potent imagery and eminently quotable lines from the film permeate individual Facebook pages and the “We are all Khaled Said” Facebook Fan Page as posts, threads, cartoons, video links, and wall photos.

Cartoon posted on Arabic "We are All Khaled Said" Wall on July 29, 2010. The text reads: "We seek God's aid against misery."

The film, written and directed by Andy and Larry Wachowski and adapted from the comic book characters created by Alan Moore and David Lloyd, is set in a dystopian future that is a totalitarian Britain. The story serves as a warning to governments not to push their people too far and is a reminder to people of the formidable power they possess if they know how to harness it. The antihero, V, whose name stands for vendetta, vengeance, victim, villain, victory, violence, and “vestige of the vox populi,” also denotes “veritas,” truth. V survives a personal ordeal of captivity and torture and dedicates his life to taking revenge on his captors and awakening his fellow citizens to their oppression. He uses the mass broadcast system, the state’s propaganda machinery, to transmit his message. He proclaims:

“[T]he truth is, there is something terribly wrong with this country, isn’t there? Cruelty and injustice . . . intolerance and oppression. And where once you had the freedom to object, to think and speak as you saw fit, you now have censors and systems of surveillance, coercing your conformity and soliciting your submission. How did this happen? Who’s to blame? Well certainly there are those who are more responsible than others, and they will be held accountable. But again, truth be told . . . if you’re looking for the guilty, you need only look into a mirror.”

The speech continues:

“I know why you did it. I know you were afraid. Who wouldn’t be? War. Terror. Disease. There were a myriad of problems which conspired to corrupt your reason and rob you of your common sense. Fear got the best of you and in your panic, you turned to the now High Chancellor Adam Sutler. He promised you order. He promised you peace. And all he demanded in return was your silent, obedient consent. Last night, I sought to end that silence. Last night, I destroyed the Old Bailey to remind this country of what it has forgotten. More than four hundred years ago, a great citizen [Guy Fawkes] wished to embed the fifth of November forever in our memory. His hope was to remind the world that fairness, justice and freedom are more than words — they are perspectives.”

V not only speaks the truth about the complicity of individuals in perpetuating the system, but makes them aware that they hold the power to overturn it. He declares to his fellow citizens:

“You are but a single individual. How can you possible make any difference? Individuals have no power in this modern world. That is what you’ve been taught because that is what they need you to believe. But it is not true. This is why they are afraid and the reason that I am here: to remind you that it is individuals who always hold the power. The real power. Individuals like me. And individuals like you.”

On June 14, 2010, eight days after Khaled Said’s killing at the hands of two officers, a short film, “Khaled for Vendetta,” was uploaded to YouTube with links to it on the Facebook page. A second film, “Khaled Vendetta,” followed on July 29, 2010.
You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video
The five-minute film “Khaled for Vendetta,” written and directed by Mohamed Elm elhoda (Matrix2008 studio), masterfully draws out the parallels between the totalitarian society in V for Vendetta and Egypt under Emergency Law.

The film opens with ominous music from V for Vendetta followed by a fade in and out of Khaled’s image over a black backdrop. The shot cuts to the Peoples Assembly (Majlis al-Sha`ab) session of May 11, 2010, with the then Prime Minister, Ahmed Nazif, announcing the renewal of Emergency Law for two more years. He declares it will be used only to confront drugs and terrorism. Members of parliament applaud. The words “drugs and terrorism” are repeated over and over.

V sets down the first domino.

The next scene opens with a homemade film of a smiling Khaled in what appears to be his bedroom, followed by the now infamous photo taken at the morgue of his mangled face. A text states that Khaled Said was beaten by two plainclothes police under the auspices of the Emergency Law.

The masked man stacks more dominos.

The shot moves to a scene from the original film, a conversation between two police investigators about how everything is connected:

Finch: I suddenly had this feeling that everything was connected. It was like I could see the whole thing; one long chain of events that stretched back […]. I felt like I could see everything that had happened, and everything that was going to happen. It was like a perfect pattern laid out in front of me and I realized that we were all part of it, and all trapped by it.

Dominic: So do you know what’s gonna happen?

Finch: No. It was a feeling. But I can guess. With so much chaos, someone will do something stupid. And when they do, things will turn nasty. And then, Sutler [the leader] will be forced do the only thing he knows how to do. At which point, all V needs to do is keep his word. And then . . .

In the meantime V is setting up an elaborate pattern of dominos in the shape of an encircled “V.” He flicks the first domino and it sets off scenes of violence, chaos, destruction, fire, protests, shouting, upheaval.

The film ends with two still images. The first is of police in disproportionate numbers surrounding a small group of demonstrators. The second and final image is of the people outnumbering and surrounding the police. This closing image no doubt conveys the famous dictum from the film, “People should not be afraid of their governments. Governments should be afraid of their people.”

In June of 2010, after the film was uploaded, a handful of viewers posted comments which are revealing of the movement within a movement.

“Brilliant video . . . Maybe Dr.El Baradei will be our “v” here in Egypt to save? us . . . I recommend this movie for everyone, it is like a mirror to the current situation here in Egypt . . . God bless you”

“Beneath this mask there is more? than flesh. Beneath this mask there is an idea, Mr. Adly, and ideas are bulletproof.”

“It brought the tears to my eyes? I can see it all coming soon isa? [inshaallah] it’s not khaled for vendetta anymore . . . it’s? Egypt for vendetta thnx mohamed for that awesome video”

With the fall of Tunisian President Zine El Abidine Ben Ali on January 14, 2011, an image that immediately started circulating on Facebook was that of a masked man in the foreground of Tunisia’s flag. As Egyptians prepared for their own revolution, the simple image of the masked V made the rounds.

Image posted on Facebook

The appearance of this mask signaled that shebab al-Facebook were becoming restless. Their strategy of silence, even a deafening silence, was perceived as no longer enough to achieve the kind of political change they anxiously desired. And change they got.

In this post-revolution, post-Mubarak period, the mask and spirit of V have been more of less dormant. If events take a turn for the worse, if the crackdown from the military becomes unbearable or a dreaded counterrevolution occurs, V may very well resurface. But for now this seems unlikely, as youth are working in coalitions to develop civil political strategies to meet the changing circumstances. They are making some inroads as they press for democratic change, for working towards the realization of a society that affords people dignity and livelihoods. Yet so much remains unclear. What is certain is that the idea for change has been firmly planted and cannot be eradicated. Ideas after all, as V proclaims, are bulletproof. The struggle continues.

[1] See, for instance, articles about the influence of Gene Sharp in the revolution and articles about the Arabic translation of a comic book about Martin Luther King and strategies of non violence.

[2] For more on the silent stands see the excellent articles by Nadine Wahab and Adel Iskandar.

Linda Herrera is a social anthropologist with expertise in comparative and international education. She has lived in Egypt and conducted research on youth cultures and educational change in Egypt and the wider Middle East for over two decades. She is currently Associate Professor, Department of Education Policy, Organization and Leadership, University of Illinois at Urbana-Champaign. She is co-editor with A. Bayat of the volume Being Young and Muslim: New Cultural Politics in the Global North and South, published by Oxford University Press (2010).

This is article also appears on Jadaliyya.com. Other articles by Linda Herrera on Closer are:
Two Faces of Revolution
Egypt’s Revolution 2.0 – The Facebook Factor

1 comment.

Bin Laden, geweld en de ontkenning van de politiek

Posted on May 23rd, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, International Terrorism, Religious and Political Radicalization, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Roel Meijer

Bij al het commentaar over Bin Laden gedurende de afgelopen week, hebben weinig mensen stil gestaan bij de erfenis van Bin Laden voor het Midden-Oosten. De aandacht gaat meestal uit naar geweld en terreur tegen het Westen. Maar dit is maar een gedeelte van het verhaal. Bin Laden was het resultaat van politieke en culturele stagnatie en de wanhoop om veranderingen in het Midden-Oosten tot stand te brengen zonder geweld te gebruiken.

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

Laten we even stilstaan bij Osama bin Laden zelf. Het is niet toevallig dat hij geboren is in Saoedi-Arabië, het land dat van alle landen het meest erin slaagt het concept van politiek volledig te ontkennen. Zo is het in dat land alleen mogelijk de koning op discrete wijze van advies te dienen. Het mag niet in het openbaar gebeuren en dan nog alleen door de geestelijken, die sinds een jaar of veertig allemaal zijn aangesteld door het regime zelf. Politiek als concept is overbodig en de praktijk van het nemen van beslissingen wordt overgelaten aan het Koninklijk Huis dat daarover een monopolie heeft. Hierin wordt de zittende macht ondersteund door de officiële ideologie van het land, het Wahhabisme (een strikte vorm van islam), dat eveneens ontkent dat er zoiets als politiek bestaat. Als iedereen maar de shari’a volgt komt het allemaal goed. Geholpen door een allesoverheersend patronagesysteem, waarin de hele bevolking gevangen zit, ontstaat er een verstikkend apolitiek politiek systeem dat veel op de politiek van Sinterklaas lijkt: ‘Wie goed is krijgt lekkers, wie stout is de roe’. In termen van het Salafisme – de meer abstracte benoeming van het Wahhabisme, de vorm van islam in Saoedi-Arabië – betekent dit dat iemand die zich gedeisd houdt, nauwkeurig de regels volgt en braaf de heerser gehoorzaamt, beloond zal worden in dit leven en in het volgende. Voor een potentiële terrorist is geen saaiere context denkbaar dan deze. Politiek is vooral persoonlijk moralisme, met het idee dat als iedereen maar een goede moslim is het met de wereld vanzelf beter zou gaan. Mochten moslims dat vergeten, dan is er altijd nog de religieuze politie om je daaraan te herinneren. Politiek is eigenlijk gereduceerd tot de discipline van vijf keer per dag bidden – een manier van nauwe sociale controle – een preek op vrijdag, en veel koningshuis op de tv. Ieder debat, iedere onenigheid, ieder verzet, laat staan een opstand, werd en wordt afgedaan als de grootste doodzonde tegen de islam. Zo’n gedrag leidt immers tot verdeeldheid (fitna) en partijvorming (hizbiyya). Wie afwijkt van het rechte pad, is een verdwaalde, en in het ergste geval een afvallige, een murtadd of kafir. Geen wonder dat takfir, het excommuniceren van personen, in Saoedi-Arabië tot een dagelijkse sport is verheven.

Het zal niemand verbazen dat sommige mensen graag uit dit keurslijf willen springen en iets spannends willen beleven. Hoewel iedereen denkt dat Bin Laden daar wonderwel in geslaagd is en hij voor bewonderaars een held is die het systeem heeft afgezworen en een radicaal andere weg is ingeslagen, is dat maar helemaal de vraag. Want wat heeft Bin Laden zo anders gedaan dan wat het regime en het Wahhabisme voorschrijft? Hij is zeker niet braaf geweest, maar revolutionair was hij allerminst. Het discours dat hij heeft overgenomen, bestond allang. Het westerse radicale politieke gedachtegoed bestaat in het Midden-Oosten al sinds er contacten zijn met Europa. Het voeren van de jihad was ook al geen originele gedachte. Dat werd zelfs gepropageerd door het Saoedische regime zelf, dat de jihad ondersteunde in Afghanistan en later in Tsjetsjenië en Bosnië. Zelfopoffering en martelaarschap werden al heel lang door het Saoedische koningshuis toegejuicht, zo lang het maar buiten de deur gebeurde, op veilige afstand, in solidariteit met andere moslims die onderdrukt werden door niet-islamitische landen. Op een gegeven moment werd het een soort traditie voor Saoedische studenten om in de zomervakantie naar Afghanistan te gaan om een beetje mee te vechten, ook al kwamen de meeste Saoedi’s niet verder dan het Pakistaanse Peshawar. Het verschil was dat Bin Laden deze onderneming wat serieuzer nam. Hij nam bijvoorbeeld bulldozers van zijn vader, die een bouwonderneming had, mee om grotten te graven voor de mujahidin: de beroemde Tora Bora-grotten. In zijn religieuze houding was Bin Laden als puber zelfs uitermate saai. Hij was vooral moralistisch en onopvallend. Hij hield van voetballen maar dan niet in een korte broek, want dat was te westers. Zijn oudere broers deden heel wat spannender dingen. Zij gingen in de jaren zeventig in de VS studeren om daar de bloemetjes buiten zetten. Het enige benul dat Bin Laden op de middelbare school van de wereld had werd hem bijgebracht door leraren die lid waren van de Moslim Broederschap. Maar ook dat was niet erg revolutionair. Hoewel de Moslim Broederschap in die tijd de opstand tegen de heerser propageerde bij monde van denkers als Sayyid Qutb (1906-1966), was die houding allerminst gebaseerd op politieke ideeën maar eerder op het consequent doorvoeren van het gedachtegoed waar het Wahhabisme ook goed in was: er is niets buiten de shari‘a, ieder menselijk handelen is fout, en men dient zich gedachteloos over te geven aan Gods wil. Het enige spannende aan dit nieuwe inzicht was dat de gehoorzaamheid aan de heerser, het gezagsgetrouwe element in het Wahhabisme vervangen was door het recht op opstand en de suprematie van de onderwerping aan God. Dat impliceerde een zekere bevrijding, maar de rol van de mens als handelend wezen, als agent, bleef vooral beperkt tot het bedenken van methoden om de heerser te bestrijden. De heroïek die daarmee verbonden was werd beloond met het martelaarschap. Alle andere elementen in deze ideologie van het verzet bleven tamelijk traditioneel: de mens diende zich nog steeds te onderwerpen aan een volkomen abstract concept dat geen enkele garantie gaf op bevrijding. Want wat nou precies die shari’a was, dat bleef oningevuld. Het moderne, bevrijdende element zat vooral in de daad om in opstand te komen, maar dan wel ten koste van je eigen leven.

Hoe banaal dit opstandige gevoel was blijkt uit het ideeëngoed van de Gama’at al-Islamiyya. Deze Salafistische beweging was van de jaren zeventig tot de jaren negentig actief in Egypte. Hoezeer in haar politieke filosofie politiek en kleingeestig moralisme werden verward blijkt bijvoorbeeld uit haar verzet tegen de Egyptische president Sadat. Leiders van de beweging waren even verontwaardigd over het feit dat hun president zijn vrouw liet dansen met de toenmalige president van de VS, Carter, als over zijn politiek ten aanzien van de Palestijnse zaak. In hun ogen waren beiden even grote vormen van onrechtvaardigheid (zulm) en morele corruptie ( fasad) en diende Sadat daarvoor gestraft te worden. Het is ook niet voor niets dat de opstand tegen Sadat niet verder kwam dan de spectaculaire schietpartij tijdens de militaire parade ter herdenking van de Oktoberoorlog. Andere voorbereidingen werden nauwelijks getroffen. Het bleef bij een opstand in de Opper-Egyptische stad Asyoet. De kater die volgde op de arrestatie van de leden van de organisatie, was dan ook enorm. Martelingen van gevangen leden radicaliseerde de groep verder. Maar ook de politie moest er even aan wennen Moslim-activisten in de gevangenis te hebben. Zij waren immers altijd zo braaf geweest in hun piëteit en ze hadden toch jarenlang de steun van de regering ontvangen voor het terroriseren van linkse studenten op de universiteiten?

Bin Laden heeft niet heel veel meer gedaan dan op deze praktijken en onderliggende concepten voort te borduren. Zijn eigen originele bijdrage bestond vooral daaruit dat hij het doelwit van het geweld verschoof van de eigen heersers naar het Westen, of zoals hij het in een bizarre ahistorische combinatie noemde, naar de ‘kruisvaarders en zionisten’. Daarbij wist hij handig al het onrecht dat moslims ooit werd aangedaan gedurende de gehele geschiedenis te mobiliseren voor zijn eigen doeleinden. Dit essentialisme is een Moslim-variant van Huntingtons clash of civilizations, waarin culturen eeuwig met elkaar in strijd zijn in een zero sum game. Het meest recente onrecht werd vertegenwoordigd door de Palestijnen, voor wie Bin Laden overigens nooit veel belangstelling heeft gehad (anders was hij wel in Palestina en niet in Afghanistan gaan vechten). Wel pikte hij het tot verbeelding sprekende ideaal van de bevrijding van Jeruzalem. De weg daarnaar toe liep in zijn ogen niet langer door Caïro maar deed via een omweggetje eerst Washington aan. Kortom, eerst moest de Verenigde Staten aangepakt worden voordat de eigen landen aan bod kwamen. Immers de Verenigde Staten waren de belangrijkste mondiale boosdoeners die overal lokale potentaten in het zadel hielden. The rest is history, zoals ze in Amerika zeggen.

Valkuil
Het rampzalige van dit scenario is dat de VS in de valkuil gevallen is die Osama Bin Laden voor ze heeft gegraven. Even gevoelig voor de Hollywoodachtige performance die Bin Laden met zijn compagnon, de even grote fantast Ayman Zawahiri, opvoerde in de grotten van Afghanistan, lieten ze zich verleiden tot rampzalige handelingen die de Verenigde Staten waarschijnlijk definitief verzwakt hebben. De onnodige verovering van Afghanistan, waarbij het doel – de uitschakeling van Osama bin Laden – even over het hoofd werd gezien en per ongeluk het Taliban-regime omver werd geworpen; de nog rampzaliger inval in Irak, waarbij in de jaren daarna waarschijnlijk evenveel doden zijn gevallen als in de jaren onder Saddam Hussein – het zijn blunders van ongekende omvang.

Aan al deze fouten ligt hetzelfde probleem ten grondslag: de overschatting van het eigen vermogen andere landen te kunnen veranderen. Maar even belangrijk is diep pessimistische aanname dat de ander totaal niet in staat is zichzelf te veranderen, behalve met hulp van buiten af. Even erg als de doden die te betreuren zijn is het terrorisme-discours dat daarna ontwikkeld is om de eigen positie te rechtvaardigen en de ander volkomen te dehumaniseren. Het geniale van Bin Laden ligt daarom vooral in het feit dat hij de misvatting van een clash of civilizations tot een echte realiteit heeft weten te maken. In een periode dat Europa bewust werd van het grote aantal moslims die hun plaats moesten vinden in de Europese samenleving, was het terrorisme-discours het middel om de relaties tussen moslims en niet-moslims te verzieken en op scherp te zetten. Daarbij wist Bin Laden niet alleen het Westen de instrumenten in handen te geven zijn nieuwe burgers te behandelen als een vijfde colonne, hij wist moslims die zich verzetten tegen de westerse discriminatie bovendien van een Salafistische terminologie te voorzien die alles in zich had om moslims in het isolement te jagen en niet-moslims te provoceren. Het puberale gescherm met jihad dat we kennen van Samir Azzouz, het hanteren van termen als al-wala wa-l-bara (loyaliteit aan de eigen gemeenschap en het nemen van afstand van de niet-islamitische gemeenschap), shirk (afgoderij), bid‘a (niet toegestane vernieuwing). Wie nog iets wilde snappen van deze nieuwe subcultuur, moest zelf een halve moslim worden. Zo werd iedereen gevangen in Bin Ladens strik en werden we allemaal exegeten van zijn duistere speeches en onwillige toeschouwers van zijn show. Zijn propaganda heeft zelfs gevolgen gehad voor het onderzoek en onderwijs in Nederland. Niet voor niets zijn alle Midden-Oostenafdelingen op de universiteiten bij religiewetenschappen ondergebracht. De essentialistische redenering was: het Midden-Oosten, daar wonen immers alleen moslims, dan kan men beter maar de hele afdeling onderbrengen bij de faculteit waar dat onderzoek thuishoort, religiestudies. In die zin heeft zelfs de studie van het Midden-Oosten aan Bin Laden te danken dat we ons niet langer mogen bezighouden met autocratische staten, partijpolitiek, of zelfs olie, tenzij we ze expliciet ‘moslims’ noemen. Politiek is alleen islamitische politiek en richt zich op de Moslim Broederschap of Al Qaeda, olie heeft een islamitisch luchtje, corruptie ligt vooral aan de islamitische cultuur, enzovoorts. In die zin volgen we tegen wil en dank het deprimerende voorbeeld van Wilders en de PVV: “Er heerst daar nu eenmaal de Barbarij die zijn barbaarsheid dankt aan een religie, daarom moeten we die religie onderzoeken”.

De Ommekeer
De ontwikkelingen die zich sinds eind vorig jaar in de Arabische wereld hebben voltrokken zijn in meerdere opzichten een revolutie. De allerbelangrijkste omwenteling is echter in het doorbreken van deze geestelijke spiraal omlaag. Arabieren van Marokko tot Iran hebben weer zichzelf gevonden, weten precies wat er mis was met hun landen en hoe ze die problemen moeten rechtzetten. Ze hebben ook de les geleerd dat geweld niet werkt en alleen tot meer geweld leidt. Niet de enkeling die in het geheim bommen in elkaar knutselt en zich opblaast terwijl hij Allahu Akbar uitroept en zoveel mogelijk doden veroorzaakt is de nieuwe held, maar bewegingen waarvan de leiders onbekend zijn, nauw moeten samenwerken, doeleinden moeten formuleren, tactieken moeten uitdenken, nauw moeten samenwerken: die zijn de nieuwe helden en houden de aandacht van de wereld vast die ademloos toekijkt hoe ze weer een nieuwe dictator ten val brengen (dat die dictators eindeloos door ons zijn ondersteund zullen we maar even vergeten). Niet de namen van martelaren, maar van pleinen, bewegingen, of, in Syrië, steden, zijn belangrijk. Als er helden zijn, zoals Muhammad Bouazizi, dan is zijn daad af te meten aan zijn zelfopoffering – of de mythe van zelfopoffering – niet aan het aantal mensen dat hij meenam in zijn graf. Bij al deze bewegingen zijn oude versleten begrippen als solidariteit weer uit de kast gehaald. Zo gaan in Syrië al wekenlang inwoners van verschillende steden de straat op uit protest tegen de moordpartijen in de plaats Dar’a, waar alleen al meer dan honderd doden zouden zijn gevallen.

Het andere verschil is dat de huidige beweging rationeel is: men wil hervormingen, die nauwkeurig worden geformuleerd en uitgevoerd. De eis van rechtvaardigheid wordt nu gekanaliseerd in demonstraties, aanpassingen van tactieken, in het bedenken van telkens andere slogans ( de vrijdag van de woede, standvastigheid, verzet, etc), in plaats van willekeurig te worden botgevierd in explosies en bloedvergieten. De eisen zijn concreet, realistisch en uitvoerbaar, niet utopisch. Voor het eerst in lange tijd heerst het optimisme en is het pessimisme dat ten grondslag lag aan het terrorisme even vergeten. De resultaten zijn navenant. Wie had een jaar geleden kunnen denken dat Mubarak, Ben Ali en mogelijk andere dictaturen ten val konden worden gebracht?

Wat zijn dan de eisen en waar ageert men tegen en hoe verschilt dat van de ideologie van Bin Laden? Laten we een paar voorbeelden noemen. Een daarvan is corruptie. In het Arabisch is het woord daarvoor fasad. Maar dat woord heeft in het Bin Ladens jargon een religieuze klank. Het is een affront tegen de religieuze moraal, tegen de goddelijke wet waar iedereen zich aan heeft te houden. In de nieuwe beweging is dat niet geval, of misschien zit dat er wel in, maar veel belangrijker is dat corruptie een overtreding is tegen het volk (sha‘b). Men gaat uit van volkssoevereiniteit en van de veronderstelling dat politici verantwoording schuldig zijn aan het volk. Concreet: er is geld van het volk gestolen en dat moet terug en diegenen die het gestolen hebben moeten daarvoor gestraft worden voor een gewone rechter die volgens objectieve wetten en regels recht spreekt en een veroordeling uitspreekt. De politie en veiligheidsmensen die op demonstranten hebben geschoten moeten op dezelfde manier terecht staan. Voor Midden-Oosterse begrippen is dat op zich al een revolutie. Natuurlijk zitten hier allerlei haken en ogen aan: is er wel een betrouwbare, onafhankelijke rechterlijke macht? Deugen de wetten wel, en zullen de rechters niet onder druk worden gezet, door ofwel de ‘restanten’ van het ancien régime of door nieuwe volkswoede? Maar alleen al het feit dat de discussie in Egypte om dit soort vragen draait, betekent dat men streeft naar een rechtsstaat waar burgers gelijk zijn en niemand boven de wet staat. Het concept van burgerschap (muwatana) is opeens weer springlevend. Het bestond altijd al in het Midden-Oosten, waar het vanaf de negentiende eeuw via de Engelse en Franse politieke filosofie voet aan wal zette, maar het was helemaal uitgehold door de autoritaire regimes van de jaren zestig. Die regimes hadden bij hun aantreden eigenlijk een soort overeenkomst gesloten met de burgers: jullie leveren jullie rechten in en dan geven wij jullie daarvoor in ruil onderwijs, banen en gezondheidszorg. Het instorten van de regime heeft veel te maken dat dit sociale contract allang eenzijdig is opgezegd door de dictators en dat nu pas de burgers hun rechten opeisen.

Een ander voorbeeld: de Salafi’s waartoe Bin laden behoorde, houden niet van verkiezingen. Volgens hen leiden die alleen tot tweespalt (fitna). Ze zijn ook tegen partijvorming (hizbiyya, afgeleid van het woord hizb, partij), die de umma, de Moslimgemeenschap, alleen maar kan verdelen. Een andere, politieke reden was dat deelname aan verkiezingen een erkenning van het ‘ongelovige’ politieke systeem impliceerde. Zawahiri schreef een afrekening met de Muslim Broederschap, De bittere oogst, waarin hij betoogde dat na zestig jaar de Broederschap nog steeds niets had bereikt. Meedoen aan de façade-democratie van Mubarak, had volgens hem alleen tot compromissen geleid en tot een verzwakking van de islamitische principes.

Het ziet ernaar uit dat Zawahiri en met hem Bin Laden ongelijk gaan krijgen. De Moslim Broederschap heeft de afgelopen drie decennia een enorme ontwikkeling doorgemaakt en is zelf de democratische spelregels gaan waarderen. Na jarenlang te zijn onderdrukt door autoritaire regimes, eerst door Nasser, daarna door Mubarak, weet de Broederschap liberale principes op waarde te schatten. Onlangs werden die verankerd in de statuten van de nieuwe partij die de Broederschap heeft opgericht, de Partij van Vrijheid en Rechtvaardigheid. Daarin staat dat de rechterlijke macht onafhankelijk moet zijn, dat iedereen gelijk is voor de wet, en dat vrijheid van meningsuiting en organisatie gerespecteerd zullen worden. Het is waar: de meest liberale leiders van de Broederschap zijn inmiddels weggelopen. De relatie tussen de beweging en de partij is veel te nauw. En de vorige leider van de Moslim Broederschap, Muhammad Akif, opperde dat de revolutie van 25 januari ‘een geschenk van God is en geen mensenwerk’. Niettemin ziet ook de Moslim Broederschap nu de voordelen van een democratisch systeem. Daarvoor heeft ze te veel ervaringen opgedaan in het organiseren van verkiezingen. Maar het is waar dat de Moslim Broederschap nog een fundamentele interne revolutie moet doormaken. Zij is te hiërarchisch, te autoritair en te weinig op de buitenwereld gericht. Maar de beweging kan zich niet onttrekken aan de huidige ontwikkelingen en zal ook aan de ferme kritiek van haar eigen jeugdbeweging, die veel kritischer is dan de leiding, tegemoet moeten komen. Sinds de val van het regime in februari – en dat geldt ook voor Tunesië – is er een vrijemarktwerking ingezet die zegt dat partijen zich moeten inspannen om de gunst van de kiezer te winnen. Daar zal ook de Moslim Broederschap zich niet aan kunnen onttrekken. Vooralsnog domineert daarbij het discours van de bevrijding. Het discours van rechten, rationaliteit, geweldloosheid en nationale eenheid, waarin moslims en kopten gelijkwaardige burgers zijn.

Het zal niemand verbazen dat al deze ontwikkelingen een klap in het gezicht betekenden, niet alleen van Bin Laden als persoon maar van de salafisme als geheel. Het is dan ook geen wonder dat de Salafisten juist onder autoritaire regimes zoals die van Mubarak en het Saoedische koningshuis enorm hebben gedijd. Het principe altijd de leider te volgen, ongeacht diens karakter en politiek, is een ideale partner voor repressieve regimes. Het is dan ook geen wonder dat veel aanhangers van de revolutie in Egypte geloven dat de Salafisten samenwerkten met de inmiddels verboden staatsveiligheidsdienst, de Egyptische Stasi.

Het is mijn stelling dat in de Salafistische beweging politiek als concept en praktijk zo weinig is uitgewerkt dat zij eigenlijk maar twee kanten op kan: die van quiëtistische, apolitieke stroming die gehoorzaamheid betoont is aan de heerser, of die van een gewelddadige beweging die geweld, de jihad, gebruikt om veranderingen af te dwingen. De tussenvorm – het bedrijven van politiek, het sluiten van compromissen, de erkenning van verschillen en van de gelijkwaardigheid van de ander – is binnen een compromisloze doctrine die de waarheid in pacht heeft een onmogelijkheid. De complete desoriëntatie van de Salafistische beweging in Egypte uit zich in stelselmatige pogingen om de aandacht af te leiden naar zaken die niet van belang zijn voor de omwenteling of die zelfs tegenhouden. Zo maken duizenden Salafi’s zich druk over vermeende bekeringen van koptische, christelijke vrouwen die zich dan schuil zouden houden in kerken die vervolgens afgebrand worden. De tombes van soefi’s worden aangevallen en vernietigd omdat je geen intermediairs tussen God en de mensen mag vereren; politici worden aangevallen; moskeeën worden bezet; kathedralen door duizenden omsingeld en geestelijken bedreigd. Kortom, in hun hardnekkige streven om politiek te vermijden veroorzaken de Salafi’s chaos, onrust, sektarisch geweld en uiteindelijk een ondermijning van de democratische revolutie.

Conclusie
De gebeurtenissen die nu plaatsvinden in het Midden-Oosten zijn zo belangrijk omdat ze hoopgevend zijn, rationeel de emancipatie van de politiek voorstellen. Wat niemand voor mogelijk hield, voltrekt zich nu. Er is in de Arabische wereld een nieuwe burger opgestaan die zijn rechten opeist, de dictators verjaagt, en het heft in eigen hand neemt. Er is een nieuw soort humanisme opgestaan dat niet alleen de ‘muur van angst’ maar ook de tradities van hiërarchie, patriarchaat en blinde gehoorzaamheid heeft doorbroken. Het grote voordeel van deze ontwikkeling is dat we ons niet langer eindeloos hoeven te vermoeien met islamitische theologie, maar nu weer gewoon de gebeurtenissen ouderwets in revolutie en contra-revolutie kunnen indelen. Het is duidelijk waar de reactie zit, bij al die bewegingen die nog stoelen op autocratische macht, maar vooral bij die landen die hun legitimiteit danken aan het salafisme, met Saoedi-Arabië voorop. Uiteindelijk hoort Bin Laden, ondanks al zijn kritiek op het Saoedische koningshuis, in die laatste categorie. De ontwikkelingen van de afgelopen paar maanden hebben dat duidelijk gemaakt. Zijn dood heeft dat nog eens onderstreept.

Dit is de volledige tekst van een lezing door Roel Meijer bij het Actualiteitencollege van de Radboud Universiteit Nijmegen en het Soeterbeeck Programma Osama bin Laden is dood. Het einde van een tijdperk? Roel Meijer is universitair docent Geschiedenis van het Midden-Oosten aan de Radboud Universiteit Nijmegen en senior onderzoeker bij het Clingedael Instituut.

2 comments.

Oman – State, Tribes and Revolution

Posted on March 31st, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Headline, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Corien Hoek

Tribalism
Although Oman normally appears to be a very quiet country the spirit of the revolutions seemed to have reached this country a few weeks ago, putting it at the center of attention in the Netherlands because of a scheduled visit of the Dutch queen at that time. In this media attention a lot of time and effort was devoted to explain that Oman is a tribal society. “Tribal societies lead to civil war when the central authority declines. Tribal leaders become war lords who seize power and tribal wars are imminent. Thus there is little hope that these societies will be successful in transforming their institutions, once they have ousted their dictator.” This bogy dooms large in the media and blur our understanding of the current uprisings when the revolutions and concomitant transformations are discussed that take place in the Middle East. However if one looks at these societies from an anthropological perspective a different image of this social phenomenon, not typical for Middle Eastern societies alone, may arise. Based upon my research in Oman, I will show that in this country, state and nation building over a long period of time has thoroughly transformed the tribal organization even though tribes still constitute the back-bone of society at grass-roots level.  These social formations have an important integrative function, whereby seeking consensus, and negotiating with representatives from all groups concerned are well-proofed methods and conditions for the success of authority and stability within and between the tribes. Moreover equality of the families, their leaders and the members is a guiding principle, in which the Islam has its role too.

Oman: A Confederacy of Tribes
Oman enjoys one of the longest statehoods in the Arab world, only rivaled by Egypt. The state is based on the tribal organisation, which the Arabs brought into the country about two millennia ago. However, in the course of time the state transformed from a confederacy of semi-autonomous tribes headed by the supra-tribal ruler to a nation state with a national government, laws, judicial powers and civil services. State formation has been the important factor in diminishing the power and significance of the tribal system.

The tribe in Oman is made up of clans or factions (fakhdh, pl. fukhudh) which are groups of people bound to each other by obligations deriving from their common descent. While the family is the minimal descent group, the clan represents the intermediate level and the tribe is the maximal descent group with a sense of corporate responsibility and solidarity (asabiya). Members of this kinship system acknowledge a common forebear, whether fictitious or real, who gives them their identity and often the common name. The tribal system is patrilineal and hierarchical even though the leaders (shaykh pl. shuyukh and rashid pl. rushada) elected from specific lineage groups at the various levels, are seen as more equal among equals. The tribe is agnatic endogamous (marriage within patriline c.q. tribe) through the preference of eligible parallel cousin partners. Tribes used to organize their own authority and judicial power through councils (majalis, sing. majlis) and religious courts (al-qada` al-shar`i) on the basis of consensus building and negotiations by representatives of various groups. Thus they functioned as relative autonomous social formations.

Tribes would form regional confederations through alliances with other tribes for example in contiguous areas. The hierarchical organisation of confederations of tribes throughout the country used to determine the national power balance. National leaders in Oman, whether religious or secular, were elected from core tribes, resident in certain areas in the interior provinces of Oman. Since 1744 the Al Bu Sa’id tribe established a ruling dynasty through hereditary succession. The present Sultan Qaboos bin Sa’id Al Sa’id is the fourteenth ruler.

Multi-resources group
Traditionally, the tribe structured territorial and economic links besides kinship and social political relations. A tribe has a distinctive territory (dar, pl. dira) which constitutes its home- and rangeland. Tribal members used to depend for their source of subsistence primarily on the natural resources of the tribal territory. This also determined in a sense their life-style. Thus in the desert and mountain areas, where water is limited, people practiced pastoral nomadism i.e. animal husbandry by natural graze of goat and camel, moving with their livestock to grazing pastures. In areas where water was available, the inhabitants cultivating dates and vegetables could lead a sedentary life in oasis settlements. Finally, people who lived close to the sea could take up fishing. In addition to these subsistence activities (other) members of the tribe were occupied with trading, craft work or other maritime activities, to supplement the income. Depending on the range of territorial lands tribes consisted entirely or dominantly of pastoral people (bedu), or sedentary people (hadhar) or comprised a large variety of occupational groups. When territories did not offer enough opportunities to make a living, members, families or factions could split off, move, or take up other occupations which offered more perspective. The tribal organisation may still consist of occupational groups related to the presence of natural resources, but modern economic activities, not directly related to natural resources, have become a dominant source of income for individual members. Employment in the government (administration, army), the oil- and other industries is pursued by the sedentary and bedouin alike.

From this perspective the tribal organization constituted a flexible, multi-resource and multi-occupational group offering the tribal members a variety of economic options when necessary. Less fortunate members, families or factions of the tribe could depend on the solidarity and common responsibility of others. This proved vital to survive in the unpredictable environment of a desert climate. Similarly on a higher level, forming coalitions between tribes, merging or even subjugation of tribes, or tribal factions, served as much the economic needs of the people, as it was induced by sheer political motivation.

State formation
Omani people converted to Islam in the seventh century. The allegiance of the Islamic community (umma) to one God provided the members of the independent tribes with a principle of social and moral integration. Under the Ibadhi doctrine, developed and professed in Iraq and Oman, the religious leader (Imam) had to be locally elected, which based the formation of the state as early as the 8th century. The religious authority for the state’s leadership was in the hands of representatives from tribes which guarded the Ibadhi principles.

The Imam was nominated and elected by a council of chiefs, while other representatives of the tribes and provinces swore allegiance to him. If the leader did not adhere to the religious principles, he either had to repent or else he could be deposed. The democratic concept of the Ibadhi leadership had parallels with the elected leadership of the tribes in Oman. The ruler depended on the allegiance of the tribes, but the physical power remained with the tribal representatives in their homelands. This gave them a position of relative independence and the possibility to restrict the ruler’s control over the region.

In the course of history the semi-autonomous tribes were integrated into one political entity under a religious power (Imamate), or under a secular power (Sultanate) at times when the religious community did not have the power to provide for the leadership. These periods were interspersed with periods when the more dominant tribes pursued their own autonomy thereby opposing central power.

Political stability as a factor for a beneficent period depended on the balance between the tribes and the national power. A ruler who was powerful enough to unite the tribes, who succeeded in securing the wealth the country derived from its strategic location in the profitable maritime trade (i.e. gaining access to the ports, thereby safeguarding a neutrality towards the commercial activities in the ports, expanding Oman’s maritime empire etc.), and who reinvested the revenues in the country’s development to secure allegiance of the tribes, opened the door to prosperity. Oman’s modern history is a repetition of a successful interplay between these main determinants, whereby the introduction of the new asset: oil, further contributed to the prosperity and stability of the country.

Present time
Since the 1970s oil revenues secure a steady income for the state. Under the rule of the present sultan and his government these revenues are continuously invested in further development of the state and the country. Existing institutions at the national level are strengthened and new ones, related to governing the nation state, added. Moreover the oil wealth is relatively equally distributed throughout the country. Roads, electricity, water, schools and hospitals have been laid out at a high speed and reach even the most remote areas and isolated hamlets.

The significance of the tribal organisation in the context of the modern nation state formation decreases. All tribes co-operate with and participate in the central state organization. Central interests transcend tribal interests. In the beginning of the rapid development process, the tribal system played its part in the distribution of state owned amenities and services throughout the country; all tribes being keen to have their share of the state owned wealth in their own territories. The government, in which tribal representatives participated, naturally underlined this principle of equal distribution, though not necessarily distributing goods only along tribal lines. At the same time representation of the tribe at the national level is losing its significance too. Whereas in the 1980s, the tribes assigned their representatives for the State Consultative Council, since 1991 members for the Consultation Council are elected by the people and represent municipalities (wilayats) rather than tribes. On its part, the government has its representation in the region such as the wali (mayor) police, army, judicial courts and local branches of ministries.

On the other hand, at the grass-roots level of Omani society the tribal organisation still plays its role in matters of kinship, affiliation and as a social network for its members. Tribal leaders often function as mediators between the members of the tribe and between members and the administrative representatives at various levels of society. The chiefs continue to take counsel with the male members of the tribe in their sabla (council hall) in their territories to discuss a wide variety of subjects relevant to the tribe, ranging from tribal history, religious and judicial matters and national and international affairs, to local and economic issues such as palm cultivation, water distribution in the oasis, trade opportunities and last but not least marriages and other family themes. Supporters, advisors and guests are always welcome to join in the sablas. In addition, kinship affiliation and -loyalty bring members informally together on social and cultural occasions such as birth, marriage, death and other celebrations. The tribe therefore is still a strong cohesive force for families and individual members whether close by or living dispersed in the country or abroad. Thus, it supports the integration of people within the region and the country at large.
The society at large however, is clearly transforming from an “ascribed” to an “achieved” society where the individual qualities and achievements gradually obtain more weight than the tribal position and personal status therein of its members. Education, mobility and the process of individualisation play their roles in this development. Individuals join affiliations other than the tribal ones such as social formations based on occupational, ethnic, religious or other identities. These have their own autonomy and integrate themselves in the society through economic, social and cultural participation, playing their role in the development process in the country.

References
Chatty, D., 1986. From Camel to Truck: The Bedouin in the Modern World, New York: Vantage.
Harik, I., 1987. ‘The Origins of the Arab State system’, in Salame, G., ed., : The Foundations of the Arab State, Volume I, London: Croom Helm.
Lancaster, W., 1988. ‘Fishing and the Coastal Communities: Indigenous economies- decline or renewal’, Journal of Oman Studies Special Report, No. 3, 485-494. Muscat.
Wilkinson, J. C., 1972a. ‘The Origins of the Omani State’, in D. Hopwood ed., The Arabian Peninsula: Society and Politics, 67-88, London: George Allan and Unwin.

Corien Hoek is board member of the Dutch Anthropology Association. She did extensive fieldwork in al Sharqiyah region in Oman and in 1998 defended her PhD “Shifting Sands, Social economic development in Al Sharqiyah region, Oman”. Besides her work on socio-economic issues in the Middle East (from an anthropological perspective) she is also board member and co-founder of the MECART Foundation (Middle Eastern Culture and Art) for the exchange of Middle Eastern art and artists and the promotion of better knowledge of the Middle Eastern societies and cultures in the Netherlands.

2 comments.

De protesten in Syrië

Posted on March 29th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Dick Douwes

Past Syrië in het rijtje Tunesië en Egypte? Of kunnen er Libische toestanden ontstaan?

Massale protesten in Syrië beperken zich tot nu toe vooral tot plattelandssteden nabij de grens met Jordanië. Er zijn ook demonstraties in andere steden, waaronder in de twee grootste, Damascus en Aleppo. Het zijn kleine maar dappere demonstraties tegen het regime. Er zijn andere, grotere demonstraties pro-regime, maar die zijn dan ook georganiseerd door het regime. Welke kant gaat het op in Syrië?

Syrië kampt met de voor de regio bekende problemen: snelle bevolkingsgroei, stagnerende economie, wijdverbreide corruptie en politieke repressie. Het onderwijs barst uit zijn voegen door de grote toestroom van kinderen en jongeren. Uitzicht op een baan, laat staan een passende, is klein. Geen baan betekent laat trouwen, in ieder geval voor jonge mannen, en als er een gezin wordt gesticht, inwonen bij familie op een paar vierkante meter. Syrië staat vol met simpele, half afgebouwde en deels bewoonde huizen; allemaal als ideaal begonnen maar gestrand op te hoge prijzen voor cement en te lage inkomens. Een woningcrisis in kwadraat.

Dat de woede in Syrië zich nu manifesteert in Dera’a en omgeving is opvallend. Plattelandssteden als Dera’a vormden lange tijd de basis van het socialistische Ba’th regime dat sinds 1963 aan de macht is. Het Syrische regime wordt vaak alawitisch genoemd vanwege het grote aandeel van alawieten in de top van het leger en de politiek, maar in oorsprong rust het regime op een beweging zich emanciperende plattelanders, waaronder alawieten, die zich keerden tegen de macht van grootgrondbezitters; de notabele families van de grote steden: Damascus, Aleppo , Hama en Homs.

Dat de woede zich eerst laat zien op het platteland, is niet zonder reden. De elite van de partij – en het leger – heeft zich in de afgelopen decennia verplaatst van de dorpen en plattelandsteden naar Damascus. Er zijn allerlei allianties ontstaan tussen officieren, partijbonzen en ondernemers van divers pluimage waarin nouveau riche alawieten zich mengen met de stedelijke elite van soennieten en christenen. Anders dan in de eerste decennia investeert het regime maar weinig in de meer afgelegen plattelandsgebieden. Juist die gebieden kampen met vaak omvangrijke ecologische en dus economische problemen als gevolg van droogte en roofbouw op de natuurlijke watervoorraden.

In Tunesië en Egypte bleek het leger een buffer te vormen tussen repressie en protest en koos de legertop voor verandering – zij het vooralsnog niet een radicale. Syrië kent net als Egypte een groot staand leger van dienstplichtigen. Maar daarnaast zijn er verschillende elite-eenheden, veiligheidsdiensten en milities die onder commando vallen van de president en/of zijn veelal alawitische bondgenoten. Het is de vraag in hoeverre en hoe lang het leger en de politie bereid zijn het vuur te openen op demonstranten.

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video

Dera’a: Demonstranten halen beeld van Hafez al-Assad neer

De fundamentele vraag is of de Syrische staat sterk genoeg is. Het leger is zo’n instituut dat de staat kan dragen, zoals blijkt in Egypte en Tunesië. Ook vakbonden, een redelijk onafhankelijke rechtspraak, een bewuste middenklasse en een beperkte ruimte voor protest bepalen hoe een regime op protest reageert. In Syrië was de eerste reactie schieten met scherp. Toch hebben de protesten al taboes doorbroken. Syrië is vergeven van standbeelden en beeltenissen van de presidente en van zijn vader. De eersten zijn al vernield. Veel hangt nu af van het vermogen van het regime de grote steden te controleren en hun relaties met de stedelijke elites te behouden. Ook die laatsten wachten waarschijnlijk niet op een revolutie vanuit het verarmde platteland.

Dick Douwes (1957) is hoogleraar Geschiedenis van het Midden-Oosten aan de Erasmus Universteit Rotterdam en studeerde Arabisch aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Naast historisch werk publiceert Douwes over de integratie van islamitische gemeenschappen in Nederland en is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor de Studie van Islam en het Midden-Oosten (MOI).

0 comments.

Egypt: After the Revolution

Posted on March 19th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Headline, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Samuli Schielke

As I write these final notes from the Egyptian revolution on my way back to Germany, I once again curse my amazingly bad timing regarding key events of the revolution. I arrived in Egypt on my first visit three days after the Friday of Anger, was dramatic key moment that made the old system lose its balance. I left five days before Hosni Mubarak resigned. I arrived on my second visit one day after the Essam Sharaf’s caretaker government took over. And I am leaving in the early morning hours of the constitutional referendum that will determine which way Egypt will be going in the coming months.

This decisive moment is just one of the many that Egypt has seen and will continue to see during this year. But as it is the moment when I leave Egypt, I seize it to offer some preliminary conclusions about the Egyptian revolution and the social and emotional dynamics it has released. I make no pretensions to neutrality. My account of the Egyptian revolution is an extremely partisan one, and I would consider it a failure if it weren’t so. There are times to look at things from a neutral distance, and there are times to take a stance. But while taking a stance, I have tried to be fair towards those whose views and actions I do not agree with. It has been difficult.

In November 2010 I spoke with the Egyptian journalist Abdalla Hassan who told me that there will be a revolution in Egypt soon. I replied him that there is no way there will be a revolution in Egypt, and in any case, I find a revolution a bad idea because in revolutions things get broken, people get killed, and in the end the wrong people seize the power. I was obviously wrong about the point as to whether there will be a revolution in Egypt or not. However, at the moment it looks like that all my three reasons to be opposed to a revolution are turning out to be true. And yet I continue to think that the revolution was a good thing, one of the best things that have happened to Egypt since a long time.

To start with, things don’t look too good to be honest. There is strong mobilisation for a “No” vote for the sake of a new democratic constitution to finish the job of the revolution. The activists of the “No” vote who for too long a while were focussed on demonstrations, the press and the Internet, have finally taken to debating and spreading leaflets in the streets. But they are facing a much stronger mobilisation by an unholy alliance of Mubarak’s National Democratic Party, the Muslim Brotherhood, and the Salafis, for a “Yes” vote, with tacit support of the army. A “Yes” vote will mean a consolidation of what remains of the old system, and it will mean early elections that are likely to be dominated by an alliance of the old system and Islamists. In Cairo the “Yes” and “No” campaigns appear to have approximately equal strength, but in Alexandria, where the Salafis are especially strong, they have been not only speaking out loudly for their point of view, they also quite reject the possibility of there being a different point of view. According to newspaper reports, they have been aggressively trying to prevent the “No” campaign from spreading its message in Alexandria. Despite the widely publicised measures to guarantee a transparent election, there are already reports of vote-rigging on the countryside and in Upper Egypt. The odds are at the moment that the “Yes” vote will prevail due to a mixture of trustful expectation of a quick return to normality among a very large part of Egyptians, the organising power of Islamist movements, the tacit “Yes”-campaign by the state media, and some fraud. But the outcome is not certain, and that in itself is a major progress in Egypt. (For more details on the arguments for and consequences involved in a “Yes” or “No” vote, see my previous post)

Scenarios for the future

I spent yesterday, my last day in Egypt, from the morning until the evening meeting my friends in Cairo. They represent a very particular selection of Egyptians. They are all going to vote “No”, and they all think that Egypt needs more social and gender equality, more freedom, and a civil state ruled by a democratic government, without the Muslim Brothers if possible. But their assessment of the situation is different, each coming up with a different scenario of Egypt’s future.

My friend from southern Cairo is the most pessimistic one. She sees that the Muslim Brothers and the Salafis are about to take over, be it directly or indirectly, and that there is a grave danger that the promises of democracy and freedom will be betrayed by a conservative religious turn that will put an end to the little bit of freedom there was for different ways of life in Egypt under Mubarak. In her view, the nationalists and leftist were very naive to join the Muslim Brotherhood in the temporary alliance to overthrow Mubarak because the Muslim Brothers are the ones who will profit now due to their superior organisation. She argues that since the system was so weak that it fell after less than three weeks of demonstrations, it would have been very well possible indeed to gradually reform it. A gradual reform of the old system, she argues, would have been better because it would not have given the Islamists the chance to dominate which they are offered now. Maybe, I say, but now things are as they are. So what to do now? She does not have a plan, but she points out that whatever its political consequences, the revolution has released a longing for freedom and unsettled the logic of gender relations. This shift can substantially change Egyptian society in the coming years, but it needs to get the chance to evolve.

F.E., a long-standing socialist activist, is much more optimistic. “Whatever the outcome of the referendum, we have already gained a lot.” Many socialist and communist movements that were previously working in illegality are now working publicly. Some of them are well connected with the new free trade unions in Egypt’s industrial centres. Left wing parties and organisations are mushrooming. The crucial issue, in F.E.’s view, is to create a functioning network to facilitate their work to compete with the Muslim Brotherhood and the NDP. In F.E.’s view it is in a way good that the Muslim Brotherhood decided to join the “Yes” campaign because by doing so “they have proven to everybody what we already knew: that they are a part of the system”. In F.E.’s view, there is a likelihood that the Muslim Brotherhood comes to power in alliance of parts of the old system. But it won’t be a disaster since it will only be making official what has been unofficially going on since the 1970’s. With the gradual withdrawal of the state from its role as a service provider in the course of economical liberalisation, the Islamist movements and religious actors in general were given the role of non-governmental service providers in the new neoliberal system of governance. Due to this deal, F.E. says, the Muslim Brothers have a societal advantage which the socialists and the labour movement now have to catch up with by entering the streets and the popular neighbourhoods and defeating the Islamists in their home ground. A part of the plan is to raise lawsuits against Muslim Brotherhood-dominated charities which often link their services with ideological conditions, which is against the law on charitable institutions (F.E. is lawyer by training, he knows). But the crucial point is to be there for the people, to offer services and to be socially active: “The poor people cannot afford to be ideological. If you go to them and offer them assistance, they take it. It doesn’t take much ideology to tell the difference between one loaf of bread, and two loafs.” In F.E.’s view, right now is the finest hour of the Muslim Brotherhood, but their days are counted because in the end they are a part of the corrupt old system, and will not be able to solve the problem of social inequality – the issue that took the people to the streets.

W., also a long-standing socialist and since years a cultural activist, is a little less enthusiastic about the networking capacities of the leftist movement. He, too, has been intensively involved in the revolution, and as I meet him in the evening, he is exhausted. Not only has he been participating in a number of cultural activities and a leaflet campaign on the eve of the referendum, he is also a member of the citizen’s checkpoint in the area of the cultural centre where he works. Yesterday he attended the founding meeting of yet another socialist party. He is not so worried about the splintering of leftist parties, however. What troubles him is that trade unions are at the moment so busy presenting their demands to the ministries that they have no concentration for the wider political situation. These demands, which typically involve improved pay and a change in management structures, are known in Egypt currently as “the demands of professional groups” (matalib fi’awiya), which has become something of a curse word. For activists like W, they are an ambivalent business, partly a crucial part of political action, partly detrimental to coordinating the pursuit of more general objectives.

Dr. A., a psychologist concerned with the spiritual aspect of religion as a way to help people find agency in their lives, says that he is neither a pessimist or an optimist: Pessimism and optimism, he argues, are attitudes of the time before the revolution, now is a time to work. He says that when people discuss the referendum with him, he doesn’t say what he will vote, but only encourages them to vote and take the decision in their own hands. He will vote “No”, he says, but what is more important for him is the level of political consciousness and spontaneous activity by young people who never had that experience before. “When I was at the Friday prayer today, after the prayer there were people spreading ‘Yes’ leaflets and others spreading ‘No’ leaflets, people whom I had never before seen being socially active. I went to the guy with the “No” leaflets and thanked him for just that.” We discuss what will happen to this drive of activity if the majority vote will be a “Yes”. I’m concerned that a victory of the “Yes” vote, which would be the first major setback for the revolutionaries (excepting, of course, the Muslim Brothers who go for “Yes”), will cause a major wave of frustration and make many people give up again. The question, Dr. A. replies, is about turning the spirit of revolution into experience. The revolution is an emotional state, and as such it is transient even if it leaves a strong trace on one. But it also comes with a practical experience, and that practical experience is changing a significant part of Egypt in these very days.

Revolution is a sledgehammer: Contradictory changes and social dynamics

That change will be a contradictory one. A revolution is a sledgehammer, good for breaking the walls of oppression and frustration. It is a way of changing things that causes a lot of damage, it is risky, and there is no way to tell how things will eventually turn out. One can draw so many comparisons to the Iranian revolution 0f 1979, to the Russian revolutions of 1905 and 1917, to the revolutions of the Eastern Block in 1968 and 1989, and the youth revolution in western Europe and Northern America in 1968 – but the only thing that one learns is that revolutions are fundamentally unpredictable. Afterwards, we will be able to name the actors, the groups, the dynamics, and the decisions that determined the course of events. But beforehand, nobody knows.

What I do know is this: Egypt’s revolution of 25 January built on a number of social dynamics that were present in Egypt already years before, and which have now been partly magnified, and partly transformed.

Number one is the reintroduction of capitalism since the 1970’s after a period of Arab socialism, and the enormous social impact of neoliberal governance that gave enormous wealth to a political-economical elite, some wealth to a new middle class, and an enormous gap of promises and reality to the biggest part of the population. Egypt in the age of Mubarak was a liberal dictatorship, with vast opportunities for investment, beautiful new malls and resorts, space for different lifestyles on the condition of sufficient funds, an extremely stratified class society, and a brutal and arrogant security apparatus that treated citizens like criminals and had criminals on its paycheck. As Walter Armbrust has argued in an early and very fitting analysis, the revolution of 25 January 2011 was directed first and foremost against this conglomerate of big money, class and family privileges, and everyday oppression, and whether and to what degree this conglomerate will change in favour of ordinary Egyptians, will be the primary measure-stick on which the people who undertook the revolution will measure its success.

Number two is the wave of a very particular kind of religious conservatism that Egypt has been experiencing since thirty years. In the past decade this religious conservatism took a markedly unpolitical, primarily socially engaged shape, but it now turns out that this was very much due to the constraints of the Mubarak system that worked systematically to depoliticise social movements. Now religious conservatism has become an openly political (and so have left wing cultural projects, by the way) again, thus also creating new kinds of divisions. Some of my colleagues have argued that the revolutionary protest has offered a new language of dissent, a new logic to think about the relationship of state, society, religion, and the individual which is “asecular” in the words of Hussein Agrama, because it stands outside the contrast of the secular and the religious. This could indeed be the impression if one focusses on the utopian moment of revolutionary protest. But that the utopian moment of a revolutionary protest and now we are in entering the period of transition. The shared spirit of protest has become impossible to hold once the common goal was reached, although it is likely to have some positive effects on Egypt’s politics in the next years. The political developments of the transitional period are providing for a spectacular comeback of that contrast in new forms, most disturbingly in the shape of the Salafis with their rejection of the very idea of democracy as un-Islamic, but also in a less destructive way in the way leftist and nationalist political actors are now rearranging their ranks to face the alliance of the old system and the Muslim brotherhood. Turning Agrama’s analysis around, the re-politicisation of religious conservatism is providing not so much specific norms – after all, Egypt is for the biggest part a conservative and religious society anyway – than specific questions that it obliges Egyptians to ask and answer (I am thinking for example, about the discussion about the Islamic state between R. and Y. in my note from 15 March).

But more important than who will run the country in the next four or eight years is the peculiar nature of this religious conservatism as an integral part of the neoliberal system of governance as F.E the socialist pointed out. The power of Islamist ideals of politics and society over Egypt is interlinked with the experience of an increasingly amoral society moving away from a conservative communal experience towards a competitive, fragmented social experience where morals are learned from the book. The power of the Islamist promise of good life rises and falls with the neoliberal capitalist utopia/dystopia. While I am not much of a socialist myself, I therefore think that socialists and the labour movement may have more to say in future than may seem right now.

Number three is the strained relationship of ordinary people with the state, which for a long time has been marked by seeking the patronage of the state/business authorities, and cursing the humiliation which one experienced while doing so. Burning the police stations on 28 January was a radical, impulsive reaction against this experience, and it has released highly contradictory dynamics. Until today, there is very little police on the streets of Egypt’s cities, although technically the police should have been able to return weeks ago. Partly it has made things better, as people have to suffer a lot less insults and derision than they used to. Partly it has made things more colourful, with street vendors who used to play cat and mouse with the police now working freely in Cairo’s shopping streets. But for a big part, it is a serious problem in face of the increase in crime – and in fear of crime – that followed the revolution, further aggravated by the large number of police firearms that got into private hands on 28 January. The fear of crime and violence is the strongest argument in the hands of those who want things to get back to as they were. Those who want to push for the sake of continuing revolution tend to place the blame on the police itself, seeing in the delayed return of the police to the street a continued campaign of intimidation. But I think that more is at stake. A main reason appears to be that the police officers are very hesitant to take their new role as servants of the people. There is very strong resistance against criminal investigations against police officers. In the beginning of this week, police forces in Alexandria marched out of the courts they were supposed to protect in protest against court cases against three police officers accused of killing protesters. This spirit was most arrogantly marked by the video circulating on the Internet in early March, showing a police chief telling the policemen that “we are the masters of the country.” The burning of the police stations has been a traumatic event for the police force, and an ambiguous one for the citizens who note the new politeness of the few police officers in the streets with great satisfaction, but also suffer from the new insecurity of violent crime. The relation of the citizens and the police will remain an open question for a while, and while there seems to be no return to times past, it is unclear whether a new sound base for policing will be found. The relationship will remain strained. And the weapons that moved to private hands will stay that way, and violent crime is likely to become a more permanent menace in Egyptians’ daily life.

Number four is the crisis of patriarchal authority so dramatically marked in the Oedipal father murder which the revolutionaries committed on Mubarak, the clientelistic father-godfather of the nation. I wrote more about this point back in February, at the moment I want to point out that this was a move by no means a shared undertaking by all Egyptians. A lot of people did not believe that Mubarak would go until the last minute, and did not dare or care to go out to the streets. These people, too, are now claiming the revolution as theirs, but for them it has a different emotional significance. And those who did believe that Mubarak would go and who put their faith into a revolution without visible leaders, had quite different ideas of what would replace the figure of the respected and feared collective father. Things are in the movement, and some are searching for new reliable sources of authority while others are claiming the freedom to speak out what is in one’s heart and yet others are experimenting with non-hierarchical organisation and pluralistic debate. This shift in authority and in the entitlement to a voice will be the biggest and bitterest struggle that Egypt will face in the next decades.

Revolution and emotions

This is why I think the Egyptian revolution is a good thing although things have been broken, people have been killed, and the wrong people are likely to get into power. Egypt of the past decade was marked by an enormous contrast of great promises and high expectations on the one hand, and a sense of humiliation, depression and frustration. The 25 January revolution opened up a different way to feel about the world, and things got into movement. Some things will get back to the way they were, some will get better, a lot of things will get worse. But they are not just happening to people. One can do something about one’s share in the world. So many people in Egypt felt that nothing can be done, and many of them now feel that something can be done after all. They will do that something now, for better or worse.

Revolution is indeed an emotional state, and it is an intense, nervous and stressful one. One cannot go on that way for very long. The turn from the state of revolution to a state of transition is also a time of exhaustion and bad nerves. R., an artist, is sick with a “post-revolutionary flue” as she calls it. Like many others whom I have met, she is emotionally exhausted, and says that the past month and a half has been the most stressful time in her life. Although I myself have spent only three weeks in Egypt since the revolution began, my nerves are wrecked, too. I have started smoking again, and I sleep very badly. And yet unlike many others, I haven’t been through any really bad experiences. But there is a constant anxiety, and it is of the same kind of the anxiety of M. who found it quite wearing to find this country one’s own. Like so many Egyptians who share this feeling, I am anxious because I care. Having lived so long in a country that seemed so stalled, so doomed to face just more and more of the same, it is not a bad thing to be anxious in this way.

Greetings from Egypt in transition!

Samuli Schielke is a research fellow at Zentrum Moderner Orient (ZMO), Berlin. His research focusses on everyday religiosity and morality, aspiration and frustration in contemporary Egypt. In 2006 he defended his PhD Snacks and Saints: Mawlid Festivals and the Politics of Festivity, Piety and Modernity in Contemporary Egypt at the University of Amsterdam, Faculty of Social and Behavioural Sciences. During his stay in Cairo at the time of the protests at Tahrir Square he maintained a diary. The text here is part of that diary which you can read in full at his blog. He also wrote “Now, it’s gonna be a long one” – Some first conclusion on the Egyptian Revolution

1 comment.

Paradoxes of Arab Refo-lutions

Posted on March 5th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Headline, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Asef Bayat
Serious concerns are expressed currently in Tunisia and Egypt about the sabotage of the defeated elites. Many in the revolutionary and pro-democracy circles speak of a creeping counter-revolution. This is not surprising. If revolutions are about intense struggle for a profound change, then any revolution should expect a counterrevolution of subtle or blatant forms. The French, Russian, Chinese, Iranian, and Nicaraguan revolutions all faced protracted civil or international wars. The question is not if the threat of counter-revolution is to be expected; the question rather is if the ‘revolutions’ are revolutionary enough to offset the perils of restoration. It seems that the Arab revolutions remain particularly vulnerable precisely because of their distinct peculiarity—their structural anomaly expressed in the paradoxical trajectory of political change.

Historically, three types of bottom-up regime/political change stand out. The first is the ‘reformist change’. Here, social and political movements mobilize in a usually sustained campaign to exert concerted pressure on the incumbent regimes to undertake reforms through the institutions of the existing states. Resting on their social power—the mobilization of the grassroots— the opposition movements compel the political elites to reform themselves, their laws and institutions often through some of kind of social pacts. So, change happens within the framework of the existing political arrangements. The transition to democracy in countries like Mexico and Brazil in the 1980s was of this nature. The leadership of Iran’s Green movement currently pursues similar reformist trajectory. In this trajectory, the depth and extend of reforms vary. Change may remain superficial; but it can also be profound if it materialized cumulatively by legal, institutional and politico-cultural reforms.

The second mode of political change is the ‘insurrectionary model’, where a revolutionary movement builds up in a fairly extended span of time during which a recognized leadership and organization emerge along with some blueprint of future political structure. At the same time that the incumbent regime continues to resist through police or military apparatus, a gradual erosion and defection begin to crack the governing body. The revolutionary camp pushes forward, attracts defectors, forms a shadow government, and builds some organs of alternative power. In the meantime, the regime’s governmentality gets paralyzed, leading to a state of ‘dual power’ between the incumbent and the opposition. The state of ‘dual power’ ends by an insurrectionary battle in which the revolutionary camp takes over the state power via force; it dislodges the old organs of authority and establishes new ones. Here we have a comprehensive overhaul of the state, with new functionaries, ideology, and mode of governance. The Iranian revolution of 1979, the Sandinista Revolution in Nicaragua, or the Cuban revolution of 1952 exemplifies such insurrectionary course.

The third possibility pertains to ‘regime implosion’, when the revolutionary movement builds up through general strikes and broad practices of civil disobedience, or through a revolutionary warfare progressively encircling the regime, so that in the end the regime implodes. It collapses in disruption, defection, and total disorder. In its place come the alternative elites and institutions. Ceausescu’s regime in Romania imploded in a dramatic political chaos and violence in 1989, but gave rise eventually to very different political and economic systems under the newly established political structure, the National Salvation Front. Qaddafi’s Libya may experience such an implosion if the revolutionary insurgency continues to strangle Tripoli. In both ‘insurrection’ and ‘implosion’, and unlike the reformist mode, attempts to reform the political structure take place not through the existing institutions of the state, but overwhelmingly outside of them.

Now, Egypt’s revolution, just like that of Tunisia, does not resemble any of these experiences. In Egypt and Tunisia, the rise of powerful political uprisings augmented the fastest revolutions of our time. Tunisians in the course of one month and Egyptians in just 18 days succeeded in dislodging long-serving authoritarian rulers, dismantling a number of institutions associated with them, including the ruling parties, the legislative bodies, and a number of ministries, in the meantime establishing a promise of constitutional and political reform. And all these have been achieved in manners that were remarkably civil, peaceful, and fast. But these astonishing rapid triumphs did not leave much opportunity for the opposition to build parallel organs of authority capable of taking control of the new state. Instead, the opposition wants the institutions of the incumbent regimes, for instance the Military in Egypt, to carry out substantial reforms on behalf of the revolution—that is, to modify the constitution, ensure free elections, guarantee free political parties, and in the long run institutionalize democratic governance. Here again lies a key anomaly of these revolutions– they enjoy enormous social power, but lack administrative authority; they garner remarkable hegemony, but do not actually rule. Thus, the incumbent regimes continue to stand; there are no new states or governing bodies, nor novel means and modes of governance that altogether embody the will of the revolution.

It is true that, like their Arab counterparts, the Eastern European revolutions of the late 1990s were also non-violent, civil, and remarkably rapid (East Germany’s revolution took only ten days); but they managed, unlike in Tunisia and Egypt, to completely transform the political and economic systems. This was possible because the imploded East German communist state could simply dissipate and dissolve into the already existing West German governing body. And broadly, since the difference between what East European people had (one party, communist state) and what they wanted (liberal democracy and market economy) was so distinctly radical that the trajectory of change had to be revolutionary. Half-way, superficial, and reformist change would have been easily detected and resisted—something different from the Arab revolutions in which the demands of ‘change, freedom, social justice’ are broad enough to be claimed even by the counter-revolution. Consequently, the Arab revolutions resemble perhaps more Georgia’s Rose Revolution of 2003 and Ukraine’s Orange Revolution of November 2004-January 2005 where in both cases a massive and sustained popular protest brought down incumbent fraudulent rulers. In these instances, the trajectory of change looks more reformist than revolutionary, strictly speaking.

But there is a more promising side to the Arab political upheavals. One cannot deny the operation of a powerful revolutionary mode in these political episodes, which make them more profound than those in Georgia or Ukraine. In Tunisia and Egypt, the departure of despotic rulers and their apparatus of coercion have opened up an unprecedented free space for citizens, notably the subaltern subjects, to reclaim their societies. As is the case in most revolutionary turning points, an enormous energy has been released in the society’s body politics. Banned political parties have come to surface and new ones are getting established. Societal organizations have become more vocal and extraordinary grassroots initiatives are under way. In Egypt, working people, free from fear of persecution, aggressively follow their violated claims. Laborers are pushing for new independent unions; some of them have already formed the ‘Coalition of the 25 January Revolution Workers’ to assert the revolutionary principles of “change, freedom, and social justice”. Small farmers (with less than ten feddans) in rural areas are organizing themselves in independent syndicates; others continue fighting for betters wages and conditions. The first Organization of the Residents of Cairo’s Ashwa’iyyat (slums), established recently, has called for the removal of corrupt governors, and for the abolition of regime-sponsored ‘local councils’. Youth groups organize to clean up slum areas, engage in civil works and reclaim their civil pride. Students pour into the streets to demand Ministry of Education to revise the curricula. The stories of Coptic and Muslim cooperation to fight sectarian rumors and provocations are already known and need not be repeated here. And of course the Tahrir Revolutionary Front continues to exert pressure on the military to speed up reforms. These all represent popular engagement of exceptional times. But the extraordinary sense of liberation, urge for self-realization, the dream of a new and just order—in short the desire for ‘all that is new’ are what define the very spirit of these revolutions. In these turning points, these societies have moved far ahead of their political elites, exposing albeit the major anomaly of these revolutions—the discrepancy between a revolutionary desire for the ‘new’, and a reformist trajectory that may lead to harboring the ‘old’.

How do we then make sense of the Arab revolutions? These may be characterized neither as ‘revolutions’ per se nor simply ‘reform’ measures. Instead we may speak of ‘refo-lutions’– revolutions that want to push for reforms in, and through the institutions of the incumbent states. As such, refo-lutions express paradoxical processes—something to be cherished and yet vulnerable. Refo-lutions do possess the advantage of ensuring orderly transitions, avoiding violence, destruction, and chaos—the evils that dramatically raise the cost of change. In addition, revolutionary excess, the ‘reign of terror’, exclusion, revenge, summary trials and guillotines can be avoided. And there are the possibilities of genuine transformation through social pacts, but only if the society—the grassroots, civil society associations, labor unions, and social movements—continue to remain vigilant, mobilized and exert pressure. Otherwise refo-lutions carry with them the perils of counter-revolutionary restoration precisely because the revolution has not made it into the key institutions of the state power. One can readily imagine powerful stakeholders, wounded by the ferocity of popular upheavals, would desperately seek regrouping, initiate sabotage, and instigate counter-propaganda. Ex-high state officials, old party apparatchiks, key editor-in-chiefs, big businesses, members of aggrieved intelligent services and not to mention military men could penetrate the apparatus of power and propaganda to turn things into their advantage. The danger can especially be more pronounced when the revolutionary fervor subsides, normal life resumes, hard realities of reconstruction seep in, and the populace gets disenchanted. There is little recourse for realizing a meaningful change without turning refo-lutions into revolutions.

Asef Bayat is Professor of Sociology and Middle East Studies at theUniversity of Illinois, Urbana-Champaign. He is the co-author of BeingYoung and Muslim (Oxford University Press, 2010) and author of Life as Politics: How Ordinary People Change the Middle East (StanfordUniversity press, 2010).

This post is also published at Jadaliyya.com where Asef Bayat also wrote Egypt and the Post-Islamist Middle East

1 comment.

Jemen als 'Wild Card'

Posted on February 23rd, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Annemarie van Geel

Terwijl er de afgelopen dagen op het internet gediscussieerd werd hoe de naam Mubarak omgevormd kan worden naar een Arabisch werkwoord en wat dat woord dan zou moeten betekenen, gingen in Jemen mensen de straat op om te protesteren tegen het regime van Ali Abdallah Salih, de man die de afgelopen 33 jaar Jemen heeft geregeerd. In het Midden-Oosten, maar ook elders, word uitgebreid gegist over de vraag ‘wie is de volgende’. Op het eerste gezicht lijkt Jemen (in casu: president Ali Abdallah Salih) kandidaat te zijn.

Qat in Sana'a Foto Annemarie van Geel

Als armste land van de Arabische wereld -bijna de helft van de bevolking leeft van minder dan $2 per dag- heeft Jemen te kampen met een werkloosheid van ongeveer 35%. Corruptie, analfabetisme, een qat-verslaafde bevolking en een laatste plaats in het meest recente Global Gender Gap Report van het World Economic Forum maken het plaatje niet rooskleuriger.

Jemen is een complexe mix van stammen, religieuze groeperingen, en overige groepen. Salih heeft de ingewikkelde onderlinge verhoudingen tussen de verschillende groepen de afgelopen 33 jaar danig in zijn voordeel weten te manipuleren. Desondanks wordt het regime geconfronteerd met tribale rebellie van de Houthis in het noorden, een afscheidingsbeweging in het zuiden (dat tot 1990 onafhankelijk was), en Al Qaeda in het oosten van het land. Zelfs vóór het begin van de protesten stond Salih dus al aanzienlijk onder druk.

Die druk kwam onder andere van de oppositie-alliantie “Joint Meeting Parties” (JMP), bestaande uit islamisten, socialisten en wat kleinere oppositiegroepen. De JMP had al verschillende malen aangegeven op te zullen roepen tot protesten tegen Salih en diens partij de “General People’s Congress” (GPC) als er vóór de Parlementsverkiezingen van april van dit jaar geen politieke en electorale hervormingen zouden worden doorgevoerd.

Echter, de JMP is de “officiële” oppositie en tot op zekere hoogte gecoöpteerd door het regime. Maar naast de waarschuwing van de JMP werden er in Jemen, net als in Egypte en Tunesië, protesten georganiseerd door studenten via Facebookgroepen zoals “Eyoun Shabbah” (Ogen van de Jeugd) en “Harakat al Shabaab li Tagheer” (Jongerenbeweging voor Verandering). Deze groepen zijn een alternatief voor zij die gefrustreerd zijn geraakt met de officiële oppositie. In Jemen echter is internetgebruik vele malen lager dan in Egypte, en deze Facebookgroepen hebben dan ook slechts enkele honderden leden.

Een van de leidsters van de studentenprotesten is Tawakkul Karma. Toen Saleh op 23 januari deze activiste, die voorzitster is van Women Journalists Without Chains en lid van de islamistische Islah partij, liet arresteren leidde dit tot ongekende studentenprotesten in Sana’a, de hoofdstad, en Ta’izz (zuid-westen).

Tawakkul werd gearresteerd toen zij uit een vergadering kwam met de Secretaris-Generaal van de Islah partij (die deel uitmaakt van de JMP-oppositiegroep). Zij werd ervan beschuldigd demonstraties te organiseren en geweld en chaos te veroorzaken in de maatschappij. Vanwege de demonstraties tegen haar arrestatie kwam ze echter snel vrij. Salih verhoogde onmiddellijk de salarissen van soldaten met $25 per maand – een aanzienlijk bedrag in Jemen. In ieder geval voorlopig kan Salih nog rekenen op de steun van het leger.

Activiste Tawakkul Karman Foto Associated Press

Tawakkul ging na haar vrijlating direct weer de straat op. Tijdens een van de studentendemonstraties die ze leidde scandeerden pro-democratie studenten, refererende aan de voormalige president van Tunesië: “Ali, Ali, ga weg, ga weg, ga je vriend Ben Ali achterna” terwijl pro-regime studenten riepen “Ali of de dood, Ali of de dood” en “Jongeren, jongeren, Islah is de terrorist”. Ook de leus “de mensen willen de val van het regime” – die we ook tijdens de protesten in Egypte hoorden – wordt gescandeerd.

Op 2 februari gaf Salih aan zich niet te zullen kandideren voor de Presidentsverkiezingen van 2013 – een claim die hij ook maakte voor de Presidentsverkiezingen van 2006. Ook gaf hij aan de macht niet over te zullen dragen aan zijn zoon. Salih’s aankondiging kwam een dag voor Jemen’s Dag van Woede (5 februari) die werd geïnspireerd door de gebeurtenissen in Egypte en Tunesië. De avond van tevoren maakten pro-regime demonstraten kwartier op het centrale plein van Sana’a -net als in Cairo Midan Tahrir (Bevrijdingsplein) geheten- gewapend met posters van de president.

Bevrijdingsplein Sana'a Foto Annemarie van Geel

Ook de afgelopen week is er geprotesteerd in Jemen. En niet alleen op straat: de website van de Jemenitische staatstelevisie werd gehackt en even was er enkel te lezen: “Ga weg.. de bevolking wil je niet. 33 Jaar honger zijn genoeg! Een geweldloze revolutie.”

Deze week noemde Salih de pro-democratie demonstranten “anarchisten”, terwijl hij vrijwel tegelijkertijd opriep tot een Nationale Dialoog. Welhaast als antwoord vond er afgelopen vrijdag, 18 februari, een “Dag van Woede” plaats na het vrijdaggebed. Net als in Egypte werden mensen via Facebook en Twitter opgeroepen om te demonstreren. Veel mensen gaven gehoor aan de oproepen en er vonden demonstraties plaats in Sana’a (de hoofdstad), Ta’izz (de stad die het centrum van de pro-democratie demonstraties lijkt te zijn geworden) en Aden (waar de seperatisten de laatste jaren zeer actief zijn), alsook ook in Ibb, Abyan, Al Beidha, Hadramout, Dhalie en Hodeida.

Maar Salih lijkt geleerd te hebben van het lot van zijn collega’s Ben Ali en Mubarak en grijpt in. Veel mensen echter, vooral de verschillende stammen, hebben wapens, die gewoon in de souq (de markt) te koop zijn. De situatie zou dus wellicht grimmiger kunnen worden.

De demonstranten zijn niet alleen studenten maar ook islamisten, separatisten en leden van stammen. Deelname van die laatste twee groepen is niet vanzelfsprekend. Pas afgelopen woensdag sloten de separatisten, die jarenlang voor afscheiding waren, zich aan bij de protesten, wellicht denkende dat het vertrek van Salih ook al een aanzienlijke verbetering is. Zij roepen nu op tot de val van Salih en willen democratie. Een belangrijke verandering van tactiek, aangezien het de positie van de pro-democratie demonstranten aanzienlijk versterkt.

Oude stad van Sana'a Foto Annemarie van Geel

Ook de Houthis, de rebellerende stam in het noorden, hebben zich achter de demonstranten geschaard. Hoewel sommigen dit welhaast zien als een verkapte oorlogsverklaring hebben de Houthis (nog) geen strijders gemobiliseerd. Hussein al Ahmar, een leider van de Hashids (een van twee grootste stammen in Jemen) heeft aangegeven dat mocht de situatie in Sana’a uit de hand lopen zij zich achter de demonstranten zullen scharen. Zoals in Egypte en Tunesië het leger een centrale rol speelde in de protesten zouden in Jemen de stammen een bepalende factor kunnen zijn.

Tegelijkertijd riepen prominente geestelijken, zoals Abdelmajid al Zindani, op tot het vormen van een interim-eenheidsregering met leden van de oppositie op belangrijke ministeries en verkiezingen over 6 maanden. Tot deze oproep was Zindani één van de belangrijkste bondgenoten van Salih. Al Qaeda op het Arabisch Schiereiland houdt zich, afgezien van haar oproep tot jihad tegen de Houthis die shi’itisch zijn, afzijdig van de demonstraties.

De druk op Salih neemt dus toe en steun voor hem lijkt af te brokkelen. Later deze maand zou Saleh afreizen naar de Verenigde Staten, zijn belangrijkste bondgenoot. Maar gezien de recente ontwikkelingen in Jemen, en de toezegging van de oppositie om met hem te praten, heeft hij dat bezoek afgeblazen.

En de (nabije) toekomst? De oppositie is grotendeels verzwakt en/of gecoöpteerd door het regime. Onlangs accepteerde de JMP een initiatief van de regering voor politieke hervormingen, hiertoe aangemoedigd door de EU en de VS. De JMP echter heeft weinig geloofwaardigheid in het land. Gisteren verklaarde de alliantie niet meer bereid te zijn tot dialoog met het regime. Dat betekent niet dat de JMP niet wellicht straks tóch met Saleh aan tafel zit. Aan de andere kant lijkt de oppositie geen sterke leiders te kunnen leveren die ook nog de delicate balans tussen de stammen, religieuze groepen, en anderen zouden kunnen bewaren, hetgeen noodzakelijk is om het land politiek, economisch en sociaal bij elkaar te kunnen blijven houden.

De protesten houden vooralsnog aan. Jemen is een “wild card” en het is onduidelijk welke kant het op zal gaan in het land. Waarschijnlijk zal veel afhangen van hoe Salih de komende tijd omgaat met de protesten en de demonstranten en wat de uitkomst zal zijn van zijn eventuele gesprekken met de JMP.

Dus wat er gaat komen in Jemen – en in andere Arabische landen: “Allahu ‘alim”, ofwel, God mag het weten, zoals Arabieren soms zeggen.

Annemarie van Geel (1981) ontving haar Masterdiploma in Internationale Betrekkingen met het Midden-Oosten als specialisatie van de Universiteit van Cambridge in 2003. Ze heeft gewoond in Egypte, de Westelijke Jordaanoever, Syrië en Jemen en reisde uitgebreid door de regio. Ze heeft gewerkt bij Instituut Clingendael, het voormalig ISIM (International Institute for the Study of Islam in the Modern World) en de Midden-Oosten afdeling van Amnesty International Nederland. Sinds 2011 begon is ze als promovendus verbonden aan de afdeling Islam en Arabisch van de Radboud Universiteit te Nijmegen waar ze onderzoek doet naar gender segregatie in Saoedi-Arabië en Koeweit. Annemarie van Geel heeft haar eigen website Faraasha.nl, waar dit stuk eerder is verschenen.

0 comments.

Jemen als ‘Wild Card’

Posted on February 23rd, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Annemarie van Geel

Terwijl er de afgelopen dagen op het internet gediscussieerd werd hoe de naam Mubarak omgevormd kan worden naar een Arabisch werkwoord en wat dat woord dan zou moeten betekenen, gingen in Jemen mensen de straat op om te protesteren tegen het regime van Ali Abdallah Salih, de man die de afgelopen 33 jaar Jemen heeft geregeerd. In het Midden-Oosten, maar ook elders, word uitgebreid gegist over de vraag ‘wie is de volgende’. Op het eerste gezicht lijkt Jemen (in casu: president Ali Abdallah Salih) kandidaat te zijn.

Qat in Sana'a Foto Annemarie van Geel

Als armste land van de Arabische wereld -bijna de helft van de bevolking leeft van minder dan $2 per dag- heeft Jemen te kampen met een werkloosheid van ongeveer 35%. Corruptie, analfabetisme, een qat-verslaafde bevolking en een laatste plaats in het meest recente Global Gender Gap Report van het World Economic Forum maken het plaatje niet rooskleuriger.

Jemen is een complexe mix van stammen, religieuze groeperingen, en overige groepen. Salih heeft de ingewikkelde onderlinge verhoudingen tussen de verschillende groepen de afgelopen 33 jaar danig in zijn voordeel weten te manipuleren. Desondanks wordt het regime geconfronteerd met tribale rebellie van de Houthis in het noorden, een afscheidingsbeweging in het zuiden (dat tot 1990 onafhankelijk was), en Al Qaeda in het oosten van het land. Zelfs vóór het begin van de protesten stond Salih dus al aanzienlijk onder druk.

Die druk kwam onder andere van de oppositie-alliantie “Joint Meeting Parties” (JMP), bestaande uit islamisten, socialisten en wat kleinere oppositiegroepen. De JMP had al verschillende malen aangegeven op te zullen roepen tot protesten tegen Salih en diens partij de “General People’s Congress” (GPC) als er vóór de Parlementsverkiezingen van april van dit jaar geen politieke en electorale hervormingen zouden worden doorgevoerd.

Echter, de JMP is de “officiële” oppositie en tot op zekere hoogte gecoöpteerd door het regime. Maar naast de waarschuwing van de JMP werden er in Jemen, net als in Egypte en Tunesië, protesten georganiseerd door studenten via Facebookgroepen zoals “Eyoun Shabbah” (Ogen van de Jeugd) en “Harakat al Shabaab li Tagheer” (Jongerenbeweging voor Verandering). Deze groepen zijn een alternatief voor zij die gefrustreerd zijn geraakt met de officiële oppositie. In Jemen echter is internetgebruik vele malen lager dan in Egypte, en deze Facebookgroepen hebben dan ook slechts enkele honderden leden.

Een van de leidsters van de studentenprotesten is Tawakkul Karma. Toen Saleh op 23 januari deze activiste, die voorzitster is van Women Journalists Without Chains en lid van de islamistische Islah partij, liet arresteren leidde dit tot ongekende studentenprotesten in Sana’a, de hoofdstad, en Ta’izz (zuid-westen).

Tawakkul werd gearresteerd toen zij uit een vergadering kwam met de Secretaris-Generaal van de Islah partij (die deel uitmaakt van de JMP-oppositiegroep). Zij werd ervan beschuldigd demonstraties te organiseren en geweld en chaos te veroorzaken in de maatschappij. Vanwege de demonstraties tegen haar arrestatie kwam ze echter snel vrij. Salih verhoogde onmiddellijk de salarissen van soldaten met $25 per maand – een aanzienlijk bedrag in Jemen. In ieder geval voorlopig kan Salih nog rekenen op de steun van het leger.

Activiste Tawakkul Karman Foto Associated Press

Tawakkul ging na haar vrijlating direct weer de straat op. Tijdens een van de studentendemonstraties die ze leidde scandeerden pro-democratie studenten, refererende aan de voormalige president van Tunesië: “Ali, Ali, ga weg, ga weg, ga je vriend Ben Ali achterna” terwijl pro-regime studenten riepen “Ali of de dood, Ali of de dood” en “Jongeren, jongeren, Islah is de terrorist”. Ook de leus “de mensen willen de val van het regime” – die we ook tijdens de protesten in Egypte hoorden – wordt gescandeerd.

Op 2 februari gaf Salih aan zich niet te zullen kandideren voor de Presidentsverkiezingen van 2013 – een claim die hij ook maakte voor de Presidentsverkiezingen van 2006. Ook gaf hij aan de macht niet over te zullen dragen aan zijn zoon. Salih’s aankondiging kwam een dag voor Jemen’s Dag van Woede (5 februari) die werd geïnspireerd door de gebeurtenissen in Egypte en Tunesië. De avond van tevoren maakten pro-regime demonstraten kwartier op het centrale plein van Sana’a -net als in Cairo Midan Tahrir (Bevrijdingsplein) geheten- gewapend met posters van de president.

Bevrijdingsplein Sana'a Foto Annemarie van Geel

Ook de afgelopen week is er geprotesteerd in Jemen. En niet alleen op straat: de website van de Jemenitische staatstelevisie werd gehackt en even was er enkel te lezen: “Ga weg.. de bevolking wil je niet. 33 Jaar honger zijn genoeg! Een geweldloze revolutie.”

Deze week noemde Salih de pro-democratie demonstranten “anarchisten”, terwijl hij vrijwel tegelijkertijd opriep tot een Nationale Dialoog. Welhaast als antwoord vond er afgelopen vrijdag, 18 februari, een “Dag van Woede” plaats na het vrijdaggebed. Net als in Egypte werden mensen via Facebook en Twitter opgeroepen om te demonstreren. Veel mensen gaven gehoor aan de oproepen en er vonden demonstraties plaats in Sana’a (de hoofdstad), Ta’izz (de stad die het centrum van de pro-democratie demonstraties lijkt te zijn geworden) en Aden (waar de seperatisten de laatste jaren zeer actief zijn), alsook ook in Ibb, Abyan, Al Beidha, Hadramout, Dhalie en Hodeida.

Maar Salih lijkt geleerd te hebben van het lot van zijn collega’s Ben Ali en Mubarak en grijpt in. Veel mensen echter, vooral de verschillende stammen, hebben wapens, die gewoon in de souq (de markt) te koop zijn. De situatie zou dus wellicht grimmiger kunnen worden.

De demonstranten zijn niet alleen studenten maar ook islamisten, separatisten en leden van stammen. Deelname van die laatste twee groepen is niet vanzelfsprekend. Pas afgelopen woensdag sloten de separatisten, die jarenlang voor afscheiding waren, zich aan bij de protesten, wellicht denkende dat het vertrek van Salih ook al een aanzienlijke verbetering is. Zij roepen nu op tot de val van Salih en willen democratie. Een belangrijke verandering van tactiek, aangezien het de positie van de pro-democratie demonstranten aanzienlijk versterkt.

Oude stad van Sana'a Foto Annemarie van Geel

Ook de Houthis, de rebellerende stam in het noorden, hebben zich achter de demonstranten geschaard. Hoewel sommigen dit welhaast zien als een verkapte oorlogsverklaring hebben de Houthis (nog) geen strijders gemobiliseerd. Hussein al Ahmar, een leider van de Hashids (een van twee grootste stammen in Jemen) heeft aangegeven dat mocht de situatie in Sana’a uit de hand lopen zij zich achter de demonstranten zullen scharen. Zoals in Egypte en Tunesië het leger een centrale rol speelde in de protesten zouden in Jemen de stammen een bepalende factor kunnen zijn.

Tegelijkertijd riepen prominente geestelijken, zoals Abdelmajid al Zindani, op tot het vormen van een interim-eenheidsregering met leden van de oppositie op belangrijke ministeries en verkiezingen over 6 maanden. Tot deze oproep was Zindani één van de belangrijkste bondgenoten van Salih. Al Qaeda op het Arabisch Schiereiland houdt zich, afgezien van haar oproep tot jihad tegen de Houthis die shi’itisch zijn, afzijdig van de demonstraties.

De druk op Salih neemt dus toe en steun voor hem lijkt af te brokkelen. Later deze maand zou Saleh afreizen naar de Verenigde Staten, zijn belangrijkste bondgenoot. Maar gezien de recente ontwikkelingen in Jemen, en de toezegging van de oppositie om met hem te praten, heeft hij dat bezoek afgeblazen.

En de (nabije) toekomst? De oppositie is grotendeels verzwakt en/of gecoöpteerd door het regime. Onlangs accepteerde de JMP een initiatief van de regering voor politieke hervormingen, hiertoe aangemoedigd door de EU en de VS. De JMP echter heeft weinig geloofwaardigheid in het land. Gisteren verklaarde de alliantie niet meer bereid te zijn tot dialoog met het regime. Dat betekent niet dat de JMP niet wellicht straks tóch met Saleh aan tafel zit. Aan de andere kant lijkt de oppositie geen sterke leiders te kunnen leveren die ook nog de delicate balans tussen de stammen, religieuze groepen, en anderen zouden kunnen bewaren, hetgeen noodzakelijk is om het land politiek, economisch en sociaal bij elkaar te kunnen blijven houden.

De protesten houden vooralsnog aan. Jemen is een “wild card” en het is onduidelijk welke kant het op zal gaan in het land. Waarschijnlijk zal veel afhangen van hoe Salih de komende tijd omgaat met de protesten en de demonstranten en wat de uitkomst zal zijn van zijn eventuele gesprekken met de JMP.

Dus wat er gaat komen in Jemen – en in andere Arabische landen: “Allahu ‘alim”, ofwel, God mag het weten, zoals Arabieren soms zeggen.

Annemarie van Geel (1981) ontving haar Masterdiploma in Internationale Betrekkingen met het Midden-Oosten als specialisatie van de Universiteit van Cambridge in 2003. Ze heeft gewoond in Egypte, de Westelijke Jordaanoever, Syrië en Jemen en reisde uitgebreid door de regio. Ze heeft gewerkt bij Instituut Clingendael, het voormalig ISIM (International Institute for the Study of Islam in the Modern World) en de Midden-Oosten afdeling van Amnesty International Nederland. Sinds 2011 begon is ze als promovendus verbonden aan de afdeling Islam en Arabisch van de Radboud Universiteit te Nijmegen waar ze onderzoek doet naar gender segregatie in Saoedi-Arabië en Koeweit. Annemarie van Geel heeft haar eigen website Faraasha.nl, waar dit stuk eerder is verschenen.

0 comments.

Tunisia: from paradise to hell and back?

Posted on February 21st, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Headline, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Miriam Gazzah

Tunisia is one of my two homelands. Even though born and raised in the Netherlands, I have been feeling more and more Tunisian lately. My father is a Tunisian from M’Saken, a town in the Sahel, near Sousse. Ever since I was a young girl, I have been visiting Tunisia every year during summer holidays. Known in Europe as a warm, Mediterranean holiday paradise, Tunisia is not just that, or maybe even far from that. My parents took us to see the whole country, from the Sahel to Cap Bon, from Carthago to Mahdia. During the four to six weeks spent there every year, my brothers and I got to know the country way beyond its touristic highlights.

I always knew that Tunisia was no paradise. I remember when I was little, I used to wonder why all the men and young boys sitting in the cafes were not at work. No matter what time we passed by – even in the middle of the night – the cafes were always full with men! Little did I know then, that there was no work for them. Luckily my family is relatively well off, but many Tunisians struggle to survive. Because family bonds and social control are strong, people are able to survive, helping each other every way they can. For example, every time we visited one of the sisters of my grandmother, we would bring her food, like a kilo of sugar, bread or meat. Something unheard of in the Netherlands but that is how people get by in Tunisia.

Experiences of repression
Almost all of my cousins have university degrees, but very few of them have jobs on university level. Some of them endured long visa-application processes or married French-Tunisian girls and have moved to France or Germany, in the hope to build a better live there. Life is hard for many Tunisians; unemployment being one of the biggest problems. But that is not all. As I grew older, I started to become aware of the more ‘subtle’ ways the Tunisian president and its accomplices kept the people in a choke-hold. Repression, censorship, the omnipresence of so-called ‘government informers’, the glorification of Ben Ali in public spaces and the media, the corruption of the regime, expropriation of land, and so on have kept Tunisians silent for 23 years. I have experienced the repression of the old Tunisian regime myself or witnessed it in my surroundings more than once.

One year – it was sometime in the 1990s – my second cousin who is also our neighbour, at that time around 25 years old, was not there to welcome us when we arrived from the Netherlands for our summer holiday. It turned out that he had been arrested and put into jail. Knowing him as a very gentle and smart young man, I was surprised to hear of his arrest. Through the grapevine we heard that he might have been arrested, because he had been hanging out with the ‘wrong’ people. The concept of ‘wrong’ people was used in the 1990s to point out ‘Islamists’ or ‘fundamentalists’ or, in short people who wore a beard. He was imprisoned for more than 3 years, without trial and without his family knowing why he was kept imprisoned. Ben Ali has used the fear of the rise of Islamism as an alibi for arresting people who are allegedly ‘against the regime’. A tactic that worked well. Even my own family, including my father, condoned the repression of so-called ‘fundamentalists’ at that time, because ‘we do not want Tunisia to become like Algeria, where people slaughter each other like lambs’. By feeding into the fear of rising fundamentalism and using Algeria as a horrific example, Ben Ali managed to repress a lot of anti-regime currents in the 1990s.

Another example of repression hit home a little closer: my older brother – a big fan of airplanes and airports – was filming an incoming airplane from a road around one kilometre distant from the airport of Monastir. A car drove up behind us and three men in plain clothes stepped out and claimed to be police men. They took the camera and started to interrogate my brother and father in a pretty aggressive and intimidating way. They took the passports of my father and brother, the camera and ushered us to drive with them to the police station. My father and brother were brought inside, my mom, little brother and I had to wait in the parking lot in the burning sun. We waited for more than 1,5 hours before they finally returned, with their passports and camera, but without the tape, of course. An upsetting experience, because of the degrading way they treated us and the helplessness you feel when they take your passports, and you don’t know whether you will ever get them back.

Direct update from M’Saken, Tunisia
As I write this paragraph my father is in Tunisia. It is his first trip to his homeland since Ben Ali has fled. Egypt has been dominating the media for some weeks now, but that does not mean that developments in Tunisia have come to a full stop. In my father’s first call to me, end of January 2011, he states that in our hometown M’Saken, the police station and the (former) office of Ben Ali’s political party RCD are burnt to the ground (see picture, all pictures taken by Hosni El Gourar). He also reports of the absence of the police, at least in M’Saken and surroundings – a very strange and quite frightening phenomenon. He also tells me that in the area there are robberies going on with deadly endings. Even worse maybe, he reports of Ben Ali supporters who join each other in militias – armed and well! – and try to stir up chaos; an attempt to launch a contra-revolution. The situation is thus far from calm.

In order to secure neighbourhoods, young M’Sakeni’s have volunteered to watch over area’s of the town. Committees of security have been founded. Young men safeguard important feeder roads and patrol the area (see pictures). Much to the surprise of many elderly, Tunisian youth have shown the country a new face. Whereas in the past, today’s youth was known as the ‘generation of nothing’, the Jasmin Revolution has turned this image completely around. As perceived by my father, the older generation is confused. Tunisian youth have shown a degree of responsibility that was unheard of. They took action and they changed things. The generation gap seems to have disappeared instantly, says my father.

It is now Wednesday February 16, 2011. My father has just returned from Tunisia. His updated report of the current situation in M’Saken and Tunisia confirms my earlier feeling that all is far from stable. The good news, he tells me, is that “the atmosphere is completely different from the last time he was there in November 2010. People are polite, not so edgy, even traffic has become far less stressful. Inter-human relations have improved enormously. Police are nowhere to be found, but, all in all, every day life seems to return to its ‘normal’ status.” But when he continues to tell of his short stay, it appears that Tunisia is not at all ‘back to normal’.

The Ben Ali aftermath: Rumours about endless enrichment
Ever since the departure of Ben Ali, stories and rumours about the enormous corruption of Ben Ali and the Trabelsi’s keep circulating among the Tunisian people. Especially Leila Ben Ali and her Trabelsi family members are hated for their incredible enrichment on expense of the Tunisian people. Leila, a second wife of Ben Ali, used to be a simple hair dresser, roaming around in nightclub circuits, where she supposedly met Ben Ali. Leila Ben Ali is in Tunisia also known as Leila Gin Tonic- what’s in a name?

Some of the remarkable rumours that my father picked up include the story that Ben Ali supposedly had some Roman pillars dating back a couple hundred years before Christ from the Bardo Museum in Tunis (http://www.informatique-tunisie.com/museebardo/) to be converted into wash bins to be put into his own home. Allegedly his wife Leila had very specific and extraordinary demands concerning the furnishing of her bath room. Replica’s of the original pillars were put back into the museum.

Another rumour that goes around on the streets is that some time after 9/11/2001 the United Nations had granted Tunisia a subsidy for the appointment of 150.000 extra police men to prevent and combat terrorism. It is said that only 50.000 police men were installed and that the funding for the rest disappeared into the pockets of one of the Trabelsi’s who was in charge of this project.

The Trabelsi’s are often said to be the real demons behind the regime. Many of Ben Ali’s in-laws were involved in corruption and illegal practices. Some of them have also been arrested in the mean while. It is often said in popular language that “they [the Trabelsi’s] are worse than the Maffia.”

These outrageous stories of how Ben Ali and his in-laws enriched themselves are the constant talk of the town. Whether all of these rumours are true or not, it is taken for a fact that Ben Ali made himself a very wealthy man. Nonetheless, the exact amount of his financial ability is not known yet. The possessions of Ben Ali and the Trabelsi family include houses (in Tunisia and abroad), cars (Ferrari’s and the like), businesses, stocks, gold, and so on. Watch this YouTube clip where two men ‘steal’ one of Ben Ali’s Ferrari’s with a fork lift:

You need to a flashplayer enabled browser to view this YouTube video.

The huge wealth acquired by Ben Ali and his family, illegal or not, is a thorn in the flesh of the Tunisian people.

Tunisia…back to the future
Tunisia remains unstable. Many (young) Tunisians still want to emigrate to Europe. Several hundreds, maybe thousands still arrive regularly at the Italian isle of Lampedusa to try to enter Europe. Even though press and media present this as something new, it is not. Tunisians were fleeing the country also way before Ben Ali left. What will happen in the near future remains difficult to predict. In prospect of the elections in September 2011, people are trying to get back to business as usual. Ironically, ‘business’ is what Tunisia lacks: meaning work and especially work deriving from tourism. Work and freedom of speech and expression, that is all that Tunisian youth want. It is a simple request. But not easily achieved for a country where more than half of the population consists of people under 25 years old. Tunisia’s new government will hopefully find a way to give new impulses to the economy, with help of Europe and the United States. But most importantly: tourists must come back to Tunisia as soon as possible. Maybe then paradise will move a little closer to Tunisia.

Thanks to Hosni El Gourar from M´Saken, Tunisia for the pictures.

Dr. Miriam Gazzah is a postdoctoral fellow at the Amsterdam Institute for Social Science Research (AISSR) at the University of Amsterdam. She is currently working within the research project: Islamic cultural practices and performances: The emergence of new youth cultures in Europe.
Read more about this research project here: http://home.medewerker.uva.nl/m.gazzah/
Visit Miriam Gazzah’s personal website and blog: http://www.miriamgazzah.nl

1 comment.

De opstanden in de Arabische pers III – Bahrein

Posted on February 21st, 2011 by martijn.
Categories: De Arabische Pers, Guest authors.

Guest Author: Roel Meijer

Bahrein

De laatste paar dagen is een stortvloed aan interessante westerse commentaren verschenen over de situatie in Bahrein. Dit is een kleine bloemlezing daaruit. De opstand in Bahrein is uniek, zoals alle opstanden van elkaar verschillen. Maar het interessante van Bahrein is niet zozeer dat de 5de vloot van de Amerikanen er zijn thuisbasis heeft, of zelfs dat de meerderheid van de bevolking shi‘iet is (tussen 60 en 70 procent) en de heerschappij is in handen van de soennieten en het koningshuis, de Al Khalifa —twee zaken die voordturend benadrukt worden. Interessant is juist dat er al een tijd ontwikkelingen aan de gang zijn. In tegenstelling tot Egypte waren er in oktober 2010 tamelijke vrije verkiezingen die door de Wifaq Partij gewonnen werd (18 van de 40 zetels). In 2005 deed deze partij voor het eerst mee aan verkiezingen nadat politieke hervormingen waren doorgevoerd. Na het bloedbad van afgelopen donderdag is de Wifaq Partij uit het parlement getreden.

Daarnaast is, in tegenstelling tot Egypte, de shi’ietische oppositie gesplitst tussen de gematigde Wifaq Partij, geleid door sheikh Ali Salman, en de radicalere al-Haqq beweging. Omdat de eerste zo weinig concessies heeft losgekregen de afgelopen jaren wordt de partij door met name de shi’ietische jeugd—die ook hier zeer actief is—als te slap beschouwd. Het is de laatste groep die de demonstraties en bezetting van het Parelplein heeft georganiseerd in centraal Manama op 16-17 februari die zo bloedig uit elkaar zijn geslagen door het leger. Hierbij vielen 5 doden; in ieder geval één persoon werd geëxecuteerd—anderen werden in hun slaap doodgeschoten met hagel. Gedurende het afgelopen jaar zouden leden van de Haqq beweging opgepakt zijn en gemarteld.

Een ander verschil met Egypte is dat het koningshuis verdeeld is in twee kampen. Aan de ene kant staat de “verlichte koning”, Hamad bin Issa Al Khalifa (vanaf 1999 op de troon) samen met zijn zoon, kroonprins Salman bin Hamad Al Khalifa. Aan de andere kant staat de conservatieve premier, de koning’s oom, Khalifa bin Salman Al Khalifa (aan de macht vanaf 1971) en een kliek om hem heen die alle belangrijkste posten in handen heeft: binnenlandse zaken, defensie, buitenlandse zaken. De conservatieve factie vindt ondersteuning van de Bahreinse Salafi beweging.

De Bahrein kenner Olivier Da Lage denkt dat vooral de premier achter de aanval van het huurleger en de politie zit. De premier zou daarin gesteund zijn door Saoedi-Arabië die onder geen enkel beding een situatie wil laten ontstaan zoals op Tahrir plein in Caïro dat 18 dagen is bezet. De Saoedi’s zijn vooral bang voor de eigen shi‘ietische bevolking (tussen de 5 en 11 % van de bevolking) die in het aangrenzende gebied woont met Qatif en Dammam als belangrijkste plaatsen, en waar de belangrijkste olievoorraden van het land zich bevinden. Een ander verschil met Egypte is de samenstelling van het leger dat eigenlijk een huurleger is dat uit Pakistani en andere buitenlanders bestaat, en in tegenstelling tot het conscriptie leger in Egypte geen enkele band heeft met de bevolking en uitsluitend een verlengstuk is van het regime—vooral de premier.

Afgezien van deze verschillen met Egypte zijn alle commentatoren het erover eens dat de eisen dezelfde zijn: eerlijke verkiezingen, gelijkheid voor de wet, einde van corruptie. Kenmerkend is de nationalistische inslag van de demonstraties en het streven het sektarisme en vooral de discriminatie van shi’ieten door het Salafisme op te heffen. Eén van de leuzen was “Geen Sunni, geen Shi‘a, alleen Bahreini”. Dit is geen nieuwe ontwikkeling. Al vanaf de jaren negentig is de shi’itische oppositie in Bahrein en Saoedi-Arabië sterk beïnvloed door liberale ideeën. Zie bijvoorbeeld de websites van de vroegere Saoedische shi’ietische leider Hasan al-Saffar, Tawfiq al-Saif en Muhammad Mahfuz. De Wifaq partij is voorstander van een constitutionele monarchie, de al-Haqq beweging zou na het bloedbad het aftreden eisen van de gehele Khalifa familie.

Inmiddels is het Parelplein opnieuw bezet door demonstranten en schijnen er onderhandelingen plaats te vinden tussen de Wifaq leider Ali Salman en het regime. Maar volgens Olivier Da Lage zal de uitkomst vooral bepaald worden door de interne strijd binnen het koningshuis. Een belangrijke eis van de demonstranten zal het vertrek van de premier zijn, Khalifa. Mocht hij toch de controle verwerven over het leger en geen gehoor geven aan de oppositie dan kan nog een bloedbad volgen. De Amerikanen gaan ervan uit dat een compromis gesloten wordt in het kleine land (500.000m inwoners). Vooralsnog is er geen sprake van anti-Amerikanisme (zo werden bijvoorbeeld geen Amerikaanse vlaggen verbrand) net zo min als van een pro-Iraanse houding, maar de hulp van Iran kan worden ingeroepen als de botsingen tussen leger en betogers uit de hand lopen.

Saoedische pers over Bahrein
Opvallend is dat Saoedische pers weinig te melden heeft over de situatie in Bahrein. Het liberale al-Watan heeft één artikel over de begrafenis van de slachtoffers van 18 februari. ‘Ukaz en al-Riyadh hebben niet één artikel over Bahrein. Al-Sharq al-Awsat, dat in Londen uitkomt, heeft evenmin veel te melden over Bahrein. Hieruit blijkt weer dat de machtige Saoedische pers tekort schiet wanneer het kwesties betreft die Saoedische belangen direct aangaan.

Saoedische pers over Egypte
De Saoedische pers heeft daarentegen opvallend neutraal gereageerd op de gebeurtenissen in Egypte. Al-Riyad heeft het over de 25 januari revolutie en analyseert de eisen van de demonstranten tijdens de massale herdenking van het verdwijnen van Mubarak op het Tahrir plein op 18 februari. Andere maatregelen, zoals die van de Hoogste Raad van Militairen om het parlement te ontbinden, worden gewoon genoemd.

Egypte
Vandaag heeft de Egyptische Raad van State/Conseil d’état (Majlis al-Dawla) bekend gemaakt dat eindelijk na 15 jaar de Hizb al-Wasat is gelegaliseerd. Ze verklaarde de laatste uitspraak van de speciale commissie van de Senaat (Majlis al-Shura) van 2009 ongeldig—het zou in strijd zijn met de geest van de grondwet (!). De Hizb al-Wasat is een liberale afsplitsing van de Moslim Broederschap, die in 1995 werd opgericht door een jonge generatie intellectuelen die genoeg had van de ondemocratische structuur van de partij en de gerichtheid op de shari ‘a. Het opvallende van de partij was dat ze kopten als leden had. Dat kwam doordat ze een inclusief beeld had van de islam, dat zij zag als een “cultuur/civilisatie” eerder dan een wet. Christenen konden lid worden van de partij omdat christenen in het verleden een cruciale bijdrage hadden geleverd aan de islamitische cultuur.

1 comment.

De opstanden in de Arabische pers II

Posted on February 20th, 2011 by martijn.
Categories: De Arabische Pers, Guest authors.

Roel Meijer maakt voor Closer een overzicht van de berichtgeving over de Arabische opstanden in de Arabische pers.

Optimisten
De onderzoekers naar de Arabische revolutie zijn verdeeld in optimisten en pessimisten. Maar iedereen is het erover eens dat het jaren zal duren voordat er een democratie gevestigd is. Hier een paar commentaren van optimisten. Adrian Crewe is een optimist. Hij zegt dat de democratische krachten niet genegeerd kunnen worden, maar dat er nog een lange strijd te wachten staat. Hij geeft een volledige lijst van eisen van de hervormers. Richard N. Haass, hoofd van het Amerikaanse prestigieuze Council on Foreign Relations, maakt de belangrijke opmerking dat timing van cruciaal belang is bij revoluties. Als Mubarak eerder had aangekondigd dat hij niet deel zou nemen aan presidentsverkiezingen, of eerder had afgetreden zou de coalitie niet zo sterk zijn geweest en was het leger hier sterker uit gekomen. Hij zegt dat de lange weg naar hervormingen gunstig kan zijn: het geeft civil society en nieuwe krachten de tijd zich te ontwikkelen. De Moslim Broederschap is nu in het voordeel omdat ze al zo’n lange ervaring heeft. Hij is bang voor splitsingen in de oppositie. Een recente analyse van Nathan Brown (17 febr.) van Carnegie Endowment is optimistisch en tegelijkertijd realistisch. Hij stelt dat het heel goed mogelijk is dat de grondwet slechts geringe veranderingen ondergaat, maar dit zou al een enorm verschil uitmaken als er geen meerderheidspartij is zoals de NDP van Mubarak. Hij vindt dat er al enorme veranderingen nu doorgevoerd worden. Egyptenaren zetten nu al directeuren van bedrijven af, kiezen nieuwe vakbondsleiders en hoofdredacteuren.

Pessimisten
De pessimisten bestaan vooral uit die commentatoren die zeggen dat het leger te sterk is en dat het regime nog helemaal in tact is. Robert Springborg, die al in de jaren tachtig een boek schreef over Mubarak, Egypt under Mubarak, behoort tot die groep. Op 2 februari schreef hij een kritisch stuk hoe het regime de oppositie zou verslaan. Daar is tot nu toe nog niets van terecht gekomen, maar het kan nog gebeuren. Als geen ander heeft hij inzicht in de militaire belangen in Egypte. Hij schat het aandeel van militairen bedrijven in het BNP op tussen 5 en 40 %. Dat loopt nogal uiteen, maar als het tweede cijfer zou kloppen is dat immens. Steven Cook die een boek heeft geschreven over militaire regimes in Turkije en Egypte, wijst op de verschillen tussen Egypte en Turkije. Hij heeft zeker gelijk dat in de jaren tachtig het Turkse leger veel repressiever was dan nu in Egypte. Marc Lynch is ook een goede bron in deze. Hij behoort tot de best geïnformeerde onderzoekers, die de laatste tijd meer bezig is “well-connected” te zijn met de hogere regionen van de Amerikaanse politiek, dan met wetenschap beoefenen. In zekere zin komt nu eindelijk zijn voorspelling uit dat de “Arab street” sinds Al Jazeera een rol gaat spelen. Op 3 febr. maakte hij al goede opmerkingen over de Amerikaanse politieke invloed en de rol van het leger. Een andere commentator is Abdurrahman Al-Shayyal. Zijn artikelen over het leger waren altijd goed. Veel van de speculatie over de rol van het Egyptische leger is gebaseerd op het WIKILEAKS “cable” van de Amerikaanse ambassade in Egypte over het leger en de ontevredenheid van de lagere en midden-kader over de leiding.

Moslim Broederschap
Veel pessimisten zien de Moslim Broederschap als het grootste gevaar voor de democratie in Egypte. Het argument is dat de MB beter georganiseerd is dan andere groeperingen. Dat is waarschijnlijk zo maar er spelen veel meer factoren een rol, zoals haar strategie, leiderschap, aanhang, vooral onder jongeren. Een van de best ingewijde commentatoren is de Egyptische Hussam Tamam, die in het Arabisch verschillende boeken heeft geschreven over de beweging. Af en toe worden zijn artikelen in het Engels vertaald en op de site van Carnegie Endowment gezet, sowieso de beste site over Egypte en de islamitische beweging. Zo ook dit artikel over de verklaring waarom de Moslim Broederschap zo traag heeft gereageerd op de laatste ontwikkelingen.
Het Palestijnse dagblad al-Quds al-‘Arabi meldt dat de Moslim Broederschap gisteren heeft aangekondigd dat ze haar mening over het vredesverdrag met Israël niet aan het volk zal opleggen. Isam al-Iryan, lid van de leidinggevende raad (Maktab al-Irshad), zei dat de Moslim Broederschap daar niet alleen over kon beslissen: “niemand kan het verdrag met een pennenstreep beëindigen.” Gisteren had de Moslim Broederschap al aangekondigd dat ze geen kandidaat zal stellen voor het presidentschap. De beroemde Egyptische geestelijke Yusuf al-Qaradawi, die volgens velen lid is van de Moslim Broederschap en in Qatar woont, sprak ter gelegenheid van de herdenkingsbijeenkomst van het vetrek van Mubarak op het Tahrir plein. Opvallend was zijn oproep tot het wegsturen van de huidige militaire regering en het instellen van een regering van nationale eenheid. Ook zouden alle politieke gevangenen vrijgelaten moeten worden. Tevens bendrukte hij de religieuze eenheid in Egypte door de revolutie van 25 januari de gezamenlijke revolutie van moslims en christenen te noemen (Al-Quds al-Arabi, 19-20 februari 2011., p. 2).

Het Egyptische dagblad al-Shuruq, drukt een fascinerend interview af met de tweede man van de Moslim Broederschap Rashad al-Bayumi, die een paar dagen voor het vertrek van Mubarak nog een gesprek aanging met Umar Sulayman over de toekomst van Egypte. In dit interview ging hij in op het plan een politieke partij op te richten. Hij zei: “politiek is een deel van de werkzaamheden van de MB; en de partij is slechts een onderdeel van de gehele politiek van de Moslim Broederschap.” Hij zei verder dat ook kopten lid konden worden van de nieuwe partij.

Verder ging hij in op het andere kritiekpunt op de Broederschap, het verbod op de kandidatuur van kopten en vrouwen voor het presidentschap, een issue waarvoor de Broederschap in 2007 zware kritiek te verduren kreeg toen haar voorlopige partijprogram uitlekte en waaraan de Carnegie Endowment een studie heeft gewijd. Blijkbaar is het punt nog niet opgelost want al-Bayumi’s antwoord was ontwijkend. Hij zei dat het een kwestie is van fiqh (islamitische jurisprudentie) waar specialisten zich over moeten buigen. Tevens herhaalde hij het standpunt dat “de Moslim Broederschap haar mening niet aan het Egyptische volk zal opleggen.” Op de vraag of de Broederschap haar mening aanpaste aan internationale druk zei al-Bayumi dat “er geen onwrikbare meningen bij de Broederschap bestaan en dat alle meningen herzien kunnen worden.”

Over de relatie tussen de nieuwe partij en de moederorganisatie zei hij dat de organisatie vele afdelingen heeft, en dat die tamelijk autonoom mogen opereren. Dit zou ook gelden voor de toekomstige politieke partij, maar uit de rest van het antwoord werd duidelijk dat de relatie hecht zou zijn en de organisatie controle zou uitoefenen op de partij. Interessant is dat hij het streven naar een islamitische staat volledig afwees, als “een vreemd idee”. Hij benadrukte dat alle groeperingen geaccepteerd zullen worden, seculieren, links, etc. Hij stelt dat de Moslim Broederschap een “civiele staat” nastreeft gebaseerd op “religieuze grondslag ”(al-marja‘iyya al-islamiyya). In die zin moet art. 2 van de grondwet (de shari ‘a is de hoofdbron van alle wetgeving) gehandhaafd blijven. Dit was overigens ook de mening van Tariq al-Bishri, in Al-Ahram van 16 februari 2011, hoofd van de raad die de grondwet binnen tien dagen moet herzien. Daarnaast stelde al-Bayumi dat de partij ook interne hervormingen tegemoet kan zien, een opmerking die vooral betrekking had op het statuut van de organisatie die alles behalve democratisch is. Het zou zelfs mogelijk zijn de leider van de beweging (al-murshid al- ‘amm) wordt gekozen (“ alles behoort tot de mogelijkheden”). Tenslotte stelde hij dat de Moslim Broederschap zich zal houden aan alle internationale verdragen, doelend op het vredesverdrag met Israël.

Ook de reactie van de Jama‘at al-Islamiyya op de revolutie is interessant, want velen denken dat zij weer het gewelddadige pad zal kiezen zodra de kans zich voordoet. In 1997 was zij verantwoordelijk voor de bloedige aanslagen in Luxor waarbij 58 toeristen omkwamen. Voor een uitgebreide beschrijving van de beweging zie een hoofdstuk van mij dat gewijd is aan de beweging. Later zwoor ze het geweld af. Bij monde van het ideoloog Najih Ibrahim heeft de JI zich achter de revolutie geschaard.

De beweging van 25 januari en hervormingen
Al-Quds al-Arabi maakt ook melding van de intentie van een groep jongeren om een politieke partij op te richten. Het Egyptische dagblad al-Shuruq, meldt dat de Nationale Vereniging voor Verandering (Jama’iyya al-Wataniyya li-l-Taghyir) , olv Baradei, heeft geëist dat er onmiddellijke een overgangsraad wordt aangesteld bestaande uit vijf neutrale personen, die de verkiezingen moeten voorbereiden. De Vereniging eist: opheffing van de noodtoestand, vermindering van veiligheidstroepen, opheffing van de ordepolitie (al-Aman al-Markazi), ontbinding van gemeenteraden, vrijheid politieke partijen op te richten en vereniging te stichten. De vereniging eist ook de oprichting van een grondwetgevende vergadering in plaats van de raad olv Tariq al-Bishri, die nu binnen tien dagen de meest essentiële artikelen gaat herzien.

0 comments.

Utopische Moslimbroeders zijn realisten geworden

Posted on February 19th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Society & Politics in the Middle East.

Guest Authors: Bertus Hendriks & Roel Meijer

Het is bijna onmogelijk een nuchter debat te voeren over de politieke islam, waarvan de Moslimbroederschap de belichaming vormt. Een voorbeeld is het artikel van Hala Naoum Nehme over de rol van de Moslimbroederschap in de omwenteling in Egypte (Opinie & Debat, 14 februari). Eens een dief, altijd een dief, zo zou je haar analyse kunnen samenvatten.

De Moslimbroederschap heeft in het verleden inderdaad een revolutionair islamitisch programma uitgedragen. Dit heeft overigens in Egypte nooit tot enig resultaat geleid. Toen de Broederschap in 1954 door de toenmalige Egyptische president Nasser beschuldigd werd van een poging tot staatsgreep, volgde een genadeloze repressie die veel heeft bijgedragen aan de radicalisering van de Broederschap en haar toenmalige chef-ideoloog Sayyid Qutb. Deze is een belangrijke inspiratiebron geworden voor de extreme en gewelddadige jihadstrijders van Gama’at Islamiyya, Jihad Islamiyya en de Al-Qaida variëteit.

Afstand genomen

Maar sindsdien heeft de Broederschap onder Hassan al-Hudeibi, de opvolger van oprichter Hassan al- Banna, nadrukkelijk afstand genomen van de gewelddadige opvattingen van Sayyid Qutb. En is de Broederschap begonnen aan een ‘lange mars door de instituties’ die karakter en opstelling van de Broederschap ingrijpend heeft veranderd.

De afgelopen dertig jaar heeft de Moslimbroederschap geleerd dat politiek bedrijven gepaard gaat met het sluiten van compromissen. Dat bleek niet alleen uit haar deelname aan de verkiezingen van 1984, 1987 en 2005, maar vooral uit de manier waarop de beweging opereerde in beroepsorganisaties als de Journalistenbond, de Artsenbond, de Orde van Advocaten en andere standsorganisaties. Daar heeft ze door haar pragmatische opstelling veel invloed verworven. Ook de wijze waarop de 88 in 2005 gekozen parlementariërs van de Broederschap hebben geopereerd bevestigt dit proces van geleidelijke hervorming. Dat ging niet zonder slag of stoot. Radicale facties hebben zich verbitterd afgescheiden, terwijl vooral jongere kaderleden voor wie de modernisering niet snel genoeg ging, zich afscheidden. Die richtten de Wasat-partij op, door Mubarak eveneens illegaal verklaard. Maar ook onder hen die de Broederschap trouw bleven, woedden discussies; tussen de oude garde en de generatie van mensen als Issam al-Ariaan die nu prominent naar voren treedt, en vervolgens ook tussen die generatie en de nog veel jongere Broederbloggers.

Ontwerpbeginselprogramma

De hervormingstrend en de obstakels daarbij komen ook tot uitdrukking in de heftige discussies rond een ontwerpbeginselprogramma waarin de Broederschap nadrukkelijk ingaat op economische en sociale kwesties en niet alleen de slogan ‘islam is de oplossing’ bezigt. Met deze verschuiving van utopisme naar praktische politiek en belangenbehartiging is het idee van een islamitische staat geleidelijk achter de horizon verdwenen.

Zelfs de invoering van de sharia is op de achtergrond geraakt. Dat was ook niet zo’n issue omdat de Moslimbroederschap zich makkelijk kon vinden in het door Sadat ingevoerde grondwetsartikel dat de sharia de voornaamste bron van wetgeving is. Dit illustreert nog eens de stelling van Olivier Roy, dat de regimes die hun dictatoriale optreden rechtvaardigen met de noodzaak de Moslimbroederschap tegen te houden, de secularisatie allerminst hebben bevorderd. Om het gras voor de voeten van de Broeders weg te maaien, werd de islamisering door het regime juist bevorderd. Daar kunnen de Kopten over meepraten.

18 karaats-democraten

Betekent dit dat de Moslimbroeders nu 18 karaats-democraten geworden zijn? Natuurlijk niet, en dat soort romantische illusies koesteren wij ook niet. Zo huldigt de Broederschap zeer problematische standpunten op het terrein van gelijke rechten voor vrouwen en niet-islamitische minderheden. De meningen zijn intern sterk verdeeld. Terwijl de meest liberale vertegenwoordigers bereid zijn een vrouw of een koptische christen als president te accepteren, is dit voor de oude garde nog een brug te ver.

Niet minder tekenend is de strijd om de voorrang tussen de twee principes van de beweging, namelijk de soevereiniteit van het volk en de sharia. Bepaalt de democratische wil van het volk de wet of moeten alle wetten uiteindelijk toch getoetst worden aan de sharia door een raad van geestelijken? De discussie daarover zal snel beslecht moeten worden nu de Broederschap besloten heeft met een eigen politiek partij aan de verkiezingen deel te nemen. Dat dwingt op deze en andere heikele punten met een concreet en duidelijk standpunt te komen.

Versleten

Al deze ontwikkelingen afdoen als met twee monden spreken van een wolf in schaapskleren is een versleten, maar ook niet te weerleggen argument. Harde taal bewijst immers het extremistische en fundamenteel ondemocratische karakter van de beweging, concrete en zichtbare hervormingen bewijzen alleen maar de geheime agenda van de beweging om de wereld zand in de ogen te strooien. In dit gesloten wereldbeeld heb je altijd gelijk. Maar steeds meer beleidsmakers, van het Arab Reform Project van de Carnegie Foundation tot de CIA, zijn ervan overtuigd dat het toekomstscenario van de Moslimbroederschap het Turkse model is en niet het Iraanse.

Het is belangrijk dat de Broederschap kan meedoen aan eerlijke en vrije verkiezingen waar ze de concurrentie moet aangaan met geloofwaardige, seculiere partijen, voor wie niet ‘islam’ maar ‘Tunesië’ de oplossing is. Die moeten dan wel de tijd krijgen zich te organiseren, dus geen overhaaste verkiezingen waarbij de Broederschap met zijn goed gewortelde netwerk een onevenredige voorsprong geniet.

Er is na de ‘revolutie van de jeugd’ die de Broederschap evenzeer heeft overvallen als het regime, voldoende reden de uitslag van die verkiezingsstrijd met het nodige vertrouwen tegemoet te zien.

Bertus Hendriks en Roel Meijer zijn beiden verbonden aan Clingendael. Roel Meijer is eveneens verbonden aan de afdeling Islam & Arabisch van de Radboud Universiteit Nijmegen en redacteur (met Edwin Bakker) van de bundel The Muslim Brotherhood in Europe: Burdens of the Past, Challenges of the Future (2011).

0 comments.

Verantwoordelijkheid en Schuldgevoel – Volksprotesten in het Midden-Oosten

Posted on February 14th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author:  Evert van der Zweerde

Volksprotest in Tunis, Egypte, Amman en Jemen. Hoe lang hebben zij gewacht totdat ze in opstand kwamen tegen de gehate regimes die er enkel zitten omdat “het Westen” denkt dat dat het eigen belang dient? Wiens belang? Niet het mijne.

Twee jaar geleden was ik in Caïro. Ik at kip nuggets in de Kentucky Fried Chicken aan midan tahrir en keek mijn ogen uit naar de prachtige jonge Egyptische meiden, met kleurige hoofddoeken als ze moslima waren, zonder als ze kopt waren, in niqab als ze streng-gelovig waren. Arm-in-arm ondanks die verschillen, zoals ze nu zij-aan-zij staan. Zoals kopten nu tijdens het middaggebed een cordon vormen rond de moslims op het plein om te voorkomen dat het gespuis van Mubarak dat moment van kwetsbaarheid uitbuit.

Twee jaar geleden sprak ik met de hoofdredacteur van al-misri al-yawm, toen een in de marge getolereerd dagblad, nu de spreekbuis van het nieuwe Egypte. Ik sprak met de voorzitter van de oppositiepartij al-wasat, “het midden”, wiens grote voorbeelden de Duitse CDU en de Turkse AKP waren. Ik sprak met de hoogstbejaarde Gamal al-banna, wiens broer Hassan de Moslim-Broederschap oprichtte. Hij droomde van een liberale socialistische islamitische democratische republiek. Van zo’n soort republiek droom ik ook weleens. Hopelijk leeft hij nog en droomt hij verder. De gebeurtenissen hebben hem ingehaald.

De Egyptenaren die nu vrijheid en democratie willen zijn mensen zoals u en ik die afwillen van dictator en geheime politie, die corruptie en nepotisme beu zijn, die werk, betaalbare gezondheidszorg en goed onderwijs willen. Ja, de Moslim Broederschap levert dat al en ontleent daaraan haar populariteit. Ja, veel Egyptenaren vinden politieke inspiratie in islamitische idealen van rechtvaardigheid en gelijkheid. Ja, velen in het Midden Oosten zijn boos op de Westerse regeringen die, geplaagd door post-Holocaust schuldgevoel, al decennia lang met twee maten meten wanneer het om Israël en Palestina gaat. Ze zijn niet tegen Joden, ze zijn tegen zionisme en tegen de wijze waarop “wij” de compensatie van ons schuldgevoel op hen afwentelen. Dat schuldgevoel moeten wij, Hannah Arendt indachtig, omzetten in het nemen van verantwoordelijkheid voor een andere loop van de geschiedenis, voor zover dat in onze macht ligt.

Om te begrijpen wat de mensen in Caïro willen, en vooral: niet willen, hoef ik niet te weten of ze moslim zijn of iets anders en het maakt mij niet uit of een deel van hen gelooft in het ideaal van een hersteld kalifaat. De helft van de Franse résistance tijdens de Tweede Wereldoorlog geloofde in een door de Sovjet-Unie geleide wereldrevolutie en de komst van een communistische samenleving. Wat ze deden was het bestrijden van de Nazi’s en van het gehate Vichy-regime van maarschalk Pétain. Mij hoeft het niet uit te maken of een demonstrant een T-shirt met Che Guevara draagt of “Allahu akbar” roept. Wat zij of hij wil snap ik ook zonder die heilige grootheden.

De eerste versie van deze column schreef ik op een schrijfblok van een demokratski seminar dat ik 10 jaar geleden met mijn collega Machiel Karskens in Belgrado bezocht. Daar gingen toen, zoals ook nu, mensen de straat op om een einde te maken aan corruptie en nepotisme -daar heet dat “mafia”-, om werk en om een fatsoenlijk bestaan. Sommigen riepen en roepen daarbij dat het Orthodox-christelijke Servische volk al eeuwenlang slachtoffer is en dat dat afgelopen moet zijn. Dat klinkt eng, maar om te begrijpen wat de mensen in Belgrado willen, en vooral: niet willen, hoef ik niet te weten of ze Servisch-orthodox zijn of iets anders en het maakt mij niet uit of een deel van hen gelooft in een rechtvaardige theocratische heilsstaat. Wat ik wèl moet weten is dat “het Westen” mede schuld is aan de ontstane situatie door tijdens de burgeroorlog in voormalig Joegoslavië met twee maten te meten, het rooms-katholieke Kroatië klakkeloos te erkennen, Belgrado te bombarderen en de Bosnische moslims op een verschrikkelijke manier in de steek te laten.

Historische schuld leidt tot schuldgevoel, maar schuldgevoel is nooit een constructieve politieke passie. Waar het om gaat is verantwoordelijkheid nemen en versnelde opname van Servië en van Bosnië-Herzegovina in de EU na te streven. Waar het om gaat is de neerbuigende postkoloniale houding ten opzichte van regeringen en bevolkingen in Tunis, Caïro en elders te vervangen door principiële gelijkwaardigheid. Het gaat niet aan om te roepen dat democratie een recht van ieder volk is en vervolgens op de rem te gaan staan wanneer een groepering de verkiezingen dreigt te gaan winnen die “ons” om welke reden dan ook niet bevalt. Waar het ook om gaat, ten slotte, hier en daar en overal, is op te houden religie te misbruiken om af te leiden van werkelijke problemen.

Prof. dr. Evert van der Zweerde is hoogleraar Politieke filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Deze tekst sprak hij afgelopen donderdag uit als column tijdens het actualiteitencollege over de crisis in het Midden-Oosten. Afgelopen vrijdag hieldt Evert van der Zweerde zijn oratie, getiteld “Het is ook nooit goed…” Democratie vanuit politiek-filosofisch perspectief

1 comment.

Wilde Beweringen over de Opstand

Posted on February 12th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Robbert Woltering

Het artikel dd. 8 februari van CIDI-medewerker Marthe Tholen, waarin deze waarschuwt tegen wat zij ziet als de gevaren van de democratische opstand in Egypte, bevat een aantal fouten. In tegenstelling tot wat zij beweert is Mohammed Ghanem niet een van de leiders van de Moslim Broederschap. Zijn vermeende uitlatingen op een Iraans televisiestation doen dus niet ter zake. De bewering dat de organisatie tot driemaal toe heeft opgeroepen dat het vredesverdrag met Israel moet worden opgezegd, staaft Tholen niet met verwijzingen. Dat komt omdat de bewering niet klopt. Tholen baseert zich waarschijnlijk op een interview dat een middelhoog bestuurslid van de organisatie, ene Rashad al-Bayoumi, zou hebben gegeven aan een Japanse televisiezender. Op basis van uitlatingen gedaan door een dergelijk middenkaderlid kan niet worden beweerd dat dit de mening is van de organisatie. Sterker nog, de gewraakte uitlatingen staan in contrast met de consistente lijn die al lang geleden is ingezet door eersterangs woordvoerders en leidinggevenden zoals Essam al-Erian, Mahmoud Ezzat en Muhammad Badi.

Waar de wilde beweringen voor nodig waren, blijkt wel uit de algehele toonzetting van haar artikel. Van de vele onoprechte en alarmerende reacties op de Egyptische revolte spant deze de kroon. De verwijzing naar de overwinning van Hamas in de Palestijnse verkiezingen toont hoezeer de auteur naar Egypte kijkt met een Israëlische bril, die haar beeld vervormt. De verkiezingen in de Palestijnse gebieden zijn onvergelijkbaar met eventuele verkiezingen in Egypte, omdat Egyptenaren in tegenstelling tot de Palestijnen niet in een oorlogssituatie verkeren, en niet al sinds decennia onder bezetting leven. Dat de auteur die context is ontgaan is wellicht tekenend voor de Israëlische verkleuring van haar kijk op de zaak. Haar voorstel aan het Westen om Egypte ‘dezelfde relatie aan te bieden’ als die het Westen heeft met Israël is tenslotte ridicuul en een gotspe, omdat ze ermee blijkt te bedoelen dat het Westen moet voorkomen dat de Moslimbroeders bij democratische verkiezingen hun politieke aandeel in gaan nemen. Het Westen heeft een bijzondere band met Israël, maar die bestaat er gelukkig niet uit dat het Westen in Israël de verkiezingen manipuleert. Dat Tholen dit voor Egypte wel wenst toont aan dat ze niet alleen de Moslimbroeders slecht kent, maar dat ze ook van democratie weinig heeft begrepen. Ik wil Tholen haar echt op vrije meningsuiting niet ontzeggen, maar van een kwaliteitskrant mag wel verwacht worden dat het ervoor waakt te fungeren als een doorgeefluik van desinformatie.

Robbert Woltering is universitair docent Arabische taal en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam.

0 comments.

Egypte en het gelijk van de islambashers

Posted on February 9th, 2011 by martijn.
Categories: Guest authors, Multiculti Issues, Religious and Political Radicalization, Society & Politics in the Middle East.

Guest Author: Roel Meijer

De Nederlandse islambashers, zoals Hans Jansen, moeten de afgelopen twee weken zich achter hun oren hebben gekrabd. Is het dan toch mogelijk dat moslims even vergeten zijn dat ze moslims zijn? Dat ze zo maar in opstand komen tegen een regime? Dat ze niet zoals altijd slaafs de bevelen van machthebbers volgen? Zijn Egyptenaren niet vergeten dat ze a) inherent passief zijn, dom, traditioneel, of nog liever, b) radicaal, haatdragend, antiwesters en gewelddadig? In plaats daarvan zijn de afgelopen twaalf dagen honderdduizenden mensen vreedzaam de straat opgegaan en hebben burgerrechten geëist: transparantie, gelijke rechten, eerlijke verkiezingen en een eind aan corruptie. Rationeler—lees westers volgens de islambashers—kan het niet.

Maar gelukkig duurde het niet lang of de critici hadden een verklaring voor dit merkwaardige fenomeen dat al hun vaststaande ideeën over moslims bevestigde. De demonstraties zijn geen inleiding tot hervormingen, maar een voorbode van een islamitische revolutie die moet leiden tot het aan de macht komen van de politieke islam, vertegenwoordigd door de Moslim Broederschap, die gezien wordt als de bron van het islamitische terrorisme. Daarmee waren de gebeurtenissen weer makkelijk te duiden in het apocalyptische wereldbeeld van de islamhaters die de islam zien als het pure kwaad, de antithese van het verlichtingsideaal dat de demonstranten eigenlijk vertegenwoordigden.

Eigenlijk spreken die islamhaters zichzelf op fundamentele wijze tegen. Hun gedachtegang is namelijk fundamenteel in tegenspraak met het zichzelf toegeëigende monopolie van de islamhaters op verlichting, namelijk dat je open staat voor nieuwe informatie en niet alles meteen in een goed-kwaad sjabloon plaatst. In plaats daarvan houden ze er een soortgelijke redenering op na als die van Mubarak: mij of de chaos. In feite stellen zij zich aan de kant van de autoritaire staat. Tegelijkertijd is dit ook de redenatie van Israel, die alleen interesse toont voor regimes in de regio die het vredesverdrag naleven; wat ze doen met de eigen bevolking is verder van weinig belang.

In het wij-zij beeld van de islamhaters komt het Westen op voor democratie en kent alleen het Westen een echte democratische gezindheid. En ook dat is niet meer dan een leeg cliché. De ondersteuning van de betogers door Barack en de eis voor het onmiddellijke vertrek van Mubarak is slechts in schijn een verdediging van de democratie. Daarvoor zijn de westerse belangen voor het voortbestaan van dit regime te groot. Hoe langer Mubarak blijft zitten, hoe groter zal de overwinning lijken als hij eenmaal vertrekt. Het is echter zonneklaar dat de Egyptische militairen hun lucratieve activiteiten evenals hun beleid ten opzichte van de Verenigde Staten en Israel zullen voortzetten. De militairen zullen immers hun belangen in de economie (door sommigen geschat op 40 procent van BNP) en hun inkomsten uit de VS, 1,3 miljar dollar, niet snel laten schieten.

Als reactie hierop zullen islamitische extremisten de kop weer opsteken, aanslagen plegen en chaos en ellende verspreiden. Iedereen kan weer opgelucht adem halen. De islambashers hebben hun gelijk gehaald dat de islam niet deugt en veranderingen onmogelijk zijn. De Egyptische militairen hebben het Westen ervan overtuigd dat zij het enige alternatief zijn voor de chaos. De westerse regeringen zullen zeggen dat ze geen andere keuze hebben dan deze regimes te ondersteunen. De oude Oriëntalistische clichés over de islam en het Midden-Oosten zijn weer in ere hersteld.

Dit zou jammer zijn, niet alleen omdat de Egyptenaren beter verdienen, maar vooral omdat de geschiedenis anders had kunnen lopen. In het positieve scenario is het heel goed mogelijk dat er nieuwe leiders voortkomen uit de demonstraties die niet gericht zijn op een islamitische oplossing. Daarvoor zijn er aanwijzingen genoeg. Bij geen van de protestgolven van het afgelopen decennium waren de Moslim Broeders sterk aanwezig. Dit gold voor de steundemonstraties aan de tweede Palestijnse intifada, de kifaya-beweging van 2004 en de arbeidersstakingsgolven in 2008.

Daarnaast zijn er aanwijzingen dat de parlementsverkiezingen van 2005, waarbij de Moslim Broederschap 88 van de 166 kandidaten won (van 444 zetels), het hoogtepunt was van de populariteit van de MB. Hoewel uit alle verslagen van de activiteiten van die leden in het parlement blijkt dat ze op allerlei terreinen actief waren en met wetsvoorstellen kwamen om burgerrechten te verbeteren en grotere controle wilden uitoefenen op de politiek van de regering, is deze tactiek uiteindelijk mislukt.

Dit is niet zo verwonderlijk. Uit allerlei aanwijzingen blijkt dat de islamistische beweging op zijn retour is. De laatste decennia zijn de tekortkomingen van de islamistische beweging duidelijk aan het licht gekomen. Bij gebrek aan een programma en een wezenlijke hervorming van de maatschappij was de Moslim Broederschap gedwongen steeds meer politieke ideeën uit het Westen over te nemen en verwaterde haar oorspronkelijke ideeëngoed. Een islamitische staat ging overboord, de toepassing van de shari’a bleek ingewikkelder dan men dacht en het toepassen van geweld was al veel eerder geen succesformule gebleken. De jihadisten spelen in dit verhaal dan ook geen enkele noemenswaardige rol.

De betogingen van de afgelopen tijd leken dat beeld te bevestigen. Jammer dat de islambashers graag hun eigen vijanden in stand willen houden en dat de belangen van het Westen zelden parallel lopen met die van de Arabische bevolking. Iedereen was eigenlijk wel toe aan iets anders. De Egyptische facebook generatie had juist een aardige combinatie weten te vinden tussen individualisme en flashmobs, prudentie en duivelse moed, rationalisme en pathos.

Roel Meijer is docent moderne geschiedenis van het Midden-Oosten aan de Radboud Universiteit, afdeling Islam en Arabisch, en senior onderzoeker aan Clingendael, Hij is redacteur van de bundel Global Salafism: Islam’s New religious Movement (New York, Columbia UP, 2009), en samen met Edwin Bakker, redacteur van The Muslim Brotherhood in Europe: Burdens of the Past, Challenges of the Future (Hurst, verschijnt later dit jaar)

Noot: In samenwerking met het Soeterbeeck programma houdt de afdeling Islam en Arabisch van de Radboud Universiteit Nijmegen op donderdag 10 februari van 12.45 – 13.45 een actualiteiten college over de crisis in Egypte.

0 comments.

« Previous Page — Older » « Newer — Next Page »